Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 19 grudnia 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie następującym:

Przewodniczący - Sędzia: SA Magdalena Kostro-Wesołowska (spr.)

Sędziowie: SA Grażyna Kornas

SA Krystyna Sitkowska

Protokolant: st. sekr. sądowy Hanna Głudkowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 19 grudnia 2012 r.

sprawy (...) S.A. w W.

z udziałem zainteresowanej I. R.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych III Oddział

w W.

o podleganie obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tytułu wykonywania pracy na podstawie umowy zlecenia

na skutek apelacji (...) S.A. w W.

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie XIII Wydziału Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 25 października 2011 r. sygn. akt XIII U 1698/11

p o s t a n a w i a:

uchylić zaskarżony wyrok i odrzucić odwołanie.

/-/ G. K. /-/ M. K.-W. /-/ K. S.

Sygn. akt III AUa 400/12

UZASADNIENIE

(...) S.A. w W. odwołała się od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych III Oddział w W. z dnia 20 czerwca 2011r., zmieniającej decyzję tegoż organu rentowego z dnia 15 listopada 2010 r. w ten sposób, iż stwierdzono, że I. R. podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu z tytułu wykonywania pracy na podstawie umowy zlecenia na rzecz (...) S.A. w okresie od 5 maja 1999 r. do 31 grudnia 1999 r.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego odrzucenie. Powołując się na art. 199 § 1 pkt 2 k.p.c. wskazał, iż sprawa o podleganie I. R. obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tytułu wykonywania umowy zlecenia na rzecz (...) S.A. była już przedmiotem rozpoznania Sądu. Decyzją z dnia 15 listopada 2010 r., zmieniającą decyzję z dnia 1 września 2010 r., stwierdzono, że I. R. podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu z tytułu wykonywania pracy na podstawie umowy zlecenia dla płatnika składek (...) S.A. w okresie od 5 maja 1999r. do 31 maja 2000 r. Od decyzji tej płatnik składek złożył odwołanie. Wyrokiem z dnia 16 czerwca 2011 r. Sąd Okręgowy zmienił zaskarżone decyzje w ten sposób, że stwierdził, iż ubezpieczona podlega wskazanym ubezpieczeniom z ustalonego tytułu w okresie od 5 maja 1999 r. do 31 grudnia 1999 r. W dniu 20 czerwca 2011 r. organ rentowy wydał decyzję o sentencji tożsamej z sentencją wyroku z dnia 16 czerwca 2011 r. Od powyższej decyzji z dnia 20 czerwca 2011 r. płatnik wniósł odwołanie.

W piśmie procesowym z dnia 12 października 2011 r. (k. 19-21 a.s.) odwołująca podtrzymała stanowisko zaprezentowane w odwołaniu i wniosła o oddalenie zgłoszonego przez organ rentowy wniosku o odrzucenie odwołania. Powołując się szeroko na orzecznictwo Sądu Najwyższego wywiodła, że w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych pojęcie powagi rzeczy osądzonej ma walor szczególny i w obecnym stanie sprawy dopuszczalne jest merytoryczne rozpoznanie wniesionego odwołania. Wezwana do udziału w postępowaniu w charakterze zainteresowanej I. R. nie zajęła stanowiska w sprawie.

Sąd Okręgowy w Warszawie XIII Wydział Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 25 października 2011 r. odwołanie od decyzji z dnia 20 czerwca 2011 r. oddalił.

Sąd Okręgowy oparł swoje rozstrzygnięcie na ustaleniu, że I. R. była zgłoszona do ubezpieczeń społecznych (winno być zdrowotnych) z tytułu wykonywania umowy zlecenia na rzecz firmy (...) S.A od 5 maja 1999 r. do 31 grudnia 1999 r. W tym okresie ubezpieczona przebywała na urlopie wychowawczym z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u innego pracodawcy.

Sąd zwrócił uwagę, że w odwołaniu płatnik składek nie kwestionował stanu faktycznego ustalonego przez organ rentowy, natomiast podniósł zarzut przedawnienia zaległych składek za wskazany w zaskarżonej decyzji okres. Powołując się na obowiązujące przepisy ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych Sąd Okręgowy przyjął, że rozstrzygnięcie organu rentowego w odniesieniu do zbiegu tytułów obowiązkowych ubezpieczeń społecznych, jaki zaistniał w związku z wykonywaniem przez I. R. umowy zlecenia i korzystaniem z urlopu wychowawczego, jest prawidłowe. Podlega ona obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z tytułu wykonywania umowy zlecenia, dlatego, w ocenie Sądu, zaskarżona decyzja co do zasady jest prawidłowa. Zgłoszony przez odwołującą zarzut przedawnienia zaległych składek za wskazany w zaskarżonej decyzji okres, według Sądu, nie miał w niniejszej sprawie znaczenia i nie mógł wpłynąć na podjęte rozstrzygnięcie. Zaskarżona decyzja jest bowiem decyzją wydaną w związku ze zbiegiem tytułów podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym i rozstrzygającą, który ze zbiegających się tytułów ma zastosowanie w przypadku I. R.. Zaskarżona decyzja jest decyzją określająca prawo, a nie wymierzającą składki. Decyzja ta nie stwierdza obowiązku zapłaty konkretnej kwoty stanowiącej sumę zaległych, nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne, a tylko w takim wypadku podniesienie zarzutu przedawnienia byłoby uzasadnione.

Apelację od wyroku Sądu Okręgowego złożyła odwołująca się Spółka. Apelująca zaskarżyła wyrok w całości, zarzucając: - mające wpływ na wynik sprawy naruszenie przepisu postępowania w postaci art. 316 § 1 k.p.c. poprzez nieuwzględnienie stanu rzeczy istniejącego w chwili zamknięcia rozprawy, tj. iż w stanie faktycznym niniejszej sprawy nastąpiło przedawnienie należności z tytułu składek za okres od dnia 5 maja 1999 r. do dnia 31 grudnia 1999 r., a tym samym upłynął także okres, przez jaki płatnik składek jest zobowiązany do przechowywania kopii deklaracji rozliczeniowych i imiennych raportów miesięcznych oraz dokumentów korygujących te dokumenty, - naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 24 ust. 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych poprzez jego błędne zastosowanie i w konsekwencji nierozpoznanie sprawy w zakresie zgłoszonego przez odwołującego zarzutu przedawnienia, skutkiem czego jest wynikające wprost z uzasadnienia zaskarżonej decyzji zobowiązanie odwołującego do przekazania do ZUS dokumentów związanych z ubezpieczeniami społecznymi za okres od 5 maja 1999 r. do 31 grudnia 1999 r., - sprzeczność istotnego ustalenia Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego polegająca na ustaleniu, iż podniesiony przez odwołującego zarzut przedawnienia zaległych składek za wskazany okres nie miał w niniejszej sprawie znaczenia i nie mógł wpłynąć na podjęte przez Sąd rozstrzygnięcie, podczas gdy utrzymana przez Sąd zaskarżona decyzja jest decyzją nie tylko określającą prawo, lecz także nakładającą na odwołującego obowiązek w postaci przekazania do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych dokumentów związanych z ubezpieczeniami społecznymi za okres od 5 maja 1999 r. do 31 grudnia 1999 r., podczas gdy w zakresie zobowiązania odwołującej do przekazania dokumentów doszło do przedawnienia.

Apelująca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku w całości poprzez orzeczenie, iż I. R. z tytułu wykonywania pracy na podstawie umowy zlecenia na rzecz firmy (...) S.A. w okresie od 5 maja 1999 r. do 31 grudnia 1999 r. podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu oraz że (...) S.A. nie jest zobowiązane do przekazania do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych dokumentów związanych z ubezpieczeniami społecznymi w niniejszej sprawie, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości oraz przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania w całości. W piśmie procesowym z dnia 20 sierpnia 2012 r. odwołująca się Spółka wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku oraz poprzedzającej go decyzji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania organowi rentowemu oraz zasądzenie kosztów postępowania na jej rzecz od organu rentowego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Zgodnie z art. 459 k.p.c. rozpoznawanie spraw z zakresu ubezpieczeń społecznych należy do postępowania odrębnego, które jest odmianą procesu, uwzględniającą odrębność tych spraw. Jest zasadą, że w postępowaniach odrębnych stosuje się w pierwszej kolejności przepisy właściwe dla tych postępowań, a dopiero w braku odrębnych uregulowań przepisy ogólne dotyczące procesu, jeżeli nie kolidują z przepisami rządzącymi danym postępowaniem odrębnym (art. 13 § 1 k.p.c.). W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych odwołanie od decyzji organów emerytalno-rentowych, jako pismo inicjujące postępowanie, pełni rolę pozwu. Z tego też względu niewątpliwie w tych sprawach zastosowanie znajdują również przepisy art. 199 k.p.c., normujące podstawy odrzucenia pozwu. Przepis ten stanowi m.in., że sąd odrzuci pozew, jeżeli o to samo roszczenie pomiędzy tymi samymi stronami sprawa jest w toku albo została już prawomocnie osądzona (res iudicata) - art. 199 § 1 pkt 2 k.p.c. Okoliczności uzasadniające odrzucenie pozwu, stosownie do art. 202 k.p.c., sąd bierze pod rozwagę z urzędu w każdym stanie sprawy. Jednocześnie w odniesieniu do postępowania apelacyjnego zastosowanie znajduje art. 386 § 3 k.p.c. stanowiący, że jeżeli pozew ulega odrzuceniu albo zachodzi podstawa do umorzenia postępowania, sąd drugiej instancji uchyla wyrok oraz odrzuca pozew lub umarza postępowanie.

Zgodzić się należy ze skarżącą, że w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych kwestia powagi rzeczy osądzonej rozumiana jest w sposób szczególny. Analizy tego zagadnienia dokonał Sąd Najwyższy postanowieniu z dnia 15 lipca 2011 r. sygn. akt I UK 425/10 (LEX nr 1043988). Opierając się na swym wcześniejszym orzecznictwie Sąd Najwyższy wywiódł, iż szczególny charakter regulacji z zakresu ubezpieczeń społecznych nie wyłącza występowania instytucji powagi rzeczy osądzonej w sprawach sądowych z tego zakresu. Powołując się na postanowienie z dnia 19 czerwca 1998 r., sygn. akt II UKN 105/98 (OSNAPiUS 1999 nr 16, poz. 529) Sąd Najwyższy wskazał, że „O tożsamości przedmiotu sporu świadczy nie tylko tożsamość żądania zawarta w poszczególnych wnioskach skierowanych do organu rentowego, ale także stan faktyczny i prawny, jaki istniał w chwili zamknięcia rozprawy w poprzednim postępowaniu”. Dalej Sąd Najwyższy stwierdził, iż: „Przedmiotem sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych jest wprawdzie kontrola decyzji organu rentowego, ale w istocie nie tyle chodzi o tę decyzję, co o ocenę prawidłowości rozstrzygnięcia organu rentowego w zakresie ustalenia prawa do świadczenia z ubezpieczeń społecznych lub obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym (innych praw i obowiązków ze stosunku ubezpieczenia społecznego). Powaga rzeczy osądzonej dotyczy więc tych orzeczeń sądów ubezpieczeń społecznych, których podstawa faktyczna nie może ulec zmianie lub gdy odwołanie od decyzji organu rentowego zostało oddalone po stwierdzeniu niespełnienia prawnych warunków do świadczenia wymaganych przed wydaniem decyzji będącej przedmiotem postępowania sądowego”.

Organ rentowy już w odpowiedzi na odwołanie zwrócił uwagę na okoliczność zaistnienia w niniejszej sprawie przeszkody procesowej w postaci powagi rzeczy osądzonej z tej przyczyny, że sprawa podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym I. R. z tytułu wykonywania pracy na podstawie umowy zlecenia dla płatnika składek (...) S.A. w okresie objętym zaskarżoną decyzją z dnia 20 czerwca 2011 r. była już przedmiotem rozpoznania na skutek odwołania płatnika składek od decyzji z dnia 1 września 2010 r. oraz zmieniającej ją decyzji z dnia 15 listopada 2010 r. i została prawomocnie osądzona (k. 11 a.s.).

Z akt sprawy prowadzonej przed Sądem Okręgowym w Warszawie pod sygn. XIII U 14904/10, które zostały dołączone do akt niniejszej sprawy, wynika, że wyrokiem z dnia 16 czerwca 2011 r. rozstrzygnięto sprawę z odwołania (...) S.A. z siedzibą w W. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych III Oddział w W. z dnia 1 września 2010 r., znak (...) oraz od decyzji z dnia 15 listopada 2010 r., znak (...). Postępowanie w sprawie toczyło się z udziałem ubezpieczonej I. R., wezwanej przez Sąd z urzędu do udziału w tym postępowaniu. Sąd Okręgowy zmienił zaskarżone decyzje, w ten sposób, że stwierdził, iż I. R. z tytułu wykonywania pracy na podstawie umowy zlecenia na rzecz odwołującego podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu w okresie od 5 maja 1999 r. do 31 grudnia 1999 r. W pozostałym zakresie Sąd oddalił odwołania. Powyższy wyrok stał się prawomocny z dniem 5 sierpnia 2011 r. Decyzją z dnia 20 czerwca 2011 r. organ rentowy zmienił zaskarżoną w tymże postępowaniu decyzję z dnia 15 listopada 2010 r. w sposób pokrywający się z pkt 1 sentencji wyroku. W związku z powyższym Sąd Apelacyjny zauważa, że tym samym na chwilę obecną w obrocie funkcjonują dwa akty zmieniające tę samą decyzją z dnia 15 listopada 2011 r., tj. prawomocny wyrok Sądu Okręgowego z dnia 16 czerwca 2011 r. oraz decyzja z dnia 20 czerwca 2011 r. (zaskarżona w niniejszym postępowaniu). Skarżąc tę ostatnią decyzję w niniejszym postępowaniu odwołująca się Spółka formułowała w odwołaniu te same zarzuty i podnosiła te same argumenty, które uprzednio zawarła w odwołaniach od decyzji z dnia 1 września 2010 r. i zmieniającej ją decyzji z dnia 15 listopada 2010 r., a mianowicie, iż nastąpiło przedawnienie należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne za okresy objęte decyzją oraz w konsekwencji brak jest podstaw do dokonania przez Spółkę korekt deklaracji dotyczących ubezpieczenia społecznego. W ocenie Sądu Apelacyjnego, w sytuacji gdy prawomocnym wyrokiem Sąd Okręgowy dokonał zmiany decyzji organu rentowego oddalając odwołanie w pozostałej części, a następnie (w odstępie kilku dni) niezależnie od wyroku organ rentowy dokonał identycznej zmiany tej samej decyzji, to brak jest możliwości kwestionowania tej nowej decyzji zmieniającej z przyczyn, które już uprzednio stanowiły podstawę zaskarżenia decyzji zmienionej, a od której odwołanie poza dokonaną zmianą zostało oddalone. Oddalenie odwołania pkt 2 wyroku z dnia 16 czerwca 2011 r. wynikało z przyjęcia, że zarzut przedawnienia zaległych składek nie ma znaczenia i nie mógł wpłynąć na rozstrzygnięcie. Wobec tego odwołanie, które oparte jest na tych samych podstawach, na których oparte było odwołanie od decyzji z dnia 15 listopada 2010 r., podlegało odrzuceniu jako niedopuszczalne, gdyż prawomocnie o braku podstaw do uwzględnienia odwołania w powyższym zakresie rozstrzygnął Sąd Okręgowy w sprawie XIII U 14904/10. Prawomocne rozstrzygnięcie co do braku podstaw uwzględnienia odwołania od decyzji z dnia 15 listopada 2010 r., poza dokonaną zmianą, przy występującej tożsamości stron oraz w sytuacji, gdy podstawa rozstrzygnięcia w sprawie zakończonej wyrokiem Sądu Okręgowego była tożsama z podstawą żądania, zgłoszonego przez odwołującą się w niniejszej sprawie, prowadzi właśnie do wniosku, że występuje powaga rzeczy osądzonej i odwołanie od decyzji organu rentowego z dnia 20 czerwca 2011 r. jako niedopuszczalne podlega odrzuceniu (art. 199 § 1 pkt 2 k.p.c.).

Kierując się tymi względami Sąd Apelacyjny z mocy art. 386 § 3 k.p.c., postanowił, jak w sentencji.

Sędziowie : Przewodniczący:

G. M. K.-W.

K. S. (2)