Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 09 listopada 2021r.

Sąd Rejonowy w Sanoku I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSR Aldona Helińska-Hanus

Protokolant: Joanna Widmoser

po rozpoznaniu w dniu 09 listopada 2021 r. w Sanoku

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku : M. F. (1), T. T. i I. S.

o stwierdzenie nabycia spadku po zmarłych : M. F. (2), A. F. i A. K.

na podstawie przepisu art. 1099 § 1 k.p.c.

p o s t a n a w i a

o d r z u c i ć wniosek.

Sędzia Sądu Rejonowego

Aldona Helińska-Hanus

Sygn. akt I Ns 200/20

UZASADNIENIE

postanowienia z dnia 09 listopada 2021 r.

W dniu 19 czerwca 2020r. wpłynął do Sądu Rejonowego w Sanoku wniosek pełnomocnika wnioskodawców M. F. (1), T. T. i I. S. o stwierdzenie nabycia spadku co do majątku spadkowego znajdującego się w Rzeczypospolitej Polskiej (wraz z roszczeniem o zwrot gospodarstwa rolnego) po spadkodawcach: M. F. (2) i A. F..

W treści uzasadnienia wniosku, pełnomocnik podniósł, iż spadkodawcy zmarli na Ukrainie, gdzie stale przed śmiercią zamieszkiwali. Spadkodawca M. F. (2) urodził się w Polsce i był właścicielem nieruchomości położonej w miejscowości W. o powierzchni 7,0 ha, która po zakończeniu II wojny światowej została przejęta na własność Skarbu Państwa.

W ocenie pełnomocnika aby wnioskodawcy mogli domagać się zwrotu przedmiotowej nieruchomości na drodze sądowej i administracyjnej, muszą legitymować się postanowieniem o stwierdzeniu nabycia spadku po M. F. (2) i jego zmarłych spadkobiercach, co do majątku pozostawionego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Ponadto w skład spadku po spadkodawcach wchodzi jedynie roszczenie o odszkodowanie oraz o zwrot gospodarstwa rolnego w Polsce i jest to pierwsza sprawa spadkowa po wyżej wymienionych.

Sąd zważył, co następuje:

W pierwszej kolejności należy podnieść, iż zgodnie z treścią przepisu art. 1108 § 1 k.p.c. do jurysdykcji krajowej należą sprawy spadkowe, jeżeli spadkodawca w chwili śmierci był obywatelem polskim lub miał miejsce zamieszkania bądź miejsce zwykłego pobytu w Rzeczpospolitej Polskiej. Zgodnie natomiast z § 2 tego przepisu prawa do jurysdykcji krajowej należą również sprawy spadkowe, jeżeli majątek spadkowy albo jego znaczna część znajduje się w Rzeczypospolitej Polskiej. W związku z tym w przypadku zaistnienia którejkolwiek z okoliczności wymienionych w treści powołanego wyżej przepisu konieczne jest przyjęcie, że sprawa należy do jurysdykcji sądów polskich. Odnosząc powyższe do treści wniosku pełnomocnika wnioskodawców należy podnieść, że spadkodawcy w chwili śmierci nie byli obywatelami polskimi i nie mieli miejsca zamieszkania lub zwykłego pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej.

Ponadto jak wynika z uzasadnienia wniosku w skład spadku wchodzi jedynie roszczenie o odszkodowanie oraz o zwrot gospodarstwa rolnego w Polsce, zlokalizowanego w miejscowości W., stanowiącego własność spadkodawcy M. F. (2) i przejętego na własność Skarbu Państwa – po zakończeniu II wojny światowej.

W ocenie Sądu roszczenie o odszkodowanie i zwrot nieruchomości nie może być utożsamiane z pojęciem majątku spadkowego.

Jednocześnie zgodnie z treścią przepisu art. 1110 ² k.p.c. jurysdykcja krajowa w sprawach rozpoznawanych w postępowaniu nieprocesowym jest wyłączna w zakresie, w którym rozstrzygnięcie dotyczy praw rzeczowych na nieruchomości lub posiadania nieruchomości położonej w Rzeczypospolitej Polskiej. W tym miejscu przywołać należy postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 sierpnia 2000 r., wydane w sprawie o sygn. akt I CKN 804/00. Sąd Najwyższy wskazał, iż ,,wykładnia zaś zwrotu ,,sprawa o prawa rzeczowe” wskazuje na objęcie nim zarówno własności, jak i innych praw rzeczowych, w tym także i ograniczonych”.

Jak wynika natomiast z akt niniejszej sprawy, w skład spadku nie wchodzi prawo własności nieruchomości tylko roszczenie o jej zwrot, które nie jest tożsame z prawem własności nieruchomości, ani też jakiekolwiek ograniczone prawo rzeczowe, lecz wyłącznie ekspektatywa odzyskania nieruchomości położonej w Polsce przez osobę, która nie posiada obywatelstwa polskiego.

Zdaniem Sądu, w tym stanie rzeczy brak jest podstaw do stwierdzenia jurysdykcji sądu polskiego.

Ponadto w sprawie nie występuje także jurysdykcja konieczna sądów polskich (art. 1099 ¹ k.p.c.).

Należy również podnieść , iż w związku z tym, że jest to pierwsza sprawa spadkowa po spadkodawcach objętych wnioskiem, nie wykazano także aby nie było możliwe przeprowadzenie postępowania spadkowego przed sądem ukraińskim.

W związku z powyższym, Sąd orzekł o odrzuceniu wniosku i w oparciu o treść przepisu art. 1099 § 1 k.p.c.

SSR Aldona Helińska-Hanus

Sygn. akt I Cz 14/22

POSTANOWIENIE

Dnia 31 stycznia 2022 r.

Sąd Okręgowy w Krośnie I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący : Sędzia SO Grzegorz Blecharczyk

Protokolant : starszy sekretarz sądowy Jolanta Kazimierczuk

po rozpoznaniu w dniu 31 stycznia 2022 roku

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku M. F. (1), T. T. i I. S.

o stwierdzenie nabycia spadku

na skutek zażalenia wnioskodawców na postanowienie Sądu Rejonowego w Sanoku z dnia 9 listopada 2021 roku, sygn. akt.I Ns 200/20

p o s t a n a w i a

oddalić zażalenie.

Sygn. akt I Cz 14/22

Uzasadnienie postanowienia z dnia 31 stycznia 2022 r.

Sąd Rejonowy w Sanoku rozpoznawał wniosek o stwierdzenie nabycia spadku po zmarłych M. F. (2), A. F. i A. K..
Postanowieniem z dnia 09 listopada 2021r.

Sąd Rejonowy w Sanoku wniosek odrzucił podając podstawę tj. art. 1099 § 1 kpc. Sąd Rejonowy ustalił, że spadkodawcy zmarli w Ukrainie, gdzie stale przed śmiercią zamieszkiwali M. F. (2) urodził się w Polsce i był właścicielem nieruchomości położonej w miejscowości W., która po II wojnie światowej została przyjęta na własność Skarbu Państwa. W ocenie wnioskodawców m.in. spadkobiercy tego spadkodawcy mogą domagać się zwrotu przedmiotowej nieruchomości, ale muszą legitymować się orzeczeniem
i przejściem prawa co do majątku pozostawionego na terytorium RP. Sami wnioskodawcy przyznali, że skład spadku wchodzi jedynie roszczenie
o odszkodowanie oraz zwrot gospodarstwa rolnego, które było położone
w Polsce. Środek zaskarżenia błędnie nazwany apelacją złożyli wnioskodawcy zarzucając naruszenie art. 1108 § 2 kc poprzez jego niezastosowanie, wskutek błędnego uznania, iż w niniejszej sprawie brak jest podstaw do jurysdykcji krajowej (orzekania przez polski sąd powszechny) w sytuacji gdy w skład spadku po spadkodawcach M. F. (2) i jego następcach prawnych wchodzą roszczenia o zwrot nieruchomości posiadanych przez nich do czasu przesiedlenia do Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej w miejscowości W., które to nieruchomości zostały przyjęte na własność Skarbu Państwa
po przesiedleniu M. F. (2) i jego rodziny na tereny obecnej Ukrainy.
W oparciu o zarzuty skarżący wnosili o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I Instancji.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Zażalenie podlega oddaleniu.

Po za sporem powinno być co wynika z treści wniosku, że spadkodawcy w chwili otwarcia spadku i nie byli obywatelami polskimi i nie mieli miejsca zamieszkania lub zwykłego pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej. Jak również, że w skład spadku wchodzi jedynie roszczenie o odszkodowanie bądź zwrot gospodarstwa rolnego zlokalizowanego w miejscowości W. stanowiące własność spadkodawcy M. F. (2) i przyjętego na własność Skarbu Państwa po zakończeniu II wojny światowej.

Sąd Rejonowy w uzasadnieniu wniosku skupił się na analizie treści art. 1108 § 1 kpc w powiązaniu z art. 1110 ² kpc. Przypomnieć należy, że zarzuty apelacyjne ukierunkowane były na przyjęcie jurysdykcji krajowej sądów polskich przy zastosowaniu łącznika, że w skład spadku wchodzą roszczenia o zwrot nieruchomości po przesiedleniu spadkodawców.

Sąd Rejonowy w uzasadnieniu przywołuje postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 sierpnia 2000 roku wydane w sprawie o sygn. akt I CKN 804/00. Sąd Okręgowy przytoczony pogląd Sądu Najwyższego akceptuje. Wskazać należy, że prawem takim nie jest roszczenie o stwierdzenie nieważności decyzji administracyjnej w jakiejkolwiek postaci. W przypadku rozstrzyganej sprawy spadkobiercy jedynie wskazują na dokumenty archiwalne tj. rejestr wymiaru podatku gruntowego za lata 1945-1946 i wykaz mienia pozostawionego przez repatriantów. Stwierdzić zatem należy, że nie wszczęte zostały żadne postępowania administracyjne z roszczeń spadkobierców (patrz postanowienie SN w sprawie sygn. akt I CSK 312/16 z dnia 21 kwietnia 2017 r.

Sąd zauważa, że stosowanie do treści art. 1110 ² kpc w zakresie w jakim sprawa spadkowa dotyczy praw rzeczowych nieruchomości lub posiadania nieruchomości położonej w Polsce jurysdykcja krajowa sądów polskich dotyczy i to zarówno spraw należących do jurysdykcji krajowej na podstawie art. 1108 kpc jak i tych spraw spadkowych w odniesieniu do których brak jest podstaw do przyjęcia jurysdykcji krajowej według łączników zawartych w art. 1108 kpc. W tym stanie rzeczy do wyłącznej jurysdykcji krajowej należy sprawa spadkowa w odniesieniu do praw rzeczowych do nieruchomości znajdującej się na terenie Polski nawet jeżeli spadkodawca był cudzoziemcem, nie mieszkał w Polsce. W tym przydatku nie można uznać, że roszczenie, które jeszcze nie zostało wyartykułowane w żadnym innym postępowaniu wchodzi w zakres praw rzeczowych uzasadniających jurysdykcję krajową. Zastrzec należy, że w tej sprawie nie mamy do czynienia z jakąkolwiek ewentualną częścią nieruchomości, której własność byłaby potwierdzona na rzecz spadkodawców.

W konsekwencji Sąd Okręgowy na postawie art. 385 kpc w związku z art. w zw. art. 397 § 2 kpc i art. 13 § 2 kpc oddalił zażalenie.