Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 169/22

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

I

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

0.11.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 24 lutego 2022 r.,

sygn. akt XVIII Ko 57/21

0.11.2. Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ pełnomocnik wnioskodawcy

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

0.11.3. Granice zaskarżenia

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

Zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

0.1 Sąd Apelacyjny nie przeprowadzał postępowania dowodowego

0.12.1. Ustalenie faktów

0.12.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

0.12.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

0.12.2. Ocena dowodów

0.12.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

0.12.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

I

1.  mająca wpływ na treść wyroku obraza przepisów postępowania (art. 438 pkt 2 k.p.k.), w szczególności:

- art. 410 k.p.k. poprzez nie uwzględnienie przy orzekaniu całokształtu okoliczności ujawnionych w toku rozprawy głównej, wskazujących na wysoki stopień pokrzywdzenia,

czego konsekwencją jest:

2.  mogący mieć wpływ na treść wyroku błąd w ustaleniach faktycznych (art. 438 pkt 3 k.p.k.)polegający na przyjęciu przez Sąd, jakoby żądanie zadośćuczynienia w kwocie przekraczającej zasądzoną było „zbyt wygórowane, a tym samym nieuzasadnione”.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Wobec treści wyroku – na podstawie art. 436 k.p.k. Sąd Apelacyjny zaniechał rozpoznania, jako przedwczesnych uchybień podniesionych w zarzutach.

Wniosek

o zmianę wyroku w zaskarżonej części poprzez zasądzenie od Skarbu Państwa na rzecz A. W. kwoty 20.000 (dwudziestu tysięcy) złotych zadośćuczynienia za doznaną krzywdę

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wniosek nie podlegał rozpoznaniu – wobec braku rozpoznania, jako przedwczesnych uchybień podniesionych w zarzutach.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

.

Art. 554 § 2b k.p.k. określa organy, które reprezentują Skarb Państwa w postępowaniu o odszkodowanie i zadośćuczynienie za niesłuszne skazanie, tymczasowe aresztowanie lub zatrzymanie.

Wynikający z art. 554 § 3 k.p.k. obowiązek zawiadomienia o terminie rozprawy organu reprezentującego Skarb Państwa odczytywać należy jako równoznaczny ze zmianą struktury podmiotowej postępowania odszkodowawczego. Organ ten bierze udział w postępowaniu o odszkodowanie i zadośćuczynienie w charakterze strony, a co za tym idzie przysługują mu uprawnienia materialnoprawne i procesowe.

„Na gruncie przepisów kodeksu postępowania karnego w brzmieniu obowiązującym przed nowelizacją wprowadzoną z dniem 1 lipca 2015 r. ustawą z dnia 27 września 2013 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2013 r. poz. 1247 z późn. zm.) w doktrynie nie budził poważniejszych kontrowersji pogląd, że w postępowaniu o odszkodowanie nie bierze udziału przedstawiciel Skarbu Państwa, a uczestniczący w rozprawie prokurator nie działa jako przedstawiciel czy pełnomocnik Skarbu Państwa. Jak przyjmowano, to, że Skarb Państwa nie był reprezentowany, rodziło określone konsekwencje procesowe, jak choćby przez wykluczenie możliwości zawarcia ugody (tak L. K. Paprzycki (w:) Kodeks postępowania karnego, Tom II, Komentarz do art. 425-637 k.k., Zakamycze 2003, str. 392; P. Cioch 3.4.2.3. Skarb Państwa i Prokuratoria Generalna (w:) Odpowiedzialność Skarbu Państwa z tytułu niesłusznego skazania, Oficyna 2007, Lex). W publikacjach dotyczących tej problematyki można było spotkać pogląd, że "Skarb Państwa w tym postępowaniu jest stroną niemą – posiada legitymację materialną, której nie towarzyszy jednak legitymacja procesowa, a zatem w ogóle nie jest stroną reprezentowaną..." (tak Z. Banaszczyk (w:) M. Boratyńska, Ochrona strony słabszej stosunku prawnego, Wolters Kluwer 2016). Po nowelizacji art. 554 § 2b k.p.k. określa organy, które reprezentują Skarb Państwa w postępowaniu o odszkodowanie i zadośćuczynienie za niesłuszne skazanie, tymczasowe aresztowanie lub zatrzymanie. Zgodnie z pkt 3 tej jednostki redakcyjnej, gdy postępowanie toczy się w związku z zatrzymaniem wnioskodawcy, organem reprezentującym Skarb Państwa jest organ, który dokonał zatrzymania – jeżeli sąd uwzględnił zażalenie na zatrzymanie albo jeżeli sąd nie rozpoznawał zażalenia na zatrzymanie. Stosownie do treści art. 554 § 3 k.p.k., o terminie rozprawy zawiadamia się organ uprawniony do reprezentowania Skarbu Państwa oraz prokuratora, przesyłając odpis wniosku. Z tego, że organowi uprawnionemu do reprezentowania Skarbu Państwa należy doręczyć odpis wniosku wywodzi się jego uprawnienie do wzięcia udziału w sprawie, wskazując, że jego obecność na rozprawie nie jest obowiązkowa (tak W. Jasiński (w:) Kodeks postępowania karnego, Komentarz, pod redakcją J. Skorupki, Warszawa 2015, str.1320; Z. Banaszczyk (w:) M. Boratyńska, Ochrona strony słabszej stosunku prawnego, Wolters Kluwer 2016.

(vide wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 5 maja 2016 r. II AKa 95/16) .

Jak wynika z akt postępowania toczącego się przed Sądem Okręgowym w Warszawie w sprawie o sygn. akt XVIII Ko 57/21 wniosek o zadośćuczynienie za niewątpliwie niesłuszne zatrzymanie pełnomocnik A. W. złożył w dniu 28 maja 2021 r. (data stempla pocztowego – k. 15), gdy obowiązywały już przepisy wprowadzone ustawą z dnia 27 września 2013 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw. Zarządzeniem z dnia 7 czerwca 2021 r. sprawa została zarejestrowana w wykazie Ko, którym nakazano założyć akta oraz dołączyć akta Sądu Rejonowego dla Warszawy Śródmieścia, sygn. akt II Kp 1756 57/20, a następnie zarządzeniem z dnia 20 stycznia 2022 r. sprawę skierowano na rozprawę w dniu 22 lutego 2022 r., na którą wezwano wnioskodawczynię oraz zawiadomiono jej pełnomocnika oraz prokuratora (k.21). W zarządzeniu tym nie wydano dyspozycji opartej o regulacje z art. 554§3 k.p.k. Jak wynika z protokołu rozprawy głównej z dnia 22 lutego 2022 r. na terminie tym stawili się wnioskodawczyni wraz z pełnomocnikiem oraz prokurator. Z zapisów tego protokołu wynika ponadto, że na rozprawie nie były poruszane kwestie związane z brakiem uczestniczenia w sprawie reprezentanta Skarbu Państwa.

Na terminie rozprawy w dniu 22 lutego 2022 r. zostały przeprowadzone wszystkie czynności dowodowe i po zamknięciu przewodu sądowego i odebraniu głosów stron wydanie wyroku zostało odroczone do dnia 24 lutego 2022 r (k. 27-31). Wyrok w sprawie został ogłoszony w wyznaczonym terminie (protokół ogłoszenia wyroku k. 35)

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

Rozpoznanie sprawy bez powiadomienia o niej strony postępowania, tj. reprezentanta Skarbu Państwa stanowiło rażące naruszenie art. 554§3 k.p.k.

Wynikający z tego przepisu obowiązek zawiadomienia o terminie rozprawy organu reprezentującego Skarb Państwa odczytywać należy jako równoznaczny ze zmianą struktury podmiotowej postępowania odszkodowawczego. Organ ten bierze udział w postępowaniu o odszkodowanie i zadośćuczynienie w charakterze strony, a co za tym idzie przysługują mu uprawnienia materialnoprawne i procesowe.

Zaniechanie ustalenia przez Sąd I instancji organu reprezentującego Skarb Państwa, zaniechanie przesłania mu odpisu wniosku o zadośćuczynienie skutkowało pozbawieniem tego podmiotu prawa do udziału w postępowaniu, przedstawienia i podjęcia obrony przed roszczeniami wnioskodawcy. Podkreślenia wymaga, że w obecnym kształcie przepisów Rozdziału 58 Kodeksu postępowania karnego w postępowaniu o odszkodowanie lub zadośćuczynienie prokurator, będąc stroną, występuje wyłącznie jako rzecznik interesu publicznego – natomiast nie jest reprezentantem Skarbu Państwa i nie przysługują mu tożsame uprawnienia o charakterze materialnoprawnym związane z dochodzonym roszczeniem co reprezentantowi Skarbu Państwa. Oznacza to, że nie może zawrzeć ugody z wnioskodawcą, uznać roszczenia zawartego we wniosku, podnieść zarzutu przedawnienia.

(por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 kwietnia 2023 r., V KK 390/22)

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

0.15.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

0.11.

Przedmiot utrzymania w mocy

0.1 Nie dotyczy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

0.15.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

0.0.11.

Przedmiot i zakres zmiany

0.0.1 Nie dotyczy

Zwięźle o powodach zmiany

0.15.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

0.15.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

Nie dotyczy

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Nie dotyczy

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☒ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Rażące naruszenie art. 554§3 k.p.k. skutkować musi koniecznością uchylenia zaskarżonego wyroku i przeprowadzeniem na nowo przewodu w całości.

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

Nie dotyczy

4.1.

Nie dotyczy

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Nie dotyczy

0.15.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

Sąd pierwszej instancji przy ponownym rozpoznaniu sprawy będzie miał w polu widzenia unormowanie zawarte w art. 554 § 2a k.p.k., określającym strony postępowania odszkodowawczego oraz dokonaną przez Sąd odwoławczy interpretację art. 554 § 2b pkt 3 k.p.k.

0.15.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Brak innych rozstrzygnięć

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Nie dotyczy

7.  PODPIS

Małgorzata Janicz Dorota Tyrała Rafał Kaniok

0.11.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

I

Podmiot wnoszący apelację

Pełnomocnik wnioskodawcy

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 24 lutego 2022 r.,

sygn. akt XVIII Ko 57/21

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana