Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 26 kwietnia 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie I Wydział Cywilny w składzie następującym

Przewodniczący:	SSA Andrzej Palacz (spr.)
Sędziowie:	SA Jan Sokulski SA Kazimierz Rusin

po rozpoznaniu w dniu 26 kwietnia 2013 r.

na posiedzeniu niejawnym sprawy

z powództwa D. H.

przeciwko Skarbowi Państwa - Komendantowi Wojewódzkiemu Policji w R.

o odszkodowanie i zadośćuczynienie

na skutek zażalenia powódki

na postanowienie Sądu Okręgowego w Rzeszowie

z dnia 29 stycznia 2013 r., sygn. akt I C 682/12 w zakresie rozstrzygnięcia zawartego w pkt II

p o s t a n a w i a:

I.  oddalić zażalenie,

II.  nie obciążać powódki kosztami postępowania zażaleniowego strony pozwanej.

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Okręgowy:

I.  umorzył postępowanie,

II.  zasądził od powódki na rzecz pozwanego Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kwotę 7.200zł tytułem zwrotu kosztów postępowania,

III.  przyznał od Skarby Państwa – Sądu Okręgowego w Rzeszowie adwokat T. N. kwotę 8.856zł tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powódce z urzędu.

Z uzasadnienia postanowienia wynika, że Sąd Okręgowy przyjął, że skoro powódka pismem procesowym z dnia 9 stycznia 2013r. cofnęła pozew przeciwko Skarbowi Państwa o zapłatę odszkodowania i zadośćuczynienia w łącznej kwocie 245.000zł, cofnęła ten pozew przed wyznaczeniem rozprawy, a więc nie jest potrzebna zgoda strony pozwanej na cofniecie pozwu, cofniecie pozwu nie jest sprzeczne z art. 203 § 4 kpc, to na podstawie art. 355 § 1 kpc należało orzec jak w pkt I postanowienia.

Ponieważ pozwany Skarb Państwa zastępowany przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa wniósł o przyznanie od powódki kosztów procesu – kosztów zastępstwa procesowego, to na podstawie art. 13 ust 3 ustawy z dnia 8 lipca 2005r. o Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa (Dz. U. Nr 169, poz. 1417 z późn. zm.) i § 6 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349 z późn. zm) – powinno być § 6 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163 poz. 1348 z późn.zm w związku brzmieniem przepisu z art. 99 kpc - 108 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jednolity Dz. U. z 2010r Nr 90,poz. 594 z późn. zm) należało orzec jak w pkt II postanowienia.

Koszty nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powódce z urzędu w wysokości 7.200zł + 23% VAT zasądzono na podstawie § 19 w związku z § 6 pkt 7 i § 2 ust 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 162 poz. 1348 z późn. zm), a to na rzecz adwokat T. N. – pkt. III postanowienia.

Od powyższego postanowienia w zakresie rozstrzygnięcia zawartego w pkt II zażalenie wywiodła powódka reprezentowana przez ustanowionego pełnomocnika z urzędu i zarzucając błąd w ustaleniach faktycznych przez przyjęcie przez Sąd, że powódka jest w stanie ponieść na rzecz Skarbu Państwa zastępowanego przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa kwotę 7.200zł tytułem zwrotu kosztów postępowania, w sytuacji, kiedy powódka nie jest w stanie ponieść bez uszczerbku dla utrzymania siebie kosztów zastępstwa procesowego, albowiem z emerytury, która jest jedynym źródłem dochodu powódki, zaspakaja ona swoje niezbędne potrzeby życiowe, żadnego majątku ani oszczędności powódka nie posiada, wniosła o uchylenie zaskarżonego postanowienia w zaskarżonej części i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji, ewentualnie o zmianę postanowienia w zaskarżonej części przez niezasądzanie od powódki na rzecz pozwanego kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu.

W odpowiedzi na zażalenie pozwany Skarb Państwa zastępowany przez Generalną Prokuratorię Skarbu Państwa wniósł o oddalenie zażalenia i o zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kosztów postępowania zażaleniowego w przepisanej wysokości.

Sąd Apelacyjny rozpoznając zażalenie , zważył co następuje:

Przepis art. 108 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. koszty sądowe w sprawach cywilnych (tekst jednolity Dz. U. z 2010r. Nr 90, poz. 594 z późn zm) wyraźnie stanowi, że zwolnienie od kosztów sądowych nie zwalnia strony od obowiązku zwrotu kosztów procesu przeciwnikowi, a więc powoływanie się przez powódkę w zażaleniu na okoliczności faktyczne co do jej sytuacji majątkowej, źródłach utrzymania i osiąganych dochodów , które dały podstawę do zwolnienia jej od kosztów sądowych w całości, nie jest trafne.

Zasadą jest, stosownie do przepisu art. 98 § 1 kpc, że strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Od tej zasady są wyjątki przewidziane w art. 100 kpc, który w niniejszej sprawie nie będzie miał zastosowanie i w art. 102 kpc , który stwierdza, że w wypadkach szczególnie uzasadnionych Sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów , albo nie obciążać jej w ogóle kosztami.

Przepis art. 102 kpc urzeczywistnia zasadę słuszności i jako wyjątkowy – stanowiący wyłom w zasadzie odpowiedzialności za wynik procesu – nie podlega wykładni rozszerzającej. Nie konkretyzuje on pojęcia „ wypadków szczególnie uzasadnionych”, toteż ich kwalifikacja należy do Sądu.

Utrwalony jest pogląd, że do kręgów okoliczności branych pod uwagę przez Sąd przy ocenie przesłanek z art. 102 kpc należą zarówno fakty związane z samym przebiegiem procesu , jak i będące „na zewnątrz procesu” zwłaszcza dotyczące stanu majątkowego i sytuacji życiowej strony, z tym że przepis ten nie może być narzędziem ochrony strony , która wprawdzie jest w trudnych warunkach życiowych i materialnych , jednak wytoczyła oczywiście bezzasadne powództwo, bo proces ma charakter dwustronny, a strona przeciwna musiała podjąć obronę i ponieść jej koszty w sytuacji, w której powództwo okazało się oczywiście bezzasadne, swoiste premiowanie strony odstąpieniem od obciążania jej kosztami procesu ze szkodą dla drugiej strony , nie znajduje jakiegokolwiek uzasadnienia (vide np. postanowienie SN z dnia 26 stycznia 2012 IIICZ 10/02).

W niniejszej sprawie powódka po wcześniejszym przeprowadzeniu sprawy o zasądzeniu na jej rzecz od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Krośnie zadośćuczynienia i odszkodowania z tytułu internowania jej zmarłego męża (powodami byli również dzieci powódki) wytoczyła powództwo, po sprecyzowaniu żądania pozwu, przeciwko Skarbowi Państwa – Komendantowi Wojewódzkiemu Policji w R. o odszkodowanie i zadośćuczynienie w łącznej kwocie 245.000zł (k. 135), a jako podstawę faktyczną żądania pozwu podała, że została zmuszona do wyjazdu do obcego kraju przez bezprawne wydanie paszportu bez prawa powrotu do kraju.

Strona pozwana w odpowiedzi na pozew przedłożyła cały szereg dokumentów (których uzyskanie wymagało powzięcia szeregu działań i zaangażowania czasu i środków), z których jednoznacznie wynika , że powódka przedstawiła stan faktyczny, z którego wywodziła swoje roszczenie, niezgodny z rzeczywistością i w świetle tych dokumentów ostatecznie cofnęła powództwo.

Należy więc przyjąć, że roszczenie powódki było oczywiście bezzasadne w świetle dowodów przedstawionych przez pozwanego, a skoro powódka przedstawiła stan faktyczny , z którego wywodziła swoje roszczenie niezgodnie z rzeczywistością, to brak jest podstawy do zastosowania w niniejszej sprawie, mimo trudnej sytuacji materialnej powódki, przepisu art. 102 kpc.

Dlatego też zaskarżone postanowienie jest trafne i zgodne z prawem, co skutkuje oddaleniem zażalenia jako bezzasadnego na podstawie art. 385 kpc w związku z art. 397 § 2 kpc (pkt I postanowienia)

Z uwagi na przedmiot zaskarżenia i subiektywne przekonanie powódki , że obciążanie jej kosztami postępowania było bezzasadne i było krzywdzące Sąd Apelacyjny przyjął, że na podstawie art. 102 kpc , nie należy obciążać powódki kosztami postępowania zażaleniowego strony pozwanej.