Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 marca 2023r.

Sąd Rejonowy w Wągrowcu, Wydział III Rodzinny i Nieletnich

w składzie :

Przewodniczący : sędzia Rafał Agaciński

Protokolant : st. sekr. sąd. Anna Domagalska

po rozpoznaniu w dniu 17 marca 2023r. w Wągrowcu

na rozprawie

sprawy z powództwa P. M.

przeciwko A. M.

o ustanowienie rozdzielności majątkowej małżeńskiej

1.  ustanawia rozdzielność majątkową pomiędzy małżonkami P. M. i A. M. nazwisko rodowe Z. (akt małżeństwa sporządzony został w USC w W. pod numerem (...)) z dniem 28 lutego 2019r.,

2.  w pozostałym zakresie powództwo oddala,

3.  koszty procesu pomiędzy stronami wzajemnie znosi.

sędzia Rafał Agaciński

Sygn. akt III RC 144/22

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 17 marca 2023 r.

Pozwem datowanym na dzień 27.07.2022 r. P. M., reprezentowany przez pełnomocnika, wniósł o ustanowienie z dniem 01.04.2016 r. rozdzielności majątkowej pomiędzy powodem i pozwaną A. M., pozostającymi w związku małżeńskim zawartym w dniu 06.09.2003 r. w W. oraz obciążenie stron kosztami procesu po połowie i wzajemne zniesienie kosztów pozasądowych.

W uzasadnieniu pozwu wskazano, że dnia 06.09.2003 r. strony zawarły związek małżeński, w trakcie którego obowiązywał ustrój wspólności majątkowej małżeńskiej. Z dniem 01.04.2016 r. powód wyprowadził się ze wspólnie zajmowanego domu. Od tego momentu strony pozostają w stanie faktycznej separacji, każdy z nich samodzielnie zarządza swoim gospodarstwem domowym. Powód nie konsultował z małżonką żadnych decyzji dotyczących ich wspólnego majątku, co w jego ocenie oznacza, że więzy ekonomiczne pomiędzy nimi ustały. P. M. wskazał nadto, że po wyprowadzce do pozwanej, przekazywał środki na utrzymanie domu oraz dzieci i regulował rachunki za media, przy czym pieniądze przesyłał zarówno na konto bankowe córek, jak i na konto pozwanej. Pomiędzy stronami toczy się z powództwa pozwanej postępowanie rozwodowe, prowadzone przez Sąd Okręgowy w Poznaniu pod sygn. XIV C 335/22, w toku którego A. M. wystąpiła z wnioskiem o zaspokojenie potrzeb rodziny.

W odpowiedzi na pozew A. M., reprezentowana przez pełnomocnika, wnosiła o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa wraz z opłatą skarbową, ewentualnie o ustanowienie rozdzielności majątkowej z dniem wniesienia pozwu rozwodowego, tj. 07.04.2022 r.

W toku rozprawy z dnia strona pozwana ostatecznie wskazała, że wnosi o ustalenie rozdzielności majątkowej pomiędzy powodem i pozwaną A. M. z dniem 07.04.2022 r.

Sąd ustalił, co następuje:

P. M. i A. M. z d. Z. zawarli związek małżeński w dniu 06.09.2003 r. w W.. W małżeństwie stron obowiązuje ustrój majątkowej wspólności małżeńskiej. Pomiędzy małżonkami nie były orzekane separacja prawna, zniesienie wspólności lub ustanowienie rozdzielności majątkowej. Żaden z małżonków nie jest ubezwłasnowolniony ani nie orzeczono w stosunku do niego o upadłości.

Ze związku małżeńskiego stron pochodzą ich małoletnie córki J. i N. rodz. M. ur. (...) W trakcie trwania małżeństwa strony zamieszkiwały wraz z małoletnimi córkami w domu położonym w W. przy ul. (...), stanowiącym wyłączną własność P. M.. Na co dzień powód pracował w firmie (...) sp. z o.o. sp.k., a pozwana, która po urodzeniu dzieci zrezygnowała z pracy, pozostawała domu i zajmowała się małoletnimi córkami.

Z biegiem czasu relacje pomiędzy małżonkami ulegały ochłodzeniu, zaczęli się oni od siebie odsuwać. W kwietniu 2016r. P. M. podjął decyzję o wyprowadzce ze wspólnie zamieszkiwanego domu do wynajętego mieszkania, położonego w W. przy ul. (...). Od tego czasu ustały więzy emocjonalne i fizyczne pomiędzy stronami, powód nadal jednak łożył na utrzymanie swojej rodziny opłacając rachunki za media zużyte w domu zajmowanym przez pozwaną i ich wspólne córki, a nadto przekazując środki na zaspokojenie potrzeb małoletnich i ich matki, przelewając co miesiąc pieniądze na konta bankowe założone dla każdej z córek oraz osobno na konto bankowe A. M.. Pozwana taką sytuację materialną akceptowała i w zakresie materialnego sposobu funkcjonowania rodziny nie sprzeciwiała się ukształtowanej przez powoda sytuacji. W sprawach materialnych w tym czasie nie było konfliktów miedzy małżonkami.

W dniu 27.02.2019 r. A. M. wyraziła zgodę na zaciągnięcie przez P. M. pożyczki gotówkowej w wysokości 71.507,93 zł w (...) Banku (...) S.A. Powód uzyskane środki przeznaczył na zakup samochodu marki T. (...) z którego korzystał wyłącznie on i małoletnie córki stron. Raty pożyczki P. M. regulował sam.

W 2020r. powód ponownie poprosił A. M. o wyrażenie zgody na zaciągnięcie kolejnego zobowiązania finansowego, tym razem na zakup nieruchomości, jednak pozwana kategorycznie odmówiła podpisania niezbędnych dokumentów.

Przed Sądem Okręgowym w Poznaniu XIV Zamiejscowy Wydział Cywilny z siedzibą w P. toczy się obecnie pomiędzy stronami sprawa o rozwód, sygn. akt XIV C 335/22. Postępowanie to toczy się z powództwa A. M., która w treści pozwu datowanego na dzień 08.03.2022 r. wskazała, że pomiędzy małżonkami nastąpił trwały i zupełny rozkład pożycia małżeńskiego, nie prowadzą oni wspólnego gospodarstwa domowego oraz nie łączą ich pożycie fizyczne ani więź emocjonalna, zaś rozwód winien zostać orzeczony z wyłącznej winy P. M.. W odpowiedzi na pozew złożony w toku tamtego postępowania, P. M. również wniósł o orzeczenie rozwodu, z tym że z winy obu stron.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o następujące dowody: odpis skrócony aktu małżeństwa /k. 9/; kopia umowy najmu z załącznikami /k. 10-15/; kopia pozwu w sprawie sygn. XIV C 335/22 SO w Poznaniu /k. 16-25/; dane z systemu PESEL-SAD /k. 33-40/; kopia dokumentów z akta sprawy XIV C 335/22 SO w Poznaniu /k. 61-91/; informacje ze Starostwa Powiatowego W. /k. 107—108/; zaświadczenie z (...) Bank (...) S.A. /k. 109/; kopia umowy pożyczki gotówkowej z dnia 27.02.2019 r. z załącznikami /k. 111-116v/; informacje z PUP w W. /k. 125-1216/; informacja z (...) sp. Z o.o. sp.k. w W. /k. 128/; informacje z ZUS /k. 130-131/ oraz z zeznań powoda P. M. /k. 97-98, 101-płyta CD, 146-147, 151-płyta CD/ pozwanej A. M. /k. 98-99 101-płyta CD, 147-148, 151-płyta CD/ i zeznania świadka H. Z. /k. 145-146, 151-płyta CD/.

Na wstępie godzi się zauważyć, że oceniając zeznania powoda, pozwanej i świadka H. Z., Sąd brał je pod uwagę tylko w takim zakresie, w jakim miały one znaczenia dla przedmiotu niniejszego postępowania. Należy bowiem zauważyć, że znaczna część z okoliczności podnoszonych przez strony oraz świadka H. Z., w ich ustnych wypowiedziach dotyczyła tego kto i w jakim stopniu przyczynił się do powstania majątku wspólnego A. M. i P. M.. W toku tego postępowania Sąd nie zajmował się zaś podziałem majątku wspólnego stron, a ustanowieniem rozdzielności majątkowej pomiędzy małżonkami.

Co do zasady Sąd uznał za wiarygodne zarówno zeznania powoda P. M., jak i pozwanej A. M., były one bowiem jasne, logiczne, a nadto wzajemnie się uzupełniały i korelowały z pozostałym zgromadzonym w toku postępowania materiałem dowodowym. W szczególności Sąd miał na uwadze, że ostatecznie w toku rozprawy z dni 17.03.2023 r. P. M. przyznał, że pozwana wyraziła zgodę na zaciągnięcie przez niego pożyczki gotówkowej z dnia 27.02.2019 r., natomiast A. M. przyznała, że kiedy w 2020 r. powód ponownie poprosił ją o wyrażenie zgody na zaciągnięcie przez niego kolejnego kredytu, odmówiła. Sąd nie miał także wątpliwości co do faktu, że po wyprowadzeniu się z przez powoda z domu zajmowanego wspólnie z pozwaną, nadal utrzymywał on swoją rodzinę opłacając bieżące rachunki za media, a także przekazując pieniądze na zaspokojenie potrzeb małoletnich córek. Okoliczności te zostały bowiem przyznane przez A. M..

Również zeznania świadka H. Z. nie wzbudziły wątpliwości Sądu były bowiem jasne i logiczne, a nadto nie zostały zakwestionowane przez żadną ze stron postępowania, przy czym ich wartość dowodowa, z uwago na treść zeznań, była niewielka.

Autentyczność dokumentów przedstawionych przez strony postępowania oraz zgromadzonych w jego toku nie była kwestionowana przez żadną z nich ani też nie wywołała żadnych uzasadnionych wątpliwości Sądu co do ich prawdziwości. Zgodnie z art. 245 k.p.c. stanowiły one dowód tego, że osoby, które je podpisały złożyły oświadczenie zawarte w ich treści. Do sprawy przedłożono również odpis aktu małżeństwa stron. Jako dokument urzędowy zgodnie z dyspozycją art. 244 § 1 i 2 k.p.c. stanowił dowód tego, co zostało w nim w sposób urzędowy zaświadczone.

Na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2, 4 i 5 k.p.c. Sąd pominął wnioski dowodowe zawarte w pkt IV i V pisma pełnomocnika pozwanej datowanego na dzień 21.12.2022 r. albowiem okoliczności, na wykazanie których dowody te miały zostać przeprowadzone zostały wykazane za pomocą pozostałych dotychczas dopuszczonych dowodów. Nadto wskazać należy, że w sprawie o ustalenie rozdzielności majątkowej Sąd nie ma podstaw do żądania udzielenia przez bank informacji objętych tajemnicą bankową, a co za tym idzie dowód z dokumentów bankowych był niemożliwy do przeprowadzenia.

Na podstawie art. 205 ³ § 5 k.p.c. Sąd zarządził zwrot pełnomocnikowi powoda pisma przygotowawczego datowanego na dzień 15.03.2023 r., a złożonego w tut. sądzie w dniu 16.03.2023 r., albowiem zostało ono złożone z uchybieniem 14 dniowego terminu do złożenia pism przygotowawczych zawierających wszystkie twierdzenia i dowody istotne dla rozstrzygnięcia w sprawie, pod rygorem utraty prawa do ich powoływania w dalszym toku postępowania, zakreślonego przez tut. Sąd na rozprawie w dniu 07.12.2022 r. Sąd nie zarządził wymiany przez strony pism procesowych po upływie tego terminu. W piśmie tym nie wskazano także, czy i dlaczego strona powodowa nie mogła powołać wskazanych tam okoliczności i dowodów wcześniej. Nadto jednak wskazać należy, że pismo to stanowić miało replikę na pismo strony pozwanej datowane na dzień 21.12.2022 r., które strona powodowa otrzymała w dniu 02.01.2023 r. Pełnomocnik powoda w żaden sposób nie uzasadnił jednak, dlaczego zwlekał z jego złożeniem niemalże 3 miesiące.

Sąd zważył, co następuje:

Podstawą prawną roszczenia powoda był art. 52 § 1 i 2 k.r.o., zgodnie z którym z ważnych powodów każdy małżonek może żądać ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej. Rozdzielność majątkowa powstaje z dniem oznaczonym w wyroku, który ją ustanawia. W wyjątkowych wypadkach sąd może ustanowić rozdzielność majątkową z dniem wcześniejszym niż dzień wytoczenia powództwa, w szczególności, jeżeli małżonkowie żyli w rozłączeniu.

W orzecznictwie i doktrynie uznaje się za ważny powód ustanowienia rozdzielności majątkowej między innymi sytuację trwałego i zupełnego rozkładu pożycia małżeńskiego. Sytuacja, w której małżonek ma podstawy do domagania się rozwodu, stanowi w zasadzie dostateczny powód, w rozumieniu art. 52 § 1 k.r.o., żądania przez tegoż małżonka ustanowienia rozdzielności majątkowej małżeńskiej. Ustalenie, że w małżeństwie stron nastąpił trwały i zupełny rozkład pożycia małżeńskiego, eliminuje możliwość oddalenia żądania małżonka ustanowienia rozdzielności majątkowej. Z art. 52 § 2 k.r.o. wynika zaś, że w wyjątkowych wypadkach sąd może ustanowić rozdzielność majątkową z dniem wcześniejszym niż dzień wytoczenia powództwa. Takim wypadkiem jest separację faktyczną małżonków, uniemożliwiającą im współdziałanie w zarządzie majątkiem wspólnym i najczęściej zarazem stwarzającą zagrożenie dla interesów majątkowych jednego lub nawet obojga małżonków. W postanowieniu z dnia 14.02.2020 r. sygn. akt V CSK 351/19 Sąd Najwyższy podkreślił jednak, że wskazanie w art. 52 § 2 k.r.o., iż wyjątkowym wypadkiem uzasadniającym możliwość ustanowienia rozdzielności majątkowej z dniem wcześniejszym niż wytoczenie powództwa jest okoliczność, że małżonkowie żyli w rozłączeniu, nie oznacza, iż w każdym przypadku życia w rozłączeniu sąd ma obowiązek ustanowienia rozdzielności majątkowej z dniem wcześniejszym niż dzień wytoczenia powództwa, lecz jedynie możliwość ustanowienia tej rozdzielności w takiej sytuacji. Występująca w art. 52 § 1 k.r.o. klauzula "ważnych powodów" ma charakter elastyczny i pozostawia sądowi meriti szeroki margines swobody, wymagający subiektywnej i zindywidualizowanej oceny w każdej sprawie. Sama okoliczność istnienia między małżonkami separacji faktycznej nie przesądza o zasadności ustanowienia rozdzielności majątkowej, przy czym nie każda postać separacji faktycznej może stanowić ważny powód ustanowienia rozdzielności majątkowej (tak postanowienie SN z dnia 18.01.2022 r., sygn. I CSK 29/22). Ustanowienie przez sąd rozdzielności majątkowej między małżonkami, którzy pozostawali we wspólności ustawowej lub umownej, z dniem wcześniejszym niż dzień wytoczenia powództwa jest dopuszczalne w zasadzie tylko wtedy, gdy z powodu separacji faktycznej (życia w rozłączeniu) niemożliwe było już w tym dniu ich współdziałanie w zarządzie majątkiem wspólnym (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 grudnia 2008 r., II CSK 371/08, OSNC 2009, nr 12, poz. 171). W postanowieniu z dnia 13 marca 2019 r., sygn. akt II CSK 476/18 Sąd Najwyższy stwierdził zaś, że separacja faktyczna może być ważnym powodem orzeczenia rozdzielności majątkowej o ile taki stan rzeczy uniemożliwia lub znacznie utrudnia małżonkom współdziałanie w zarządzie majątkiem wspólnym, pociąga za sobą naruszenie lub poważne zagrożenie interesu majątkowego jednego z małżonków lub też skutkuje trwałym zerwaniem wszystkich stosunków majątkowych i brakiem możliwości podejmowania wspólnych decyzji gospodarczych.

Przenoszą powyższe rozważania na grunt niniejszego postępowania na wstępie stwierdzić należy, że powództwo P. M. zasługiwało na uwzględnienie co do zasady. W toku procesu jasne stało się bowiem, że pomiędzy stronami nastąpił trwały i zupełny rozkład pożycia małżeńskiego w każdym jego aspekcie, w tym również finansowym i gospodarczym. Zauważyć zresztą należy, że ostatecznie fakt ten nie był kwestionowany przez stronę pozwaną. Nie bez znaczenia pozostaje także, że pomiędzy stronami toczy się obecnie sprawa o rozwód, zainicjowana zresztą przez pozwaną A. M.. W pozwie złożonym do Sądu Okręgowego w Poznaniu XIV Wydział Cywilny z siedzibą w P. pozwana wskazuje zaś na wystąpienie zupełnego i trwałego rozkładu jej małżeństwa z powodem.

Kwestią sporną pomiędzy stronami pozostawała do końca data, z jaką Sąd powinien ustanowić rozdzielność majątkową w ich małżeństwie. Powód domagał się by była to data jego wyprowadzki od pozwanej i wynajęcia lokalu mieszkalnego, tj. 01.04.2016 r., natomiast pozwana domagała się, by data ta ustalona została na dzień złożenia przez nią pozwu o rozwód, tj. na dzień 07.04.2022 r. Sąd nie podzielił stanowiska żadnej ze stron, ani bowiem powód, ani też pozwana nie wykazali swoich twierdzeń w tym zakresie w pełni, choć zgodnie z art. 6 k.c. to na nich spoczywał obowiązek ich udowodnienia.

Jak wskazano wcześniej „separacja faktyczna może być ważnym powodem orzeczenia rozdzielności majątkowej o ile taki stan rzeczy uniemożliwia lub znacznie utrudnia małżonkom współdziałanie w zarządzie majątkiem wspólnym, pociąga za sobą naruszenie lub poważne zagrożenie interesu majątkowego jednego z małżonków lub też skutkuje trwałym zerwaniem wszystkich stosunków majątkowych i brakiem możliwości podejmowania wspólnych decyzji gospodarczych”. W toku postępowania ustalono zaś, że nawet po tym, jak pozwany zamieszkał osobno i nastąpił rozkład ich pożycia w wymiarze fizycznym i emocjonalnym, małżonkowie nadal współdziałali w kwestiach finansowych dotyczących ich wspólnego majątku. Ukształtowana wówczas sytuacja i relacje finansowe i materialne w rodzinie były akcpetowane przez oboje małżonków i w tym zakresie nie dochodziło do konfliktów. Świadczy o tym jednoznacznie fakt, że dnia 27.02.2019 r. A. M. wyraziła zgodę na zaciągnięcie przez P. M. pożyczki gotówkowej w (...) Banku (...) S.A. Co prawda, w toku postępowania powód podnosił, że to wyłącznie on był stroną przedmiotowej umowy i że to tylko on spłacał wynikające z niej zobowiązania finansowe. Niemniej faktem jest, że bez współpracy ze strony pozwanej, nie otrzymałby on tej pożyczki. Powód sam przyznał, że zgodnie z polityką banku, w przypadku kredytobiorców pozostających w związku małżeńskim, w którym obowiązuje ustrój wspólności majątkowej, zaciągniecie przez jednego małżonka zobowiązania na kwotę powyżej 50.000 zł wymaga zgody drugiego współmałżonka. Taki wymóg jest konsekwencją uregulowania zawartego w art. 41 § 1 k.r.o. zgodnie z którym jedynie zobowiązanie zaciągnięte za zgodą drugiego współmałżonka może być egzekwowane w razie potrzeby, z majątku wspólnego małżonków. Skoro zatem powód udał się w sprawie zaciągnięcia pożyczki do pozwanej, a ona wyraziła na jej zaciągniecie zgodę, dając w ten sposób bankowi możliwość ewentualnego egzekwowania swoich należności z majątku wspólnego małżonków, uznać należało, że pomimo trwającej od kilku lat separacji faktycznej, połączonej z rozpadem więzi fizycznych i emocjonalnych, strony nadal współpracowały ze sobą w kwestiach finansowych, dotyczących ich majątku wspólnego. Nie ma tym samym podstaw do uwzględnienia żądania P. M. w pełni poprzez ustanowienie w małżeństwie stron rozdzielności majątkowej przed dniem 27.02.2019 r.

Jednocześnie Sąd nie podzielił stanowiska pozwanej w tej kwestii, uznając przyjęcie jako daty granicznej daty złożenia pozwu rozwodowego za zbyt daleko idące. W treści pozwu złożonego w sprawie sygn. XIV C 335/22 w Sądzie Okręgowym w Poznaniu A. M. wskazała bowiem, że w jej małżeństwie z P. M. nastąpił trwały i zupełny rozkład pożycia małżeńskiego, nie prowadzą oni wspólnego gospodarstwa domowego oraz nie łączą ich pożycie fizyczne ani więź emocjonalna. Kluczowe jest tu zaś słowo „trwały” oznaczające, że rozpad ten trwa nie od dwóch dni czy nawet dwóch miesięcy, ale od dłuższego już czasu. Nie można uznać, że trwały rozkład pożycia nastąpił dopiero w dniu złożenia pozwu rozwodowego. Rozpad więzi małżeńskich stanowi pewien proces, który z ustaleń poczynionych w toku niniejszego postępowania trwał od kilku lat, a przynajmniej od kwietnia 2016 r., kiedy to powód wyprowadził się i zamieszkał osobno od swojej rodziny. Nadto pamiętać należy, że choć jeszcze w 2019 r. A. M. i P. M. podjęli współpracę w kwestii swego majątku wspólnego, a pozwana wyraziła zgodę na zaciągniecie przez powodowa pożyczki gotówkowej, to brak jest jakichkolwiek dowodów na to by po tej dacie, strony jeszcze w jakikolwiek sposób współdziałały ze sobą w kwestiach finansowych dotyczących majątku wspołnego. Z zeznań złożonych przez A. M. w toku rozprawy z dnia 17.03.2023 r. wynika wręcz, że kiedy następnego roku, tj. w 2020 r. powód ponownie przyszedł do niej prosząc by wyraziła zgodę na zaciągniecie przez niego kolejnego zobowiązania wobec banku, pozwana odmówiła całkowicie. Oznacza to, że na tym etapie ich małżeństwa, trwały i zupełny jego rozkład był już faktem i małżonkowie nie współpracowali ze sobą w żadnym jego aspekcie. Nie ma zatem podstaw do uznania, że rozdzielność majątkową w ich związku ustanowić należy dopiero z dniem 07.04.2022r.

W ocenie Sądu zgromadzony w toku postępowania materiał dowodowy pozwala uznać, że datą z jaką możliwe jest ustanowienie w małżeństwie stron rozdzielności majątkowej jest dzień przypadający po ostatnim dniu, w którym A. M. i P. M. podjęli współpracę w sprawie dotyczącej majątku wspólnego, a mianowicie 28.02.2019 r. W dniu 27.02.2019 r. podjęli ono bowiem wspólną decyzję dotyczącą ich majątku. Brak jest natomiast dowodów na to, by po tej dacie nadal współdziałali oni w tym zakresie.

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w pkt 1 i 2 sentencji.

O kosztach procesu rozstrzygnięto w pkt 3 wyroku na podstawie art. 108 § 1 k.p.c. w zw. z art. 100 k.p.c. zgodnie z którym wobec jedynie częściowego uwzględnienia żądań koszty procesu mogą zostać stosunkowo rozdzielone między stronami lub ulegają wzajemnemu zniesieniu.

sędzia Rafał Agaciński