Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 luty 2016r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie VI Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący – Sędzia SA Krzysztof Tucharz

Sędziowie: SA Beata Waś

SA Jolanta Pyźlak (spr.)

Protokolant: Katarzyna Łopacińska

po rozpoznaniu w dniu 17 lutego 2016 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W.

przeciwko J. J. i (...) Spółka z o.o. z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie

z dnia 17 sierpnia 2012r. sygn. akt XX GC 410/11

I zmienia zaskarżony wyrok w punkcie czwartym częściowo, nadając mu następującą treść: „zasądza od J. J. i (...) Spółki z o.o. z siedzibą w W. solidarnie na rzecz (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. dalszą kwotę 62 100 zł (sześćdziesiąt dwa tysiące sto złotych) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 2 grudnia 2010r. do dnia zapłaty i oddala powództwo w pozostałej części”,

II zasądza od J. J. i (...) Spółki z o.o. z siedzibą w W. solidarnie na rzecz (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. kwotę 7134 zł (siedem tysięcy sto trzydzieści cztery złote) tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego i kasacyjnego.

Sygn. akt VI ACa 596/15

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 16 grudnia 2010r. powód – (...) Sp. z o.o. w W. wniósł o wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym i nakazanie solidarnie pozwanym: J. J. oraz (...) sp. z o.o. w W. zapłatę kwoty 381.409,63 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 2 grudnia 2010r. do dnia zapłaty oraz kosztami procesu. Jako podstawę swego żądania powód wskazał dwa weksle własne wystawione dnia 3 września 2007r. przez J. J., a poręczone przez (...) sp. z o.o. w W..

W dniu 29 grudnia 2010r. Sąd Okręgowy w Warszawie wydał nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym, uwzględniający żądanie powoda. Od nakazu tego w dniu 18 stycznia 2011r. obaj pozwani wnieśli zarzuty, w których wnieśli o oddalenie powództwa w całości z uwagi na naruszenie art. 187 k.p.c., nadto zakwestionowali ważność weksli i prawidłowość ich wypełnienia. Zarzucili też, że pozew wniesiony został przedwcześnie.

W odpowiedzi na zarzuty powód wniósł o utrzymanie nakazu zapłaty co do kwoty 139.856,60 zł wraz z odsetkami od 2 grudnia 2010r. do dnia zapłaty i kosztami procesu w kwocie 11.985 zł oraz cofnął pozew ze zrzeczeniem się roszczenia co do kwoty 241.553,03 zł i wniósł o umorzenie postępowania w tym zakresie, z uwagi na uzyskanie przez niego korzyści ze sprzedaży przedmiotu leasingu, po wydaniu nakazu zapłaty.

Wyrokiem z dnia 17 sierpnia 2012r. Sąd Okręgowy w Warszawie uchylił nakaz zapłaty z dnia 29 grudnia 2010r. i zasądził solidarnie od pozwanych na rzecz powoda kwotę 49 309,63 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 2 grudnia 2010r. do dnia zapłaty oraz kwotę 11 985 zł tytułem kosztów procesu, umorzył postępowanie co do kwoty 241 553,03 zł i oddalił powództwo co do kwoty 90 546,97 zł. Powyższe rozstrzygnięcie Sąd Okręgowy poprzedził następującymi ustaleniami:

W dniu 3 września 2007r. J. J. wystawił i wydał do dyspozycji powoda dwa weksle opiewające na kwoty 124.737,50 zł oraz 256.672,13 zł, poręczone przez (...) sp. z o.o. w W., jako zabezpieczenie umów leasingu nr (...), zawartych 3 września 2007r. przez powoda z J. J., prowadzącym działalność gospodarczą pod nazwą (...) T. J. (2). Zgodnie z treścią deklaracji wekslowych w obu przypadkach powód miał prawo wypełnić weksel w każdym czasie, w razie naruszenia umowy leasingu, na sumę odpowiadającą wszelkim zobowiązaniom finansowym wynikającym z umowy leasingu i ogólnych warunków umowy leasingu. Dnia 24 listopada 2010r. wystawił i wysłał wystawcy oraz poręczycielowi wezwania do wykupu obu weksli na łączną kwotę 381.409,63 zł. Termin płatności weksli określony w wezwaniach minął 1 grudnia 2010r., jednakże pozwani nie wykupili weksli przed jego upływem.

W ocenie Sądu Okręgowego zarzuty pozwanych do nakazu zapłaty z dnia 29 grudnia 2010r. okazały się trafne jedynie w części. Powód wypowiedział bowiem T. J. (2) umowy leasingowe z dnia 3 września 2007r. na podstawie § 8 ust. 2 lit. a ogólnych warunków leasingu, w związku z nieuregulowaniem należności z tytułu tych umów, co pozostawało w zgodzie z art. 709 ¹⁵ k.c. Ponadto, celem dochodzenia przysługujących mu należności, uzupełnił oba weksle na łączną kwotę 381.409,63 zł i skierował do pozwanych – wystawcy i poręczyciela wekslowego – wezwanie do wykupu, wyznaczając jego termin wykupu na dzień 1 grudnia 2010r. Przy czym, zgodnie z art. 32 Prawa wekslowego poręczyciel wekslowy odpowiada tak samo, jak ten, za kogo poręczył. Powód był więc uprawniony do skierowanie wezwania do wykupu weksli zarówno do wystawcy, jak i poręczyciela.

W opinii Sądu Okręgowego, sposób wypełnienia weksli nie budzi wątpliwości i nie zasługuje na uznanie argument pozwanych, iż w treści weksli brak jest bezwarunkowego przyrzeczenia zapłaty, które stanowi immanentną cechę weksla. Brak w poleceniu zapłaty którejś z liter lub błąd ortograficzny (np. niedodanie końcówki fleksyjnej do wyrazu "zapłać...") nie unieważnia bowiem weksla, jeżeli zdanie jest zrozumiałe i nie nasuwa żadnych wątpliwości.

Odnosząc się natomiast do zarzutu nieprawidłowego wyliczenia kwot, na jakie wystawiono weksle i dokonując w tym postępowaniu, w ramach oceny zasadności dochodzonego roszczenia wekslowego i w granicach nakazu, analizy powoływanych przez strony podstaw faktycznych i prawnych, wynikających z łączącego je stosunku podstawowego, Sąd Okręgowy stwierdził, że zgodnie z § 8 ust. 3 ogólnych warunków leasingu, w wypadku wypowiedzenia umowy leasingu na podstawie § 8 ust. 2, finansujący może żądać od korzystającego sumy wymagalnych i niezapłaconych rat leasingowych (powiększonych o podatek VAT, gdy jest on należny) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia wymagalności poszczególnych rat do dnia ich zapłaty, jak również sumy pozostałych rat leasingowych netto oraz wartości wykupu, pomniejszonych w drodze zdyskontowania, o ile korzystający zwróci w żądanym terminie przedmiot leasingu. Zaś sprzedaż przedmiotu leasingu jest przesłanką do pomniejszenia kwot należnych finansującemu o 90 % kwoty uzyskanej z tego tytułu, nie więcej jednak niż do wysokości tych należności. Wprawdzie też w odpowiedzi na zarzuty pozwanych powód wniósł o utrzymanie nakazu zapłaty jedynie co do kwoty 139.856,60 zł wraz z odsetkami od 2 grudnia 2010r. do dnia zapłaty i kosztami procesu w kwocie 11.985 zł., cofając pozew ze zrzeczeniem się roszczenia co do kwoty 241.553,03 zł i wnosząc o umorzenie postępowania w tym zakresie, z uwagi na uzyskanie przez niego korzyści ze sprzedaży przedmiotów leasingu po wydaniu nakazu zapłaty, jednakże sposób wyliczenia kwoty, co do której powód zrzekł się roszczenia, w oparciu o analizę złożonych dokumentów, Sąd Okręgowy uznał za nieprawidłowy. Z faktur przedstawionych przez powoda wynika bowiem, iż z tytułu sprzedaży obu przedmiotów umów leasingu uzyskał kwoty 135.300 zł oraz 196.800 zł, obejmujące m.in. należny podatek VAT (odpowiednio – 25.300 zł oraz 36.800 zł) – łącznie kwotę 332.100 zł (w tym 62.100 zł z tytułu VAT). Cofając powództwo w części wynikającej z tego faktu, powód dokonał jednak obniżenia sumy należności odpowiednio o 110.000 zł oraz 160.000 zł, tj. o uzyskane ze sprzedaży kwoty netto, co zdaniem Sądu Okręgowego było nieuprawnione. Sąd ten uznał też za nieskuteczne dokonanie przez powoda w tej sprawie rozliczenia kwot uzyskanych z tytułu sprzedaży przedmiotów umów leasingu z fakturami wystawionymi po dniu złożenia pozwu oraz z kwotami wynikającymi z not obciążeniowych nr (...) i nr (...), a także ze skapitalizowanymi odsetkami za zwłokę w zapłacie not obciążeniowych. W toku procesu powód nie dokonał bowiem rozszerzenia pierwotnego powództwa o wartość przedmiotowych faktur oraz skapitalizowanych odsetek za zwłokę.

Biorąc więc pod uwagę: sumę należną powodowi z tytułu niezapłaconych faktur oraz not obciążeniowych, uwzględnionych w kwotach wekslowych (381.409,63 zł), postanowienia ogólnych warunków leasingu zobowiązujące finansującego do obniżenia żądania o kwotę korzyści uzyskanych z tytułu sprzedaży przedmiotu leasingu (łącznie o kwotę 332.100 zł), jak również brak rozszerzenia powództwa co do kwot wskazanych w piśmie z dnia 14 listopada 2011r., a zatem brak zasadności ich zasądzenia na rzecz powoda, Sąd Okręgowy uznał, że suma należna powodowi z tytułu nieuregulowania należności wynikających z przedmiotowych umów leasingu wynosi ostatecznie 49.309,63 zł. Uzasadniało to, na podstawie art. 496 k.p.c. uchylenie nakazu zapłaty z 29 grudnia 2010r. i na podstawie art. 709 ¹⁵ k.c. w zw. z § 8 ust. 2 i ust. 3 ogólnych warunków leasingu zasądzenie solidarnie od pozwanych na rzecz powoda kwoty 49.309,63 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 2 grudnia 2010r. do dnia zapłaty oraz kwoty 11.985 zł tytułem kosztów procesu.

Wobec cofnięcia pozwu ze zrzeczeniem się roszczenia, w oparciu o art. 203 § 1 k.p.c. oraz art. 355 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy umorzył postępowanie co do kwoty 241.553,03 zł, a w pozostałym zakresie powództwo oddalił w oparciu o art. 6 k.c. a contrario oraz art. 193 § 1 k.p.c. a contrario.

Apelacje od powyższego wyroku wnieśli powód – (...) Sp. z o.o. w W. oraz pozwany – (...) Sp. z o.o. w W..

Powód (...) Sp. z o.o. w W., zaskarżając wyrok w zakresie, w jakim Sąd Okręgowy oddalił powództwo co do kwoty 90.546,97 zł, zarzucił mu:

- naruszenie przepisów prawa materialnego, w tym: art. 3 ustawy z dnia 5 lipca 2001r. o cenach (Dz.U. nr 97 poz.1050) w związku z art. 2 pkt. 22, art. 5, 15, 19, 29 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54 poz.535), poprzez ich niezastosowanie i przyjęcie, że podatek VAT w łącznej kwocie 62.100,00 zł z tytułu sprzedaży przedmiotów leasingu, stanowi korzyść powoda, o którą powinno zostać obniżone żądanie względem pozwanych zgodnie z art. art. 709 ¹⁵ k.c.; art. 709 ¹⁵ k.c. poprzez jego nienależytą wykładnię i przyjęcie, że podatek VAT w łącznej kwocie 62.100,00 zł z tytułu sprzedaży przedmiotów leasingu stanowi korzyść powoda, o którą powinno zostać obniżone żądanie względem pozwanych;

- naruszenie przepisów postępowania w postaci: art. 479 ^{( 4)} k.p.c. w związku z art. 495 § 2 k.p.c. poprzez przyjęcie, że powód mógł rozszerzyć powództwo w sprawie o należności wynikające z umów leasingu nr (...), które powstały i stały się wymagalne już po złożeniu pozwu i po wydaniu nakazu zapłaty; art. 233 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. poprzez przekroczenie zasad swobodnej oceny dowodów i uznanie, że brak jest zasadności zasądzenia należności w postaci kwot wskazanych przez powoda w odpowiedzi na zarzuty pozwanych w zakresie kwoty 28.446,97 zł, w sytuacji, gdy dowody w postaci Faktury VAT (...) z dnia 20.01.2011r., Faktury VAT (...) z dnia 31.12.2010r., Faktury VAT (...) z dnia 27.12.2010r., Faktury VAT (...) z dnia 31.12.2010r. i Faktury VAT (...) z dnia 31.12.2010r. zostały powołane przez powoda na okoliczność powstania innych, niż dochodzone pozwem, zobowiązań z tytułu umów leasingu (...), oraz na okoliczność, że roszczenie z tytułu umowy leasingu nr (...) dochodzone pozwem w kwocie 256.672,13 zł powód zasadnie pomniejszył o kwotę 141.626,08 zł i rozliczył ją z notą obciążeniową Nr (...), a roszczenie z tytułu umowy leasingu nr (...) dochodzone pozwem w kwocie 124.737,50 zł powód pomniejszył o kwotę 99.926,95 zł i rozliczył ją z notą obciążeniową nr (...); art. 479 ^{( 14)} § 2 k.p.c. w zw. z art. 495 § 3 k.p.c. w zw. z art. 230 k.p.c. poprzez oparcie rozstrzygnięcia z uwzględnieniem zarzutów i twierdzeń pozwanych objętych prekluzją, odnośnie rozliczenia umów leasingu zawartych w piśmie procesowym pełnomocnika pozwanych z dnia 29 marca 2012r., w tym w zakresie konieczności pomniejszenia należności wynikających z umów leasingu o cenę brutto sprzedaży przedmiotów leasingu, a nie cenę netto;

- błąd w ustaleniach faktycznych i przyjęcie, że nie jest możliwe uznanie rozliczenia kwot wynikających z umów leasingu na dzień wypełnienia weksli w zakresie kwoty 28.446,97 zł za skuteczne, w związku z faktem, iż powód nie rozszerzył powództwa o tę kwotę, w sytuacji gdy powód pomniejszył zobowiązanie z umów leasingu dochodzone w pozwie (na dzień wypełnienia weksli) o korzyści uzyskane ze sprzedaży przedmiotów leasingu, po uprzednim zaliczeniu części tych korzyści w kwocie 28.446,97 zł na należności nie dochodzone pozwem wynikające również z umów Leasingu, i w sytuacji, gdy powód nie dochodzi należności z faktur wystawionych po dacie złożenia pozwu i wydaniu nakazu zapłaty w niniejszym postępowaniu, gdyż wygasły one na skutek zaliczenia na ich poczet części kwot uzyskanych ze sprzedaży przedmiotów leasingu oraz przyjęcie, że powód nie rozszerzył powództwa co do kwot wskazanych w piśmie procesowym z dnia 14 listopada 2011r. w wysokości 28.446,97 zł, a zatem brak było zasadności ich zasądzenia na rzecz powoda, w sytuacji, gdy powód potrącił część kwot uzyskanych z tytułu sprzedaży przedmiotu leasingu (w kwocie 28.446,97 zł), z należnościami nie dochodzonymi pozwem powstałymi po wydaniu nakazu zapłaty w sprawie i sprzedaży przedmiotów leasingu, wskazanymi fakturami powołanymi na karcie 165-166 akt.

Wskazując na powyższe zarzuty powód wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie solidarnie od pozwanych na jego rzecz kwoty 90.546,97 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 2 grudnia 2010r. do dnia zapłaty, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w Warszawie do ponownego rozpoznania w tym zakresie, a także o zasądzenie solidarnie od pozwanych na rzecz powoda kosztów postępowania sądowego.

W uzasadnieniu apelacji powód stwierdził, że kwoty uzyskane przez niego ze sprzedaży przedmiotów leasingu, a obejmujące należny podatek VAT, nie stanowią dla niego korzyści w rozumieniu art. 709 ¹⁵ k.c., nie są jego przychodem, albowiem jest on podatnikiem tego podatku i musi powyższe kwoty odprowadzić do Urzędu Skarbowego.

Pozwany – (...) Sp. z o.o. w W., zaskarżając wyrok w części zasądzającej solidarnie od pozwanych kwotę 49 309,63 zł oraz koszty procesu w wysokości 11 985 zł, zarzucił mu naruszenie art. 369 k.c. w zw. z art. 32 Prawa wekslowego poprzez jego niewłaściwe zastosowanie, a także naruszenie art.. 100 k.p.c. i z uwagi na powyższe wniósł o zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez oddalenie powództwa w całości w stosunku do (...) Sp. z o.o. w W., przy uwzględnieniu kosztów postępowania oraz dokonania stosunkowego rozdzielenia kosztów postępowania w zw. z art. 100 k.p.c., ewentualnie – o przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu celem ponownego rozpoznania. W uzasadnieniu apelacji pozwany wyjaśnił, że nie kwestionuje wyroku w części uchylającej nakaz zapłaty i zasądzającej kwotę 49 309,63 zł od pozwanego J. J.. Skoro jednak nakaz zapłaty wydany na podstawie weksli poręczonych przez skarżącego został uchylony, a zaskarżony wyrok zapadł na skutek oceny łączącego powoda z J. J. stosunku podstawowego, brak jest podstaw do zastosowania art. 32 Prawa wekslowego. Przepis ten stanowił bowiem jedynie podstawę solidarnej odpowiedzialności skarżącego z J. J. z weksla. Skoro też w sprawie niniejszej żądanie powoda zostało uwzględnione tylko w niewielkim procencie, to on winien zwrócić pozwanemu koszty procesu.

Powód wnosił o oddalenie apelacji pozwanego i zasadzenie kosztów zastępstw procesowego w postępowaniu apelacyjnym. Pozwani domagali się oddalenia apelacji powoda i zasądzenia kosztów zastępstwa procesowego w postepowaniu apelacyjnym.

Wyrokiem z dnia 6 czerwca 2013r. Sąd Apelacyjny w Warszawie w sprawie o sygn. akt VI ACa 1573/12 oddalił obie apelacje, zniósł wzajemnie koszty postępowania apelacyjnego pomiędzy powódką a pozwaną (...) Sp. z o.o. w W. oraz zasądził od powódki (...) Sp. z o.o. w W. na rzecz J. J. kwotę 2700 złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

W wyniku wniesienia skargi kasacyjnej od powyższego wyroku przez stronę powodową, Sąd Najwyższy wyrokiem z dnia 18 lutego 2015r. w sprawie I CSK 64/14 uchylił zaskarżony wyrok w części oddalającej apelację strony powodowej co do kwoty 62100 zł oraz w części orzekającej o kosztach postępowania apelacyjnego i w tym zakresie przekazał sprawę do ponownego rozpoznania pozostawiając sądowi II instancji rozstrzygnięcie o kosztach postępowania kasacyjnego. W uzasadnieniu Sąd Najwyższy wskazał, iż korzyść odniesiona przez skarżącą na skutek sprzedaży przedmiotów leasingu mogłaby nie obejmować podatku od towarów i usług tylko w takim zakresie, w jakim skarżąca mogła jako podatnik tego podatku skorzystać z możliwości odliczeń przewidzianych w przepisach prawa podatkowego. Sąd Apelacyjny powinien zbadać, czy i jakim zakresie skarżącej jako podatnikowi podatku od towarów i usług przysługiwało w świetle przepisów prawa podatkowego – prawo do obniżenia należnego podatku i tym samym ustalić rozmiar rzeczywistej korzyści odniesionej przez powódkę.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy strony podtrzymały dotychczasowe stanowiska. Strona pozwana wniosła o zobowiązanie strony powodowej do złożenia dokumentów w postaci: faktur nabycia przedmiotów leasingu, faktur sprzedaży przedmiotów leasingu, a także poszczególnych stron Rejestru dostaw towarów i usług VAT z miesięcy, w których doszło do nabycia, a następnie sprzedaży przedmiotów leasingu – obejmujących te transakcje.

W odpowiedzi strona powodowa złożyła wymagane dokumenty i wskazała, iż podatek VAT pobrany od nabywców sprzedanych przedmiotów poleasingowych został odprowadzony w całości do Urzędu Skarbowego i strona powodowa nie skorzystała w tym zakresie z żadnych odliczeń.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Do ponownego rozpoznania uchylono jedynie część wyroku Sądu Apelacyjnego z 6 marca 2013r., a zatem obecnie podlega rozpoznaniu jedynie apelacja powoda w części tj. w zakresie kwoty 62 000 zł obejmującej należności dochodzone przez niego na podstawie art. 709 ¹⁵ k.c. jako niezapłacone raty leasingowe, co do których skarżący kwestionuje w apelacji niezasadne, jego zdaniem, uznanie przez Sąd Okręgowy, iż znalazły one pokrycie w korzyściach uzyskanych ze sprzedaży przedmiotów leasingu, w szczególności w kwocie wpłaconej przez nabywców tych przedmiotów jako podatek VAT należny od transakcji. W ocenie Sądu Apelacyjnego w obecnym składzie - apelację powoda w tym zakresie należy uznać za uzasadnioną.

W myśl ogólnej zasady wyrażonej w art. 86 ust. 1 ustawy z 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług w brzmieniu obowiązującym w lutym 2011r. (Dz. U. 2004 Nr 54 poz. 535 ze zm. ) zarejestrowani czynni podatnicy podatku od towarów i usług uprawnieni są do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony przy dokonywaniu zakupów związanych z czynnościami opodatkowanymi VAT. Kwotę podatku naliczonego stanowi suma kwot podatku wynikających z faktur otrzymanych przez podatnika m.in. z tytułu nabycia towarów i usług. Prawo do rozliczania podatku naliczonego jest ograniczone ściśle określonymi ramami czasowymi. W art. 86 ust. 10 ww. ustawy wskazano jako zasadę, iż prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego powstaje w rozliczeniu za okres, w którym w odniesieniu do nabytych towarów i usług powstał obowiązek podatkowy. Prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego powstaje co do zasady w rozliczeniu za okres, w którym podatnik otrzymał fakturę lub dokument celny (art. 86 ust. 10 pkt 1 ww. ustawy).

W świetle art. 709 ¹⁵ k.c. powód winien pomniejszyć zadłużenie pozwanych o korzyści uzyskane wskutek zapłaty rat przed umówionym terminem i rozwiązania umowy leasingu (tu – wskutek zaliczenia na poczet rat - kwoty uzyskanej ze sprzedaży przedmiotów leasingu osobie trzeciej). Chodzi tu o czasowy i funkcjonalny związek między uzyskaną korzyścią a tymi dwoma zdarzeniami (por. uzasadnienie wyroku SN z 12 grudnia 2013r. V CSK 566/12, Lex 1444975). Niezasadnie zatem strona pozwana łączy korzyść uzyskaną przez powoda z chwilą zakupu przedmiotów leasingu. Kwestie rozliczeń podatkowych powoda w 2007r. nie mają związku przyczynowego z rozwiązaniem umowy leasingu i poleasingową sprzedażą przedmiotów tego leasingu. Podatek za ten okres jest już rozliczony i fakt rozwiązania umowy leasingu nie powoduje możliwości ponownego jego rozliczenia. Gdyby chcieć całościowo rozważyć korzyści wynikające z sytemu podatkowego dla leasingodawcy, należałoby jeszcze wziąć pod uwagę rozliczanie podatku VAT przy zapłacie poszczególnych rat leasingowych, a to wykracza poza przedmiot niniejszej sprawy.

Zasadą rozliczania podatku VAT przyjętą przez polskiego ustawodawcę (za Dyrektywą 2006/112/WE) jest rozliczanie bieżące „pulowe” między „pulą” podatku naliczonego a „pulą” podatku należnego od wszystkich nabywanych i zbywanych towarów (usług) w danym okresie rozrachunkowym, a nie rozliczenia danego przedmiotu czy usługi. Kwota podatku należnego zapłacona przez nabywcę przedmiotowego ciągnika i naczepy w lutym 2011r. winna być odprowadzona do Urzędu Skarbowego, o ile powód nie skorzystał z prawa pomniejszenia jej o kwotę podatku naliczonego przy nabywaniu towarów i usług w tym samym okresie rozliczeniowym. Przy czym w razie sprzedaży poleasingowej uzyskanie korzyści należy wiązać z realnie powstałym a nie tylko możliwym do uzyskania dochodem z rzeczy (por. uzasadnienie wyroku SN z 12 grudnia 2013r. V CSK 566/12 jw.).

Jak wynika z dokumentów przedłożonych przez powoda w toku postępowania apelacyjnego - ciągnik siodłowy M. (...) został sprzedany w lutym 2011r. za kwotę netto 160 000 zł, a należny podatek VAT od tej transakcji wyniósł 36 800zł, natomiast naczepa ciężarowa N. typ (...) została sprzedana za 110 000 z netto, a należny podatek VAT wyniósł 25 300 zł. VAT od tych transakcji został wykazany w Rejestrze dostaw towarów i usług VAT za luty 2011r. (k. 528, k. 551). Za luty 2011r. spółka wystawiła deklarację VAT – 7, z której wynika, iż podatek należny od towarów i usług w tym miesiącu wyniósł ogółem 20 267 034 zł, a podatek naliczony z tytułu nabycia towarów i usług - do odliczenia – 16 887 705 zł (k. 471 – 472). Do Urzędu Skarbowego podlegała zatem odprowadzeniu jako podatek należny - kwota 3 379 329 zł.

Powód jako płatnik podatku VAT miał zatem możliwość skorzystania z odliczenia podatku VAT należnego od tej transakcji, ale faktyczna możliwość skorzystania z takiego odliczenia zależała od ilości i ceny nabytych w okresie rozliczeniowym podlegających opodatkowaniu towarów i usług oraz wysokości naliczonego do nich podatku VAT.

Według twierdzeń powoda – w kwocie odprowadzonej do Urzędu Skarbowego mieścił się również podatek VAT należny od sprzedaży przedmiotów leasingu objętych niniejszych sporem, bowiem kwota podatku naliczonego od nabytych przez powoda w tym okresie rozliczeniowym towarów i usług była zbyt mała, aby pokryć podatek należny od sprzedaży. Złożone przez strony dowody nie pozwoliły na ustalenie czy w dacie zapłaty w wykonaniu umowy kupna - sprzedaży tj. 11 lutego 2011r. kwota podatku należnego od tej transakcji miała pokrycie w podatku naliczonym do tej daty za dany okres rozliczeniowy, w szczególności strony nie wnosiły o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego ds. księgowości (strona pozwana wyraźnie oświadczyła, iż nie wnosi o taki dowód – k. 516-517). Ciężar dowodu w kwestii wysokości korzyści z uzyskanej przez leasingodawcę spoczywał na leasingobiorcy tj. stronie pozwanej (tak też SN w uzasadnieniu wyżej cytowanego wyroku, podobnie - Sąd Apelacyjny w Warszawie w uzasadnieniu wyroku z 8 listopada 2013r. I ACa 114/13 Lex nr 1402962). W tej sytuacji należy uznać, iż pozwani nie wykazali, aby korzyść uzyskana przez powoda z tytułu sprzedaży przedmiotów poleasingowych obejmowała także podatek VAT należny od tej transakcji. Podatek ten podlegał odprowadzeniu do Urzędu Skarbowego, wobec czego nie może być uznany za korzyść pozostającą w związku przyczynowym z przedterminowym rozwiązaniem umowy leasingu (tak też Sąd Apelacyjny w uzasadnieniu ww. wyroku z 8 listopada 2013r.). W tej sytuacji należało zmienić zaskarżony wyrok i dodatkowo zasądzić od pozwanych na rzecz powoda kwoty odszkodowania z tytułu przedterminowego rozwiązania umowy leasingu, odpowiadające wysokości podatku VAT należnego od sprzedaży poleasingowej przedmiotowego ciągnika i naczepy.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji na podstawie art. 386§1 k.p.c. i rozstrzygnął o kosztach postępowania apelacyjnego i kasacyjnego na podstawie art. 100 k.p.c. mając na uwadze ostateczny wynik sprawy i koszty poniesione przez obydwie strony, uznając, iż pozwani powinni ponieść 68% ogółu kosztów (powód: opłata od apelacji 4528 zł, koszty zastępstwa procesowego – 2700 zł, opłata od skargi kasacyjnej – 3105 zł, koszty zastępstwa procesowego 2700 zł, ogółem 13033 zł, pozwani: koszty zastępstwa procesowego 2700 zł razy dwa tj. również za postępowanie kasacyjne, ogółem 5400 zł; pozwany przegrał w całości swoją apelację, wobec czego Sąd nie wziął pod uwagę opłaty od tej apelacji uznając, iż w całości sam ją ponosi). Ogółem koszty te wyniosły 18 433 zł, z czego 68% to 12 534 zł, pozwani ponieśli koszty zastępstwa procesowego w kwocie 5400 zł, a zatem powinni dopłacić powodowi kwotę 7134 zł.