II AKa 142/22 - wyrok z uzasadnieniem Sąd Apelacyjny w Warszawie z 2024-03-08

Sygn. akt II AKa 142/22

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 marca 2024 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: SSA – Marzanna A. Piekarska - Drążek (spr.)

Sędziowie: SSA – Rafał Kaniok

SSA – Ewa Leszczyńska - Furtak

Protokolant Wiktoria Siporska

przy udziale prokuratora Stanisława Wieśniakowskiego

po rozpoznaniu w dniu 8 marca 2024 r.

sprawy z wniosku Z. M.

przeciwko Skarbowi Państwa

w przedmiocie zadośćuczynienia za niewątpliwie niesłuszne zatrzymanie

w dniu 8 grudnia 2020 r. w Warszawie

na skutek apelacji wniesionej przez prokuratora Prokuratury Okręgowej

w Warszawie

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie

z dnia 19 stycznia 2022 r., sygn. akt XVIII Ko 162/21

1.  na podst. art. 439 § 1 pkt 2 kpk uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi Okręgowemu w Warszawie do ponownego rozpoznania w należytej obsadzie;

2.  na podst. art. 554 § 4 kpk i § 11 pkt 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie, zasądza od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawczyni Z. M. kwotę 336 (trzystu trzydziestu sześciu) złotych z tytułu zwrotu kosztów ustanowienia pełnomocnika w postępowaniu odwoławczym;

3.  obciąża Skarb Państwa wydatkami za postępowanie odwoławcze.

UZASADNIENIE

UZASADNIENIE

Sygnatura akt

II AKa 142/22

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 19 stycznia 2022 r., w sprawie sygn. akt XVIII Ko 162/21, uznający częściowo wniosek pełnomocnika Z. M. o zadośćuczynienie za niewątpliwie niesłuszne zatrzymanie w dniu 8 grudnia 2020 r. w Warszawie.

1.2. Podmiot wnoszący apelację

☒ prokurator

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ pełnomocnik wnioskodawcy

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść wnioskodawczyni

☒ w całości

☐ w części

co do winy

co do kary

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

1.4. Wnioski

uchylenie

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Apelacja prokuratora

I.  zarzut naruszenia art. 552 § 4 kpk w zw. z art. 410 kpk w zw. z art. 7 i 424 kpk,

II.  zarzut błędu w ustaleniach faktycznych co do przyjęcia niewątpliwej niesłuszności zatrzymania wnioskodawczyni.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadne

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzuty apelacji prokuratora nie zostały merytorycznie rozpoznane w postępowaniu odwoławczym, ponieważ Sąd Apelacyjny był zobligowany w pierwszej kolejności do oceny wyroku sądu I instancji pod kątem bezwzględnych podstaw odwoławczych z art. 439 § 1 kpk.

Sąd apelacyjny, większością składu, ze zdaniem odrębnym SSA Rafała Kanioka, uznał, że Sąd Okręgowy w Warszawie w obsadzie sędziego sądu rejonowego delegowanego do orzekania w sądzie okręgowym, Piotra Maksymowicza, wydając zaskarżony wyrok, był sądem nienależycie obsadzonym, w rozumieniu art. 439 § 1 pkt 2 kpk. Uzasadnienie takiego stanowiska znajduje się w dalszej części uzasadnienia.

Wniosek

1.  o zmianę wyroku i oddalenie w całości wniosku o zadośćuczynienie.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny – w zakresie kosztów procesu

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wniosek prokuratora, podobnie jak zarzuty jego apelacji, nie podlegały ocenie z powodu uchylenia wyroku, z urzędu, na podstawie art. 439 § 1 pkt 2 kpk. Zatem, zarzuty i wnioski prokuratora nie miały żadnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sądu apelacyjnego i nie były, w najmniejszym stopniu, przyczynkiem do takiej decyzji procesowej sądu odwoławczego, bowiem okoliczności zatrzymania Pani Z. M., w dniu 8 grudnia 2020 r., w wyniku bezzasadnych decyzji prokuratora Michała Marcinkowskiego z Prokuratury Rejonowej Warszawa Śródmieście o wszczęciu dochodzenia (sygn. PR 4 Ds. 1540.2020.II) i przymusowym zatrzymaniu w charakterze podejrzanej o przestępstwo z art. 261 § 1 kodeksu karnego (także o przeszukaniu i oskarżeniu - sygn. Sądu Rejonowego dla Warszawy Śródmieścia X K 641/21)), są niepodważalne. Jednoznaczne w tym względzie postanowienie Sądu Rejonowego dla Warszawy Śródmieścia w Warszawie, II Kp 196/21, z dnia 24 marca 2021r., o niezasadności zatrzymania, nie pozostawia pola do dywagacji o istocie roszczenia wnioskodawczyni. Otwartą pozostaje kwestia wysokości kwotowej zadośćuczynienia dla pokrzywdzonej, jak też ewentualnych konsekwencji służbowych funkcjonariuszy państwowych, którzy takie czynności zarządzili, w określonych uwarunkowaniach politycznych,

w celu wywarcia przez służby takiej presji na demonstrujących pokojowo obywateli, by zaniechali swojego sprzeciwu. Nie należy więc utożsamiać uchylenia wyroku sądu okręgowego z racjami apelującego, a wyłącznie z ochroną podstawowych praw procesowych stron postępowania, do rozpoznania sprawy przez niekwestionowany sąd – sąd ustanowiony ustawą, którego powołanie i niezależność, nie zostaną podważone, ani w krajowym porządku prawnym, ani w międzynarodowym.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

Sąd Apelacyjny, większością składu, uznał, że udział w wydaniu wyroku sądu I instancji - Sądu Okręgowego w Warszawie - sędziego Sądu Rejonowego dla Warszawy Śródmieścia w Warszawie, delegowanego do sądu okręgowego, stanowi przesłankę z art. 439 § 1 pkt 2 kpk, tj. bezwzględną podstawę do uchylenia zaskarżonego wyroku, z powodu nienależytej obsady sądu.

Delegacja SSR Piotra Maksymowicza do Sądu Okręgowego w Warszawie, biegła częściowo równolegle z funkcją Wiceprezesa Sądu Rejonowego dla Warszawy Śródmieścia w Warszawie (sprawuje ją do obecnej chwili), powierzoną przez ówczesnego ministra sprawiedliwości. Choć w chwili wydawania zaskarżonego wyroku sędzia Piotr Maksymowicz nie pełnił jeszcze tej funkcji, przyjął ją bowiem we wrześniu 2022 r., to orzekając w styczniu 2022 r., był już kandydatem do nominacji na sędziego sądu okręgowego, z rekomendacją niekonstytucyjnego organu, jakim jest Krajowa Rada Sądownictwa, utworzona w 2018 r., na podstawie ustawy z 8 grudnia 2017 r. Pan sędzia, od 2015 r, kilkakrotnie zabiegał o awans – nominację do sądów wyższych instancji, w tym z udziałem takiej właśnie, upolitycznionej, Rady.

Pan sędzia zgłosił się, po raz kolejny, na wolne miejsce w Sądzie Okręgowym w Warszawie ogłoszone w Monitorze Polskim z 2018 r. poz. 291 i uchwałą neo KRS z 8 czerwca 2021 r. został przedstawiony do powołania na to stanowisko.

Otrzymał nominację na urząd sędziego sądu okręgowego w dniu 27 czerwca 2022 r., a zaledwie kilka tygodni później zgłosił się na delegację do Sądu Apelacyjnego w Warszawie, odpowiadając na ofertę nowych prezesów tego sądu (od lipca 2022 r.) Piotra Schaba i Przemysława Radzika, będących równocześnie specjalnymi Rzecznikami Dyscyplinarnymi Sędziów Sądów Powszechnych, powołanymi przez Ministra Sprawiedliwości Zbigniewa Ziobrę, znanymi ze wszczynania licznych postępowań dyscyplinarnych wobec niezależnych sędziów orzekających zgodnie z Konstytucją RP, uchwałami i orzeczeniami SN i trybunałów europejskich. Należy przypomnieć, że w czasie orzekania na delegacji SSR Piotra Maksymowicza w Sądzie Okręgowym w Warszawie, prezesem tego sądu, od 2020 r., był również sędzia Piotr Schab, a wiceprezesem był jego zastępca dyscyplinarny SSR Przemysław Radzik, natomiast drugi zastępca rzecznika Michał Lasota otrzymał delegację do SO w Warszawie z Sądu Rejonowego w Nowym Mieście Lubaskim. Wszyscy trzej awansowali następnie do Sądu Apelacyjnego w Warszawie i orzekają aktualnie, razem z sędzią Piotrem Maksymowiczem, w VIII Wydziale Karnym Sądu Apelacyjnego w Warszawie. Pan sędzia P. Maksymowicz ubiegając się o nominację do sądu apelacyjnego, zależałby ponownie od przychylności prezesów - opinii Kolegium Sądu Apelacyjnego, złożonego z prezesa apelacji i dwóch prezesów sądów okręgowych, z których jeden otrzymał nominację 6 grudnia 2023 r. (Pani Prezes SO w Warszawie Joanna Przanowska-Tomaszek), w błyskawicznym systemie awansów, z którego korzysta Pan sędzia P. Maksymowicz, zaś drugi ubiega się o awans (sędzia Michał Bukiewicz – Prezes SO Warszawa - Praga). Aktualny etap awansu do sądu apelacyjnego sędziego Piotra Maksymowicza, jak też innych sędziów delegowanych w czasie prezesury P. Schaba, nie był komunikowany sędziom sądu apelacyjnego i odbywał się w zamkniętym gronie prezesów, z wykorzystaniem ocen wizytatorów, które nie były prezentowane środowisku sędziowskiemu. Pan sędzia Piotr Maksymowicz wykonuje nieprzerwanie funkcję wiceprezesa sądu rejonowego.

Wszystkie te okoliczności stały się, z urzędu, przedmiotem oceny składu Sądu Apelacyjnego w niniejszej sprawie, przed przystąpieniem do merytorycznej oceny zarzutów apelacji, zwłaszcza, że w Sądzie Apelacyjnym w Warszawie zapadło już wcześniej, w innej sprawie, orzeczenie podważające niezależność sędziego P. Maksymowicza.

Postanowieniem z 29 czerwca 2023 r., sygn. II AKa 97/22, Sąd Apelacyjny w Warszawie, na podst. art. 41 § 1 kpk, wyłączył sędziego delegowanego Piotra Maksymowicza od rozpoznania sprawy apelacyjnej, uznając, że droga jego awansu, w tym łączenie delegacji zależnej od ministra sprawiedliwości, z funkcją wiceprezesa sądu, powierzoną przez tego samego ministra, narusza gwarancje niezależności i bezstronności sądu z jego udziałem. Za wydanie takiego postanowienia oraz podobnych, w sprawach sygn. II AKa 121/22 i II AKa 99/22, sędzia Anna Kalbarczyk otrzymała zarzut dyscyplinarny sformułowany 16 września 2023 r. przez sędziego – zastępcę rzecznika dyscyplinarnego i Prezesa SO w Olsztynie - Michała Lasotę, ubiegającego się wówczas o nominację do SA w Warszawie, który uzyskał ją w październiku 2023 r. Obecnie sędzia M. Lasota orzeka w VIII Wydziale Karnym SA (będąc równocześnie zastępcą przewodniczącego II Wydziału Karnego SA w Warszawie i rzecznikiem dyscyplinarnym) razem z SSO del. P. Maksymowiczem i prezesem- rzecznikiem P. Schabem oraz z P. Radzikiem, niedawnym wiceprezesem sądów apelacyjnych w Warszawie i w Poznaniu i zastępcą rzecznika dyscyplinarnego P. Schaba, których wyroki są uchylane przez Sąd Najwyższy, z powodu nienależytej obsady sądu- art. 439 § 1 pkt 2 kpk – wadliwości powołań i braku niezależności. Są to przedstawiciele grupy sprawującej najwyższe funkcje w systemie dyscyplinarno – nadzorczym, ukształtowanym po 2017 r., w celu planowego niszczenia niezależności sądownictwa, grupy wzajemnie wspierającej swoje awanse, z pomocą neo KRS.

Sąd Apelacyjny, wyłączając SSO del. P. Maksymowicza z udziału w wymienionych wcześniej sprawach, powołał się trafnie na wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 16 listopada 2021 r. w sprawie C-748/19 do C-754/19, stwierdzający, że art. 19 ust. 1 akapit 2 TUE odczytany w świetle art. 2 i 6 ust. 1 i 2 dyrektywy 2016/343 należy interpretować w ten sposób, że ,, stoją one na przeszkodzie przepisom krajowym, zgodnie z którymi minister sprawiedliwości może, na podstawie kryteriów, które nie zostały podane do publicznej wiadomości, z jednej strony delegować sędziego do sądu karnego wyższej instancji na czas nieokreślony, zaś z drugiej strony w każdym czasie na podstawie decyzji, która nie zawiera uzasadnienia, odwołać sędziego z tego delegowania…”

Cytowany wyrok ma zastosowanie w prowadzonej tu ocenie niezależności sędziego delegowanego Piotra Maksymowicza, który tylko w roku 2022, korzystał z delegacji ministra do Sądu Okręgowego w Warszawie i Sądu Apelacyjnego w Warszawie, otrzymał nominację do pierwszego z sądów oraz funkcję Wiceprezesa Sądu Rejonowego dla Warszawy Śródmieścia w Warszawie.

Należy podkreślić, że Sąd Najwyższy wydał na bazie wyroku TSUE szereg orzeczeń kasatoryjnych w stosunku do orzeczeń sądów powszechnych, które zapadły z udziałem sędziów delegowanych, (np.wyrok SN z 19 kwietnia 2023 r., III KK 375/21), po stwierdzeniu, że delegacje i ubieganie się o awans do sądu wyższej instancji, przebiegały w powiązaniu z funkcjami w systemie dyscyplinarno- nadzorczym stworzonym po 2017 r. lub były w inny, specjalny, sposób powiązane z władzą zewnętrzną.

Wypada zaznaczyć, że po ogłoszeniu wyroku TSUE z 16 listopada 2021r., jeden z doświadczonych sędziów Sądu Okręgowego w Warszawie, delegowany do Sądu Apelacyjnego w Wydziale II Karnym, zrezygnował z delegacji uzyskanej od ówczesnego ministra sprawiedliwości, powołując się na to rozstrzygnięcie Trybunału. Od tego czasu, a nawet już od ok. 2018 r., niezależni sędziowie z okręgów warszawskich nie ubiegali się o delegacje, a tym bardziej o nominacje do sądu apelacyjnego.

Nie sposób też pominąć orzeczeń Sądu Najwyższego, Naczelnego Sądu Administracyjnego, opartych na orzeczeniach TSUE i ETPCz, w tym wyroku z 22 lipca 2021 r.- skarga R. pko Polsce, z 8 listopada 2021 r. D.-F. i O. pko Polsce, z 15 marca 2022 r. G. pko Polsce i innych, aż do wyroku pilotażowego z 23 listopada 2023 r. skarga 50849/21 Wałęsa pko Polsce, stwierdzających systemowe naruszenie prawa w Polsce od 2018 r. w procedurze powoływania sędziów z udziałem upolitycznionego organu, którym stała się Krajowa Rada Sądownictwa, po zmianach wprowadzonych ustawą z 8 grudnia 2017 r. (wykluczona z Sieci Europejskich Rad Sądownictwa za podporządkowanie polityczne i działanie przeciwko niezależności sądownictwa i niezawisłości sędziów).

Pan sędzia Piotr Maksymowicz nie powziął refleksji nad przywołanymi orzeczeniami, ani uchwałami Sądu Najwyższego z 23 stycznia 2020 r. i 2 czerwca 2022 r., dotyczącymi niekonstytucyjności neo KRS, ani nad uchwałami zgromadzeń sędziowskich apelacji warszawskiej i okręgu warszawskiego z 2018 i 2019 r., wzywającymi sędziów do nieuczestniczenia w wadliwej procedurze nominacyjnej przed takim organem. Pan sędzia, kilkakrotnie, występował do tego organu o rekomendację do nominacji na urząd sędziego sądu wyższej instancji. Równocześnie, sprawuje funkcję wiceprezesa jednego z największych i najistotniejszych sądów rejonowych w kraju. W ciągu zaledwie kilkunastu miesięcy, sędzia Piotr Maksymowicz, z poparciem Piotra Schaba i innych wymienionych tu osób z jego otoczenia, zabiegał o awanse, obejmujące dwa najwyższe szczeble sądownictwa powszechnego.

Przyspieszenie kariery Pana sędziego, po pozytywnej rekomendacji neo KRS z 2021r., połączone w 2022r. z funkcją wiceprezesa sądu i zależnością od prezesów sądu okręgowego i apelacyjnego, a równocześnie specjalnych rzeczników dyscyplinarnych byłego ministra sprawiedliwości Zbigniewa Ziobry, wywołuje uzasadnione obawy co do bezstronności i niezależności sądu utworzonego z udziałem sędziego. Zarzuty takie nie wymagają wykazania stronniczości w konkretnej sprawie i często nie ma takiej możliwości, zwłaszcza gdy wyrok wydaje się być korzystny dla strony pokrzywdzonej, ale w oglądzie zewnętrznym i w kategoriach bezstronności instytucjonalnej, sąd z udziałem sędziego, który osiąga spektakularne awanse, funkcje i inne profity zawodowe dzięki władzy zewnętrznej, która niszczyła odrębność sądownictwa, będzie postrzegany jako niespełniający standardu niezależnego sądu. Nie umniejszając doświadczenia zawodowego sędziego Piotra Maksymowicza, należy pamiętać, że w normalnych warunkach, w prawidłowej procedurze nominacyjnej (także ubiegając się o delegację), stanąłby on do konkursu z dużą grupą sędziów, o co najmniej porównywalnym poziomie zawodowym.

Wielu wybitnych sędziów sądów rejonowych i okręgowych, dochowując warunków prawnych i standardów etycznych służby, zrezygnowało z awansu, nie stanęło do konkursów przed niekonstytucyjną i upolitycznioną Krajową Radą Sądownictwa, w postaci utworzonej po 2017r., zrezygnowało albo nie przyjęło delegacji do sądów wyższych instancji, w tym do Sądu Apelacyjnego w Warszawie. Są to okoliczności dobrze znane sędziemu P. Maksymowiczowi, który był na delegacji w Sądzie Okręgowym w Warszawie w czasie, gdy rzecznicy dyscyplinarni - prezesi tego sądu- szykanowali sędziów tego sądu: Igora Tuleyę, Piotra Gąciarka, Annę Ptaszek, Annę Bator-Ciesielską czy Krzysztofa Chmielewskiego. Pan P. Maksymowicz, jako sędzia i Wiceprezes SR dla Warszawy Śródmieścia w Warszawie, karnista, zna sprawę sędziego tego sądu, Łukasza Bilińskiego, który w czerwcu 2019r., został odsunięty od orzekania w sprawach karnych (pod pozorem likwidacji wydziału karnego i wzmocnienia wydziału rodzinnego), za wydawanie opartych na Konstytucji i prawach człowieka orzeczeń uniewinniających obywateli, demonstrujących przeciwko łamaniu praworządności. Sędzia Łukasz Biliński, jako jedyny karnista likwidowanego wydziału, został przeniesiony poza pion karny SR dla Warszawy Śródmieścia i do dzisiaj walczy w sądach krajowych oraz w Europejskim Trybunale Praw Człowieka o przywrócenie do pracy w wydziale karnym sądu kierowanego od 2022r. m.in. przez sędziego Piotra Maksymowicza. Bezskutecznie zabiega o przywrócenie u kolejnych prezesów sądu rejonowego. Sędzia Łukasz Biliński był jednym z pierwszych sędziów w Polsce, przeniesionych w latach 2018-2022 do innego wydziału, w ramach szykan za niezależne orzekanie i w odniesieniu do tego sędziego ten akt bezprawia trwa do dzisiaj. Przypadki wymienionych tu sędziów znane są w kraju i zagranicą, podobnie jak ci, którzy ich nękali, a od których zależała w dużej mierze kariera sędziego Piotra Maksymowicza w 2022 i 2023 r. (opinie prezesowskich kolegiów, propozycje i poparcie delegacji przez prezesów P. Schaba i P. Radzika, będących równocześnie najwyższymi rzecznikami dyscyplinarnymi sędziów).

Biorąc pod uwagę opisane tu kwestie prawne i faktyczne, sąd apelacyjny uznał, że sąd I instancji w osobie sędziego Piotra Maksymowicza, nie spełniał konstytucyjnego i konwencyjnego standardu sądu, dlatego wyrok wydany w niniejszej sprawie został uchylony na podst. art. 439 § 1 pkt 2 kpk, niezależnie do granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów oraz wpływu obsady sądu na treść rozstrzygnięcia.

Mimo, iż wnioskodawczyni, której roszczenie zostało co do zasady uwzględnione, a częściowo, w zakresie kwoty zadośćuczynienia, nie odwołała się od wyroku sądu okręgowego, to jej prawo i prawo każdej strony do rozpatrzenia sprawy przez bezstronny sąd ustanowiony ustawą, gwarantowane w art. 6 ust.1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, w art. 45 ust. 1 Konstytucji RP i art. 47 Karty Praw Podstawowych UE, podlega bezwzględnej ochronie. Strażnikiem tego prawa są sądy odwoławcze i Europejski Trybunał Praw Człowieka. W interesie stron i całego porządku prawnego, leży to, by sprawa była osądzona w taki sposób, by jej wynik był później niepodważalny. W sytuacji, gdy wadę wyroku, o randze bezwzględnej przesłanki odwoławczej z art. 439 § 1 kpk, można skorygować przed prawomocnym zakończeniem sprawy, to sąd II instancji nie może się uchylić od obowiązku wydania orzeczenia kasatoryjnego i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania, w celu naprawy wadliwego procesu i wydania orzeczenia w prawidłowym składzie. Dopiero takie rozstrzygnięcie, zrealizuje podstawowe prawo procesowe stron – prawo do rozpoznania sprawy przez sąd niezależny, ustanowiony ustawą. Należy brać pod uwagę to, że strony mogą dopiero w kasacji podnieść zarzut nienależytej obsady sądu. Po zmianie ustroju sądów, jaka nastąpiła w latach 2015-2022 i wprowadzeniu nadzwyczajnej izby w Sądzie Najwyższym i nadzwyczajnych środków odwoławczych, przewidzianych dla prokuratury, nie można wykluczyć, że, nieoczekiwanie dla pokrzywdzonej, dojść może do próby podważenia orzeczenia dotkniętego nieważnością z art. 439 § 1 kpk, w trybie skargi nadzwyczajnej - wyroku, którego utrzymanie w postępowaniu apelacyjnym, uznałby prokurator za niekorzystne dla Skarbu Państwa i prokuratury, broniącej w apelacji stanowiska o legalności i zasadności zatrzymania Pani Z. M. w dniu 8 grudnia 2020 r w Warszawie. Korzystny, w pewnym stopniu, dla niej wyrok, może okazać się niestabilny i wprowadzić stronę w stan niepewności prawnej.

W celu uniknięcia takich ryzyk procesowych, a przede wszystkim dla zagwarantowania stronom prawa podstawowego - do rozpoznania sprawy przez niezależny, ustanowiony ustawą sąd, zaskarżony wyrok należało uchylić i sprawę przekazać do rozpoznania przez sąd należycie obsadzony.

Sprawa powinna otrzymać niezwłocznie bieg, bacząc na to, że wnioskodawczyni nazbyt długo oczekuje na prawidłowe rozstrzygnięcie takiego sądu.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

Przyczynę uchylenia wyroku wskazano w pkt 4

art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Pkt 2

Sąd Apelacyjny obciążył wydatkami za postępowanie odwoławcze Skarb Państwa, zgodnie z art. 554 § 4 kpk.

Wniosek pełnomocnika wnioskodawczyni, o zwrot na rzecz Z. M. kosztów pomocy prawnej udzielonej w postępowaniu odwoławczym, był zasadny, ponieważ pełnomocnik reprezentował wnioskodawczynię na rozprawach apelacyjnych. Podstawą zasądzenia zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 336 zł, było Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. o stawkach za czynności adwokackie.

7.  PODPISy

SSA Marzanna A. Piekarska – Drążek

SSA Ewa Leszczyńska-Furtak SSA Rafał Kaniok – zd. odr.

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Prokurator

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 19 stycznia 2022r., sygn. XVIII Ko 162/21

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

co do winy

co do kary

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

1.4. Wnioski

Uchylenie

zmiana

Zwięzłe uzasadnienie V.S. SSA Rafała Kanioka do wyroku

Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 8 marca 2024 r.

sygn. akt II AKa 142/22

Nie zgadzam się z zakwestionowaniem w niniejszej sprawie bezstronności sędziego orzekającego w postępowaniu pierwszoinstancyjnym w oparciu m.in. o fakt brania udziału w procedurze nominacyjnej z udziałem Krajowej Rady Sądownictwa ukształtowanej w trybie określonym przepisami ustawy z dnia 8 grudnia 2017 roku o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2018r. poz. 3 ze zm.). Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z 23.01.2020 r., stanowiącą wykonanie wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 19 listopada 2019 roku w sprawach C-585/18, C-624/18 i C-625/18:, „nienależyta obsada sądu w rozumieniu art. 439 § 1 pkt 2 k.p.k. albo sprzeczność składu sądu z przepisami prawa w rozumieniu art. 379 pkt 4 k.p.c. zachodzi także wtedy, gdy w składzie sądu bierze udział osoba powołana na urząd sędziego w sądzie powszechnym albo wojskowym na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa ukształtowanej w trybie określonym przepisami ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2018 r.,poz. 3), jeżeli wadliwość procesu powoływania prowadzi, w konkretnych okolicznościach, do naruszenia standardu niezawisłości i bezstronności w rozumieniu art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, art. 47 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej oraz art. 6 ust. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności.” Stwierdzić zatem należy, że wprowadzone przez Sąd Najwyższy uchwałą z 23.01.2020 r. kryteria oceny nienależytej obsady sądu odwołują się do badania niezawisłości i bezstronności sędziego nie tylko w perspektywie przebiegu procesu nominacyjnego, ale również w okolicznościach danej sprawy. W mojej ocenie fakt, że sędzia Piotr Maksymowicz został powołany w ramach w/w procedury na urząd sędziego Sądu Okręgowego w Warszawie, w realiach przedmiotowego postępowania, nie daje podstaw do uznania orzeczeń przez niego wydanych jako wadliwych w stopniu opisanym przez art. 439 § 1 pkt 2 k.p.k. Tym bardziej, że w dacie wydania zaskarżonego wyroku orzekał on jedynie w ramach delegacji do Sądu Okręgowego tj.przed uzyskaniem nominacji na sędziego tego Sądu.

Na podstawie przebiegu dotychczasowej służby Sędziego, uznać należy, iż brak jest danych, które w tej konkretnej sprawie, uzasadniałyby uznanie, że S nie daje gwarancji bezstronności i niezawisłości, zarówno ze względu na przebieg jego kariery po wydaniu w/w wyroku – w tym udział w procesie nominacyjnym przed wadliwie ukształtowaną KRS – jak też z uwagi na okoliczności, iż w momencie wydania tegoż orzeczenia był on sędzią delegowanym przez Ministra Sprawiedliwości, który jednocześnie pełnił funkcję Prokuratora Generalnego.

Godzi się zauważyć, iż Sąd Okręgowy( orzekając w przedmiotowej sprawie w składzie jednoosobowym) wydał wyrok co do zasady sprzeczny ze stanowiskiem Prokuratora, zaś sędzia sprawozdawca w wyczerpujących pisemnych motywach wyroku, w sposób konsekwentny i rzeczowy podważał argumentację prezentowaną w niniejszej sprawie przez Prokuraturę.

W sprawie niniejszej nie zaistniały zatem okoliczności, wskazujące na zaistnienie bezwzględnej przesłanki odwoławczej z art. 439 § 1 pkt. 2 k.p.k. Tym samym brak było podstaw do uchylenia zaskarżonego wyroku bez merytorycznego rozpoznania wniesionej apelacji. Jednocześnie zostało w ten sposób zdecydowanie osłabione prawo strony(składającej wniosek o zadośćuczynienie) do uzyskania rozstrzygnięcia sprawy w rozsądnym terminie, tym bardziej, że strona ta nie zakwestionowała wyroku Sądu Okręgowego, przyznającego w/w zadośćuczynienie na jej rzecz.

Rafał Kaniok

Dodano:  ,  Opublikował(a):  Piotr Grodecki
Podmiot udostępniający informację: Sąd Apelacyjny w Warszawie
Osoba, która wytworzyła informację:  Marzanna A. Piekarska-Drążek,  Rafał Kaniok ,  Ewa Leszczyńska-Furtak
Data wytworzenia informacji: