Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

15 września 2023 r.

Sąd Rejonowy Poznań - Stare Miasto w P. Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: Asesor sądowy Michał Przybył

Protokolant: stażysta Patrycja Dębniak

po rozpoznaniu 15 września 2023 r. w P.

na rozprawie

sprawy z powództwa M. C. i Z. C.

przeciwko Miastu P.

o zapłatę

I.  Zasądza od pozwanego na rzecz powodów kwotę 12562,86 zł (dwanaście tysięcy pięćset sześćdziesiąt dwa złote i osiemdziesiąt sześć groszy) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od kwot:

a.  10768,17 zł od 4 września 2021 r. do dnia zapłaty

b.  1794,69 zł od 25 października 2022 r. do dnia zapłaty

II.  zasądza od pozwanego na rzecz powodów 5584 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku

III.  nakazuje pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa-Sądu Rejonowego Poznań-Stare Miasto w P. 1351,17 zł tytułem nierozliczonych kosztów poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa

Asesor sądowy Michał Przybył

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 25 października 2022 r. powodowie M. C. i Z. C., reprezentowani przez profesjonalnego pełnomocnika, wnieśli o zasądzenie od pozwanego Miasta P. kwoty 12.562,86 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie, liczonymi od kwoty:

a) 10.768,17 zł od dnia 4 września 2021 roku do dnia zapłaty,

b) 1.794,69 zł od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty

oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz kwoty 34 zł tytułem zwrotu uiszczonych opłat skarbowych od pełnomocnictwa i odsetek za opóźnienie w stosunku do kosztów zastępstwa procesowego, liczonych od dnia uprawomocnienia się orzeczenia.

W uzasadnieniu pozwu powodowie podali, że są współwłaścicielami nieruchomości położonej przy ul. (...) w P., gdzie znajduje się lokal mieszkalny nr (...), w którym zamieszkiwała bez tytułu prawnego H. K., wobec której prawomocnym wyrokiem orzeczono eksmisję wstrzymując ją do czasu złożenia oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego przez pozwanego. Powodowie podali, że pozwany takiej oferty nie złożył. Powodowie wskazali, że była lokatorka nie uiszczała z tytułu zajmowania lokalu kosztów dostawy zimnej wody, wywozu śmieci i opłat za domofon. Powodowie objęli żądaniem pozwu odszkodowanie, na które składają się równowartość czynszu najmu, który powodowie mogliby uzyskać w okresie od dnia 1 marca 2021 r. do dnia 30 września 2021 roku tj. 1.750 zł miesięcznie oraz 312,86 zł tytułem zwrotu ponoszonych opłat. Nadto, podnieśli, że wysokość czynszu winna uwzględniać remont, także hipotetyczny, ponieważ powodowie mieli wcześniej zamiar wyremontować lokal.

W odpowiedzi na pozew z dnia 22 listopada 2022 r. pozwany, reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, wniósł o oddalenie powództwa a także zasądzenie od powodów na rzecz pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Argumentując swoje stanowisko pozwany podał, że kwestionuje okoliczność, że gdyby sporny lokal został wynajęty na wolnym rynku, to w okresie objętym pozwem można byłoby uzyskać czynsz najmu w wysokości wskazanej przez powodów, zaproponował przyjęcie jako bezspornej stawki 1.011,48 zł miesięcznie. Pozwany podważył również zamiar wynajęcia przez powodów lokalu na wolnym rynku. Zakwestionował możliwość dochodzenia przez powodów odszkodowania według stawki jak po remoncie a nie według stanu, w jakim lokal ten nie znajdował się w okresie objętym pozwem. Nadto, pozwany wskazał, że brak jest możliwości dochodzenia w ramach odszkodowania za niedostarczenie lokalu socjalnego opłat za domofon, które, zdaniem pozwanego, wyłącznie obciążają wynajmującego. Pozwany wskazał też, że koniecznym jest ustalenie, czy za okres objęty pozwem była lokatorka uiszczała na rzecz powodów jakiekolwiek opłaty, podnosząc, iż odpowiedzialność pozwanego oraz byłego najemcy stanowi odpowiedzialność in solidum.

Pełnomocnik powodów na rozprawie w dniu 15 września 2023 r. wskazał, że powodowie dochodzą jedynie części roszczenia za sporny okres oraz, że można dochodzić hipotetycznych kosztów najmu po przeprowadzeniu remontu. Wniósł o zasądzenie kosztów osobno dla powoda i osobno dla powódki, w podwójnej wysokości oraz zaznaczył, że zachowanie pozwanego jest nielojalne i stanowi nadużycie prawa procesowego.

Na dalszym etapie strony podtrzymywały swoje stanowiska.

STAN FAKTYCZNY:

Powodowie są współwłaścicielami nieruchomości położonej w P. przy ul. (...). nr (...), gdzie znajduje się m.in. lokal nr (...). Udziały w kamienicy przy ul. (...) powodowie nabyli w kwietniu 2019 r. i posiadają wspólnie 7/8 udziału w kamienicy.

Wyrokiem z dnia 18 kwietnia 2013 r. w sprawie o sygn. akt I C 1820/12 Sąd Rejonowy Poznań – Nowe Miasto i Wilda w Poznaniu, orzekł eksmisję H. K. i przyznał uprawnienie do otrzymania lokalu socjalnego od Miasta P., tym samym wstrzymując wykonanie wyroku eksmisyjnego do czasu wywiązania się Miasta P. ze swojego obowiązku. Strony zawarły ugody pozasądowe, w ramach których Miasto P. wypłaciło powodom odszkodowanie za to, że nie dostarczyło byłej lokatorce lokalu nr (...) lokalu socjalnego. Ugody te dotyczyły okresu od 1 maja 2018 roku do 31 marca 2019 roku oraz od dnia 1 kwietnia 2019 do dnia 28 lutego 2021 roku.

Do dnia złożenia pozwu nie zawarto żadnych innych ugód dot. odszkodowania za dalsze okresy zajmowania lokalu przez byłą lokatorkę.

Dowód : bezsporne, a nadto: wydruk KW o nr (...), odpis ugody pozasądowej z dnia 12 sierpnia 2019 r., wydruk ugody pozasądowej z dnia 29 lipca 2019 r., zeznania powoda Z. C. k. 53

W okresie od 1 marca 2021 r. do 30 września 2021 r. w ww. lokalu mieszkała H. K.. W okresie objętym pozwem ww. osoba nie uiszczała powodom żadnych należności z tytułu zajmowania tego lokalu. H. K. nie otrzymywała dodatku mieszkaniowego. Nie toczyło się postępowanie przeciwko H. K. za należności z tytułu bezumownego korzystania z lokalu. Powodowie mieli zamiar wyremontować i wynająć lokal (...) bezpośrednio po odzyskaniu władztwa nad lokalem. Pozostałe lokale powodowie wynajmują.

Dowód : zeznania powoda Z. C. k. 53, umowa najmu mieszkania z dnia 20.04.2022 roku k. 14-15, oświadczenie BON P. z dnia 27 maja 2022 roku k. 16-17, zeznania świadka H. K. k. 52-53

Pismem z dnia 25 sierpnia 2021 r. powodowie wezwali pozwanego do zapłaty kwoty 10.768,17 zł tytułem odszkodowania za miesiące od marca do sierpnia 2021 r. tytułem odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalu i w związku z niemożnością wynajmowania lokalu na wolnym rynku oraz nieuiszczonych opłat. Dochodzone opłaty kształtowały się następująco za okres od 1 marca 2021 do 30 września 2021 roku:

- ponoszone opłaty za zimną wodę/m-c 22,58 zł,

- ponoszone opłaty za wywóz śmieci/m-c 25,00 zł,

- ponoszone opłaty za domofon/m-c 3,5 zł.

Łącznie wynosiły: 51,08 zł x 7 miesięcy = 357,56 zł.

Łącznie z uwzględnieniem udziałów powodów w nieruchomości opłaty wynosiły: 357,56 x 7/8 = 312,86 zł.

Dowód : wezwanie do zapłaty k. 18, oświadczenie BON (...) z dnia 27 maja 2022 roku k. 16-17

Pozwany osobie objętej ww. wyrokiem eksmisyjnym w okresie objętym pozwem nie zaoferował zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego. Przedmiotowe uprawnienie w okresie tym oczekiwało na realizację.

Dowód : zeznania świadka H. K. k. 52-53

Wysokość czynszu najmu, jaki powodowie mogliby uzyskać wynajmując lokal położony w P. przy ul. (...) nr (...) na wolnym rynku w okresie od marca do września 2021 r. wynosiła łącznie 12.250 zł.

Wartość czynszu rocznego możliwego do uzyskania w 2021 roku wynosi:

D = 351000 zł x 0, (...) = 23.306,40 zł/rok

Kwota 351000 zł stanowi wartość rynkową przedmiotowego lokalu mieszkalnego według stanu przed remontem.

Wartość 0, (...) stanowi wielkość stopy kapitalizacji dokonanej na podstawie rynku finansowego z uwzględnieniem stopnia ryzyka przy inwestowaniu w nieruchomości podobne.

Czynsz miesięczny był w wysokości: 1.942,20 zł/mc.

Z uwagi na fakt iż lokal posiadał ogrzewanie piecowe oszacowaną wartość skorygowano współczynnikiem eksperckim w wysokości k = 0,9. Współczynnik ten stosuje się w przypadku występowania w obiekcie szacowanym cech ponadnormatywnych w stosunku do obiektów porównywanych. Czynsz miesięczny w wysokości: 1.942,20 zł/mc x 0,9 wynosi 1.747,98 = 1.750 zł/mc.

Mając na uwadze krótki okres trwania badanego okresu tj. 7 miesięcy nie dokonano waloryzacji czynszu po upływie roku najmu. Zatem wysokość czynszu możliwa do uzyskania z przedmiotowego lokalu w badanym okresie wynosi:

D = 1.750 zł/m-c x 7 m-cy = 12.250 zł

Wartość czynszu rocznego możliwego do uzyskania po remoncie w 2021 roku wynosi:

D = 516000 zł x 0, (...) = 34.262,40 zł/rok

Co daje czynsz miesięczny w wysokości: 2.855,20 zł/mc = 2.860 zł/mc. Mając na uwadze krótki okres trwania badanego okresu tj. 7 m-cy nie dokonano waloryzacji czynszu po upływie roku najmu. Wysokość czynszu możliwa do uzyskania z przedmiotowego lokalu w badanym okresie wynosić będzie:

D = 2.860 zł/m-c x 7 m-cy = 20.020 zł

Dowód : opinia biegłego sądowego E. B. k. 62-87

H. K. mieszkała w przedmiotowym lokalu do końca listopada 2022 r.

Dowód: zeznania świadka H. K. k. 52-53

OCENA DOWODÓW:

Sąd ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie dowodów z dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy oraz na podstawie przesłuchania powoda Z. C. i świadka H. K..

Sąd za w pełni wiarygodne uznał dowody z przedłożonych w sprawie dokumentów, albowiem zostały one sporządzone w odpowiedniej formie przez możliwe do identyfikacji podmioty. Brak było podstaw ku temu, aby podważyć ich autentyczność. Sąd miał na uwadze, że jako dokumenty prywatne, zgodnie z treścią art. 245 k.p.c, stanowią one dowód tego, że wynikające z nich oświadczenie złożyła wskazana na nich osoba. Jednak uwzględniając, że wynikająca z nich treść nie tylko nie została zakwestionowana przez strony ale też wielokrotnie przez nie potwierdzona, Sąd przyjął, że odzwierciedlają one treść rzeczywistych danych. Sąd nie znalazł również żadnego powodu, by podważyć autentyczność przedłożonych dokumentów z urzędu.

Fakty dotyczące zajmowania lokalu przez H. K. oraz nieuiszczania przez nią z tego tytułu żadnych opłat Sąd ustalił w oparciu o zeznania świadka H. K. i zeznania powoda Z. C..

Świadek H. K. oraz powód zeznawali spójnie i rzeczowo. Świadek potwierdziła zajmowanie przedmiotowego lokalu w okresie objętym pozwem. Wskazała, że w spornym okresie nie uiszczała na rzecz powodów należności z tytułu korzystania z przedmiotowego lokalu oraz że nie uiszczała opłat za wodę, domofon i wywóz śmieci. Jej zeznania wskazywały też, że pozwany nie zaoferował lokalu socjalnego oraz że nie otrzymywała dodatku mieszkaniowego. Lokal nie był odświeżony i wymalowany. Zeznania powoda były przydatne dla ustalenia, że powodowie mieli zamiar wynajęcia lokalu na wolnym rynku w przypadku opróżnienia go przez lokatora. Sąd również dał wiarę zeznaniom powoda, że od końca listopada 2022 r. po odzyskaniu lokalu, rozpoczął remont. W mieszkaniu zostały wymienione okna od strony frontowej, zrobiono balkony, nową elewację, wyremontowano klatkę schodową.

Opinię sporządzoną przez biegłego sądowego E. B. Sąd uznał za przydatną dla rozstrzygnięcia sprawy w części dotyczącej ustalenia wysokości czynszu wolnorynkowego możliwego do uzyskania przez powodów w okresie objętym pozwem. Przedmiotowa opinia została sporządzona w sposób rzetelny, jasny i spójny, przez osobę posiadającą odpowiednie kompetencje do jej przygotowania. Opinia wskazuje metodykę opracowania, sposób badań, które doprowadziły biegłego do wysnucia ostatecznych wniosków. Wnioski końcowe pisemnej opinii zostały sformułowane w sposób jednoznaczny i kategoryczny, są wyczerpujące i zostały dostatecznie umotywowane. Opinii tej zatem przyznano przymiot pełnej wiarygodności, nie znajdując podstaw do podważania jej wartości dowodowej. Opinia ta nie była przy tym kwestionowana przez strony.

OCENA PRAWNA:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości.

Roszczenie powodów znajdowało uzasadnienie w treści art. 18 ust. 5 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (dalej: ustawa o ochronie praw lokatorów) w związku z art. 417 k.c.

W myśl art. 18 ust. 5 ustawy o ochronie praw lokatorów, jeżeli gmina nie dostarczyła lokalu socjalnego osobie uprawnionej do niego z mocy wyroku, właścicielowi przysługuje roszczenie odszkodowawcze od gminy na podstawie art. 417 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny. Zgodnie natomiast z art. 417 § 1 k.c. za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej odpowiedzialność ponosi Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa.

Przesłankami odpowiedzialności za szkody wyrządzone związane z wykonywaniem władzy publicznej są: niezgodne z prawem działanie (zaniechanie) przy wykonywaniu władzy publicznej, szkoda oraz adekwatny związek przyczynowy między tak określoną przyczyną sprawczą, a szkodą.

Sąd podziela pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w wyroku z 18 lutego 2004r., sygn. akt V CK 253/03, w którym stwierdził, iż odpowiedzialność odszkodowawcza gminy nie jest uzależniona od wykazania winy i uznał za podstawę roszczenia odszkodowawczego sam fakt niedostarczenia lokalu socjalnego osobie uprawnionej do niego z mocy wyroku sądowego.

Także Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 23 maja 2006 r. w sprawie SK 51/2005 (OTK ZU 2006/5A poz. 58) stwierdził, że nie powinno budzić wątpliwości, że niedostarczenie przez gminę lokalu socjalnego w sytuacji, w której uprawnienie takie zostało przyznane danej osobie wyrokiem sądu nakazującym opróżnienie dotychczas zajmowanego lokalu, należy uznać za „działanie” wypełniające znamiona hipotezy art. 77 ust. 1 Konstytucji. Teza powyższa znajduje oparcie w przepisach art. 75 Konstytucji oraz art. 4 i art. 14 ust. 1 zdanie drugie ustawy o ochronie praw lokatorów (konkretyzowanym każdorazowo w prawomocnym wyroku sądu nakazującym opróżnienie lokalu), a także przyjmowanym w doktrynie i orzecznictwie sposobie rozumienia znamienia bezprawności.

W sprawach dotyczących odpowiedzialności za szkody wyrządzone przy wykonywaniu władzy publicznej zastosowanie znajdują również ogólne reguły dotyczące kompensaty szkody w mieniu oraz koncepcja związku przyczynowego ujęte w art. 361 k.c., zgodnie z którym zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby szkody mu nie wyrządzono. Ustalenie kosztów w postaci utraconych korzyści jest wprawdzie hipotetyczne, jednak szkoda taka musi być wykazana z tak dużym prawdopodobieństwem, aby uzasadniała przyjęcie w świetle zasad doświadczenia życiowego, że utrata korzyści rzeczywiście nastąpiła.

Dla dochodzenia odszkodowania od jednostki samorządu terytorialnego koniecznym jest zatem wykazanie bezprawności działania lub zaniechania gminy, poniesienia szkody oraz adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy działaniem lub zaniechaniem gminy a poniesioną szkodą. Tym samym w świetle powyższych rozważań nie można mieć wątpliwości, iż przesłankami odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego jest po pierwsze stwierdzenie niezgodnego z prawem działania lub zaniechania przy wykonywaniu władzy publicznej.

Nie budziło wątpliwości, że spełniona została opisana przesłanka odpowiedzialności pozwanego wobec powodów tj. niezgodne z prawem zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej. Zgodnie z art. 14 ust. 1 u.o.p.l. w wyroku nakazującym opróżnienie lokalu Sąd orzeka o uprawnieniu do otrzymania lokalu socjalnego bądź o braku takiego uprawnienia wobec osób, których nakaz dotyczy. Obowiązek zapewnienia lokalu socjalnego ciąży przy tym na gminie właściwej ze względu na miejsce położenia lokalu podlegającego opróżnieniu. W niniejszej sprawie niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej polegało na niedostarczeniu przez Miasto P., wbrew obowiązkowi, lokalu socjalnego osobie uprawnionej z mocy wyroku sądowego. Obowiązek pozwanego, o jakim mowa w przywołanym przepisie ustawy został stwierdzony prawomocnym wyrokiem eksmisyjnym. Sąd Rejonowy Poznań - Nowe Miasto i Wilda w Poznaniu wyrokiem z dnia 18 kwietnia 2013 r. wydanym w sprawie o sygn. akt I C 1820/12 orzekł eksmisję H. K. i przyznał jej uprawnienie do otrzymania lokalu socjalnego od Miasta P., tym samym wstrzymując wykonanie wyroku eksmisyjnego do czasu wywiązania się Miasta P. ze swojego obowiązku.

Pozwany w okresie objętym żądaniem nie zaoferował zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego osobie wskazanej w wyroku eksmisyjnym. Nie dostarczając eksmitowanej lokatorce lokalu socjalnego pozwany uchybił spoczywającemu na nim z mocy ustawy obowiązkowi. Tym samym, niewykonanie tego wyroku przez pozwanego, w zakresie, w jakim nakładał on na pozwanego dostarczenie eksmitowanej osobie wspomnianego lokalu, wypełnia znamiona zachowania bezprawnego. H. K. jednocześnie nie uiszczała na rzecz powoda żadnego odszkodowania z tytułu korzystania z lokalu i opłat. Okoliczność ta wynikała z zeznań świadka H. K. i powoda, których wiarygodność nie budziła wątpliwości Sądu.

Po drugie, dla przyjęcia odpowiedzialności odszkodowawczej gminy konieczne jest także wykazanie szkody. Szkodą w rozumieniu art. 361 § 2 k.c. są straty oraz utracone korzyści, które poszkodowany mógłby osiągnąć gdyby mu szkody nie wyrządzono. Przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało, że powodowie są i w okresie objętym żądaniem pozwu byli współwłaścicielami spornego lokalu mieszkalnego. Okoliczność ta wynika z przedłożonych dokumentów w postaci wydruku z księgi wieczystej o nr (...). Fakt ten zresztą nie był kwestionowany przez pozwanego.

Spełniona została również co do zasady druga przesłanka odpowiedzialności pozwanego tj. poniesienie szkody przez powodów. Nie ulega wątpliwości, że szkoda, której naprawienia w niniejszej sprawie domagali się powodowie związana była przede wszystkim z niemożnością swobodnego dysponowania przedmiotowym lokalem mieszkalnym.

W niniejszej sprawie powodowie wykazali, że osoba objęta wyrokiem eksmisyjnym z dnia 18 kwietnia 2013 r. zajmowała i korzystała w okresie objętym pozwem tj. od marca do września 2021 r. z lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w P. przy ul. (...). Poza tym osoba ta korzystając z tego lokalu nie uiściła żadnej należności na rzecz powodów za zajmowanie mieszkania w spornym okresie, w tym opłat za dostawę zimnej wody, wywóz nieczystości stałych (śmieci) i domofon, co wynikało z zeznań ww. świadka.

Wobec powyższego należało ustalić w czym wyrażała się szkoda doznana przez powodów i w jakim zakresie pozostawała ona w związku przyczynowym z zaniechaniem pozwanego w dostarczeniu osobom uprawnionym lokalu socjalnego.

Właściciel lokalu objętego eksmisją, jeżeli gmina wbrew obowiązkowi nie dostarcza uprawnionemu lokalu socjalnego ponosi szkodę, którą należy kwalifikować jako uszczerbek polegający na różnicy pomiędzy majątkiem, jaki miałby poszkodowany właściciel gdyby dysponował lokalem swobodnie a majątkiem jaki ma, nie mogąc lokalem tym swobodnie dysponować, z powodu niemożności wykonania eksmisji na skutek niedostarczenia lokalu socjalnego. Szkoda, jak wynika z art. 361 § 2 k.c. może polegać nie tylko na stratach, ale również na utraceniu korzyści, które poszkodowany mógłby osiągnąć gdyby mu szkody nie wyrządzono. Co do zasady zatem szkoda właściciela lokalu, który to lokal zajmowany jest przez byłego najemcę, objętego wyrokiem eksmisyjnym mającego uprawnienie do lokalu socjalnego, któremu gmina nie zaoferowała lokalu socjalnego, może wynikać z niemożności wynajmowania tego lokalu na wolnym rynku i utracie czynszu najmu.

Lokal, którego dotyczył wyrok eksmisyjny był przeznaczony na wynajem. Powodowie wykazali, że gdyby dysponowali lokalem, wynajmowaliby go, zawierając odrębne umowy z każdym z lokatorów. Pozostałe lokale w kamienicy są już przez powodów wynajmowane. Sporny lokal jest remontowany. Okoliczność ta wynikała z zeznań powoda. W ocenie Sądu nie ulega wątpliwości, że przedmiotowy lokal mógłby zostać wynajęty na wolnym rynku. Ustalenie to jest wysoce prawdopodobne w oparciu o zasady doświadczenia życiowego. Fakt położenia spornego lokalu w centrum dużego miasta, jakim jest P., będącym ponad półmilionową aglomeracją, w którym znajduje się wiele uczelni oraz siedzib dużych przedsiębiorstw, a przy tym w dogodnej lokalizacji o dobrym dostępie do komunikacji i infrastruktury, w świetle zasad wiedzy i doświadczenia życiowego skutkuje uznaniem, że powód bez problemu mógłby wynająć ów lokal pracownikom lub studentom i uzyskiwać za jego wynajem czynsz. Wskazuje na to duże zapotrzebowanie na wynajem mieszkań. Podkreślenia wymaga, że sporny lokal po jego wyremontowaniu zostanie przez powodów wynajęty, inny lokal powodowie wynajęli, co potwierdza umowa podpisana przez powoda w lipcu 2022 r. przedłożona do akt niniejszej sprawy przez powodów.

Nie budzi przy tym wątpliwości istnienie w takiej sytuacji związku przyczynowego pomiędzy bezprawnym zaniechaniem Miasta P. a szkodą właściciela lokalu. Jego istnienie rozpatruje się z punktu widzenia określonych okoliczności faktycznych sprawy. W pierwszej kolejności należy zbadać, czy pomiędzy określonymi elementami sytuacji faktycznej w ogóle zachodzi jakakolwiek obiektywna zależność, a zatem, czy badany skutek stanowi obiektywne następstwo zdarzenia, które wskazano jako przyczynę. Konieczność badania „normalności” związku przyczynowego, a więc przesłanki odpowiedzialności z art. 361 § 1 k.c. występuje bowiem tylko wówczas, gdy między badanymi zjawiskami w ogóle istnieje obiektywny związek przyczynowy. W przedmiotowej sprawie brak możliwości wynajęcia przez powodów lokalu mieszkalnego, czyli tzw. skutek, wynika z niedostarczenia przez pozwanego lokalu socjalnego osobie uprawnionej, gdyż osoba ta, pomimo wyroku eksmisyjnego, ma prawo zajmować sporny lokal do czasu zapewnienia im przez gminę lokalu socjalnego. Bezspornym jest, iż pozwany takiego lokalu nie udostępnił, co jest tzw. przyczyną, o której mowa wyżej.

Reasumując, na gruncie art. 18 ust. 3 i 5 ustawy o ochronie praw lokatorów nie budzi wątpliwości przekonanie, iż pozostaje w normalnym związku przyczynowym z zaniechaniem przez gminę wypełnienia obowiązku dostarczenia lokalu socjalnego osobie do tego uprawnionej, strata właściciela lokalu mieszkalnego spowodowana nieuiszczeniem przez byłego lokatora opłat za używanie zajmowanego lokalu i że za i tę postać szkody gmina ponosi odpowiedzialność na podstawie art. 417 § 1 k.c. (vide: Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 13 stycznia 2010 r. II CSK 323/2009).

Oczywistym w przedmiotowej sprawie jest, że właściciel lokalu z uwagi na zajmowanie przez osobę uprawnioną do lokalu socjalnego lokalu, którego dotyczy eksmisja, nie mógł tego lokalu wynająć i uzyskać z tego tytułu dochodu.

W niniejszej sprawie powodowie podnosili, że odszkodowanie od pozwanego za niedostarczenie lokalu socjalnego osobie uprawnionej powinno również obejmować poniesione przez niego opłaty za wywóz nieczystości stałych (śmieci), za zimną wodę oraz za domofon. Pozwany kwestionował to żądanie w zakresie opłat za domofon.

Odnosząc się do tej kwestii Sąd podziela pogląd Sądu Najwyższego, że odszkodowanie przysługujące właścicielowi lokalu na podstawie art. 18 ust. 5 u.o.p.l. może obejmować opłaty związane z korzystaniem z lokalu (por. uchwała SN z dnia 16 maja 2012 r. sygn. III CZP 12/12). Konieczność ponoszenia przez właściciela lokalu kosztów związanych z korzystaniem z mieszkania przez lokatorów, którzy nie ponoszą takich opłat, jest co do zasady normalnym następstwem niewykonania przez gminę obowiązku dostarczenia im lokalu socjalnego. Nie ma podstaw do innego traktowania - jako elementu szkody - strat wynikających z niemożliwości uzyskania czynszu najmu i strat będących następstwem konieczności ponoszenia przez samego właściciela opłat za korzystanie z lokalu obejmujących np. należności za wodę, energię elektryczną i ogrzewanie mieszkania.

Z powyższego wynika, że powodowie co do zasady mogli domagać się w niniejszej sprawie również odszkodowania za szkodę jakiej doznali w związku z koniecznością poniesienia opłat związanych z korzystaniem z lokalu przez osoby objęte wyrokiem eksmisyjnym, w tym i opłat za domofon.

W przedmiotowej sprawie pozwany kwestionował wskazaną w pozwie wysokość czynszu najmu, jaką powodowie mogliby uzyskać, gdyby wynajęli lokal na wolnym rynku, a którą powodowie oszacowali na 1.750 zł.

Z opinii biegłego sądowego E. B. wynikało, że łączny czynsz najmu w okresie objętym żądaniem pozwu wyniósłby 12.250 zł. Miesięczny czynsz wynosiłby 1.750 zł. W ocenie powodów miesięczna równowartość czynszu to kwota minimum 2.000 zł. Powodowie wskazali, że dochodzą odszkodowania wyłącznie w stosunku do swojego udziału w nieruchomości w wysokości 7/8, tj. w kwocie 1.750 zł miesięcznie (2.000 zł x 7/8). Sąd doszedł do przekonania, iż roszczenie powoda jest uzasadnione i uznał, iż należy mu się odszkodowanie za niedostarczenie lokalu socjalnego w łącznej wysokości 12.250 zł (7 miesięcy x 1.750 zł), o czym na mocy art. 18 ust. 5 ustawy o ochronie praw lokatorów w związku z art. 417 § 1 k.c. orzeczono w punkcie I sentencji wyroku.

O żądaniu odsetkowym Sąd orzekł mając na uwadze treść art. 481 § 1 i 2 k.c., zgodnie z którego treścią jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona, należą się odsetki ustawowe. W myśl art. 455 k.c., jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania.

Należy zaznaczyć, że sam fakt wydania wyroku eksmisyjnego, w którym orzeczono o uprawnieniu byłego lokatora do otrzymania lokalu socjalnego, nie oznacza, że automatycznie gmina, która jest obowiązana taki lokal dostarczyć, pozostaje w opóźnieniu w zapłacie odszkodowania z tym związanego. Gmina musi zostać każdorazowo wezwana do zapłaty przez właściciela, gdyż mogą wystąpić sytuacje np. dobrowolnej wyprowadzki byłego lokatora lub uiszczenia przez niego odszkodowania, która to sytuacja zwalniałaby gminę z dalszej odpowiedzialności. Trudno więc uznać, aby gmina zawsze obowiązana była uiszczać odszkodowanie na rzecz właściciela bez uprzedniego wezwania do zapłaty za konkretny okres.

Pismem z dnia 25 sierpnia 2021 r., nadanym do pozwanego przesyłką pocztową w dniu 26 sierpnia 2021 r., pełnomocnik powodów wezwał pozwanego w imieniu powodów do zapłaty kwoty 10.768,17 zł (za okres od marca do sierpnia 2021 r.) w terminie do dnia 3 września 2021 r. Istniały więc podstawy do zasądzenia odsetek ustawowych za opóźnienie od tej kwoty od dnia 4 września 2021 r. Co do kwoty odszkodowania za wrzesień 2021 r. ww. wezwanie tego okresu nie obejmowało, zatem przyjąć należało, że wezwanie pozwanego do zapłaty nastąpiło poprzez wniesienie pozwu, co miało miejsce w dniu 25 października 2022 r. Stąd, co do pozostałej kwoty za dalszy okres tj. 1.794,69 zł odsetki ustawowe za opóźnienie Sąd zasądził od dnia wytoczenia powództwa tj. 25 października 2022 r. do dnia zapłaty.

KOSZTY PROCESU:

O kosztach sąd orzekł w punkcie II wyroku na podstawie art. 98 k.p.c. kwotę 5.584 zł stosując zasadę zgodnie, z którą strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony obciążając kosztami w całości pozwanego. Na koszty procesu poniesione przez powodów składały się kwota 750 zł tytułem opłaty od pozwu, kwota 34 zł tytułem opłat od pełnomocnictw, kwota 1.200 zł uiszczona tytułem zaliczki na poczet opinii biegłego sądowego oraz kwota 3.600 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego, zgodnie z § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

Od kosztów procesu powodom należą się również odsetki ustawowe za opóźnienie liczone od daty uprawomocnienia się wyroku.

Pełnomocnik powodów wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego osobno dla powoda i osobno dla powódki, w podwójnej wysokości oraz zaznaczył, że zachowanie pozwanego jest nielojalne i stanowi nadużycie prawa procesowego.

W wyroku z dnia 9 lutego 2021 r. Sąd Apelacyjny w Krakowie w sprawie o sygn. I AGa 231/19 zaprezentował pogląd, zgodnie z którym zakaz nadużycia praw procesowych należy uznać, obok zasady efektywności i równouprawnienia stron, za istotny element rzetelnego procesu. Sąd orzekający może i powinien przeciwdziałać podejmowaniu przez stronę czynności paraliżujących tok postępowania sądowego i tym samym pozbawiających przeciwnika procesowego możliwości uzyskania efektywnej ochrony. Pełnomocnik powodów nie sprecyzował na czym miałoby polegać nielojalne zachowanie pozwanego, nie zgadzając się z taktyką procesową stosowaną przez pozwanego. Wobec tego Sąd nie był w stanie zweryfikować jakie zachowanie pozwanego miałoby być nielojalne na gruncie obecnie obowiązującego przepisu art. 4 ¹ k.p.c. W świetle powyższego zarzut ten nie mógł być zasadny, a co za tym idzie wniosek o przyznanie kosztów procesu w podwójnej wysokości nie mógł zasługiwać na uwzględnienie.

Możliwość przyznania wynagrodzenia w stawce podwyższonej nie jest automatyczna czy zależna od usytuowania wysokości dochodzonego roszczenia w górnej granicy lecz od rodzaju i stopnia zawiłości sprawy oraz niezbędnego nakładu pracy pełnomocnika. Za trafne należy uznać stanowisko Sądu Najwyższego, wedle którego, jeżeli przemawia za tym niezbędny nakład pracy pełnomocnika, charakter sprawy oraz jego wkład w przyczynienie się do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia, wówczas sąd może zasądzić opłatę wyższą, która nie może jednak przewyższyć sześciokrotnej stawki minimalnej ani wartości przedmiotu sprawy (por. post. SN z dnia 21 grudnia 2010 r., III CZ 64/10, lex nr 1223593). Sąd ustosunkowując się do wniosku strony o zasądzenie kosztów ponad stawkę minimalną, zobowiązany jest ocenić zawiłość sprawy oraz wkład pracy reprezentującego stronę pełnomocnika. Sąd przyjął, że charakter sprawy i czynności dokonane przez radcę prawnego w imieniu strony w toku niniejszego postępowania, nie uzasadniały przyznania wynagrodzenia w podwójnej stawce. Niniejsza sprawa dotyczy roszczeń odszkodowawczych za bezumowne korzystanie z lokalu. Analiza akt przedmiotowej sprawy dowodzi, iż nie była ona wielowątkowa pod względem okoliczności spornych i zakresu twierdzeń podnoszonych przez strony. Materia rozważanej sprawy na tle innych spraw o odszkodowanie nie należy do złożonych, także sama ilość zgromadzonych w sprawie dowodów nie przesądza o stopniu skomplikowania sprawy. W ocenie Sądu rozważana sprawa na tle innych spraw o odszkodowanie należy do spraw modelowych. Fakt, że w niniejszej sprawie dopuszczono dowód z opinii biegłego sądowego nie ma wpływu na ocenę stopnia jej trudności uzasadniającej przyznanie wynagrodzenia w stawce przekraczającej wysokość stawki minimalnej. W tym zakresie czynności zawodowego pełnomocnika obejmowały zapoznanie się z treścią opinii i udział w rozprawie. Zarówno nakład pracy oraz charakter sporu uzasadniały przyznanie pełnomocnikowi powodów zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w minimalnej stawce, nadto pełnomocnik powodów nie przedstawił argumentów za ich zasądzeniem w podwójnej stawce.

Następnie, kwota 2551,17 zł stanowiąca koszt przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego w części (1.200 zł) została pokryta z zaliczki uiszczonej przez powodów, a w pozostałej części tymczasowo ze środków Skarbu Państwa. Z tego względu działając na podstawie art. 98 k.p.c. w związku z art. 113 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych Sąd nakazał pobrać od pozwanego, który proces przegrał kwotę 1.351,17 zł (punkt III. wyroku) tytułem nierozliczonych kosztów sądowych.

Asesor sądowy Michał Przybył