Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 16/22

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

0.11.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 1 października 2021 r., sygn.. VIII K 58/20

0.11.2. Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

0.11.3. Granice zaskarżenia

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

Zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

0.12.1. Ustalenie faktów

0.12.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

0.12.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

0.12.2. Ocena dowodów

0.12.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

0.12.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.1

Zarzut obrazy prawa materialnego (art. 438 pkt 1a kpk) – zbadany na gruncie art. 438 pkt 4 kpk

Art. 115 § 2 kk w zw. z art. 53 § 1 i 2 kk – poprzez pominięcie przy ocenie społecznej szkodliwości czynu okoliczności wskazanych w tym przepisie, w szczególności rodzaju i charakteru naruszonego dobra, sposobu i okoliczności popełnienia czynu, postaci zamiaru, motywacji sprawcy, co niewątpliwie miało wpływ na wysokość wymierzonej kary.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut ten, jakkolwiek w apelacji oparty na podstawie art. 438 pkt 1a kpk, w istocie należy rozpoznawać na płaszczyźnie przyczyny odwoławczej określonej w art. 438 pkt 4 kpk, wszak wprost odnosi się do wymiaru kary, w której skarżący upatruje rażącej surowości (art. 118 § 1 kpk). Niemniej uchybienie mające stanowić argumentację takiego zarzutu nie jest trafne, skoro prosta lektura uzasadnienia zaskarżonego wyroku przeczy tezie skarżącego, jakoby Sąd I instancji pominął w wyrokowaniu okoliczności decydujące o ocenie stopnia społecznej szkodliwości czynu według wskazań art. 115 § 2 kk. Sąd Okręgowy jednoznacznie ustalił, iż motywacją sprawcy było osiągnięcie korzyści majątkowej, a on sam dział z chęci zysku i klarownie wskazał, że zamierzona szkoda dotyczyła mienia wielkiej wartości, oskarżony działał z zamiarem bezpośrednim, w sposób zaplanowany i rozłożony w czasie, w porozumieniu z innymi osobami, co decyduje o najwyższym stopniu zawinienia oraz w sposób godzący w różne dobra prawem chronione (mienie, wiarygodność dokumentów). Jakkolwiek w świetle poczynionych ustaleń, to nie oskarżony był głównym organizatorem przestępstwa, mając raczej rolę podobną do tzw. „słupa”, to szanse powodzenia przestępczego przedsięwzięcia bez jego udziału zmalałyby do zera już w fazie planowania, a realizacja zamiaru wymagała ścisłej współpracy oraz aktywności i znacznego zaangażowania oskarżonego.

Fakt, że okolicznościom powyższym nadano inną, niż oczekiwana przez skarżącego rangę, nie narusza normy art. 115 § 2 kk, a co najwyżej tak podjęte oceny mogą być kwestionowane w ramach zarzutu błędnych ustaleń faktycznych. Jednak w badanych realiach nie sposób byłoby tenże wykazać w sytuacji, gdy oskarżony na przestrzeni długiego czasu przygotowywał grunt do przestępstwa, zakładając w październiku 2019 r. rachunek w (...) S.A., nawiązując znajomość z A. S. (1), któremu już w grudniu 2019 r. zapowiadał przelew na to konto kwoty kilku milionów euro, następnie przedstawiając w dniu 6 lutego 2020 r. sfałszowany komunikat S. na kwotę 45.000.000 EUR oraz okazując dokumentację mającą potwierdzać przedsięwzięcia biznesowe pomiędzy spółką (...) sp. z o.o., której oskarżony był jedynym udziałowcem i jedynym członkiem zarządu, a F. D. i żądając przelania takiej kwoty na rachunek swojej firmy.

Jakkolwiek do powstania szkody nie doszło, to była ona zamierzona w wielkich rozmiarach, skoro próba wyłudzenia środków fikcyjnego przelewu opiewała na 45.000.000 EUR.

Mając dodatkowo na uwadze, że oskarżony w ramach realizacji przestępstwa posłużył się sfałszowanym dokumentem S. z podrobionymi pieczęciami D. Bank (...) (znamion podrobienia dokumentu nie dezawuuje fakt jego przestawienia w postaci kopii), wyczerpując tym samym również znamiona przestępstwa z art. 270 § 1 kk, suma prawidłowo ustalonych przez Sąd I instancji okoliczności przedmiotowo-podmiotowych czynu przypisanego oskarżonemu, decyduje o jego wysokiej społecznej szkodliwości, przy jednoczesnym znacznym zawinieniu sprawcy.

Karalność oskarżonego, wprawdzie za czyn rodzajowo różny, bo z art. 207 § 1 kk i popełniony w późniejszym okresie, pozwala natomiast wnioskować o właściwościach osobistych M. Ł. oraz obrazuje jego zachowanie po popełnieniu przestępstwa stanowiącego przedmiot niniejszego postępowania, nie dostarczając argumentów na rzecz uznania, że orzeczona kara 2 lat pozbawienia wolności jest karą zbyt surową w odniesieniu do potrzeb w zakresie realizacji celów wychowawczych i zapobiegawczych, pomimo przyjęcia przez Sąd I instancji, że przestępstwo oszustwa nie wyszło poza fazę usiłowania nieudolnego.

Wprawdzie przepis art. 14 § 2 kk w przypadku odpowiedzialności za „usiłowanie nieudolne” (art. 13 § 2 kk) daje sądowi możliwość zastosowania wobec sprawcy nadzwyczajnego złagodzenia kary, a nawet odstąpienia od jej wymierzenia, to jednak podstawową dyrektywę wymiaru kary, wiążącą sąd także w tym wypadku, określa art. 53 kk, przy uwzględnieniu stopnia nieudolności usiłowania.

W okolicznościach niniejszej sprawy brak było podstaw do złagodzenia reakcji karnej z przyczyn wyżej wskazanych, mając na uwadze, że nieautentyczność dokumentu S. została ujawniona na skutek zapobiegliwości samych pracowników banku, co w efekcie doprowadziło do niezadziałania innych oszukańczych mechanizmów warunkujących uwidocznienie kwoty przelewu w systemie, czyniąc usiłowanie oszustwa nieudolnym (o czym w dalszej części uzasadnienia). Nie zmienia to jednak zaawansowania i intensywności działania oskarżonego w dążeniu do realizacji przestępnego celu.

Lp.2

Zarzut obrazy przepisów postępowania mającej wpływ na treść wyroku - art. 438 pkt 2 kpk)

1.  Art. 7 kpk – poprzez dowolną ocenę wyjaśnień oskarżonego i zeznań A. M. (1), gdy prawidłowa ich ocena pozwalała stwierdzić, że oskarżony działał w celu weryfikacji możliwości dokonania przelewu i przeprowadzenia transakcji w sposób abstrakcyjny.

2.  Art. 7 kpk w zw. z art. 92 kpk w zw. z art. 410 kpk – poprzez dowolną ocenę zeznań świadków A. S. (1), M. K., K. Ł., E. K. (1), Ł. T. i A. M. (2) i wyciągnięcie błędnych wniosków z depozycji świadków co do zamiaru oskarżonego wprowadzenia w błąd pracowników banku (...) S.A.,

3.  Art. 193 § 1 kpk w zw. z art. 167 kpk w zw. z art. 6 kpk w zw. z art. 2 § 2 kpk – poprzez nie przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z zakresu bankowości celem ustalenia, czy możliwe było dokonanie danej transakcji.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny nr 1, 2 i 3

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Ad. 1 i 2

Dokonana przez Sąd I instancji ocena wyjaśnień oskarżonego M. Ł. oraz zeznań świadka A. M. w żadnej mierze nie narusza reguł art. 7 kpk, pozostając w zgodzie ze wskazaniami wiedzy, logicznego rozumowania i życiowego doświadczenia.

Forsowane zwłaszcza przez oskarżonego twierdzenie, jakoby chciał on tylko zweryfikować autentyczność komunikatu S. i ustalić praktyczną możliwość dokonania przelewu, nie wytrzymuje konfrontacji z zeznaniami świadków:

- A. S. (2), który wskazywał, że oskarżony na przelanie środków „ bardzo naciskał, mówił, że już robił takie rzeczy”, „ był pewny siebie i bardzo przekonujący”,

- M. K., według której oskarżony wyrażał przekonanie co do wpłaty kwoty przelewu, żądając jej pobrania z systemu i wyrażając wzburzenie wobec jej rzekomej niewiedzy, gdy podnosiła brak przelewu w systemie (k. 112), a także

- A. M. (2), która stanowczo twierdziła, że „ Klient nie prosił o weryfikację przedłożonego dokumentu. Z treści rozmowy nie wynikało, aby klient miał wątpliwości co do autentyczności dokumentu” (k. 73) i

- K. Ł., która wskazywała na brak wątpliwości oskarżonego co do autentyczności S..

Co zaś się tyczy wzajemnej relacji depozycji oskarżonego oraz świadka M., to pozostają one sprzeczne w kwestii inwestycji, na które miały być przeznaczone pieniądze z przelewu, jak i w zakresie przyszłego udziału oskarżonego w korzystaniu z tych pieniędzy. Odnośnie charakteru owych środków, które według A. M. miały stanowić pożyczkę od F. D. dla M. Ł., sam oskarżony twierdził, że miał jedynie wspomagać inwestorów w załatwianiu formalności na terenie Polski, nie będąc uprawnionym do samodzielnej wypłaty tych środków, zaś A. S. (1) mówił, że pieniądze ma przekazać osobie, od której otrzyma kody.

Niemniej żadna z tych wersji nie da się obronić przez pryzmat dyrektyw art. 7 kpk. Pomijając wirtualną postać F. D., z którym jakikolwiek osobisty kontakt negował sam oskarżony, z logicznego punktu widzenia niewiarygodnym jest, aby ktokolwiek rozporządzić miał rzeczywistą kwotą 45.000.000 EUR, przelewając ją na rachunek nieznanej mu osoby, na niesprecyzowane cele. Jakkolwiek według świadka M. zabezpieczeniem owej „pożyczki” miały być nieruchomości oraz projekty inwestycyjne, to przecież immanentnym jest - w świetle wyjaśnień M. Ł. oraz treści zapisanych rozmów pomiędzy nim a świadkiem (oględziny telefonu oskarżonego) – że żadne projekty nie zostały sporządzone, ani też nie wytypowano nawet nieruchomości pod zakup. Sam oskarżony negował podjęcie choćby wstępnych rozmów z właścicielami jakichkolwiek gruntów (k. 642 verte), zaś A. M. (3) tuż przed zaplanowaną już transakcją zwracał się do niego o podanie listy projektów szacowanych na 500.000.000 EUR i ich krótką charakterystykę, choć z logicznego punktu widzenia ich posiadanie winno poprzedzać wszelkie negocjacje w kwestii przelewu tak znacznych środków. Tłumacząc powyższe w swoich zeznaniach złożonych na rozprawie, że „ bez projektów nie ma inwestycji, dlatego zachęcałem do stworzenia listy projektów na kwotę 500 ml euro” (k. 1182 verte), świadek M. sam wykazał pozorność transakcji, która nie została wszak poprzedzona żadnymi projektami. Ich naszkicowanie w czasie, gdy przelew środków miał rzekomo być już w drodze, nie mogło służyć czemu innemu, jak tylko upozorowaniu uzasadnienia dla przelewu sumy wielkich rozmiarów, tak samo, jak tworzenie równolegle strony internetowej firmy, o czym oskarżony zapewniał świadka, otrzymując w zamian instrukcję „ Ok, inwestycje na szeroką skalę proszę” (k. 746).

Sam oskarżony M. Ł. przyznał przecież w swoich wyjaśnieniach, że jego firma zajmująca się inwestycjami w Polsce nie sfinalizowała jeszcze żadnej transakcji, a przeprowadził spółkę z Kanady, gdzie od 4 lat również nie miał żadnych transakcji, nie osiągając dochodów od 2015 r. (wyjaśnienia z dnia 18 czerwca 2020 r., k. 641-643, a także k. 89).

Taki stan rzeczy tłumaczy, dlaczego A. M. (3) miał zapewnić oskarżonemu nawet papier firmowy z logo spółki (...) sp. z o.o. na sporządzenie oczekiwanych projektów (k. 745), które miałyby uwiarygodniać transakcję. Niemniej w sytuacji, gdy przelew wedle zapewnień oskarżonego miał być już w drodze, uwiarygodnienie to mogło być adresowane jedynie do pracowników (...), wszak w odniesienia do „inwestora” musiałoby być spóźnione .

Logiki wnioskowania Sądu I instancji w zakresie ocen dowodowych nie podważa, podjęta przez obrońcę na rozprawie odwoławczej, próba przekonania Sądu, że na nazwisko oskarżonego zarejestrowano kilkanaście pojazdów. Pomijając nawet formę zaświadczenia przedłożonego w postaci niepełnej i nieuwiarygodnionej kopii, zastrzeżono w nim, że nie musi ono odzwierciedlać stanu faktycznego, jak też nie wskazano okresu, którego dotyczy rejestracja. Przede wszystkim jednak, nawet fakt zarejestrowania kilkunastu starych, około 20-letnich - nota bene – pojazdów, nie dezawuuje wyjaśnień M. Ł. w zakresie faktycznego braku działalności jego spółki (...) sp. z o.o., której kapitał zakładowy wynosił zaledwie 5.000 zł (k. 33-37), spółka od lat nie była stroną żadnej transakcji, od 2015 r. oskarżony nie osiągał żadnych dochodów, nie posiadał żadnego majątku i utrzymywał się z oszczędności w kwocie rzędu 20.000 zł (oświadczenie oskarżonego na k. 89 oraz k. 641-643).

Wbrew logice byłoby przyjąć, że podmiot pozostający w takiej kondycji miałby być beneficjentem wielomilionowej kwoty o niesprecyzowanym przeznaczeniu (może to tłumaczyć cel przestępczy, ale nie ekonomiczny).

Nielogiczne jest również tłumaczenie prezentowane przez świadka M. w toku postępowania sądowego, kiedy to próbował przekonywać, że „ Ta pierwsza transakcja na 45 mln miała pokazać, że ktoś coś potrafi” (k. 1182 verte), wszak zainwestowanie tak ogromnej kwoty celem sprawdzenia, jak zostanie spożytkowana przez nieznaną osobę, której firma od lat nie przeprowadziła żadnej istotnej operacji gospodarczo-finansowej (wyjaśnienia oskarżonego), kłóci się nie tylko z regułami biznesowymi, ekonomicznymi, ale przede wszystkim ze zdrowym rozsądkiem. To samo dotyczy tworzenia listy projektów i ich charakterystyki dla inwestora w sytuacji, gdy środki na nie miały być już w drodze, a także poprawiania umowy w związku z dostrzeżonym błędem, poprzez wymianę jednej ze stron (k. 758).

W odniesieniu do zarzutów apelacji wskazać należy również, że o ile M. Ł., jak i świadek M. mieli interesu w forsowaniu wersji korzystnej dla oskarżonego, o tyle świadkowie-pracownicy banku (...) nie mieli żadnego obiektywnie uzasadnionego powodu, aby zeznawać niezgodnie z prawdą, co w połączeniu z koherencją ich relacji słusznie doprowadziło Sąd I instancji do wniosku o wiarygodności ich depozycji procesowych.

Wreszcie twierdzenie świadka M., jakoby pieniądze w kwocie 45.000.000 EUR miały zostać finalnie przelane na rachunek spółki (...) S.A., zostało jednoznacznie podważone dowodami pozyskanymi w toku postępowania jurysdykcyjnego (k. 1308, k. 1355, k. 1405, k. 1411), co oznacza, że ich rzeczywisty byt nie znajduje żadnego potwierdzenia, a całokształt okoliczności ujawnionych na rozprawie przemawia za ich wyłącznie wirtualnym charakterem.

Tym samym oceny wartościujące podjęte przez Sąd I instancji, tak w odniesieniu do wyjaśnień oskarżonego i zeznań A. M., jak i świadków-pracowników (...), znajdują umocowanie w treści poszczególnych dowodów, uwzględnieniu całokształtu wynikających z nich okoliczności oraz we wskazaniach wiedzy, logicznego rozumowania i życiowego doświadczenia, czyniąc zadość wymogom art. 7 kpk oraz art. 410 kpk.

Ad. 3

Obowiązek Sądu orzekającego do zasięgnięcia opinii specjalistycznej (art. 167 kpk w zw. z art. 2 § 2 kpk) materializuje się wówczas, gdy w ramach dochodzenia do prawdy, stwierdzenie okoliczności mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy wymaga wiadomości specjalnych (art. 193 § 1 kpk). Ustalenie obowiązujących w konkretnym banku procedur stosowanych przy obsłudze przelewów międzynarodowych nie wymaga co do zasady specjalistycznej wiedzy biegłego, który opiniując i tak musiałby bazować na danych uzyskanych z konkretnego banku.

W badanych realiach dla ustalenia, czy na podstawie dokumentacji przedłożonej w (...) przez oskarżonego możliwe było dokonanie przelewu kwoty wskazanej w poleceniu S., zbędne było powoływanie biegłego z zakresu ekonomii, skoro procedury banku w zakresie obsługi przelewów zagranicznych wyjaśniono w piśmie (...) S.A. oraz zgodnie opisali jego pracownicy, klarownie tłumacząc, że wykorzystywany w tym banku system A., służy do przekazywania komunikatów, zapytań i informacji, a w sytuacji, gdy konkretny komunikat trafiał do S. A., to bank miał możliwość weryfikacji i rozliczenia płatności, ale pod warunkiem zgodności danych w poleceniu przelewu i w komunikacie głównego systemu bankowego. (...) S. zawiera bowiem jedynie instrukcję płatniczą, a dopiero komunikat w systemie głównym o pokryciu, czyli informacja o wpłynięciu środków na rachunek (...) (tzw. techniczny), umożliwiała - przy stwierdzeniu zgodności – zaksięgowanie kwoty na rachunku klienta (zeznania m.in. E. K. (1) i Ł. T., którzy profesjonalnie zajmowali się obsługą systemu przelewów, obsługując system A.).

Sąd meriti nie miał racjonalnie uzasadnionej podstawy powoływania biegłego w sytuacji, gdy dla ustalenia powyższego mechanizmu wystarczające były dowody oparte na bezpośredniej wiedzy o procedurach konkretnego banku oraz na praktyce w korzystaniu z nich, co zarzut obrazy art. 193 § 1 kpk w zw. z art. 167 kpk w zw. z art. 6 kpk i w zw. z art. 2 § 2 kpk, czyni oczywiście bezzasadnym, w szczególności, że wydanie postulowanej opinii in concreto, musiałoby sprowadzać się do zgłębienia funkcjonowania systemu przelewów w (...), który najlepiej znają pracownicy zajmujący się operacjami w tym systemie.

Zeznań tych świadków w żadnej mierze nie podważa twierdzenie oskarżonego, jakoby A. S. (1) miał go zapewniać o możliwości przeprowadzenia przelewu S., wszak po pierwsze świadek ten nie zajmował się tym bezpośrednio, a po wtóre przelew w istocie był możliwy, ale pod warunkiem powiadomienia w systemie o wpłynięciu środków.

Należy przy tym zaznaczyć, że Sąd I instancji przyjął, że w badanych realiach, przy braku informacji w systemie o wpłynięciu kwoty wynikającej z polecenia S., nie było możliwości zaksięgowania środków na rachunku klienta, co skutkowało przyjęciem złagodzonej formy odpowiedzialności karnej oskarżonego w postaci usiłowania nieudolnego dokonania zarzucanego jemu przestępstwa oszustwa (w zbiegu z art. 270 § 1 kk wobec posłużenia się sfałszowanym dokumentem S.). Gdyby zaś postulowany dowód z opinii biegłego z zakresu bankowości miał zmierzać do wykazania okoliczności przeciwnej, a zatem, że na podstawie samego tylko polecenia S. można było zaksięgować te środki na rachunku oskarżonego, to byłoby to nieuprawnione wobec kierunku apelacji (wniesionej przez obrońcę na korzyść i tylko w takim kierunku dopuszczalnej), wszak prowadziłoby do ustalenia niekorzystnej dla sprawcy formy usiłowania udolnego.

Podkreślić natomiast trzeba, że wobec prawidłowego ustalenia, iż kwota 45.000.000 EUR nigdy nie została przelana za pośrednictwem D. Bank (...) z przeznaczeniem na rachunek oskarżonego w (...) S.A., wszak potwierdzenie dyspozycji przelewu zostało bezspornie sfałszowane (ustalenia poczynione w D. Banku w drodze europejskiego nakazu dochodzeniowego oraz okoliczności podniesione w punktach Lp. 2 Ad. 1 i 2 oraz Lp. 3), czego oskarżony miał pełną świadomość, immanentnym jest, że niezależnie od procedur przelewów, nie istniała możliwość legalnego zaksięgowania tych nieistniejących środków na rachunku klienta.

Lp.3

Zarzut błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia (art. 438 pkt 3 kpk)

Poprzez ustalenie, że oskarżony działał z zamiarem bezpośrednim usiłowania doprowadzenia do niekorzystnego rozporządzenia mieniem (...), podczas, gdy nie miał on świadomości, że przedkładany komunikat S. jest podrobiony, a jego celem była jedynie weryfikacja, czy na podstawie tej dokumentacji możliwe jest dokonanie transakcji

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut został skonstruowany w oparciu o niespójne założenie, skoro z jednej strony skarżący twierdzi, że oskarżony był przekonany o autentyczności dokumentacji przedłożonej pracownikom pokrzywdzonego banku, z drugiej zaś wywodzi, jakoby intencją oskarżonego miała być jej weryfikacja.

W tym jednak zakresie ustalenia zostały poczynione w oparciu o uznane za wiarygodne zeznania świadków-pracowników (...) Bank (...) S.A., którzy spójnie i konsekwentnie twierdzili, że oskarżony M. Ł. w żadnym razie nie zwracał się o sprawdzenie autentyczności komunikatu S., ani też możliwości przeprowadzenia transakcji przelewu kwoty 45.000.000 EUR, co przeczy wersji oskarżonego. Przeciwnie, z depozycji nie tylko A. S. (2), że „ On był pewny siebie i bardzo przekonujący”, ale również z zeznań M. K. wynika, że oskarżony wyrażał przekonanie co do wpłaty kwoty przelewu, żądając jego pobrania z systemu, a na tłumaczenia świadka, że przelewu w systemie nie ma, wyrażał wzburzenie jej niewiedzą o procedurach S. (k. 112)

Podobnie świadek A. M. (2) stanowczo twierdziła, że „ Klient nie prosił o weryfikację przedłożonego dokumentu. Z treści rozmowy nie wynikało, aby klient miał wątpliwości co do autentyczności dokumentu” (k. 73). Na brak wyrażania przez oskarżonego jakichkolwiek wątpliwości co do autentyczności dokumentu S. wskazywała również świadek K. Ł..

W świetle tych dowodów twierdzenie oskarżonego, jakoby chciał tylko zweryfikować autentyczność dokumentu, słusznie zostało przyjęte wyłącznie za wersję obronną, nie mogąca stanowić podstawy ustaleń faktycznych, skoro oskarżony wątpliwościami tymi nie tylko nie podzielił się z pracownikami banku, ale wręcz przekonywał ich o autentyczności S. i oskarżał o nieudolność w jego realizacji.

Mając natomiast na uwadze - oczywisty w świetle informacji uzyskanych od D. Bank (k. 1435) – fakt podrobienia dokumentu S. oraz uwzględniając okoliczności, w jakich oskarżony nalegał na przelanie środków na rachunek jego firmy, w tym zwłaszcza brak racjonalnego uzasadnienia przelewu tak wielkiej kwoty w niesprecyzowanym celu (vide część uzasadnienia Lp 2, Ad 1 i 2), wnioskowanie Sądu I instancji o świadomości M. Ł. co do sfałszowania tegoż dokumentu pozostaje pod ochroną art. 7 kpk.

Immanentna świadomość sprawcy co do pozorności transakcji pozostającej w opozycji do reguł rządzących obrotem gospodarczym (nikt rozsądny nie przelewa wielkiej kwoty bez skonkretyzowanego celu i zabezpieczenia, zwłaszcza nieznanej osobie bez konkretnych osiągnięć w zakresie własnej działalności gospodarczej), której przelew miałby być częścią, konsekwentnie rzutuje na stan świadomości M. Ł. co do barku racjonalnych przesłanek rzeczywistego przelania kwoty 45.000.000 EUR na rachunek jego firmy. Zatem już tylko z racjonalnego punktu widzenia, oskarżony musiał wiedzieć, że nikt nie przekaże jemu wielomilionowej kwoty, która jest mu nienależna i nie ma przełożenia na żadne uchwytne cele gospodarcze (brak zaplanowanych inwestycji), w dodatku bez żadnego realnego zabezpieczenia.

Niemniej świadomość oskarżonego co do sfałszowania dokumentu S. wynika wprost z treści wiadomości wymienianych przez M. Ł. z A. M. (3).

Niezależnie od przywołanych wyżej kwestii: zachęcania oskarżonego do preparowania projektów inwestycji w czasie rzekomej realizacji przelewu, tworzenia ad hoc strony internetowej firmy (...) sp. z o.o., która nie miała na koncie żadnych transakcji, dostarczania przez świadka M. papieru firmowego dla upozorowania źródła projektów, czy zamiany jednej ze stron umowy, faktyczny charakter owego przestępczego przedsięwzięcia wyłania się z rozmów oskarżonego ze świadkiem w formie wiadomości tekstowych (dowód uznany przez Sąd I instancji za wiarygodny i niekwestionowany przez strony). Wynika z nich, że równolegle prowadzono rozmowy o innym przelewie na kwotę 15.000.000 EUR, wskazując oskarżonemu „Masz dwie unikatowe szanse nie powinieneś ich zmarnować” (k. 474). W ramach ich realizacji A. M. (3) nawiązywał do dostępności pracownika banku, od której „ wszystko zależy”, informował oskarżonego, że rozmawiają z pracownikiem do spraw serwerów, proponując zmianę postepowania tak, aby pracownik banku otrzymującego nie musiał zmieniać celu transakcji, bo inaczej „ryzyko wykonania transakcji będzie zbyt duże i zagrozi wszystkim” (k. 752), jak również zapewniał, że inwestor „ jest skłonny, aby DB przesłało MT 199, ale tylko jeżeli pobranie zostanie wykonane z powodzeniem po jego przesłaniu” oraz instruował, w jaki sposób oskarżony ma prowadzić rozmowę z pracownikiem banku (...) (k. 758). Świadek zapewniał też oskarżonego, że „ oni mogą sprawdzić (...). On nie będzie się pojawiał jako nieważny” (k. 759), a przede wszystkim, że „ pracownicy ds. serwerów będą pracować dla ciebie, jak tylko otrzymają zapłatę, pamiętasz? Nie rozmawiaj o żadnym wynagrodzeniu z pracownikiem banku tylko z pracownikiem ds. serwerów ” (k. 760).

Podstawową regułą, jaką w swoim wnioskowaniu winien kierować się Sąd orzekający jest – w skrócie rzecz ujmując – zdrowy rozsądek, a wbrew temuż byłoby zakładać, że jakikolwiek pracownik banku do spraw serwerów miałby tytuł do wynagrodzenia od klienta będącego stroną transferu środków pieniężnych, gdyby ten transfer miał rzeczywisty i legalny charakter. Legalne transfery środków nie wiążą się też z żadnym ryzykiem i nikomu nie zagrażają.

Tymczasem to właśnie wskazania wiedzy, logiki i życiowego doświadczenia dyktują wniosek, że treść powyższych dialogów odzwierciedla zamierzony sposób popełnienia przestępstwa, przystając do wskazywanej przez pracowników (...) procedury realizacji przelewów.

Z zeznań A. M. (2) oraz E. K. (2) i Ł. T., zajmujących się procedowaniem płatności w (...), wynika, że do rozliczenia transakcji nie jest wystarczający sam komunikat S., ale konieczny jest komunikat o płatności w systemie bankowym. Dopiero zgodność danych komunikatu S. z komunikatem o płatności w systemie stanowi dla banku podstawę do zaksięgowania środków na rachunku odbiorcy. W systemie S. znajduje się instrukcja płatnicza, a pokrycie, czyli środki winny figurować na rachunku (...), tzw. technicznym, skąd są pobierane na docelowy rachunek klienta po sprawdzeniu zgodności danych. Świadek T. zeznał, że „ Jeżeli do S. A. wpada komunikat MT-103 zawierający pokrycie, system główny bankowy jest tak zautomatyzowany, ze dokonuje automatycznie księgowania”, natomiast w sytuacji, gdy system automatycznego księgowania nie zadziała, podejmuje się czynności manualne (k. 1225).

W tym kontekście treść rozmów oskarżonego z A. M. (4) wpisuje się w schemat powyższych procedur, dla uczynienia zadość którym, konieczne było umieszczenie komunikatu o płatności wynikającej ze S. w systemie bankowym, a dla uzyskania takiego efektu konieczna była ingerencja w system serwerowy.

Oczywistym jest, że wykonanie przelewu, również międzynarodowego, bez względu na kwotę przelewanych środków, jest standardową operacją wykonywaną przez banki, gdzie strony transakcji nie muszą opłacać pracowników ani obsługi klienta, ani obsługi serwerów, czy też ustalać, jakie komunikaty mają być przekazywane pomiędzy bankami, a legalny przelew nie naraża nikogo na ryzyko, a zwłaszcza nikomu nie zagraża.

W logiczny ciąg zdarzeń układa się zachowanie oskarżonego, który wobec postawy pracowników (...) wskazujących na brak uwidocznienia płatności w systemie, nalegał na manualną obsługę płatności poprzez jej zaksięgowanie na rachunku spółki (...) sp. z o.o., próbując wykorzystać swego rodzaju zażyłość z A. S. (1), wobec którego pozycjonował się jako klient ekskluzywny (nawiązanie kontaktu przez innego pracownika banku, założenie rachunku w obecności obcokrajowca, utrzymywanie bezpośredniego kontaktu, zapowiadanie wysokich wpływów, kontakty telefoniczne, uzyskanie informacji od świadka o zanegowaniu przez D. Bank autentyczności S.).

Zważywszy, że przy zapowiadanej „współpracy” nieustalonego pracownika z obsługi serwerów, można było oczekiwać zlokalizowania S. w systemie globalnym, naturalnym jest, że oskarżony domagał się odszukania środków w serwerze na podstawie posiadanego polecenia S. i zaksięgowania ich na jego rachunku, również manualnie (zeznania świadka A. M. (2) – k. 1030 verte). Niemniej w (...) uzyskano wcześniej jednoznaczne informacje, że polecenie S. zostało sfałszowane, co nawet w sytuacji pojawienia się informacji o płatności w systemie, nie mogłoby już doprowadzić do wypłaty środków, wszak na skutek tych informacji uruchomiono procedury przeciwnaruszeniowe, zawiadamiając organy ścigania. W tej sytuacji ingerencja w system stała się niecelowa.

Jakkolwiek wyjaśnienia oskarżonego co do faktu poinformowania go w przeddzień zatrzymania przez A. S. (1), że D. Bank (...) zaprzeczył wystawieniu dokumentu S., znajdują potwierdzenie w korespondencji telefonicznej zabezpieczonej podczas oględzin telefonu oskarżonego (k. 83-88), jak i nie negował tego sam świadek S. (k. 105), to okoliczność ta nie dezawuuje prawidłowości ustalenia, że intencją oskarżonego nie była weryfikacja autentyczności polecenia S..

Pozyskanie takiej wiedzy posłużyło oskarżonemu do zbudowania wersji obronnej opartej na takim właśnie założeniu i prezentowanej następnie w wyjaśnieniach, która jednak nie wytrzymała konfrontacji ze stanowczymi i spójnymi zeznaniami pracowników (...) oraz całokształtem okoliczności ujawnionych w sprawie, a ocenionych zgodnie ze wskazaniami wiedzy, logiki i życiowego doświadczenia.

Właśnie w świetle dyrektyw art. 7 kpk, postawę oskarżonego polegającą na stawieniu się w banku pomimo uzyskania informacji o ujawnieniu fałszerstwa, należy uznać za racjonalną, zwłaszcza w sytuacji, gdy do wypłaty pieniędzy nie doszło, a bank posiadał jego pełne dane identyfikacyjne. Takie zachowanie wpisywało się również w upozorowanie wersji, jakoby od początku zamiarem oskarżonego miała być li tylko weryfikacja autentyczności polecenia przelewu S..

Nie było natomiast żadnych obiektywnie uzasadnionych podstaw, aby na rachunek oskarżonego miała wpłynąć wielomilionowa kwota, a ujawnione dowody wprost wskazują na pozorność transakcji nie mającej żadnego ekonomicznego, ani nawet logicznego umocowania, co przesądza o niewiarygodności twierdzenia oskarżonego, jakoby chciał jedynie potwierdzić autentyczność komunikatu S., wszak wiedział, że nie może być on autentyczny, a jedynie zakładał, że przy jego pomocy zrealizuje plan ustalony z A. M. (3), którego powodzenie zależało nie tylko od samego oskarżonego.

W konsekwencji zarzut błędnych ustaleń faktycznych mających wpływ na treść wyroku należało uznać za niezasadny.

Ustalenia poczynione przez Sąd I instancji, których odzwierciedleniem jest treść wyroku skazującego, znajdują umocowanie w treści dowodów uznanych za wiarygodne i nie kolidują ze wskazaniami wiedzy, logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego, co decyduje o ich prawidłowości.

Ustalone okoliczności zostały prawidłowo podpisane pod subsumpcję art. 13 § 2 kk w zw. z art. 286 § 1 kk w zb. z art. 294 § 1 kk w zb. z art. 270 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk w stanie prawnym obowiązującym w dacie czynu (w stanie prawnym obowiązującym od dnia 1 października 2023 r. (Dz.U. 2022.2600, art. 1), czyn ten podlegałby odpowiedzialności karnej na podstawie art. 294 § 4 kk - od 5 do 25 lat pozbawienia wolności, co w myśl art. 4 § 1 kk nakazywało przyjąć ustawę względniejszą, jak w zaskarżonym wyroku).

Fakt, że kwota 45.000.000 EUR nigdy nie została przelana za pośrednictwem D. Bank z przeznaczeniem na rachunek oskarżonego w (...), a potwierdzenie dyspozycji przelewu zostało sfałszowane, czego oskarżony miał pełną świadomość, w świetle całokształtu okoliczności ujawnionych na rozprawie, w tym m.in. treści rozmów pomiędzy oskarżonym a świadkiem M., stwarzał dostateczne faktyczne podstawy do przyjęcia, że oskarżony we współdziałaniu z innymi osobami, posługując się sfałszowanym komunikatem S. i wprowadzając pracowników (...) w błąd co do jego autentyczności, działał w celu doprowadzenia (...) do niekorzystnego rozporządzenia mieniem wielkich rozmiarów. Działanie to podporządkowane było osiągnięciu korzyści majątkowej, którą w rozumieniu art. 115 § 4 kk jest zarówno korzyść dla siebie, jak i dla kogo innego.

Oskarżony celu nie osiągnął, gdyż nie zadziałały inne, ustalane z A. M. (3) podczas wymiany wiadomości tekstowych, elementy przestępczego planu, gdy (...) S.A. negatywnie zweryfikowało polecenie S., zaś faktyczny brak nadania przelewu skutkował niemożnością automatycznego pojawienia się informacji o uznaniu kwoty na rachunku (...), a w konsekwencji niemożliwością jej zaksięgowania na rachunku oskarżonego. Bez zmian w systemie środek użyty przez oskarżonego samodzielnie nie nadawał się do popełnienia przestępstwa, zaś zmiany w systemie byłyby niecelowe w sytuacji uprzedniego wykrycia przez bank, że komunikat o przelewie środków jest sfałszowany.

Ustalenie w tych okolicznościach przez Sąd I instancji, że sprawca działał w warunkach usiłowania nieudolnego, stanowi o przyjęciu dalece korzystnej dlań formy popełnienia przestępstwa, która ze względu na kierunek apelacji, musi się ostać.

Wniosek

O zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego i zasądzenie na rzecz oskarżonego kosztów obrony udzielonej z wyboru, względnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w Warszawie do ponownego rozpoznania.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Zarówno wniosek o zmianę wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego, jak i wniosek alternatywny są nieskuteczne wobec niezasadności podniesionych zarzutów oraz braku przesłanek z art. 440 kpk i art. 439 § 1 kpk.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

0.15.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

0.11.

Przedmiot utrzymania w mocy

0.1W całości

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Wobec niezasadności zarzutów i niestwierdzenia przyczyn określonych w art. 440 kpk i w art. 439 § 1 kpk.

0.15.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

0.0.11.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

0.15.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

0.15.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

0.15.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

0.15.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

II.

zasądzono od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe w postępowaniu odwoławczym, w tym 300 (trzysta) złotych tytułem opłaty za drugą instancję – zgodnie z art. 636 § 1 kpk oraz z art. 2 ust. 1 pkt 4 ustawy z 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych.

7.  PODPIS

Dorota Tyrała Ewa Leszczyńska-Furtak Anna Zdziarska

0.11.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Obrońca

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

wina

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana