Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

P., dnia 11 marca 2016 r.

Sąd Rejonowy Poznań - Stare Miasto w P., Wydział VII Cywilny

w składzie:

Przewodniczący SSR Magdalena Gogulska

Protokolant sekretarz sądowy Aurelia Sieradzka

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 26 lutego 2016 roku

sprawy z powództwa Syndyka masy upadłości (...) sp. z o.o. sp.k. w P. w upadłości likwidacyjnej

przeciwko A. M.

o zapłatę

1)  powództwo oddala,

2)  zasądza od powoda na rzecz r.pr. J. K. kwotę 738 zł tytułem pomocy prawnej udzielonej pozwanej z urzędu.

SSR Magdalena Gogulska

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 26 lutego 2013 r. powódka (...) sp. z o.o. sp. k. w P., reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, wniosła o zasądzenie od pozwanej A. M. kwoty 1.990 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 21 czerwca 2011 r. do dnia zapłaty oraz zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki kosztów sądowych, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł.

W uzasadnieniu powódka podniosła, że strony łączyła umowa sprzedaży zestawu naczyń. Pismem doręczonym powódce 14 marca 2012 r. pozwana odstąpiła od umowy. Powódka podniosła, że pozwana nie zachowała ustawowego terminu do złożenia oświadczenia o odstąpieniu oraz nie uregulowała całości zadłużenia w kwocie 1.990 zł.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 25 kwietnia 2013 r. orzeczono zgodnie z żądaniem pozwu.

Od powyższego nakazu zapłaty pismem z dnia 17 maja 2013 r. pozwana A. M. wniosła sprzeciw, zaskarżając go w całości. Pozwana podniosła, że odstąpiła od umowy kupna naczyń zaledwie dwa dni po przekroczeniu terminu. Pozwana zaznaczyła, że jest osobą niepełnosprawną i w zaawansowanym wieku.

Postanowieniem z dnia 6 listopada 2014 r. ustanowiono dla pozwanej pełnomocnika z urzędu.

W dniu 11 grudnia 2015 r. pełnomocnik pozwanej wniósł sprzeciw, zaskarżając nakaz zapłaty w całości oraz wnosząc o oddalenie powództwa w całości oraz przyznanie od Skarbu Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu według norm przepisanych, wskazując, że koszty nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu nie zostały pokryte przez pozwaną nawet w części.

W uzasadnieniu podniesiono, że powód nie poinformował pozwanej, przy zawieraniu umowy poza lokalem przedsiębiorstwa, na piśmie, o prawie odstąpienia od umowy i nie wręczył jej wzoru oświadczenia o odstąpieniu. W formularzu, w części dotyczącej powiadomienia o prawach konsumentach, została zaznaczona rubryka „nie”. Ponieważ oświadczenie pozwanej o odstąpieniu od umowy wpłynęło do powoda 14 marca 2012 r., pozwana zachowała termin do odstąpienia od umowy sprzedaży. Dalej wskazano, że pozwana ma 82 lata, jest osobą nieporadną, schorowaną i ma słabe rozeznanie w działaniach marketingowych stosowanych przez powoda, a zatem łatwo było ją namówić do zakupu przedmiotów, których nie była ona w stanie używać. W ocenie strony pozwanej postępowanie powoda nie zasługuje na ochronę z uwagi na zasady współżycia społecznego.

Pismem z dnia 29 czerwca 2015 r. syndyk masy upadłości (...) sp. z o.o. sp. k., dawniej (...) sp. z o.o. sp. k., w upadłości likwidacyjnej zawiadomił o ogłoszeniu upadłości ww. spółki postanowieniem Sądu Rejonowego Poznań – Stare Miasto w P. z dnia 15 maja 2015 r.

Postanowieniem z dnia 25 listopada 2015 r. wezwano do udziału w sprawie Syndyka masy upadłości (...) sp. z o.o. sp. k. w upadłości likwidacyjnej.

Pismem z dnia 16 grudnia 2015 r. Syndyk masy upadłości (...) sp. z o.o. sp. k. w upadłości likwidacyjnej złożył oświadczenie o wstąpieniu do postępowania.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny.

(...) sp. z o.o. sp. k. za pośrednictwem swojego przedstawiciela handlowego zawarła z pozwaną A. M. w dniu 9 lutego 2012 r. umowę, na mocy której sprzedała pozwanej zestaw naczyń i płyty indukcyjnej, za cenę 1.990 zł. Umowa została zawarta podczas pokazu sprzętu gospodarstwa domowego, poza lokalem przedsiębiorcy.

W treści umowy (zamówienie nr (...)) wskazano, że jej integralną częścią są „warunki sprzedaży-kupna, użytkowania oraz gwarancji dla towarów Firmy (...) sp. z o.o. sp. k.”, zaś zamawiający oświadcza, że został poinformowany o prawach wynikających z art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumenta oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (Dz. U. Nr 22 poz. 271 z póź. zm.). Jednocześnie w umowie wskazano, że zamawiający nie życzy sobie wystawienia faktury VAT w terminie 7 dni od dnia wydania towaru, poprzez zaznaczenie rubryki „nie” pod słowami „oświadczenie zamawiającego o konieczności wystawienia faktury VAT:”.

Sprzedaż towaru miała nastąpić ratalnie, w związku z jednoczesnym zawarciem umowy kredytu. Towar został wydany pozwanej w tym samym dniu.

Pozwana nie została poinformowana o prawie odstąpienia od umowy, nie otrzymała również wzoru oświadczenia o odstąpieniu od umowy, nie powiadomiono jej, jak ma oświadczenie wypełnić, ani gdzie ma je wysłać. Nie została poinformowana o terminie, w którym miała odstąpić od umowy.

Dowód: zamówienie z dnia 9.02.2012 r. (k. 22), zeznania pozwanej (k. 134-134v), zeznania świadka J. W. (k. 174-175)

W dniu 14 marca 2012 r. do spółki (...) wpłynęło, sporządzone własnoręcznie przez pozwaną, oświadczenie pozwanej o odstąpieniu od powyższej umowy, w którym wskazano, że towar jest nieużywany i nierozpakowany. Pozwana wskazała też, że nie została powiadomiona o terminie do złożenia oświadczenia o odstąpieniu od umowy. Pozwana powyższe oświadczenie złożyła, ponieważ doszła do wniosku, że towary nie są dla niej przydatne.

Pozwana odstąpiła od umowy o kredyt oraz nie zapłaciła (...) sp. z o.o. sp. k. ceny za zakupione towary.

Wszystkie zakupione produkty pozwana odesłała na adres spółki wskazany w zaproszeniu. (...) nie przyjęła nadesłanych produktów i zostały zwrócone nadawcy.

Otrzymane od powódki towary znajdują się u pozwanej i nadal są nierozpakowane.

Dowód: oświadczenie z dnia 14.03.2012 r. (k. 23-24), zeznania pozwanej (k. 134-134v)

Pismem z dnia 16 marca 2012 r. (...) sp. z o.o. sp. k. poinformowała pozwaną, że nie przyjmuje odstąpienia od zawartej w dniu 10 lutego 2012 r. umowy, z uwagi na niedotrzymanie 10-dniowego terminu.

Dowód: pismo z dnia 23.03.2012 r. (k. 25-26), pismo z dnia 16.03.2012 r. (k. 27), pismo z dnia 10.04.2012 r. (k. 28)

Pismem z dnia 6 czerwca 2012 r., doręczonym dnia 13 czerwca 2012 r., (...) sp. z o.o. sp. k. wezwała pozwaną do zapłaty kwoty 1.990 zł z odsetkami, w terminie 7 dni od daty otrzymania wezwania.

Dowód: wezwanie z dnia 6.06.2012 r. z dowodem doręczenia (k. 29-30)

Pozwana w dacie zakupu przedmiotowych produktów m. (...) lata.

Pozwana cierpi na chorobę zwyrodnieniową stawów, ma niesprawne ręce i chodzi o lasce. Musiała przejść operację z uwagi na skręt kiszek. W związku z powyższym ma znaczne utrudnienia w życiu codziennym, nie jest w stanie wykonywać samodzielnie zwykłych czynności dnia codziennego, w tym gotować posiłków.

Dowód: zeznania pozwanej (k. 134-134v)

Postanowieniem z dnia 15 maja 2015 r. tut. Sąd Wydział XI Gospodarczy dla Spraw Upadłościowych i Naprawczych ogłosił upadłość powoda - dłużnika (...) sp. z o.o. spółka komandytowa w P. (poprzednio działającą pod firmą (...) sp. z o.o. spółka komandytowa w P.) obejmującą likwidację majątku dłużnika.

Bezsporne

Powyższy stan faktyczny sąd ustalił w oparciu o wymienione wyżej dokumenty oraz zeznania świadka J. W. i zeznania pozwanej. Za wiarygodne uznał Sąd dokumenty załączone do akt sprawy, ich prawdziwości nie kwestionowała żadna ze stron, a sąd nie miał podstaw, by czynić to z urzędu.

Sąd za wiarygodne uznał zeznania świadka J. W., mając przy tym na uwadze, że nie miała ona szczegółowej wiedzy o umowie zawartej przez strony, a dysponowała jedynie informacjami na temat ogólnej praktyki działalności gospodarczej powódki.

Sąd w całości dał wiarę zeznaniom pozwanej, były one bowiem spójne, szczere i logiczne, nadto w pełni korespondowały z zgromadzonymi w sprawie dowodami.

Sąd zważył, co następuje.

Powództwo w całości podlegało oddaleniu.

W przedmiotowej sprawie syndyk masy upadłości (...) sp. z o.o. sp. k. w P. dochodził od pozwanej zapłaty kwoty 1.990 zł wraz z odsetkami ustawowymi. Jako podstawę swojego roszczenia wskazywał umowę sprzedaży z dnia 9 lutego 2012 r. Zdaniem strony powodowej, pozwana nie wywiązała się z obowiązku zapłaty ceny za zakupione towary.

Umowa sprzedaży została uregulowana w art. 535 – 602 k.c. W myśl art. 535 k.c. przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę. Umowa łącząca strony została zawarta dnia 9 lutego 2012 r. pomiędzy profesjonalistą (przedsiębiorcą) a konsumentem poza siedzibą przedsiębiorstwa, a zatem w niniejszej sprawie znajdzie zastosowanie ustawa z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (Dz.U. 2000 Nr 22, poz. 271 ze zm.), w brzmieniu obowiązującym w chwili jej zawierania.

Zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy, konsument, który zawarł umowę poza lokalem przedsiębiorstwa, może od niej odstąpić bez podania przyczyn, składając stosowne oświadczenie na piśmie w terminie dziesięciu dni od zawarcia umowy. Do zachowania tego terminu wystarczy wysłanie oświadczenia przed jego upływem. W razie odstąpienia od umowy umowa jest uważana za niezawartą, a konsument jest zwolniony z wszelkich zobowiązań. To, co strony świadczyły, ulega zwrotowi w stanie niezmienionym, chyba że zmiana była konieczna w granicach zwykłego zarządu. Zwrot powinien nastąpić niezwłocznie, nie później niż w terminie czternastu dni. Jeżeli konsument dokonał jakichkolwiek przedpłat, należą się od nich odsetki ustawowe od daty dokonania przedpłaty (art. 2 ust. 3 ustawy).

Dalej wskazać należy, że jak stanowi art. 3 ust. 1 i 2 ustawy, strona zawierająca z konsumentem umowę poza lokalem przedsiębiorstwa, powinna przed jej zawarciem poinformować konsumenta na piśmie o prawie odstąpienia od umowy w terminie, o którym mowa w art. 2 ust. 1, i wręczyć wzór oświadczenia o odstąpieniu, z oznaczeniem swojego imienia i nazwiska (nazwy) oraz adresem zamieszkania (siedziby); obowiązany jest także wręczyć konsumentowi pisemne potwierdzenie zawarcia umowy, stwierdzające jej datę i rodzaj oraz przedmiot świadczenia i cenę. Konsument, na żądanie przedsiębiorcy, poświadcza na piśmie, że został poinformowany o prawie odstąpienia i że otrzymał wzór oświadczenia o odstąpieniu od umowy.

Podkreślenia wymaga, że jeżeli konsument nie został poinformowany na piśmie o prawie odstąpienia od umowy, bieg terminu, o którym mowa w art. 2 ust. 1, nie rozpoczyna się. W takim wypadku konsument może odstąpić od umowy w terminie dziesięciu dni od uzyskania informacji o prawie odstąpienia. Konsument nie może jednak z tego powodu odstąpić od umowy po upływie trzech miesięcy od jej wykonania (art. 4 ustawy).

W niniejszej sprawie nie było między stronami sporu, że pozwana w dniu 14 marca 2012 r. złożyła oświadczenie o odstąpieniu od umowy z dnia 9 lutego 2012 r., nadto odesłała powódce zakupione towary. Sąd ustalił natomiast, w oparciu o przedstawione dokumenty, w szczególności umowę z dnia 9 lutego 2012 r. oraz wiarygodne zeznania pozwanej, że nie została ona powiadomiona wprost o prawie do odstąpienia od umowy, nadto nie przedłożono jej wzoru oświadczenia o odstąpieniu, z oznaczeniem nazwy oraz siedziby przedsiębiorcy.

Należy w tym miejscu wskazać, iż wbrew twierdzeniom pełnomocnika pozwanej, zaznaczenie rubryki „nie” pod słowami „oświadczenie zamawiającego o konieczności wystawienia faktury VAT:”, odnosiło się wprost i wyłącznie do wskazania, że zamawiający nie życzy sobie wystawienia faktury VAT w terminie 7 dni od dnia wydania towaru, nie zaś do informacji o poinformowaniu o prawach wynikających z art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumenta oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (Dz. U. Nr 22 poz. 271 z póź. zm.). Pomijając literalnie, nie budzące wątpliwości brzmienie tego unormowania, oczywistym przy tym jest, że w przypadku złożenia oświadczenia o niepoinformowaniu o ww. prawach, umowa stron byłaby sprzeczna z ogólnie obowiązującymi przepisami dotyczącymi prawa odstąpienia. Trudno zaś zasadnie twierdzić, iż spółka dopuszczałaby zawarcie takiej umowy. Natomiast wystawienie faktury VAT przez sprzedającego stanowi jedynie wybór drugiej strony, jest to więc jedna z opcji, której kupujący może nie przyjąć bez dalej idących skutków prawnych.

Zdaniem sądu, zeznania świadka J. W. nie mogą stanowić dowodu na dołączenie do umowy odpowiedniego oświadczenia. Świadek nie była obecna przy zawierania umowy i jej wiedza ograniczała się tylko do tego, jaka powinna być procedura i jakie są obowiązki sprzedawcy. Świadek zeznała, iż w warunkach sprzedaży, które klient otrzymywał razem z zamówieniem, były pouczenia o sposobie i terminie odstąpienia od umowy. Zdaniem świadka, wspomniany dokument stanowił jedną całość z warunkami konserwacji i użytkowaniem wyrobu. Z dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy wynika, iż pozwana otrzymała instrukcję obsługi płyty indukcyjnej, stanowiąca osobny dokument. Nie znajdują się w nim inne postanowienia, w szczególności dotyczące warunków sprzedaży czy pouczenia w przedmiocie odstąpienia od umowy. W piśmie procesowym z dnia 13 lutego 2015 roku pełnomocnik powoda oświadczył, iż w „Warunkach sprzedaży – kupna, użytkowania oraz gwarancji dla towarów firmy lama (...) sp. z o.o. sp. k.”, których odbiór pokwitowała pozwana na zmówieniu, znajdowały się pouczenia o możliwości odstąpienia od umowy. Jednakże, pomimo zobowiązania, powódka nie przedłożyła wspomnianego dokumentu do akt. Wedle oceny sądu, powódka nie wykazała, aby w treści powyższych warunków znajdowało się pouczenie, o którym mowa w treści art. 3 cytowanej ustawy. Tym bardziej, nie można przyjąć, iż wraz z pouczeniem pozwana otrzymała druk oświadczenia o odstąpieniu od umowy.

Obowiązek wykazania faktu przeciwnego, tj. dopełnienia obowiązku informacyjnego wynikającego z ustawy, leżał na powódce zgodnie z art. 6 kc. Sąd nie jest zobowiązany do zarządzania dochodzeń w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie. Obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa z zasady na stronach (art.3 k.p.c.), a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.) spoczywa na stronie, która z tych faktów wywodzi skutki prawne (tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 grudnia 1996r., sygn. akt I CKU 45/96, OSNC 1997, nr 6-7 poz. 76 ). Należy podkreślić, że strona powodowa była podmiotem profesjonalnie zajmującym się sprzedażą, reprezentowaną przez profesjonalnego pełnomocnika. Od niej należało zatem oczekiwać stosownego wykazania realizacji obowiązku nałożonego na nią ustawą, czego ta jednak nie uczyniła.

Fakt braku otrzymania przez pozwana stosownych pouczeń oraz druku oświadczenia o odstąpieniu od umowy jest tym bardziej wiarygodny, iż gdyby pozwana je otrzymała, to z pewnością postąpiłaby w taki sam sposób jak w przypadku odstąpienia od umowy kredytowej. Za pomocą otrzymanego od banku druku, pozwana w terminie i skutecznie złożyła oświadczenie o odstąpieniu od umowy, przesyłając je na wskazany we wzorze adres.

W konsekwencji, w oparciu o przytoczone normy uznać należało, że pozwana mogła odstąpić od umowy sprzedaży z dnia 9 lutego 2012 roku w terminie późniejszym niż dziesięć dni od chwili zawarcia umowy. Sąd miał przy tym na uwadze, iż oświadczenie pozwanej zostało doręczone stronie powodowej dnia 14 marca 2012 r., a zatem dochowany został termin trzech miesięcy od wykonania umowy, co nastąpiło 9 lutego 2012 r. Oświadczenie pozwanej wywołało wskazane w nim oraz w ustawie skutki.

Podkreślenia wymaga to, że ustawa normująca zasady zawierania z konsumentami umów poza lokalem przedsiębiorstwa nie uzależnia możliwości odstąpienia od umowy od wykonywania jakichkolwiek czynności, w tym zwrotu towaru objętego umową sprzedaży, poza złożeniem przez konsumenta w odpowiedniej formie oświadczenia woli. Przedsiębiorca uprawniony jest jedynie do domagania się wydania towaru, który miał być przedmiotem umowy sprzedaży. W razie wykonania prawa odstąpienia umowa uważana jest za niezawartą. To, co strony już świadczyły, ulega zwrotowi w stanie niezmienionym, chyba że zmiana była konieczna w granicach zwykłego zarządu. Skutkiem odstąpienia od umowy jest wygaśnięcie stosunku prawnego z mocą wsteczną – ex tunc i zniesienie dotychczasowego obowiązku świadczenia („zniweczenie umowy", zniesienie umowy ze skutkiem wstecznym). Moc wsteczna oznacza powrót do stanu, jaki istniał przed zawarciem umowy (por. wyrok SA w Katowicach z dnia 3 lipca 2008 r. V ACa 199/08, Biul. SAKa 2008, nr 4, s. 27; wyrok SN z dnia 13 października 1992 r., II CRN 104/92, LEX nr 9088). Mamy więc tu do czynienia z fikcją prawną – polegającą na przyjęciu, że umowę uważa się za niezawartą.

W konsekwencji pozwana zwolniona została z obowiązku zapłaty za otrzymane towary, a zatem strona powodowa nie miała podstaw domagać się od niej kwoty 1.990 zł tytułem ceny za te towary.

W punkcie 2 wyroku Sąd na podstawie art. 98 § 1 i § 3 k.p.c., art. 99 k.pc. i art. 108 § 1 k.p.c. oraz § 2 ust. 3, 6 pkt 3 oraz 15 pkt1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz. U. 2013, poz. 490 j.t.), zasądził od strony powodowej jako przegrywającej sprawę, na rzecz r.pr. J. K. kwotę 738 zł tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną pozwanej z urzędu, powiększoną o stawkę podatku od towarów i usług.

SSR Magdalena Gogulska