Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 grudnia 2022 r.

Sąd Rejonowy w Dębicy, Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Agnieszka Wilk - Król

Protokolant : sekretarz sądowy Joanna Stępień

po rozpoznaniu w dniu 8 grudnia 2022 r. w Dębicy

na rozprawie

sprawy z powództwa P. P.

przeciwko Towarzystwu (...) SA z siedzibą w W.

o zapłatę

I.  zasądza pod pozwanego Towarzystwa (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz powoda P. P. kwotę 24 250,10 złotych
(słownie: dwadzieścia cztery tysiące dwieście pięćdziesiąt złotych i dziesięć groszy) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 7 kwietnia 2020 roku do dnia zapłaty;

II.  w pozostałym zakresie powództwo oddala;

III.  zasądza pod pozwanego Towarzystwa (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz powoda P. P. kwotę 1 267,57 zł (słownie: jeden tysiąc dwieście sześćdziesiąt siedem złotych i pięćdziesiąt siedem groszy) z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego; za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów procesu;

IV.  zwrócić od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Dębicy na rzecz powoda P. P. kwotę 1 500,00 złotych (słownie: jeden tysiąc pięćset złotych), tytułem niewykorzystanej zaliczki w sprawie.

Sygn. akt I C 764/20

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Rejonowego w Dębicy

z dnia 8 grudnia 2022 roku

Powód P. P. reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika w osobie adwokata, wniósł o zasądzenie od pozwanego Towarzystwo (...) S.A. z siedzibą w W. kwoty 34 935,39 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 7 kwietnia 2020 r. do dnia zapłaty oraz kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu strona powodowa wskazała, iż powód nie prowadzi działalności gospodarczej. Strony postępowania łączyła umowa ubezpieczenia majątkowego z dnia 26 września 2019 r., potwierdzona polisą nr (...). Umowa została zawarta na czas oznaczony do dnia 25 września 2020 r. W dniu 4 marca 2020 r. uszkodzeniu uległ pojazd marki P. (...), nr rej. (...). Szkoda z tytułu umowy ubezpieczenia AC pojazdu mechanicznego została zgłoszona, co pozwany potwierdził pismem z dnia 6 marca 2020 r. Jak wskazano w formularzu zgłoszenia szkody, samochód został odzyskany z kradzieży, okazało się, że jest uszkodzony, czym spełnione zostały warunki wypłaty odszkodowania. W dniu zdarzenia pojazd był przedmiotem umowy nr (...) o kredyt samochodowy, zawartej z (...) z siedzibą w W. w dniu 25 września 2019 r. W celu zabezpieczenia wierzytelności banku powód zawarł umowę przewłaszczenia rzeczy ruchomej, na mocy której powód przeniósł na bank udział w prawie własności pojazdu w części 49/100, wskutek czego bank stał się współwłaścicielem pojazdu w 49/100 części. Bank pismem z dnia 7 kwietnia 2020 r. wyraził zgodę na wypłatę odszkodowania z polisy AC powodowi do 30% wartości samochodu. Wartość pojazdu wynosi 284 013,00 zł. W związku z tym, że powstała szkoda nie przekracza 30% wartości samochodu, tj. 85 203,90 zł, powód ma prawo dochodzenia kwoty wskazanej w pozwie. Decyzją z dnia 1 lipca 2020 r. ubezpieczyciel odmówił wypłaty odszkodowania. Ubezpieczyciel nie uznał reklamacji powoda, w dalszym ciągu odmawiając wypłaty odszkodowania.

Szczegółowe uzasadnienie zalega na kartach 6 - 8/2 akt sprawy.

W odpowiedzi na pozew z dnia 25 marca 2021 r., pozwany Towarzystwo (...) S.A. z siedzibą w W. wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie na swą rzecz kosztów procesu w tym także kosztów zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew, strona pozwana podniosła, iż w dniu 3 grudnia 2019 r. nieznany sprawca dokonał przywłaszczenia stanowiącego własność powoda pojazdu marki P. (...), nr rej. (...). W dacie kradzieży powód posiadał zawartą z pozwanym umowę ubezpieczenia pojazdu, w tym ubezpieczenie Autocasco w wariancie Komfort. Ubezpieczenie nie obejmowało pojazdów wynajmowanych odpłatnie. Pojazd w chwili zdarzenia użytkowany był przez B. M., który wykorzystywał go w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, której przedmiotem jest wynajem samochodów – 4 (...) sp. z o.o. Pojazd w ofercie wypożyczalni znajdował się co najmniej od 24 września 2019 r. o czym świadczą zrzuty ekranu z fanpage’u wypożyczalni prowadzonego na facebook.

Pozwany pierwotnie prowadził postępowanie likwidacyjne w przedmiocie kradzieży pojazdu. Pomimo wielokrotnego wysyłania ponagleń i monitów ani powód, ani współwłaściciel pojazdu tj. bank, nie przedstawiali wymaganej dokumentacji w tym dokumentu przeniesienia własności, dowodu rejestracyjnego pojazdu, kluczyków czy chociażby dokumentu potwierdzającego złożenie zawiadomienia o przestępstwie. Mając na uwadze § 12 ust. 5,7 OWU w przypadku niedopełnienia obowiązków ciążących na ubezpieczającym, ubezpieczonym lub osobie upoważnionej do korzystania z pojazdu w chwili powstania szkody, W. może odmówić wypłaty odszkodowania. Ponadto, pojazd został odzyskany – w związku z czym prowadzenie postępowania likwidacyjnego w zakresie jego utraty stało się bezprzedmiotowe. Pojazd został przez przywłaszczającego uszkodzony w związku z czym powód zgłosił szkodę w tym zakresie. Szkoda została zgłoszona w dniu 6 marca 2020 r. Pozwany wszczął postępowanie likwidacyjne. W toku postępowania likwidacyjnego ustalono m.in. iż pojazd był przedmiotem odpłatnego wynajmu – co spowodowało odmowę wypłaty odszkodowania. Powód przez cały okres postępowania likwidacyjnego utrzymywał, iż nie wiedział o tym, że pojazd był wynajmowany. Zgodnie z treścią § 3 ust. 2 pkt 2 OWU ACK ubezpieczeniem nie mogą być objęte pojazdy wynajmowane zarobkowo. Powód doskonale zdawał sobie sprawę z przeznaczenia użyczonego pojazdu, a tym samym brak jest podstaw do przyznania jakiegokolwiek odszkodowania na rzecz powoda. Działał on bowiem w sprzeczności z treścią zawartej umowy ubezpieczenia i wynajmował pojazd odpłatnie. Wynajem pojazdu wyłącza bowiem jakąkolwiek odpowiedzialność ubezpieczyciela. Dodatkowo, pozwany wskazał na treść § 4 ust. 1 pkt 1b OWU, zgodnie z którym WARTA nie odpowiada za szkody spowodowane wskutek rażącego niedbalstwa przez ubezpieczającego, ubezpieczonego. Niewątpliwie oddanie pojazdu o wartości około 350 000,00 zł osobie trzeciej, która dokonuje zmian bez wiedzy właściciela (zamontowanie GPS) oraz wykorzystuje pojazd do zarobkowego wynajmu, świadczy o braku nadzoru nad własnością i rażącym niedbalstwie powoda.

Pozwany zakwestionował również koszty naprawy uszkodzonego pojazdu.

Szczegółowe uzasadnienie zalega na kartach 68 -70 akt sprawy.

Pismem z dnia 12 maja 2021 r. pełnomocnik powoda podtrzymał w całości żądania pozwu (k. 80 – 84).

Stanowiska stron do zamknięcia rozprawy poprzedzającej wydanie wyroku nie uległy zmianie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 25 września 2019 r. została zawarta umowa nr (...) o kredyt samochodowy pomiędzy (...) z siedzibą w W. a P. P.. Jako cel kredytu wskazano finansowanie zakupu pojazdu samochodu osobowego marki P. (...) na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej oraz pokrycie prowizji banku kosztów zabezpieczeń. W ramach zabezpieczenia została zawarta umowa przewłaszczenia rzeczy ruchomej. W celu zabezpieczenia wierzytelności banku wobec przewłaszczającego, przewłaszczający przeniósł na bank udział w prawie własności pojazdu w części 49/100 w wyniku czego bank stał się współwłaścicielem pojazdu w 49/100 części, a przewłaszczający pozostał współwłaścicielem pojazdu w 51/100. Nadto, przewłaszczający przeniósł na bank 51/100 części prawa własności pojazdu pod warunkiem zawieszającym złożenia przez bank pisemnego oświadczenia o przyjęciu przeniesienia części prawa własności. Bank ma prawo złożyć oświadczenie o przyjęciu 51/100 części w prawie własności pojazdu w przypadku naruszenia przez przewłaszczającego postanowień umowy kredytowej.

Dowód: umowa nr (...) o kredyt samochodowy z dnia (...) – k. 19 – 20/2; umowa przewłaszczenia rzeczy ruchomej – k. 21 – 21/2

W dniu 26 września 2019 r. P. P. jako współwłaściciel pojazdu marki P. (...) o nr rej. (...) zawarł z ubezpieczycielem Towarzystwem (...) S.A. z siedzibą w W. w ramach polisy nr (...) umowy ubezpieczenia: odpowiedzialności cywilnej (...)z okresem ubezpieczenia od dnia (...) r. do dnia (...) Wartość pojazdu w dniu zawarcia umowy ubezpieczenia określono na kwotę 300 000,00 zł.

Przed zawarciem umowy ubezpieczenia ubezpieczającemu zostały doręczone ogólne warunki ubezpieczenia. Ubezpieczający zawierając umowę ubezpieczenia jako sposób użytkowania pojazdu wskazał, że samochód nie jest wykorzystywany m.in. jako przedmiot najmu. Zgodnie z § 3 ust. 2 pkt 2 OWU Autocasco Komfort ubezpieczeniem nie są objęte pojazdy wynajmowane zarobkowo. Zgodnie z § 4 ust. 1 pkt 1b (...) nie odpowiada za szkody spowodowane wskutek rażącego niedbalstwa przez ubezpieczającego, ubezpieczonego, chyba, że zapłata odszkodowania odpowiada w danych okolicznościach względom słuszności.

Dowód: polisa nr (...) z dnia (...)– k. 12 - 13/2; wydruk (...) – k. 14 – 15/2

K. powód pożyczał prywatnie swojemu znajomemu B. M. swoje samochody, gdyż ma ich kilka, w tym samochód marki P. (...) nr rej. (...). B. M. prowadzi działalność gospodarczą - 4 (...) sp. z o.o., zarejestrowaną pod numerem KRS (...). Jednym z przedmiotów działalności przedsiębiorcy jest wynajem i dzierżawa pozostałych pojazdów z wyłączeniem motocykli. Na serwisie społecznościowym facebook, na profilu o nazwie „wypożyczalnia samochodów 4 (...) została umieszczona informacja o pojazdach dostępnych w ofercie wypożyczalni należącej do B. M.. W kategorii „samochody nietypowe” jako pojazd możliwy do wynajęcia został wskazany samochód marki P. (...). Nadto, w dniu 12 października 2019 r. i 16 października 2019 r. zdjęcia samochodu należącego do powoda z przyklejonym logiem wypożyczalni należącej do B. M. zostały umieszczone na w/w profilu, w celu podniesienia prestiżu wypożyczalni. To ostatnie z podpisem (...). Powód P. P. wiedział, że jego samochód jest wykorzystywany przez B. M. w celach reklamowych w związku z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą i wyraził zgodę na powyższe, wyłącznie jednak na cel reklamowy. Pojazd znajdował się na stronie wypożyczalni, w ramach działalności marketingowej, podobnie jak zdjęcia innych aut, które nie były własnością B. M..

Dowód: zeznania świadka B. M.– k. 99/2 – 100/2; przesłuchanie powoda P. P. – k. 101/1 – 102; płyta CD akta szkody, a na niej: zrzuty ekranu ze strony wypożyczalni 4 (...) na portalu społecznościowym facebook – k. 74

W listopadzie 2019 r. powód użyczył B. M. samochód marki P. (...) nr rej. (...) na kilka dni. B. M. bez wiedzy i zgody powoda, na czas korzystania przez niego z samochodu, zamontował w nim nadajnik (...). W tym okresie, co B. M. jeździł samochodem powoda, z pracownikiem wypożyczalni znajomego powoda J. Z. skontaktował się mężczyzna, który chciał wynająć w/w samochód. Jak tłumaczył, jego syn miał mieć urodziny i chciał kupić mu takie P., lecz przed zakupem chciał sprawdzić ten samochód. Pracownik wiedział, że w ofercie brak jest tego samochodu, ale jako że widział swojego pracodawcę w tym samochodzie, a klient bardzo nalegał, skontaktował się z pracodawcą, czy jest możliwość wynajęcia tego konkretnego samochodu. Pracodawca wyraził zgodę na kilkudniowy wynajem. P. (...) nr rej. (...) zostało wydane osobie legitymującej się przy użyciu uprzednio podrobionego dokumentu potwierdzającego tożsamość jako R. C. w dniu 30 listopada 2019 r. Pracownik J. Z. pobrał wynagrodzenie oraz kaucję za wynajem w kwocie 500,00 zł. Dwa dni później został zerwany sygnał (...) i w związku z niemożnością dodzwonienia się do klienta, który wynajął samochód, pracownik wypożyczalni w dniu 2 grudnia 2019 r. po rozmowie z pracodawcą, podejrzewając kradzież samochodu, złożył zawiadomienie na policji o podejrzeniu popełnienia przestępstwa. W tym samym dniu B. M. poinformował powoda, że jego samochód został przez niego wynajęty i że został skradziony przez najemcę.

Dowód: zeznania świadka B. M. – k. 99/2 – 100/2, zeznania świadka J. Z. – k. 100/2 – 101/2, przesłuchanie powoda P. P. – k. 101/1 – 102; pismo (...) Wydziału Zamiejscowego Departamentu do Spraw Przestępczości Zorganizowanej i Korupcji Prokuratury Krajowej w G. – k. 175 – 176; odpisy dokumentów z postępowania pierwotnie prowadzonego przez Prokuraturę Rejonową w Jarosławiu pod sygn. akt (...) – k. 233 - 259

W dniu 10 grudnia 2019 r. do Towarzystwa (...) S.A. z siedzibą w W. została zgłoszona kradzież pojazdu P. (...) nr rej. (...). Szkoda została przez ubezpieczyciela zarejestrowana jako szkoda kradzieżowa o nr (...)-01. Towarzystwo (...) S.A. z siedzibą w W. odmówił wypłaty odszkodowania z tego tytułu. Podstawą było nieudostępnienie przez powoda dokumentów wymaganych przez W. przy likwidacji szkody jako niezbędne do ustalenia odpowiedzialności W., okoliczności zdarzenia oraz wysokości szkody.

W dniu 12 lutego 2020 r. (...) B. odzyskał samochód marki P. (...) nr rej. (...). W dniu 4 marca 2020 r. w/w pojazd został wydany właścicielowi P. P..

Samochód posiadał liczne porysowania i uszkodzenia w tym m.in. oznaczenie identyfikacyjne nadwozia posiada cechy naniesienia niefabrycznego w miejscu wcześniej częściowo zeszlifowanego oznaczenia fabrycznego oraz tabliczka identyfikatora znamionowego posiada cechy niefabrycznego zamocowania do karoserii pojazdu.

Szkoda z tego tytułu została zgłoszona w dniu 6 marca 2020 r. Towarzystwu (...) S.A. z siedzibą w W.. Została zarejestrowana pod numerem (...)-01. Jako przyczyna szkody została wskazana dewastacja.

Decyzją z dnia 1 lipca 2020 r. ubezpieczyciel odmówił wypłaty odszkodowania, ponieważ nie było możliwe jednoznaczne potwierdzenie, że odzyskany po kradzieży w stanie uszkodzonym pojazd jest tożsamy z pojazdem objętym dobrowolnym ubezpieczeniem autocasco posiadacza pojazdu P. o nr rej. (...).

Powód pismem z dnia 3 lipca 2020 r. odwołał się od powyższej decyzji stwierdzając, że odzyskany uszkodzony samochód jest tożsamy z pojazdem powoda. Jednocześnie przedłożył ocenę techniczną pojazdu, w której została wskazana wartość szkody w kwocie 34 935,39 zł brutto.

W decyzji z dnia 2 września 2020 r., ubezpieczyciel wskazał, iż przedmiotowa szkoda jest ściśle powiązana ze wcześniejszą szkodą kradzieżową. Mając na uwadze, iż użytkownik pojazdu w toku likwidacji szkody odmówił współpracy z W., odmówił przyjęcia odpowiedzialności i wypłaty odszkodowania. Odniósł się również do wyceny kosztów naprawy pojazdu oraz dokonał jej weryfikacji. Uznano stawkę właściwą dla regionu według którego dokonano taryfikacji składki, uwzględniono w cenie części współczynnik 0,6 (§ 14 ust. 3 pkt 2a OWU ACK), zweryfikowano koszt programowania kluczy i nadania VIN do uznanych wcześniej kosztów. W ten sposób ustalono ewentualny koszt naprawy na kwotę 24 040,69 zł.

Ubezpieczyciel nie uznawał dalszych reklamacji powoda, odmawiając wypłaty odszkodowania. Decyzją z dnia 10 grudnia 2020 r. nie uznał zgłoszonych roszczeń. Podstawą oddalenia zgłoszonych roszczeń były następujące przepisy OWU AC Komfort, wskazane i wyjaśnione przez pozwanego :

1) § 3 ust. 2 pkt 2 OWU, zgodnie z którym ubezpieczeniem nie mogą być objęte pojazdy wynajmowane zarobkowo. Jak poinformował pracownik J. Z., wypożyczył on pojazd P. (...) nr rej. (...) na podstawie umowy wynajmu,

2) § 4 ust. 1 pkt 1b) OWU, zgodnie z którym WARTA nie odpowiada za szkody spowodowane wskutek rażącego niedbalstwa przez Ubezpieczonego, a zdaniem pozwanego, udostępnienie samochodu o wartości ok. 350.000 zł osobie trzeciej, która dokonuje zmian bez wiedzy właściciela i montuje GPS oraz wykorzystuje pojazd do zarobkowego wynajmu, świadczy o braku nadzoru nad własnością i jest rażącym niedbalstwem;

3) § 12 ust. 5, 7 OWU - niedopełnienie obowiązków ciążących na Ubezpieczającym, Ubezpieczonym lub osobie upoważnionej do korzystania z pojazdu w chwili powstania szkody.

(...) z siedzibą w W. wyraził zgodę na wypłatę odszkodowania z polisy AC kredytobiorcy P. P., jeśli powstała szkoda jest szkodą częściową do 30% wartości samochodu. Szkoda w samochodzie powoda nie przekroczyła 30% wartości samochodu.

Dowód: pismo (...) z siedzibą w W. z dnia 7 kwietnia 2020 r. – k. 24; płyta CD akta szkody – k. 74; formularz zgłoszenia szkody w dniu 6 marca 2020 r. – k. 16 -18/2; odwołanie z dnia 3 lipca 2020 r. wraz z załącznikami – k. 30 – 46, decyzja z dnia 2 września 2020 r. wraz z załącznikami – k. 47 – 50/2

Koszty naprawy – rzeczywiste koszty naprawy pojazdu marki P. (...) nr rej. (...) do stanu poprzedniego, tj. do stanu sprzed szkody zgodnie z wytycznymi zawartymi w § 14 OWU AC Komfort mającymi zastosowanie do niniejszej umowy ubezpieczenia oraz na fakt zakresu koniecznych napraw pojazdu marki P. (...) powinny wynosić 24 250,10 zł brutto, dla części fabrycznych oznaczonych symbolem „O” obniżonych o współczynnik 0,6 przy przyjętej stawce 100,00 zł netto za 1 rbg prac mechanicznych i lakierniczych stosowanej w zakładach nieautoryzowanych w 2020 r. stosowanej przez Towarzystwo (...) S.A. z siedzibą w W..

Na podstawie opinii kryminalistycznej nr 14.2020 i oględzin pojazdu należy przyjąć, że marki P. (...) nr rej. (...) jest tożsamy z pojazdem objętym dobrowolnym ubezpieczeniem AC i posiada pierwotne fabryczne oznaczenia VIN (...) identyczne jak pojazd objęty ubezpieczeniem AC.

Ubytek utraty wartości tego pojazdu na skutek kradzieży został oszacowany na kwotę 152 000 zł brutto. Ubytek został oszacowany przez porównanie wartości rynkowej pojazdu P. (...) przed kradzieżą oszacowaną w wycenie nr 762/21/1 z dnia 20 grudnia 2021 r. na kwotę 323 300 zł brutto i jego wartości rynkowej po odzyskaniu po kradzieży oszacowanej w wycenie nr 762/21/2 z dnia 28 grudnia 2021 r. na kwotę 171 300 zł brutto.

Dowód: opinia biegłego z zakresu techniki samochodowej mgr inż. A. B. z dnia 28 stycznia 2022 r. wraz z załącznikami – k. 116 – 171; opinia uzupełniająca biegłego z zakresu techniki samochodowej mgr inż. A. B. z dnia 2 maja 2022 r. – k. 189 – 194

Sąd ustalił powyższy stan faktyczny w oparciu o treść bezspornych między stronami dokumentów, pism i akt szkodowych, których treść nie budziła żadnych wątpliwości, a które wzajemnie się uzupełniały, obrazowały sekwencję zdarzeń i tworzyły logiczną całość jak również opiniach biegłego mgr inż. A. B..

W ustalaniu stanu faktycznego pomocne były również wiarygodne zeznania powoda P. P. oraz świadków B. M. (1) i J. Z.. Pojawiające się drobne nieścisłości w zeznaniach wyżej wymienionych, a wynikające z upływu czasu od zdarzenia, nie mają wpływu na wiarygodność ich zeznań.

Za miarodajny i pełnowartościowy dowód, Sąd uznał opinię biegłego A. B.. Biegły w opinii wyczerpująco odpowiedział na pytania w skierowanym do niego zleceniu oraz ustosunkował się do zarzutów do opinii.

Sąd rozważył, co następuje:

Powództwo okazało się częściowo uzasadnione.

W pierwszej kolejności podnieść należy, iż bezzasadny okazał się zarzut braku legitymacji czynnej powoda. Jak słusznie podniósł powód, szkoda w samochodzie powoda nie przekroczyła 30% wartości samochodu, a (...) z siedzibą w W. wyraził zgodę na wypłatę odszkodowania z polisy AC kredytobiorcy P. P., jeśli powstała szkoda jest szkodą częściową do 30% wartości samochodu.

W toku postępowania bezspornym pomiędzy stronami był fakt, że przedmiotowy samochód marki P. (...), nr rej. (...) został skradziony oraz uszkodzony. Pozwany kwestionował podstawę swej odpowiedzialności oraz istnienie po swej stronie obowiązku naprawienia wyrządzonej szkody, czego wyrazem była odmowa wypłaty odszkodowania na podstawie § 3 ust. 2 pkt 2 i § 4 ust. 1 pkt 1b OWU Autocasco Komfort wynikających z polisy nr (...).

Podstawę materialnoprawną roszczenia powoda stanowiły przepisy art. 805 i następne k.c. oraz postanowienia umowy autocasco, która łączyła strony umowy. Art. 805 § 1 k.c. stanowi zaś, że przez umowę ubezpieczenia zakład ubezpieczeń zobowiązuje się spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę. Zgodnie z dyspozycją art. 805 § 2 pkt 1 k.c. świadczenie ubezpieczyciela przy ubezpieczeniu majątkowym polega w szczególności na zapłacie określonego odszkodowania za szkodę powstałą wskutek przewidzianego w umowie wypadku.

W przedmiotowej sprawie miało miejsce ubezpieczenie własne – autocasco. Ubezpieczenie AC (autocasco) jest dobrowolnym ubezpieczeniem komunikacyjnym. Zasady i zakres odszkodowania z ubezpieczenia mienia określa umowa ubezpieczenia, bliżej ogólne warunki ubezpieczenia (OWU) konkretnego zakładu ubezpieczeń, który ubezpieczający wybiera. Przy ubezpieczeniu autocasco to strony w umowie określają zasady ustalenia odszkodowania w sytuacji zajścia wypadku ubezpieczeniowego. Umowa ubezpieczenia może zawierać także postanowienia określające sposób liczenia szkody, ustalania wartości uszkodzonego lub zniszczonego mienia, podstawy do przyjęcia szkody całkowitej lub częściowej. Umowa ta jest dla stron wiążąca i znajduje zastosowanie w sytuacji odpowiedzialności ubezpieczyciela. Zaznaczyć trzeba, że zasada pełnego odszkodowania realizowana jest jedynie w obowiązkowym ubezpieczeniu komunikacyjnym odpowiedzialności cywilnej. W pozostałych ubezpieczeniach kompensacja szkody jest dokonywana w granicach określonych warunkami ubezpieczeń (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 stycznia 1981 r., IV CR 555/80, LEX nr 8304).

Stosownie do art. 659 § 1 k.c. przez umowę najmu wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz, a po zakończeniu umowy zwrócić najętą rzecz.

Tymczasem w przedmiotowej sprawie, sprawca o nieustalonej tożsamości posłużył się podrobionymi dokumentami, aby w celu osiągnięcia korzyści majątkowej doprowadzić B. M. a w konsekwencji powoda do niekorzystnego rozporządzenia samochodem za pomocą wprowadzenia go w błąd co do tożsamości rzekomego najemcy oraz co do zamiaru sprawcy wynajęcia samochodu, podczas gdy rzeczywistym zamiarem sprawcy był zabór tego pojazdu na szkodę powoda.

W ustalonym stanie faktycznym, sprawca szkody przybył do siedziby przedsiębiorstwa znajomego powoda w z góry powziętym zamiarze, że nie zwróci pojazdu wypożyczonego odB. M., a należącego do powoda P. P.. Jego zachowanie polegające na fikcyjnym zawarciu umowy najmu pojazdu od początku było ukierunkowane na cel w postaci trwałego wyjęcia pojazdu spod władztwa właściciela (powoda w przypadku pojazdu, którego dotyczy niniejsza sprawa) wbrew jego woli, a środkiem do realizacji tego celu miało być wprowadzenie w błąd B. M. co do zamiaru zawarcia umowy najmu oraz wykonania jej zgodnie z jej treścią – tj. wykorzystywania pojazdu tylko w określonym czasie i jego zwrotu w określonym terminie. Trudno tym samym w ustalonym stanie faktycznym przyjąć, że zachowanie się rzekomego najemcy było ukierunkowane na dokonanie czynności prawnej ze znajomym powoda P. P., któremu został pożyczony samochód (na zawarcie umowy najmu), a nie na zabór pojazdów.

W wyżej przedstawionej sytuacji brak jest zatem zgodnego zamiaru stron (znajomy powoda wyrażał wolę zawarcia umowy najmu, gdy tymczasem rzekomy najemca nie zamierzał w ogóle zawierać takiej umowy, a tylko wprowadzając w błąd co do istnienia po jej stronie takiej intencji, chciał dokonać bezprawnego pozbawienia B. M. a w konsekwencji powoda władztwa nad jego pojazdem) trudno mówić o zawarciu umowy najmu przez strony. Z ujawnionego w toku postępowania karnego sposobu działania sprawcy wynikało, że nigdy nie miał on zamiaru wykonywać „zawartej” fikcyjnej umowy, lecz od początku jego celem było uzyskanie władztwa nad danym pojazdem i pozbawienie tego władztwa właściciela pojazdu.

Z powyższych względów umowę najmu samochodu marki P. (...) o nr rej. (...) z dnia 30 listopada 2019 r. – ze względu na jej sprzeczność z ustawą – na podstawie art. 58 § 1 k.c. należało uznać za nieważną. W tym miejscu podnieść należy, iż w podobnych sprawach orzekał Sąd Apelacyjny w Krakowie oraz Sąd Apelacyjny w Szczecinie i tut. Sąd podziela stanowiska tych Sądów w kwestii nieważności umowy najmu (por. wyrok SA z Krakowie z dnia 23.06.2022 r. sygn. I AGa 54/21 i wyrok SA w Szczecinie z dnia 25 maja 2022 r. sygn. I Aga 9/22).

Zgodnie z poglądem wyrażonym przez Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 27 lipca 2018 r. w sprawie V CNP 35/17 (LEX nr 2525424), w sytuacji, w której sprawca wprowadził w błąd właściciela pojazdu co do zamiaru najmu pojazdu, gdy w rzeczywistości rzeczywistym zamiarem sprawcy był zabór tego pojazdu, nie można mówić o tym, że w wyniku wydania pojazdu pod wpływem takiego błędu sprawca znalazł się w legalnym i niebezprawnym jego posiadaniu.

Mając powyższe na uwadze, nie doszło w przedmiotowej sprawie do wynajmu o charakterze zarobkowym samochodu marki P. (...) o nr rej. (...), która to okoliczność zgodnie z postanowieniami OWU wyłączała odpowiedzialność ubezpieczyciela.

W ramach przedmiotowego postępowania strona pozwana nie wykazała zatem, że samochód marki P. (...) o nr rej. (...) przed zdarzeniem z dnia 30 listopada 2019 r. był przez powoda lub B. M. wynajmowany zarobkowo. Co prawda pozwany przedstawił zrzuty ekranu ze strony wypożyczalni 4 (...) na portalu społecznościowym facebook, zgodnie z którymi wynajęcie odpłatne samochodu powoda było możliwe, jednakże sam fakt występowania samochodu w ofercie, nie przesądza o tym, że samochód marki P. (...) o nr rej. (...) był wynajmowany przed zdarzeniem z dnia 30 listopada 2019 r. Potwierdzają to również zeznania świadka B. M., który w logiczny sposób wyjaśnił, że zamieszczenie samochodu powoda w ofercie wypożyczalni miało za zadanie wyłącznie wzbudzenie zainteresowania u potencjalnych klientów i pozostały wiarygodny materiał dowodowy.

Nadto, w ocenie Sądu, aby przyjąć, że pojazd był wynajmowany wcześniej zarobkowo, koniecznym byłoby wykazanie przez pozwanego, zgodnie z ciężarem dowodzenia określonym w art. 6 k.c., iż samochód ten został kiedykolwiek wcześniej wynajęty a nie, że istniała wyłącznie możliwość wynajmu, czemu pozwany nie sprostał.

Odnosząc się z kolei, do następnej podstawy braku wypłaty odszkodowania przez pozwanego, podać należy, iż w świetle art. 827 § 1 k.c. rażące niedbalstwo ubezpieczającego, nie jest przesłanką zwalniającą ubezpieczyciela od odpowiedzialności, lecz pozwalającą na odmowę zapłaty odszkodowania.

Pozwany, jako okoliczność uzasadniającą oddalenie powództwa, wskazał, że zgodnie z § 4 ust. 1 pkt 1b OWU W. nie odpowiada za szkody spowodowane wskutek rażącego niedbalstwa przez ubezpieczającego, ubezpieczonego, chyba, że zapłata odszkodowania odpowiada w danych okolicznościach względom słuszności.

Rażące niedbalstwo jest jedną z odmian winy nieumyślnej tzn. niedbalstwa polegającego na niezachowaniu należytej staranności. Rażące niedbalstwo to coś więcej niż brak zachowania zwykłej staranności w działaniu, to przekroczenie elementarnego poziomu staranności i postępowania poniżej minimalnego poziomu wiedzy i umiejętności. Rażące niedbalstwo jest wyższym od niedbalstwa stopniem winy nieumyślnej. Niedbalstwo określa się jako niedołożenie należytej staranności ogólnie wymagalnej w stosunkach danego rodzaju (art. 355 § 1 k.c.). Zgodnie z przyjętą i ugruntowaną linią orzecznictwa, którą Sąd w niniejszym postępowaniu w pełni podziela, "rażące niedbalstwo" to coś więcej niż brak zachowania zwykłej staranności w działaniu, ocenianej przy uwzględnieniu podwyższonego miernika. Wykładnia tego pojęcia powinna zatem uwzględniać kwalifikowaną postać braku zwykłej lub podwyższonej staranności w przewidywaniu skutków działania. Chodzi tu o takie zachowanie, które graniczy z umyślnością (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 listopada 2010 r., sygn. akt IV CSK 153/10, LEX nr 1232801).

Rażące niedbalstwo stanowi niezachowanie minimalnych (elementarnych) zasad prawidłowego zachowania się w danej sytuacji. O przypisaniu pewnej osobie winy w tej postaci decyduje więc zachowanie się przez nią w określonej sytuacji w sposób znaczący odbiegający od miernika staranności minimalnej (wyrok SN z 10 marca 2004 r., sygn. IV CK 151/03, LEX nr 151642).

W okolicznościach niniejszej sprawy należało zwrócić uwagę, że choć zachowanie powoda P. P. przed zdarzeniem z dnia 30 listopada 2019 r. niewątpliwie można uznać za niestandardowe, a wręcz lekkomyślne, to jednak nie nosiło ono znamion niedbalstwa w kwalifikowanym stopniu rażącym, o którym mowa w art. 827 § 1 k.c., czy też "rażącego niedbalstwa" w rozumieniu OWU, znajdujących zastosowanie do stosunku ubezpieczenia zawiązanego przez strony procesu. Za lekkomyślny można bowiem uznać fakt, że „użyczał” on znajomemu B. M.prowadzącemu działalność gospodarczą - 4 (...) sp. z o.o., której jednym z przedmiotów działalności jest wynajem i dzierżawa pozostałych pojazdów z wyłączeniem motocykli, samochód wartości około 300 000,00 zł. Zdaniem Sądu, zachowaniu powoda nie można jednak przypisać znamion „rażącego niedbalstwa” z dwóch powodów: przedmiotowy samochód P., jak również inne samochody powoda, był już wcześniej kilkukrotnie użyczane przez powoda na rzecz B. M., który jest dobrym znajomym rodziny powoda (żona powoda mówi do B. M. (2) wujku) i były zwracane zawsze przez niego w umówionym terminie i w stanie nieuszkodzonym oraz powód był przekonany, że samochód będzie służył wyłączenie celom reklamowym, bez możliwości wynajmu – tj. zgodnie z celem, który P. P. i B. M. między sobą uzgodnili i które to uzgodnienia obowiązywały do dnia zdarzenia powodującego szkodę w pojeździe marki P. (...) o nr rej. (...).

Zgodnie z wiarygodną opinią biegłego z zakresu techniki samochodowej mgr inż. A. B. – rzeczywiste koszty naprawy pojazdu marki P. (...) nr rej. (...) do stanu poprzedniego, tj. do stanu sprzed szkody zgodnie z wytycznymi zawartymi w § 14 OWU AC Komfort mającymi zastosowanie do niniejszej umowy ubezpieczenia oraz na fakt zakresu koniecznych napraw pojazdu marki P. (...) powinny wynosić 24 250,10 zł brutto, dla części fabrycznych oznaczonych symbolem O obniżonych o współczynnik 0,6 przy przyjętej stawce 100,00 zł netto za 1 rbg prac mechanicznych i lakierniczych stosowanej w zakładach nieautoryzowanych w 2020 r. stosowanej przez Towarzystwo (...) S.A. z siedzibą w W..

Zaznaczyć trzeba, że zasada pełnego odszkodowania realizowana jest jedynie w obowiązkowym ubezpieczeniu komunikacyjnym odpowiedzialności cywilnej. W tej sytuacji biegły ustalił wysokość odszkodowania w myśl postanowień § 14 OWU AC Komfort, które były wiążące dla obu stron umowy, a które to wyliczenia Sąd podzielił w całości jako własne. Umowa ubezpieczenia AC jest umową dobrowolną. Obowiązkiem zakładu ubezpieczeń w tym przypadku nie musi być pełne naprawienie szkody w znaczeniu art. 363 k.c. w zw. z art. 361 kc, ale wypłacenie świadczenia ubezpieczeniowego zgodnego z celem umowy i jej postanowieniami. Świadczenie to przy dobrowolnych ubezpieczeniach tylko ze względu na panujące w naszym kraju zwyczaje, zostało nazwane odszkodowaniem (tak SO w Łodzi w wyroku z dnia 6.05.2020 r., XIII Ga 35/20). To osoba zawierająca umowę ubezpieczenia AC decyduje, który wariant tego ubezpieczenia wybrać „tańszy czy droższy”. W przedmiotowej sprawie, powód zaakceptował treść umowy znajdującej się w aktach niniejszej sprawy, a zatem nie może i nie powinien oczekiwać świadczenia wyższego niż wynikającego z polisy i postanowień OWU.

Mając na względzie powyższe, Sąd orzekł jak w pkt I i II sentencji wyroku.

Sąd zasądził odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia 7 kwietnia 2020 r., gdyż upłynął już wówczas 30 - dniowy termin do spełnienia świadczenia od daty zgłoszenia szkody - art. 817 k.c. w związku z art. 14 ustęp 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych.

Zasadą jest, a wyrażoną w art. 481 § 1 k.c., iż wierzycielowi należą się odsetki ustawowe za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego liczone od daty wymagalności roszczenia. W przypadku zobowiązań z czynów niedozwolonych, które mają charakter bezterminowy stan opóźnienia w spełnieniu świadczenia powstaje po wezwaniu dłużnika do jego spełnienia. Znaczenie takiego wezwania wierzyciela (art. 455 k.c.) polega na tym, że z jego chwilą na dłużniku ciąży obowiązek niezwłocznego spełnienia świadczenia i że nie spełniając go popada w opóźnienie, a to uprawnia wierzyciela do żądania odsetek za czas opóźnienia.

Normy prawnej zawartej w art. 481 § 1 k.c. nie można stosować w oderwaniu od charakteru świadczenia głównego i funkcji odsetek jako świadczenia ubocznego. Skoro powód przed wytoczeniem powództwa zgłosił szkodę pozwanemu pozwany powinien spełnić świadczenie w terminie 30 dni, który to termin wynika z art. 14 ustęp 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, a także art. 817 § 1 k.c. Termin ten ma znaczenie o tyle, że konkretyzuje pojęcie niezwłocznego spełnienia świadczenia, o którym mowa w art. 455 k.c. To, że pozwany w oparciu o własne postępowanie dowodowe przeprowadzone w toku likwidacji szkody odmiennie ocenił fakty, nie może skutkować tym, że nie popadł w opóźnienie w spełnieniu świadczenia. Wynika to również z tezy wyroku Sądu Najwyższego z dnia 22 października 2003 r., sygn. akt II CK 146/02, LEX numer 82271.

O kosztach procesu Sąd orzekł w punkcie III wyroku na podstawie art. 100 k.p.c., stosunkowo je rozdzielając, wobec uwzględnienia części roszczenia powoda. Koszty poniesione przez powoda to opłata od pozwu w kwocie 1750,00 zł, kwota 17,00 zł tytułem opłaty skarbowej i kwota 3600,00 zł tytułem wynagrodzenia profesjonalnego pełnomocnika – łącznie 5367,00 zł. Z kolei, pozwany poniósł następujące koszty : 2x34,00 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictw, kwota 1500,00 zł tytułem wykorzystanej zaliczki na wynagrodzenie biegłego, 2861,85 zł tytułem kolejnej wykorzystanej zaliczki na wynagrodzenie biegłego i kwota 3600,00 zł tytułem wynagrodzenia profesjonalnego pełnomocnika – łącznie 8029,85 zł. Łącznie koszty postępowania powoda i pozwanego wyniosły 13396,85 zł. Biorąc pod uwagę, że pozwany przegrał sprawę w 30,6% winien zwrócić powodowi kwotę 1267,57 zł tytułem kosztów sądowych. Wysokość wynagrodzenia pełnomocników stron, będących profesjonalistami ustalono w stawce minimalnej na podstawie § 2 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U z. 2015 r., poz. 265 ) oraz rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U z. 2015 r., poz. 1800 ze zm.).

W pkt IV wyroku Sąd zwrócił na rzecz powoda kwotę 1500,00 zł tytułem niewykorzystanej zaliczki w sprawie.