Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 czerwca 2020 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie V Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: Sędzia SA Edyta Mroczek

Sędziowie: SA Ewa Kaniok (spr.)

SO (del.) Elżbieta Wiatrzyk - Wojciechowska

Protokolant: Aneta Walkowska

po rozpoznaniu w dniu 5 czerwca 2020 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa E. K.

przeciwko A. K.

o zapłatę

na skutek apelacji obu stron

od wyroku Sądu Okręgowego Warszawa - Praga w Warszawie

z dnia 18 czerwca 2019 r., sygn. akt I C 1184/18

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

a)  w punkcie pierwszym oddala powództwo;

b)  w punkcie czwartym ustala, że koszty procesu ponosi w całości powód i szczegółowe wyliczenie tych kosztów pozostawia referendarzowi sądowemu;

2.  oddala apelację powoda;

3.  zasądza od E. K. na rzecz A. K. kwotę 3 407 (trzy tysiące czterysta siedem) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Elżbieta Wiatrzyk – Wojciechowska Edyta Mroczek Ewa Kaniok

Sygn. akt V ACa 708/19

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 20 października 2014 roku E. K. wniósł o zasądzenie od A. K. na swoją rzecz kwoty 33.000 zł tytułem zachowku po zmarłym B. K. (1) z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz o zasądzenie od A. K. na rzecz powoda kwoty 50.000 zł tytułem zachowku po zmarłej T. K. (1) z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, a także o zasądzenie od pozwanej na jego rzecz kosztów sądowych.

A. K. wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda kosztów procesu według norm przepisanych.

Po ostatecznym sprecyzowaniu stanowiska powód wniósł o zasądzenie od A. K. na swoją rzecz kwoty 15.422 zł tytułem zachowku po B. K. (1) wraz z ustawowymi odsetkami od wytoczenia powództwa do dnia 31 grudnia 2015 roku oraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty oraz kwoty 11.567 zł tytułem zachowku po T. K. (1) wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wytoczenia powództwa do dnia 31 grudnia 2015 roku oraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 roku. do dnia zapłaty.

Na rozprawie w dniu 7 marca 2019 roku powód cofnął powództwo wraz ze zrzeczeniem się roszczenia ponad kwotę 15.422 zł oraz ponad kwotę 11.567 zł. Pozwana natomiast podtrzymała dotychczasowe stanowisko.

Wyrokiem z dnia 18 czerwca 2019 r. Sąd Okręgowy – Warszawa- Praga w Warszawie w punkcie pierwszym zasądził od A. K. na rzecz E. K. kwotę 14.137 złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 28 stycznia 2015 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku oraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty; w punkcie drugim umorzył postępowanie co do kwoty 78.233 złote; w punkcie trzecim oddali powództwo w pozostałym zakresie; w punkcie czwartym ustalił, że pozwana A. K. ponosi koszty procesu w 52%, zaś powód E. K. w 48%, natomiast szczegółowe wyliczenie tych kosztów pozostawił referendarzowi sądowemu.

Z ustaleń faktycznych, jakie legły u podstaw tego rozstrzygnięcia wynikało, że w dniu 8 października 2007 roku B. K. (1), dziadek powoda E. K. wraz ze swoją żoną T. K. (1) darowali swojej córce A. K. zabudowaną nieruchomość gruntową położoną w K. przy ulicy (...), w powiecie (...), w województwie (...) oznaczoną numerem hipotecznym (...) o powierzchni 346 m ². Jednocześnie w umowie darowizny ustanowiono na rzecz T. K. (2) (syna B. i T., ojca powoda) prawo do nieodpłatnego i dożywotniego użytkowania nieruchomości.

T. K. (2) zamieszkiwał wspólnie z rodzicami w K.. Do 8 roku życia zamieszkiwał tam również powód ze swoją matką. A. K. mieszkała w K. do 1981 roku, a następnie wróciła do domu rodzinnego w 2008 roku, kiedy rodzice byli schorowani i wymagali opieki.

W dniu 19 lipca 2010 roku T. K. (2), ojciec powoda, otrzymał od rodziców darowiznę w wysokości 60.000 zł.

Dnia 25 października 2010 roku zmarł B. K. (1) nie pozostawiając testamentu. W dacie śmierci był żonaty z T. K. (1) oraz miał dwójkę dzieci - T. K. (2) i A. K..

Po śmierci ojca T. K. (2) nie pracował zawodowo, nadużywał alkoholu i nie wspierał powódki w opiece nad matką. Wówczas A. K. zajęła się opieką nad schorowaną matką, nie mogąc liczyć na pomoc brata w tym zakresie. T. K. (2) rozwiódł się z matką E. K.. Następnie powód w wieku 8 lat wyprowadził się z matką do Niemiec, gdzie do tej pory mieszka. Z ojcem sporadycznie kontaktował się telefonicznie i listownie, natomiast nie utrzymywał kontaktu z dziadkami ojczystymi.

W dniu 3 listopada 2013 roku zmarł ojciec powoda - T. K. (2).

Postanowieniem z 12 marca 2014 roku Sąd Rejonowy I Wydział Cywilny w O. stwierdził, że spadek po zmarłym 3 listopada 2013 roku T. K. (2) na mocy ustawy nabył powód E. K. w całości.

Postanowieniem z dnia 15 maja 2014 roku Sąd Rejonowy I Wydział Cywilny w O. stwierdził, że spadek po B. K. (1) nabyli z ustawy T. K. (1), córka A. K. oraz syn T. K. (2) po 1/3.

W dniu 9 września 2014 roku zmarła babka powoda, T. K. (1), nie pozostawiając testamentu.

Postanowieniem z dnia 9 grudnia 2015 roku Sąd Rejonowy I Wydział Cywilny w O. stwierdził, że spadek po T. K. (1) na podstawie ustawy nabyli córka A. K. i wnuk E. K. w ½ każde z nich.

Wartość nieruchomości gruntowej położonej w K. przy ulicy (...), w powiecie (...), w województwie (...) oznaczonej numerem hipotecznym (...) o powierzchni 346 m ² bez obciążenia ograniczonym prawem rzeczowym wynosi 359.040 zł. Wartość ograniczonego prawa rzeczowego (prawa użytkowania obciążającego ww. nieruchomość na dzień 8 października 2010 roku wynosi 266.504 zł.

Jako wiarygodne Sąd ocenił zeznania przesłuchanych w sprawie świadków. W zakresie uzależnienia T. K. (2) od alkoholu, jak i kontaktu powoda z dziadkami ojczystymi. Ostatecznie Sąd uznał za wiarygodne zeznania świadków A. P. (1), K. B., E. W., z których wynikało, że po popadnięciu przez T. K. (2) w alkoholizm nie wspierał on wystarczająco A. K. w opiece nad matką T. K. (1) oraz, że powód co do zasady nie miał kontaktu z dziadkami ojczystymi. Świadek S. S. wbrew zeznaniom pozostałych świadków wskazywał co prawda, że T. K. (2) opiekował się rodzicami, jednak w ocenie Sądu miało to miejsce przed utratą pracy i popadnięciem w nałóg.

Sąd nie znalazł także podstaw do kwestionowania wiarygodności zeznań złożonych przez pozwaną, ponieważ w większości znajdowały potwierdzenie w złożonych dokumentach i zeznaniach świadków.

Opinię biegłego z zakresu szacowania nieruchomości i ruchomości Sąd uznał za miarodajny dowód w sprawie.

Sąd Okręgowy wskazał, że prawną podstawą powództwa jest przepis art. 991 § 2 k.c. w zw. z art. 1002 k.c.

Stosownie do treści art. 991 § 2 k.c., jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia. Art. 1002 k.c. stanowi zaś, iż roszczenie z tytułu zachowku przechodzi na spadkobiercę osoby uprawnionej do zachowku tylko wtedy, gdy spadkobierca ten należy do osób uprawnionych do zachowku po pierwszym spadkodawcy.

Pozwana podnosiła, że żądanie powoda jest sprzeczne z art. 5 k.c. z uwagi na brak kontaktu powoda ze zmarłymi dziadkami ojczystymi.

W ocenie Sądu brak jest możliwości zastosowania w niniejszej sprawie art. 5 k.c. Okoliczność, że po rozwodzie rodziców powód przez dłuższy czas nie utrzymywał kontaktów ze swoimi dziadkami ojczystymi wynikała z faktu rozstania się matki powoda z jego ojcem i wyprowadzki do Niemiec, a nie ze złej woli powoda. Nie można przyjąć, że powód był skonfliktowany ze spadkodawcami i że ich relacje były złe, a przy tym - że to powód ponosi winę za taki stan rzeczy. Należy też zauważyć, że dziadkowie powoda nie sporządzili testamentu, w którym by powoda lub jego ojca wydziedziczyli.

Zgodnie z art. 995 § 1 k.c. wartość przedmiotu darowizny oblicza się według stanu w chwili jej dokonania, a według cen z chwili ustalenia zachowku. Oznacza to, że jeżeli nieruchomość będąca przedmiotem darowizny została obciążona ograniczonymi prawami rzeczowymi, taki jej stan powinien być podstawą ustalenia wartości według chwili ustalania zachowku (wyrok Sądu Najwyższego z 13 czerwca 2013 roku, sygn. akt V CSK 385/12 - niepubl.).

W oparciu o niekwestionowaną opinię biegłego rzeczoznawcy Sąd ustalił, że wartość darowizny w chwili jej dokonania (z uwzględnieniem wartości ustanowionego ograniczonego prawa rzeczowego) wynosiła 92.536 zł (wartość nieruchomości 359.040 zł - wartość ograniczonego prawa rzeczowego 266.504 zł). Bezspornie przy tym przedmiot darowizny należał do majątku wspólnego B. K. (1) (1/2 udziału) i A. K. (1/2 udziału), którzy wspólnie uczynili darowiznę na rzecz pozwanej.

Przechodząc w pierwszej kolejności do roszczenia powoda o zachowek po B. K. (1) Sąd wziął pod uwagę, że w momencie jego śmierci dziedziczyli po nim jego żyjący: żona T., córka A. oraz syn T.. Zachowek po B. K. (1) dla każdego z ww. spadkobierców kształtował się następująco:

1.  T. K. (1) - 1/3 (udział w spadku) * 46.268 zł (połowa udziału B. K. we własności nieruchomości) * 2/3 (ułamek z wartości udziału spadkowego na podstawie art. 991 § 1 k.p.c., uznając, że była osobą w podeszłym wieku, niezdolną do pracy) = 10.281,77 zł

2.  A. K. - 1/3 (udział w spadku) * 46.268 zł (połowa udziału B. K. we własności nieruchomości) * 1/2 (ułamek z wartości udziału spadkowego na podstawie art. 991 § 1 k.p.c.) = 7.711,33 zł

3.  T. K. (2) - 1/3 (udział w spadku) * 46.268 zł (połowa udziału B. K. we własności nieruchomości) * 1/2 (ułamek z wartości udziału spadkowego na podstawie art. 991 § 1 k.p.c.) = 7.711,33 zł.

Sąd uznał za udowodnioną okoliczność, że za życia B. K. (1), ojciec powoda T. K. (2) otrzymał darowiznę w wysokości 60.000 zł. W związku z powyższym zachowek po B. K. (1) przysługujący ojcu powoda został skonsumowany kwotą 60.000 zł. Inaczej mówiąc na powoda nie mogło przejść roszczenie o zachowek po dziadku B. K. (1) w trybie art. 1002 k.p.c., bowiem roszczenie T. K. (2) zostało zaspokojone poczynioną na jego rzecz darowizną w kwocie 60.000 zł.

W związku z powyższym Sąd I instancji, oddalił powództwo E. K. w zakresie, w jakim dochodził zachowku po B. K. (1).

Odnośnie roszczenia powoda o zachowek po babce T. K. (1) Sąd miał na uwadze, że po jej śmierci uprawnionymi do zachowku nie był wyłącznie powód E. K. (na podstawie art. 1002 k.c.), ale również pozwana A. K..

Zachowek po T. K. (1) dla każdego ze ww. spadkobierców kształtował się zatem następująco:

1.  A. K. - 1/2 (udział w spadku) * 46.268 zł (połowa udziału T. K. we własności nieruchomości) * 1/2 (ułamek z wartości udziału spadkowego na podstawie art. 991 § 1 k.p.c.) + 1/2 (udział w spadku) * 10.281,77 zł (zachowek przysługujący T. K. po B. K.) * 1/2 (ułamek z wartości udziału spadkowego na podstawie art. 991 § 1 k.p.c.) = 14.137 zł

2.  E. K. - 1/2 (udział w spadku) * 46.268 zł (połowa udziału T. K. we własności nieruchomości) * 1/2 (ułamek z wartości udziału spadkowego na podstawie art. 991 § 1 k.p.c.) + 1/2 (udział w spadku) * 10.281,77 zł (zachowek przysługujący T. K. po B. K.) * 1/2 (ułamek z wartości udziału spadkowego na podstawie art. 991 § 1 k.p.c.) = 14.137 zł.

Biorąc pod uwagę powyższe Sąd Okręgowy zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 14.137 zł tytułem należnego mu zachowku po babce ojczystej T. K. (1).

Odnosząc się do kwestii odsetek Sąd zważył, że problematyka wymagalności roszczeń o zapłatę zachowków była początkowo sporna w doktrynie i orzecznictwie, lecz obecnie przeważa stanowisko, oparte na judykatach Sądu Najwyższego, podzielane przez Sąd orzekający w sprawie, że również w sprawach o zachowek roszczenia mają charakter bezterminowy, zatem dłużnik winien je spełnić niezwłocznie po wezwaniu, zgodnie z art. 455 k.c. Odsetki za opóźnienie w zapłacie zachowku należą się zatem uprawnionemu dopiero od daty wezwania do zapłaty.

W niniejszej sprawie powód nie przedstawił dowodu przedsądowego wezwania pozwanej do zapłaty. W konsekwencji należało przyjąć, że pozwana znalazła się w zwłoce dopiero od dnia następnego od daty doręczenia jej odpisu pozwu (k.33). W związku z powyższym Sąd zasądził odsetki od dnia następnego od daty doręczenia pozwu, a więc od 28 stycznia 2015 roku, oddalając jednocześnie powództwo w zakresie zasądzenia odsetek od dnia wniesienia pozwu.

Wobec cofnięcia pozwu przez powoda w zakresie żądania z tytułu zachowku kwoty powyżej 15.422 zł oraz 11.567 zł Sąd umorzył w tej części postępowanie co do kwoty

78.233,00 zł (105.222 zł - 26.989 zł), (art. 355 § 1 k.p.c.).

W wyroku rozstrzygnięto o zasadzie ponoszenia przez strony kosztów procesu. Na podstawie art. 100 k.p.c. dokonano stosunkowego rozdzielenia kosztów procesu.

Apelację od powyższego wyroku wniosły obie strony.

Pozwana zaskarżyła wyrok w części, tj. pkt 1 zarzucając:

sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału przez przyjęcie, że zasady współżycia społecznego nie stoją na przeszkodzie uwzględnieniu powództwa.

W konkluzji pozwana wniosła o zmianę wyroku i oddalenie powództwa albo uchylenie wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu dla Warszawy Pragi celem ponownego rozpoznania albo zmianę wyroku i rozłożenie zasądzonej kwoty na 3 raty, płatne co 3 miesiące, nadto wniosła o zasądzenie kosztów procesu za II instancję.

Powód zaskarżył wyrok w części oddalającej roszczenie powoda tj. punkt III oraz w części rozliczającej koszty postępowania tj. punkt IV zarzucając sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego wskutek naruszenia przepisów postępowania tj. art. 233 § 1 k.p.c. przez dokonanie oceny dowodów w sposób niewszechstronny, sprzeczny z zasadami doświadczenia życiowego a ponadto nasuwający zastrzeżenia z punku widzenia zasad logicznego rozumowania polegające na przyjęciu, że za życia B. K. (1) ojciec powoda T. K. (2) otrzymał od B. K. (1) darowiznę w wysokości 60.000,00 złotych, w związku z czym zachowek po B. K. (1) przysługujący ojcu powoda został skonsumowany kwotą 60.000,00 złotych, w sytuacji gdy - oprócz twierdzeń samej pozwanej, w sposób oczywisty zainteresowanej wynikiem niniejszego postępowania, brak było jakichkolwiek dowodów iż do darowizny doszło, zaś T. K. (2) osobiście dokonał gotówką wpłaty kwoty 60.000,00 złotych na własny rachunek bankowy kilka lat po dokonaniu darowizny przez spadkodawców na rzecz pozwanej i bez związku z tym faktem - co skutkowało naruszeniem art. 991 i 1002 k.c. poprzez ich niezastosowanie w stosunku do zachowku po B. K. (1).

W konkluzji skarżący wniósł o zmianę wyroku poprzez zasądzenie kwoty 7.711,33 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 28 stycznia 2015 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku oraz odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty, oraz o zasądzenie kosztów sądowych za obie instancje wg norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

apelacja powoda nie jest zasadna i podlega oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c., zaś apelacja pozwanej skutkuje zmianą zaskarżonego wyroku na podstawie art. 386 par. 1 k.p.c. ale z innych przyczyn niż podniesione w treści apelacji.

Ustalenia faktyczne poczynione przez sąd I instancji są w przeważającej mierze prawidłowe, z tym że rację ma powód, iż sąd I instancji naruszył art. 993 k.c. przy obliczaniu należnego powodowi zachowku.

Stosownie do art. 993 przy obliczaniu zachowku dolicza się do spadku darowizny dokonane przez spadkodawcę według zasad określonych w art. 994 k.c., zatem obliczając zachowek należny powodowi do wartości udziału każdego ze spadkodawców w nieruchomości darowanej przez nich A. K. doliczyć należy udział każdego z nich w darowiźnie uczynionej przez nich na rzecz ojca powoda T. K. (2).

Zachowek należny T. K. (2) po ojcu B. K. (1) wynosi 12.711,33 zł. ( 46.268 zł. ( wartość udziału spadkodawcy w nieruchomości położonej w K.) + 30.000 zł. tj. ½ środków finansowych darowanych T. K. (2)) = 76.268 zł. T. odziedziczył spadek w 1/3 części co stanowi kwotę 25.422,66 zł. , zatem należny mu zachowek w wysokości ½ to kwota 12.711,33 zł.).

Zachowek należny powodowi po babce T. K. (1) wynosi 19.067 zł. (masa spadkowa - 46.268 + 30.000 = 76.268 zł. Powód odziedziczył spadek w ½ części co stanowi 38.134 zł., zachowek wynoszący ½ =19.067 zł.

Sąd Apelacyjny podziela ustalenie sądu I instancji, że spadkodawcy darowali T. K. (2) kwotę 60.000 zł., nie znajdując podstaw do uwzględnienia w tym zakresie zarzutów powoda podniesionych w apelacji.

Jak wynika z wyciągu z rachunku bankowego T. K. (2) ( k.54), w dniu 19.07.2010r. wpłacił do Banku kwotę 60.000 zł. Jednocześnie z zeznań A. P. (2) (siostry ciotecznej pozwanej) wynika, że słyszała rozmowę między swoją matką i ojcem pozwanej, z której wynikało, że wszystko odpisze pozwanej ale zabezpieczy T. i da mu pieniądze ( k.95). K. B. ( brat cioteczny pozwanej) także zeznał, że słyszał jak B. K. (1) mówił, że zabezpieczy T. ( k.96). W/w świadkowie zeznali także, że T. nie miał stałej pracy i że bardzo często był pod wpływem alkoholu. Pielęgniarka E. M. zeznała, że zawsze widziała T. pod wpływem alkoholu (k.37). W tej sytuacji względy logiki i doświadczenia życiowego przemawiają za wiarygodnością zeznań pozwanej odnośnie tego skąd pochodziła wpłata 60.000 zł. na rachunek bankowy T. K. (2). Powód nie podważył wiarygodności w/w zeznań, nie złożył także dowodów, choćby w postaci wyciągu z rachunku bankowego T., świadczących o tym, że T. miał dochody i poza kwotą 60.000 zł. wpłacał na rachunek bankowy inne sumy. Nie sposób przyjąć, że kwota 60.000 zł. pochodziła z wynagrodzenia za pracę na stacji benzynowej. Zgodnie z zeznaniami K. T. jak pracował na stacji benzynowej to bardzo często był pod wpływem alkoholu. Takie osoby z reguły nie czynią oszczędności, zresztą gdyby takie oszczędności czynił, to logika wskazuje, że systematycznie wpłacałby zaoszczędzone kwoty na rachunek bankowy. Z zeznań teściowej T. – K. W. wynika, że nie płacił na utrzymanie syna. Matka powoda miała zasądzone alimenty, co także przemawia za prawdziwością zeznań pozwanej. Zeznania S. S. pozostają w sprzeczności z w/w dowodami i jako odosobnione na wiarę nie zasługują.

Apelacja powoda stanowi jedynie polemikę z prawidłowymi ustaleniami sądu I instancji co do faktu dokonania przez spadkodawców na rzecz syna T. darowizny w kwocie 60.000 zł. i w związku z tym uległa oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

Jeśli chodzi o apelację powódki, podniesione w niej zarzuty także nie są trafne, jednak Sąd Apelacyjny zobowiązany jest brać pod uwagę z urzędu naruszenie prawa materialnego.

Sąd I instancji naruszył art. 996 k.c. Zgodnie z tym przepisem według brzmienia z 2014r., zapis windykacyjny oraz darowiznę dokonane przez spadkodawcę na rzecz uprawnionego do zachowku zalicza się na należny mu zachowek. Jeżeli uprawnionym do zachowku jest dalszy zstępny spadkodawcy, zalicza się na należny mu zachowek także zapis windykacyjny oraz darowiznę dokonane przez spadkodawcę na rzecz jego wstępnego.

Sąd I instancji zaliczył na zachowek należny T. K. (2) po ojcu B., uczynioną przez niego na rzecz T. darowiznę, jednak nie zaliczył na zachowek należny powodowi po bace T. K. (1) darowizny uczynionej przez nią w kwocie 30.000 zł. na rzecz wstępnego powoda czyli jego ojca T. K. (2), czym naruszył art. 996 k.c. Ponieważ należny powodowi po babce zachowek wynosi 19.067 zł. , darowizna uczyniona na rzecz ojca powoda przewyższa należny powodowi zachowek, co skutkuje zmianą zaskarżonego wyroku i oddaleniem powództwa w tej części.

Wobec zmiany zaskarżonego wyroku zmianie uległo także rozstrzygnięcie o kosztach procesu za I instancję stosownie do wyniku sporu - art. 98 par. 1 i 3 k.p.c. Brak było przy tym podstaw do zastosowania art. 102 k.p.c. Powód w istocie jako spadkobierca ojca T. skorzystał z uczynionej na rzecz ojca darowizny i wypłacił z jego rachunku bankowego kwotę 60.000 zł. z odsetkami.

W postępowaniu apelacyjnym stroną, która przegrała spór jest powód, dlatego zgodnie z art. 98 par. 1 i 3 k.p.c. powinien zwrócić pozwanej poniesione przez nią koszty tego postępowania, na które składają się: opłata od apelacji w kwocie 707 zł. i wynagrodzenie pełnomocnika procesowego w kwocie 2700 zł., o czym orzeczono w punkcie trzecim wyroku.

Elżbieta Wiatrzyk – Wojciechowska Edyta Mroczek Ewa Kaniok