Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 lipca 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący Sędzia SA - Anna Prokopiuk

Sędziowie SA - Barbara Lubańska- Mazurkiewicz

SO (del) - Małgorzata Janicz (spr.)

Protokolant st. sekr. sąd Katarzyna Rucińska

przy udziale Prokuratora Leszka Woźniaka

po rozpoznaniu w dniu 4 lipca 2013 r.

sprawy R. K. oskarżonego z art. 286§ 1kk w zw. z art. 294§ 1kk i art. 297§ 1kk w zw. z art.11§ 2kk w zw. z art. 12 kk

na skutek apelacji wniesionej przez prokuratora

od wyroku Sądu Okręgowego W. P. w. W.

z dnia 12 marca 2013 r.

sygn. akt V K 187/10

uchyla zaskarżony wyrok wobec R. K. i sprawę przekazuje Sądowi Okręgowemu W. P. w W. do ponownego rozpoznania.

UZASADNIENIE

1. R. K. oskarżony został o to, że:

w okresie od dnia 02 czerwca 1993 roku do dnia 21 lipca 1993roku w W. działając w krótkich odstępach czasu, ze z góry powziętym zamiarem, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej doprowadził do niekorzystnego rozporządzenia swoim mieniem (...) Bank (...) S. A. w W. Oddział w W. w ten sposób, iż jako właściciel przedsiębiorstwa pod nazwą Przedsiębiorstwo Produkcyjno – Handlowe (...) z siedzibą w W. pod pozorem kredytowania działalności gospodarczej w celu uzyskania dla siebie kredytu na zakup maszyn i urządzeń przedłożył mające wykazać jego majątek osobisty nierzetelne dokumenty w postaci wniosku kredytowego z dnia 02 czerwca 1993roku z załączonymi dokumentami dotyczącymi bieżących dochodów z działalności gospodarczej, nierzetelnych szacunków kamieni jubilerskich, nierzetelnego oszacowania nieruchomości położonej w S. przy ul (...), które to kamienie i nieruchomość stanowiły przedmiot zabezpieczenia zaciągniętego zobowiązania, a nadto ustanowił w dniu 11 czerwca 1993roku zastaw rejestrowy na samochodzie osobowym marki M. (...) nr rej. (...), czym wprowadził w błąd w/w instytucję , co do zawartych w przedmiotowych dokumentach okoliczności, jak też samego zamiaru i realnej możliwości wywiązania się z transakcji, w wyniku czego na podstawie umowy z dnia 11 czerwca 1993roku nr (...) przyznany został mu kredyt w kwocie 300 000 złotych stanowiące mienie znacznej wartości na zakup maszyn do produkcji, przy czym jednocześnie zawierając umowę zamierzał wyjechać z kraju, a także zaprzestał faktycznie prowadzenia działalności gospodarczej, co zataił ubiegając się o kredyt inwestycyjny oraz nie podjął jakichkolwiek czynności zmierzających do wykorzystania uzyskanego kredytu na bieżącą działalność przedsiębiorstwa wskazaną we wniosku kredytowym i umowie kredytowej, tj. o czyn z art. 286§ 1kk w zw. z art. 294§ 1kk i art. 297 § 1kk w zw. z art. 11§ 2kk w zw. z art. 12 kk.

Wyrokiem z dnia 12 marca 2013roku Sąd Okręgowy W. P. w W. oskarżonego od dokonania zarzucanego mu czynu uniewinnił.

Apelację od wyroku Sądu Okręgowego wniósł prokurator. Na podstawie art. 425§ 1i 2 kpk i art. 444 kpk zaskarżył powyższy wyrok w całości na niekorzyść oskarżonego. Na podstawie art. 427§ 2kpk i art. 438 pkt. 3 kpk wyrokowi zarzucił:

- błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia i mający wpływ na treść wyroku polegający na stwierdzeniu, iż brak jest dowodów pozwalających na przyjęcie, iż oskarżony R. K. podpisując umowę o kredyt, działał w celu osiągnięcia korzyści majątkowej i wprowadzając (...) Bank (...) S. A. w błąd doprowadził wskazany podmiot do niekorzystnego rozporządzenia mieniem, a tym samym, iż swym zachowaniem zrealizował znamiona czynu określonego w art. 286§ 1kk, podczas gdy zebrany w sprawie materiał dowodowy, zwłaszcza w postaci zeznań świadków Z. K., T. K., Ł. G., opinii biegłego rzeczoznawcy majątkowego z oszacowania nieruchomości położonej w S., przy ul. (...), opinii z badania autentyczności, masy, jakości i wyceny kamieni szlachetnych oraz informacji Urzędu Wojewódzkiego w W. Wydziału Komunikacji w przedmiocie własności pojazdu m-ki M. (...) nr rej. (...), oceniany z uwzględnieniem zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego przekonuje, iż dopuścił się on przestępstwa określonego w art. 286§ 1kk w zw. z art. 294§ 1kk.

Podnosząc powyższy zarzut skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu W. P. w W. do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja prokuratora okazała się zasadna, co doprowadziło do uchylenia wyroku Sądu I instancji i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania.

Na wstępie podnieść należy, iż zarzut błędu w ustaleniach faktycznych w obu swoich formach , a więc jako błąd „braku” oraz błąd „dowolności” może być skutecznie postawiony wtedy, gdy skarżący de facto nie kwestionuje ani prawidłowości przeprowadzonego przez Sąd postępowania dowodowego co do podstaw dowodowych orzeczenia, ani też nie kwestionuje dokonanej przez Sąd oceny zgromadzonych dowodów.

Prokurator podnosi , iż ustalając stan faktyczny, Sąd pominął istotne dla orzeczenia fakty wynikające z przeprowadzonych dowodów lub też je zniekształcił. Zarzut stawiany przez skarżącego w sprawie niniejszej dotyczy więc tzw. „błędu dowolności”, skoro zdaniem prokuratora wszystkie dowody stanowiły ową podstawę dowodową orzeczenia, a wobec tego zarzut odwoławczy ma tu charakter mieszany i obejmuje także obrazę prawa procesowego, a to art. 7 kpk. Taka konstrukcja zarzutu wskazuje , iż uchybieniem o charakterze pierwotnym jest tu obraza prawa procesowego tj art. 7 kpk ,a jedynie wtórnym błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, zwłaszcza , że chodzi tu o taką obrazę art. 7 kpk, która miała wpływ na ustalenia faktyczne w zakresie w jakim Sąd I instancji uznał, iż oskarżony nie popełnił zarzucanego mu czynu.

Nie ulega wątpliwości, iż oszustwo jest przestępstwem trudnym do udowodnienia, a to ze względu na konieczność wykazania zamiaru bezpośredniego kierunkowego, tak co do celu działania, jak i używanych środków (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 stycznia 1980 r., V KRN 317/79, OSNPG 1980, nr 6, poz. 81). Do przypisania oszustwa konieczne jest ustalenie, że występując o udzielenie pożyczki, kredytu lub innego płatnego świadczenia, sprawca działał z zamiarem jego niezwrócenia lub niespłacenia. Rzecz jasna sam fakt zadłużenia nie może decydować o zamiarze wyłudzenia, a dopiero powiązanie różnych okoliczności związanych z zawieranymi umowami kredytowymi lub innymi transakcjami może pozwolić na wyprowadzenie wniosków o zamiarze oskarżonego (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 maja 1997 r., II KKN 64/97, Orz. Prok. i Pr. 1998, nr 3, poz. 6 oraz wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 29 kwietnia 1999 r., II AKa 48/99, Biul. Prok. Apel. 1999, nr 8).

Poza sporem jest, że oskarżony R. K. otrzymał na podstawie umowy zawartej z (...) Bankiem (...) S. A. w W. w dniu 11 czerwca 1993roku kredyt w wysokości 300 000 zł na cele inwestycyjne tj. zakup maszyn do produkcji opakowań plastikowych i kredytu tego nie spłacił. W wyniku sprzedaży w drodze licytacji nieruchomości i kamieni szlachetnych stanowiących zabezpieczenie kredytu pokrzywdzony Bank uzyskał jedynie część należności z tytułu przyznanego oskarżonemu kredytu.

Sąd Apelacyjny podzielił stanowisko skarżącego, iż ocena materiału dowodowego dokonana została przez Sąd I instancji z rażącą obrazą art. 7 kpk. Sąd ten nie dokonał wnikliwej oceny materiału dowodowego w kontekście logicznego powiązania wszystkich istotnych dla ustalenia zamiaru oskarżonego okoliczności, co w ocenie Sądu Apelacyjnego musiało doprowadzić do pozbawionych racjonalnego uzasadnienia wniosków zawartych w pisemnych motywach zaskarżonego orzeczenia.

Prawdą jest, że sam fakt zadłużeń nie może decydować o zamiarze wyłudzenia, ale też Sąd I instancji nie ocenił tej sytuacji w kontekście innych okoliczności związanych z zawartą umową kredytową, co mogłoby pozwolić na wyprowadzenie wniosków o zamiarze oskarżonego ( vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 maja 1997r, sygn. akt II KKN 64/97). Do takich okoliczności w realiach niniejszej sprawy bez wątpienia należało złożenie wniosku kredytowego przez oskarżonego w chwili, gdy cała jego najbliższa rodzina przebywała już z zamiarem stałego pobytu w USA, a biorąc pod uwagę fakt, iż oskarżony był posiadaczem tzw. zielonej karty, w pełni zasadny byłby wniosek, że i on zamierzał dołączyć do bliskich w USA, nie zaś pozostać w Polsce i przeznaczyć pieniądze uzyskane z kredytu na prowadzenie deklarowanej działalności gospodarczej. Niepodjęcie żadnych czynności mających na celu rozpoczęcie działalności gospodarczej w postaci produkcji opakowań plastikowych, poza uzyskaniem kredytu na tę działalność, także winno być ocenione pod kątem zamiaru oskarżonego w chwili zawierania umowy kredytowej, czego Sąd Okręgowy nie uczynił. W swoich rozważaniach zupełnie pominął Sąd meriti fakt, iż w ocenie wniosku kredytowego z dnia 8 czerwca 1993roku zawarto informację, że maszyny do produkcji opakowań zamówił oskarżony przed złożeniem wniosku i miały być one zakupione w. F., tymczasem w złożonych wyjaśnieniach oskarżony twierdził, iż rozmowy w sprawie zakupu maszyn prowadził dopiero po uzyskaniu kredytu , nadto maszyny miały być sprowadzone z N.. Zdaniem Sądu odwoławczego wbrew zasadom logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego ocenił Sąd Okręgowy wyjaśnienia oskarżonego w zakresie w jakim dotyczą okoliczności zamówienia maszyn u mężczyzny o imieniu C.. Rozważy Sąd I instancji, czy nie rażą naiwnością wyjaśnienia oskarżonego co do przekazania zupełnie nieznanemu mężczyźnie tak znacznej sumy bez żadnego pokwitowania, zwłaszcza, że oskarżony od dłuższego czasu prowadził własną firmę i znane mu były zasady działalności gospodarczej. Prawidłowa ocena tej części wyjaśnień oskarżonego ma bowiem istotne znaczenie dla ustalenia zamiaru, z jakim działał oskarżony. Także kwestia zabezpieczenia kredytu może mieć, wbrew twierdzeniom Sądu meriti zawartym w pisemnych motywach zaskarżonego uzasadnienia, znaczenie przy ocenie zamiaru oskarżonego zwłaszcza, że jak się okazało wartość nieruchomości oraz kamieni szlachetnych była wielokrotnie zawyżona, zaś samochód marki (...) nie mógł być, wbrew złożonemu przez oskarżonego zapewnieniu, zabezpieczeniem kredytu, gdyż nigdy nie stanowił własności R. K.. Ocena tej ostatniej okoliczności dokonana przez Sąd meriti sprowadza się jedynie do stwierdzenia, iż w dacie złożenia wniosku kredytowego posłużenie się stwierdzającym nieprawdę dokumentem w celu uzyskania kredytu nie stanowiło przestępstwa, brak jednak jakiejkolwiek oceny tego faktu w kontekście ewentualnego zamiaru oskarżonego.

Nie rozważenie tych zagadnień spowodowało, iż zaskarżone orzeczenie na obecnym etapie postępowania nie mogło się ostać, co doprowadziło do uchylenia wyroku Sądu I instancji i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd Okręgowy. Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd I instancji winien rozważyć wszystkie okoliczności niezbędne dla prawidłowego określenia zamiaru oskarżonego i dokonać ich oceny z uwzględnieniem zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego.

W wypadku zaś zaskarżenia wyroku jego uzasadnienie Sąd sporządzi, przestrzegając wymogów określonych w art. 424§ 1kpk.

Z tych względów Sąd Apelacyjny orzekł jak na wstępie.