Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 listopada 2024 r.

Sąd Okręgowy w Tarnobrzegu I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSO Mariusz Kobylarz

Protokolant: Paweł Dziewirz

po rozpoznaniu w dniu 19 listopada 2024 r. w Tarnobrzegu na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa E. J.

przeciwko Skarbowi Państwa – (...) w M.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego od wyroku Sądu Rejonowego w Mielcu z dnia 20 czerwca 2024 r. sygn. akt I C 574/23

I.  oddala apelację,

II.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 120 zł (sto dwadzieścia zł) tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia o kosztach do dnia zapłaty.

Mariusz Kobylarz

Z: (...)

- (...)

(...)

Tarnobrzeg, 19.11.2024 r.

sędzia:

Sygn. akt I Ca 416/24

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 19 listopada 2024 r.

Powódka E. J. w pozwie skierowanym przeciwko Skarbowi Państwa – (...) w M. domagała się zasądzenia na jej rzecz kwoty 498,10 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 31 października 2020 r. W uzasadnieniu żądania pozwu powódka podała co następuje:

- w okresie od 26 do 29 listopada 2021 r. jako osoba objęta kwarantanną przebywała w swoim miejscu zamieszkania, czego skutkiem było brak możliwości świadczenia pracy jako nauczyciel w Szkole Podstawowej Nr (...) w M.,

- utracone wynagrodzenie, którego powódka nie pozyskała w związku z kwarantanną to kwota 498,10 zł,

- objęcie powódki kwarantanną przez czynność Państwowego (...) w M. było sprzeczne z prawem, co potwierdził Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie wyrokiem z dnia 18 maja 2022 r. sygn. akt II SA/Rz 22/22,

- pomimo wezwania o dobrowolną zapłatę odszkodowania strona pozwana odmówiła spełnienia żądań powołując się na ich przedwczesność, a to wobec zaskarżenia wyżej wymienionego wyroku do Naczelnego Sądu Administracyjnego,

- skarga kasacyjna nie została przez Naczelny Sąd Administracyjny uwzględniona – wyrokiem z dnia 2 czerwca 2023 r. w sprawie o sygn. akt II GSK 1304/22 Sąd oddalił skargę kasacyjną. Mimo tego strona pozwana nie spełniła dochodzonego świadczenia.

Strona pozwana domagała się oddalenia powództwa podnosząc brak legitymacji biernej po stronie pozwanej, tj. że stroną pozwaną nie może być (...) w M. będąca organem pomocniczym organu administracji, a roszczenie dochodzone pozwem nie wiąże się z działalnością (...) w M.. Nadto zarzuciła, że wyrok NSA z dnia 2 czerwca 2023 r. nie został oficjalnie doręczony stronom. W dalszej części strona pozwana wskazywała na prawidłowość i zgodność z prawem czynności w wyniku których powódka nie mogła opuszczać miejsca zamieszkania.

Sąd Rejonowy w Mielcu wyrokiem z dnia 20 czerwca 2024 r. uwzględnił żądanie pozwu w całości. W uzasadnieniu Sąd wskazał, że nie podziela zarzutu braku biernej legitymacji procesowej po stronie pozwanej. Jednostką organizacyjną z jaką wiąże się bowiem dochodzone roszczenie jest (...) w M. zaś organem tej jednostki jest Państwowy (...) w M. – art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Czynność objęcia powódki kwarantanną w ustalonym stanie faktycznym bezspornie wiązała się z działalnością jednostki organizacyjnej pozwanego Skarbu Państwa. Wobec wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie z dnia 18 maja 2022 r. sygn. akt II SA/Rz 22/22 stwierdzającego bezskuteczność nałożenia kwarantanny i wystąpienia szkody majątkowej w kwocie dochodzonej pozwem roszczenie powódki w oparciu o treść art. 417 k.c. jest uzasadnione, co skutkowało uwzględnieniem powództwa.

Apelację od wyroku Sądu pierwszej instancji wywiodła strona pozwana zaskarżając wyrok w całości, zarzucając mu naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

1.  art. 417 k.c. poprzez niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, że pozwana (...) w M. ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez działanie / zaniechanie Państwowego (...) w M. polegające na objęciu obowiązkiem kwarantanny na podstawie przepisów rozporządzenia, tj. § 5 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 6 maja 2021 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii, zaś informacja o objęciu obowiązkiem kwarantanny przekazywana była ustnie, decyzja administracyjna nie była wydawana, a Państwowy (...) w M. nie był uprawniony kwestionować przepisów prawa i ich nie stosować,

2.  art. 417 ^{( 1)} § 3 k.c. poprzez niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, że pozwana (...) w M. wyrządziła szkodę przez działanie / zaniechanie Państwowego (...) w M. polegające na objęciu obowiązkiem kwarantanny na podstawie przepisów rozporządzenia, tj. § 5 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 6 maja 2021 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii, zaś informacja o objęciu obowiązkiem kwarantanny przekazywana była ustnie, decyzja administracyjna nie była wydawana, a Państwowy (...) w M. nie był uprawniony kwestionować przepisów prawa i ich nie stosować.

Wskazując na powyższe naruszenia strona pozwana domagała się zmiany zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa ewentualnie uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Mielcu. W uzasadnianiu strona pozwana wskazała m.in., że przesłanki z art. 417 lub 417 ¹ k.c., bowiem powódka przebywała na kwarantannie tylko cztery dni, a w związku z tym nie poniosła szkody. Decyzje administracyjne w sprawach obejmowania kwarantanną nie były natomiast wydawana bowiem obowiązek poddania się kwarantannie wynikał z mocy prawa. W apelacji strona pozwana skupiła się na argumentowaniu o zasadności i zgodności z przepisami objęcia powódki kwarantanną. Państwowy (...) w M. stosował się do przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 6 maja 2021 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii, które dopiero później, po ich zastosowaniu zostały zakwestionowane i okazały się być niezgodne z prawem. W chwili kiedy organ administracji jest stosował były zgodne z prawem.

Powódka w odpowiedzi na apelację domagała się jej oddalenia i zasądzenia zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja wywiedziona od wyroku Sądu I instancji jest bezzasadna albowiem do naruszenia przepisów prawa materialnego nie doszło. W pierwszej jednak kolejności Sąd Okręgowy zaznacza, iż w obecnym modelu procedury cywilnej Sąd odwoławczy w granicach zaskarżenia nie ogranicza się wyłącznie do kontroli orzeczenia Sądu I instancji, lecz bada ponownie całą sprawę, a kontrolując prawidłowość zaskarżonego orzeczenia, pełni również funkcję sądu merytorycznego. Sąd II instancji jako Sąd nie tylko odwoławczy, ale także merytoryczny, nie może zatem poprzestać na zbadaniu zarzutów apelacyjnych, lecz powinien poczynić własne ustalenia i samodzielnie ocenić je z punktu widzenia prawa materialnego. Stosownie do treści art. 382 k.p.c. Sąd II instancji orzeka na podstawie materiału zebranego w postępowaniu w pierwszej instancji oraz w postępowaniu apelacyjnym. Sąd apelacyjny ma więc nie tylko uprawnienie, ale wręcz obowiązek rozważenia na nowo całego zebranego w sprawie materiału oraz dokonanie własnej, samodzielnej i swobodnej oceny, w tym analizy zgromadzonych dowodów (post. Sądu Najwyższego z dnia 17 kwietnia 1998r., II CKN 704/97, OSNC 1998, nr 2, poz. 214). Sąd II instancji nie ogranicza się zatem tylko do kontroli Sądu I instancji, lecz bada ponownie całą sprawę, a rozważając wyniki postępowania przed Sądem I instancji, władny jest ocenić je samodzielnie. Postępowanie apelacyjne polega wszakże na merytorycznym rozpoznaniu sprawy i wyrok Sądu II instancji musi opierać się na jego własnych i samoistnych ustaleniach faktycznych i prawnych (orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 26 kwietnia 1935r., C III 473/34, OSN(C) 1935, nr 12, poz. 496). Sąd II instancji może więc ponownie przeprowadzić dowody przeprowadzone w pierwszej instancji, może również podzielić ustalenia Sądu I instancji i przyjąć je za podstawę własnego orzeczenia, bądź też może przeprowadzić nowe dowody (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 lutego 2000r., II UKN 385/99, OSNP 2001, nr 15, poz. 493).

W ocenie Sądu Okręgowego, wydane przez Sąd Rejonowy rozstrzygnięcie zapadło na podstawie prawidłowo poczynionych ustaleń faktycznych. Sąd Rejonowy dokonał prawidłowej analizy przedłożonego przez strony materiału dowodowego. Sąd Odwoławczy podziela poczynione w tym zakresie ustalenia faktyczne i przyjmuje je za własne. W ustalonym zaś stanie faktycznym czynność objęcia powódki kwarantanną bezspornie wiązała się z działalnością (...) w M.. Wszak Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie wyrokiem z dnia 18 maja 2022 r. w sprawie o sygnaturze akt II SA/Rz 22/22 stwierdził bezskuteczność zaskarżonej przez powódkę czynności Państwowego (...) w M. w przedmiocie nałożenia na nią kwarantanny. Ta okoliczność jednoznacznie potwierdza, że Państwowy (...) w M., jako organ rządowej administracji zespolonej w województwie (...), swym działaniem doprowadził do sytuacji, w której powódka została objęta kwarantanną a działanie to, jako naruszające prawo, zostało uznane przez Sąd za bezskuteczne. Pracodawca powódki, który przekazał jej informację o obowiązku odbycia kwarantanny, działał jedynie jako przekaziciel stanowiska PP (...) w M.. Powódka zaś poddała się obowiązkowi jaki na nią nałożono, choć obowiązek ten nałożono z pominięciem ustawowego trybu nakładania kwarantanny przewidzianego przepisami ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi ( Dz. U. z 2020 poz. 1845 z p.zm.) Utrata wynagrodzenia za okres odbywanej kwarantanny nałożonej bezskutecznie, stanowiła bez wątpienia uszczerbek w majątku powódki, skoro kwota o jaką obniżono jej wynagrodzenie nie weszła do aktywów jej majątku. Apelacja strony pozwanej sprowadzająca się w istocie do kwestionowania odpowiedzialności (...) w M. za szkodę majątkową jaka poniosła powódka jest z jednej strony zasadna, jeśli trzymać się literalnego zapisu, gdyż (...) w M. nie jest w stosunkach cywilnoprawnych podmiotem praw i obowiązków. Z drugiej jednakże strony apelacja ta jest jednak bezzasadna gdy kwestionuje odpowiedzialność Skarbu Państwa, który z mocy art. 417§1 k.c. odpowiada za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej. Władzą publiczną w tym wypadku był zaś Państwowy (...) w M. a jego działanie niewątpliwie było wykonywaniem władzy publicznej. O ile w postępowaniu administracyjnym w sprawach należących do zakresu zadań i kompetencji Państwowej Inspekcji Sanitarnej, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, organem właściwym jest państwowy powiatowy lub państwowy graniczny inspektor sanitarny – art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej, o tyle na gruncie cywilnoprawnym za działania państwowego powiatowego inspektora sanitarnego odpowiada Skarb Państwa za pośrednictwem stationes fisci, którymi są powiatowe stacje sanitarno-epidemiologiczne, za które czynności podejmują ich organy. Jak podaje dr Gerard Bieniek - sędzia Izby Cywilnej Sądu Najwyższego: Skarb Państwa, będąc podmiotem wyposażonym w osobowość prawną prawa prywatnego, powinien posiadać, tak samo jak inne osoby prawne, własne organy zdolne realizować jego prawa i obowiązki (art. 38 k.c.). Takich klasycznych organów osób prawnych w rozumieniu art. 38 k.c. Skarb Państwa jednak nie posiada. Wynika to przede wszystkim z faktu, że struktura prawna Skarbu Państwa jest złożona i rozbudowana, a nadto te same jednostki, oprócz wykonywania funkcji związanych z zarządem mieniem skarbowym, mają do spełnienia liczne funkcje publiczne. Jako ugruntowany należy uznać pogląd, który przyjmuje, że Skarb Państwa podczas dokonywania czynności prawnych posługuje się różnymi państwowymi jednostkami organizacyjnymi bez osobowości prawnej (stationes fisci), które jednak nie mają statusu organów osoby prawnej. ( Bieniek Gerard, Pietrzkowski Henryk, Reprezentacja Skarbu Państwa i jednostek samorządu terytorialnego Opublikowano: LexisNexis 2013) W toku postępowania pierwszoinstancyjnego konsekwentnie strona powodowa, a także Sąd, jako pozwanego określali Skarb Państwa. Jako jednostkę, z którą wiąże się odpowiedzialność pozwanego wskazano zaś (...) w M.. Zdaniem Sądu Okręgowego konstrukcja taka jest prawidłowa. Konsekwentne stanowisko organu reprezentującego (...) w M. określające jako stronę pozwaną (...) w M. a nie Skarb Państwa, nie znajduje usprawiedliwienia. Pozwanym został bowiem Skarb Państwa a oznaczenie statio fisci nastąpiło prawidłowo. Zgodnie art. 6 ust. 4 ustawy z dnia 16 grudnia 2016 r. o zasadach zarządzania mieniem państwowym, w sprawach odpowiedzialności Skarbu Państwa za wykonywanie władzy publicznej Skarb Państwa reprezentowany jest przez organ władzy publicznej, z którego działalnością wiąże się dochodzone roszczenie. Skarb Państwa reprezentuje więc Państwowy (...) w M. działający w ramach statio fisci jaką jest (...) w M.. Zgodnie bowiem z art. 15 ust. 1 i ust.3 ustawy państwowy inspektor sanitarny wykonuje zadania przy pomocy podległej mu stacji sanitarno-epidemiologicznej, która jest jednostką budżetową będącą podmiotem leczniczym finansowanym z budżetu państwa. Prawidłowo nastąpiło zatem określenie pozwanego i jednostki organizacyjnej, z działalnością której wiąże się dochodzone roszczenie. Skoro zatem powódka poniosła szkodę w wyniku niezgodnego z prawem działania Państwowego (...) w M. to podstawą odpowiedzialności jest przepis art. 417§1 k.c. Argumenty strony pozwanej sprowadzające się w istocie do kwestionowania przyjętej przez Sąd I instancji bezprawności działania polegającego na nałożeniu kwarantanny na powódkę w świetle wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjny w Rzeszowie z dnia 18 maja 2022 r. w sprawie o sygnaturze akt II SA/Rz 22/22 są chybione. Zasadnie natomiast w odpowiedzi na apelację podniosła powódka, że materialną podstawą rozstrzygnięcia nie powinien być przepis art. 417 ^{( 1)}§3 k.c. gdyż stan faktyczny sprawy nie uzasadniał jego stosowania. Szkoda bowiem zaistniała w wyniku niezgodnego z prawem działania przy wykonywaniu władzy publicznej lecz źródłem szkody nie było niewydanie decyzji o kwarantannie lecz zastąpienie jej pozaustawową czynnością materialno-techniczną. Nie miało to jednak wpływu na prawidłowość wyroku i przyjętej materialnej podstawy odpowiedzialności Skarbu Państwa, gdyż Sąd I instancji w uzasadnieniu wyroku wskazał przepis art. 417§1 k.c. jako podstawę prawną rozstrzygnięcia, przytaczając także treść art. 417 ^{( 1)}§3 k.c. jednak bez szerszego rozwinięcia. Orzeczenie zapadło zatem w oparciu o prawidłową podstawę prawną.

Mając na uwadze powyższe, zarzuty jakie kierowane są w apelacji w stosunku do zaskarżonego wyroku a sprowadzające się do braku odpowiedzialności pozwanego za szkodę majątkowa powódki są nieuzasadnione. Odpowiedzialność ta bowiem zachodzi o czym wyżej wskazano a wysokość szkody, jako utraconej możliwości zarobkowania, nie budzi wątpliwości. Apelację jako bezzasadną należało więc oddalić po myśli art. 385 k.p.c.

Orzeczenie o kosztach postępowania apelacyjnego oparte jest o treść art. 98§1 i §1 ¹ k.p.c. zw. z art. 391§1 k.p.c. Wobec złożenia odpowiedzi na apelację i zawartego w niej wniosku o zasądzenie zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych należało przyznać powódce od pozwanego kwotę 120 zł wraz z odsetkami.

sędzia Mariusz Kobylarz

Z: (...).

(...).

(...).

sędzia: