Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Poznań, 7 lipca 2022 roku

Sąd Rejonowy Poznań Nowe Miasto i Wilda w Poznaniu V Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: sędzia Aneta Sobolewska-Żukiel

po rozpoznaniu 7 lipca 2022 roku w (...)

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa Centrum (...) S.A. z siedzibą w W.

przeciwko L. G., A. G.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanych solidarnie na rzecz powoda 24.287,05 zł (dwadzieścia cztery tysiące dwieście osiemdziesiąt siedem złotych pięć groszy) wraz z odsetkami umownymi w wysokości czterokrotności stopy lombardowej NBP rocznie ale nie więcej niż w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od 10 września 2018 roku do dnia zapłaty,

2.  kosztami procesu obciąża pozwanych i z tego tytułu zasądza solidarnie od pozwanych na rzecz powoda 3.921 zł, w tym 3.600 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego powoda.

sędzia Aneta Sobolewska-Żukiel

UZASADNIENIE

Pozwem wniesionym 10 września 2018 r. powód Syndyk masy upadłości Spółdzielczej (...) w upadłości likwidacyjnej z siedzibą w G. wniósł o zasądzenie solidarnie od pozwanych L. G. i A. G. kwoty 24.287,05 zł wraz z odsetkami umownymi w wysokości czterokrotności stopy lombardowej NBP rocznie, ale nie więcej niż w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, a także o zasądzenie zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że wskazanej wyżej kwoty domaga się z tytułu wierzytelności wynikającej z umowy pożyczki, jaką pozwany zawarł z poprzednikiem prawnym powoda- (...) (...). Spłatę pożyczki poręczyła pozwana. Pozwany nie wykonywał zobowiązania ciążącego na nim w związku z zawartą umową, wobec czego poprzednik powoda wezwał go do zapłaty, a następnie wypowiedział umowę. Wierzytelność z tytułu umowy stała się wymagalna 19 listopada 2015 r. Na dochodzoną należność składają się:

- 20.434,01 zł z tytułu niespłaconego kapitału oraz

- 3.953,04 zł z tytułu odsetek umownych za opóźnienie.

19 października 2018 r. referendarz sądowy wydał nakaz zapłaty.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwani wnieśli o oddalenie powództwa w całości oraz o zasadzenie na jej rzecz zwrotu kosztów procesu. Pozwani podnieśli zarzut przedawnienia roszczenia oraz wskazali, że nie otrzymywali korespondencji kierowanej do nich na etapie przedprocesowym, albowiem nie była ona kierowana na adres, pod którym pozwani faktycznie zamieszkiwali. W dalszych pismach podnieśli nadto, że udzielenie pożyczki związane było z obowiązkowym ubezpieczeniem, zaś sama umowa zawierała postanowienia abuzywne. Wskazali również, że z uwagi na upadłość powoda nie mieli komu zgłosić zmiany swego adresu oraz tej okoliczności, że uiszczane przez nich raty wracają nieodebrane.

Pismem z dnia 10 grudnia 2021 r. do sprawy w miejsce dotychczasowego powoda wstąpiła Centrum (...) S.A. z siedzibą w W., jako nabywca przedmiotowej wierzytelności.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

27 grudnia 2012 r. pozwany zawarł ze Spółdzielczą (...) z siedzibą w G. (dalej: (...)) umowę pożyczki nr (...), Umowa została zawarta na okres od 27 grudnia 2012 r. do 30 listopada 2020 r., zaś wedle jej treści na całkowitą kwotę do zapłaty – 53.619,12 zł (ust. 12 umowy) - składały się:

- kapitał 24.550 zł (ust. 5)

- odsetki umowne naliczone za cały okres obowiązywania umowy 24.104,91 zł (ust. 18),

- koszt prowadzenia rachunku 480 zł (ust. 19)

- opłata przygotowawcza 20 zł (ust. 19),

- wpisowe i udział w (...) 2 zł (ust. 19) oraz

- opłata za ubezpieczenie 2.498,21 zł (ust. 24 lit. a).

Poza ubezpieczeniem oraz poręczeniem przez pozwaną (poręczenie w rozumieniu k.c. ), umowa nie przewidywała innych zabezpieczeń spłaty.

Zgodnie z ust. 35 umowy, pożyczkobiorca zobowiązywał się do informowania (...) o każdej zmianie danych osobowych oraz adres; zgodnie z § 63 Regulaminu pożyczek obowiązek ten spoczywał także na poręczycielu. Natomiast wedle ust. 32 umowy, pożyczkodawca mógł ja wypowiedzieć z 30-dniowym terminem wypowiedzenia w przypadku stwierdzenia , że warunki udzielenia pożyczki nie zostały dotrzymane lub tez w przypadku , gdy pożyczkobiorca nie zapłacił w terminach określonych w umowie pełnych rat pożyczki za co najmniej dwa okresy płatności – po uprzednim wezwaniu listem poleconym do zapłaty zaległych rat w terminie nie krótszym niż 7 dni (ust. 32).

okoliczność bezsporna, a nadto dowód: umowa z dnia 27.12.2012 r. z zał. (k. 107-111), Regulamin udzielania pożyczek (...) (k. 141-147)

Pozwany jako swój adres zamieszkania wskazał w umowie „(...)-(...) P., ul. (...)” (k. 107), jest to adres jego domu rodzinnego, pozwana zaś wskazała „(...)-(...) G. W.., M. 60E/8” (k. 109v). Przedmiot umowy wydano 27 grudnia 2012 r.

dowód: umowa z dnia 27.12.2012 r. z zał. (k. 107-111), przesłuchanie pozwanych (k. 158-160), zestawienie operacji na koncie IKS (k. 148)

Podczas zawierania umowy pożyczki pozwany nie zapoznał się dokładnie z treścią dokumentów, jedynie je przejrzał. Pozwana przeczytała umowę na miejscu. Pozwani nie prosili o dodatkowy termin na zapoznanie się z treścią dokumentów.

dowód: przesłuchanie pozwanych (k. 158-160)

W dniu 19 grudnia 2012 r. pozwani zawarli umowę kredytu mieszkaniowego na zakup nieruchomości lokalowej położonej w P. przy ul. (...)/lok. (...). Do mieszkania tego pozwani przeprowadzili się na początku 2013 r.

okoliczność bezsporna, a nadto dowód: str. 1 umowy kredytu (k. 127), przesłuchanie pozwanych (k. 158-160)

Pożyczka, z której wynika wierzytelność dochodzona niniejszym pozwem, przeznaczona była na wyposażenie mieszkania, które pozwani zakupili pod koniec 2012 r. Do mieszkania tego, położonego w P. przy ul. (...)/lok.(...), pozwani przeprowadzili się w 2013 r., nie informując (...) o zmianie adresu. W chwili zawierania umowy pozwana mieszkała w wynajętym mieszkaniu przy ul. (...).

dowód: przesłuchanie pozwanych (k. 158-160)

12 grudnia 2014 r. w KRS (...) ujawniono wpis dotyczący ogłoszenia upadłości (...) wraz z likwidacją jego majątku oraz dane syndyka.

dowód: KRS (...) (k. 103-104)

Pozwany dowiedział się o upadłości powoda i zaprzestał regulowania należności wynikających z umowy. Pozwany pozostawał w przeświadczeniu, że wobec upadłości (...) należności zostaną pokryte z ubezpieczenia i nie szukał porady prawnej co do tego, jak winien postąpić w sytuacji, w której doszło do upadłości powoda.

Wobec braku zapłaty rat, pismami z 13 lutego 2015 r. pełnomocnik Syndyka masy upadłości (...) wezwał pozwanych do zapłaty zaległości w terminie 7 dni oraz terminowego regulowania należności wynikających z umowy – pod rygorem wypowiedzenia umowy. Pisma te kierowane były na adres: „(...)-(...) P., ul. (...)”

dowód: przesłuchanie pozwanych (k. 158-160), pisma z dnia 13 lutego 2015 r. (k.112- 113)

Pismem z 12 października 2015 r. pełn. Syndyka masy upadłości (...) wypowiedział pozwanemu umowę. Pismo to, kierowane na adres: „ (...)-(...) P., ul. (...)”, pozwany odebrał osobiście w dniu 19 października 2015 r.

dowód: pismo z dnia 12 października 2015 r. wraz z dowodem odebrania (k.114- 115, k. 155), przesłuchanie pozwanego (k. 159)

Pismem z tej samem daty pełn. Syndyka sformułował zawiadomienie poręczyciela o wypowiedzeniu. Pismo to zaadresowano: „(...)-(...) P., ul. (...)”

dowód: pismo z dnia 12 października 2015 r. (k. 116)

1 marca 2019 r. Syndyk masy upadłości (...) w likwidacji sprzedał wierzytelność wynikającą z przedmiotowej umowy Centrum (...) S.A. z siedzibą w W..

Okoliczność bezsporna

Powyższy stan faktyczny został ustalony na podstawie okoliczności bezspornych, uznanych za przyznane, przedłożonych przez powoda dokumentów prywatnych, poświadczonych za zgodność z oryginałem przez profesjonalnego pełnomocnika bądź przedłożonych w oryginale oraz zeznań pozwanych. Sąd nie znalazł podstaw, by kwestionować wiarygodność z złożonych zeznań. Były one bowiem spójne, jasne i konsekwentne.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności należy zauważyć, że powód wniósł pozew w elektronicznym postępowaniu upominawczym w dniu 10 września 2018 r. Zatem w niniejszej sprawie, z uwagi na treść art. 11 ust. 1 pkt 3) ustawy z 4 lipca 2019 roku o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego oraz innych ustaw, do czasu zakończenia postępowania w instancji, znajdą zatem zastosowanie przepisy w brzmieniu dotychczasowym.

Nadto, wedle art. 192 pkt 3) k.p.c., regulującego skutki doręczenia pozwu, z chwilą jego doręczenia zbycie w toku sprawy rzeczy lub prawa, objętych sporem, nie ma wpływu na dalszy bieg sprawy; nabywca może jednak wejść na miejsce zbywcy za zezwoleniem strony przeciwnej. Zmiana podmiotowa po stronie powodowej była co do zasady dopuszczalna. Pozwani wyrazili na nią zgodę na rozprawie w dniu 19 listopada 2021 r.

Przechodząc do meritum należy zauważyć, że w sprawie bezsporny był fakt zawarcia umowy oraz dokonanie przez pozwanego częściowej spłaty wynikających z niej należności.

Odnośnie zarzutu braku skutecznego wypowiedzenia umowy:

Pozwani podnosili, że nie doręczono im korespondencji, jaką na etapie przedprocesowym kierował do nich pełnomocnik Syndyka (...), a to z uwagi na to, że w 2013 r. przeprowadzili się na ul. (...) i od tej pory stale tam zamieszkują. Należy jednak zauważyć, że zgodnie z ust. 35 umowy pożyczkobiorca zobowiązywał się do informowania (...) o każdej zmianie danych osobowych oraz adresu; zgodnie z § 63 Regulaminu pożyczek obowiązek ten spoczywał także na poręczycielu. Przed zawarciem umowy pozwanemu doręczono zarówno wzorzec umowy, jak i jej załączniki, m.in. regulamin (ust. 36 w zw. z ust. 40 i 42 umowy).

Pozwani przeprowadzili się na ul. (...) już w 2013 r., tj. bezpośrednio po zakupie mieszkania, nie poinformowali jednak o tym fakcie (...). Już sama ta okoliczność wyłącza w ocenie Sądu możliwość skutecznego powoływania się na niedoręczenie korespondencji. Należy też zauważyć, że pozwani nie wykazali, by ewentualne trudności ze skomunikowaniem się z wierzycielem w sprawie spłat bądź wskazania aktualnego adresu występowały już w 2013 r., skoro wpisu dotyczący ogłoszenia upadłości (...) wraz z likwidacją jego majątku dokonano dopiero w połowie grudnia 2014 r. Warto nadmienić, że wpis ten zawiera dane personalne syndyka, zatem w dobie powszechnej dostępności informacji via internet, możliwe było ustalenie sposobu skontaktowania się z nim.

Z uwagi na brak spłaty pożyczka została wypowiedziana pismem z 12 października 2015 roku. Pomimo przeprowadzki, powód odebrał oświadczenie o wypowiedzeniu osobiście w dniu 19 października 2015 r. w swoim domu rodzinnym, tj. pod adresem „P., ul. (...)”, wskazanym także w umowie. Należy w tym miejscu zaznaczyć, że choć pozwany wyrażał wątpliwości co do tego, czy w dniu 19 października 2015 r. odebrał wypowiedzenie z 12 października 2015 r., to jednak nie przedstawił jakiegokolwiek dowodu na okoliczność, by poprzednik powoda kierował do niego w tym okresie jakieś inne pismo, które ew. mogłoby zostać przez pozwanego odebrane w tymże dniu.

W tej sytuacji wypowiedzenie należało uznać za skuteczne. Fakt, że korespondencja została wysłana na nieaktualny adres pozwanego pozostaje w tym zakresie bez znaczenia, skoro pozwany ostatecznie odebrał oświadczenie powoda o wypowiedzeniu.

Odnośnie zarzutu przedawnienia roszczenia

Skoro wypowiedzenie doręczono skutecznie w dniu 19 października 2015 roku, od 20 października 2015 roku biegł 30- dniowy termin wypowiedzenia, który skończył się 18 listopada 2015 roku. Zatem od 19 listopada 2015 roku roszczenie stało się wymagalne. Umowa pożyczki przedawnia się w terminie 3 lat, jako związana z prowadzeniem działalności gospodarczej. Pozew został wniesiony 10 września 2018 r., a więc przed upływem terminu przedawnienia. W konsekwencji należało uznać, że roszczenie powoda nie jest przedawnione.

Odnośnie klauzul abuzywnych

Pozwani podnieśli, że abuzywne są klauzule zawarte w ust. 35 oraz 22 umowy.

Należy zatem zauważyć, że ust. 35 umowy reguluje wyłącznie obowiązek poinformowania o zmianie adresu. Tymczasem klauzule przywołane przez pozwanych jako uznane za niedozwolone zostały uznane za takie z uwagi na to, że określają skutek niepoinformowania o zmianie adresu w postaci przyjęcia korespondencji za doręczoną. Innymi słowy, przewidziany w ust. 35 umowy obowiązek informowania o zmianie adresu jest czym innym, niż skutek w postaci przyjęcia korespondencji za doręczoną, a w konsekwencji zarzut abuzywności ust. 35 umowy okazał się być bezzasadny.

Odnosząc się do zarzutu abuzywności zapisów zawartych w ust. 22 umowy należy wskazać, że powód dochodzi wyłącznie spłaty kapitału oraz odsetek ( vide: uzasadnienie pozwu), zatem pozwany nie został opłatami dodatkowymi obciążony. Okoliczności, by w skład roszczenia wchodziły także opłaty dodatkowe, pozwany nie wykazał. Tym samym ewentualnie abuzywny charakter zapisów ust. 22 umowy pozostaje bez znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy.

Odnośnie umowy ubezpieczenia:

Wzorzec umowy pożyczki przewidywał trzy postacie zabezpieczenia jej spłaty: przystąpienie do umowy grupowego ubezpieczenia, poręczenie wg prawa cywilnego oraz poręczenie wekslowe. Jak wynika z umowy, w ramach zabezpieczenia pozwani zdecydowali się zawrzeć umowę ubezpieczenia, zaś dodatkowo poręczenia wg prawa cywilnego udzieliła żona pozwanego.

Pozwani podnieśli, że oczekiwali, że wobec upadłości (...) to ubezpieczyciel pokryje pożyczkę. Należy zauważyć, że w tym zakresie ciężar dowodu obciążał pozwanych, tymczasem do akt sprawy nie złożono żadnych dokumentów dotyczących tego ubezpieczenia. Nie wiadomo więc, jakie są warunki ubezpieczenia i czy zostały spełnione, a już w szczególności – czy umowa ubezpieczenia w ogóle przewidywała zaspokojenie przez ubezpieczyciela masy upadłości w razie ogłoszenia upadłości wierzyciela, a nie pożyczkobiorców.

Mając z kolei na względzie to, ze umowa trwać miała blisko 8 lat, samej wysokości składki (10% wartości pożyczki) nie sposób uznać za rażąco wygórowaną.

Wedle art. 720 § 1 k.c., przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Powód wykazał, że doszło do wydania przedmiotu pożyczki i częściowej tylko spłaty. Zatem to na stronie pozwanej spoczywał obowiązek wykazania, że przedmiot umowy został zwrócony w całości lub w części, a jeśli w części – to w konkretnie jakiej. Ciężarowi temu pozwani nie sprostali, zatem powództwo należało uwzględnić.

Natomiast zgodnie z art. 876 k.c., przez umowę poręczenia poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela wykonać zobowiązanie na wypadek, gdyby dłużnik zobowiązania nie wykonał (§ 1); oświadczenie poręczyciela powinno być pod rygorem nieważności złożone na piśmie (§ 2). Art. 880 k.c. statuuje obowiązek niezwłocznego poinformowania poręczyciela przez wierzyciela o tym, że dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia. Natomiast wedle brzmienia art. 881 k.c., w braku odmiennego zastrzeżenia poręczyciel jest odpowiedzialny jak współdłużnik solidarny. Przenosząc powyższe na kanwę niniejszego procesu trzeba stwierdzić, że wierzyciel poinformował pozwaną o opóźnieniach w płatnościach na adres, który pozwana sama mu wskazała, lecz pod którym nie odbierała korespondencji. Nie jest to okoliczność, która mogłaby w jakikolwiek sposób obciążać wierzyciela.

Dodatkowo podkreślić należy, że obowiązek niezwłocznego zawiadomienia poręczyciela o opóźnieniu dłużnika w spełnieniu świadczenia wynikający z art. 880 k.c. ma jedynie charakter informacyjny i w żadnym wypadku nie stanowi dodatkowej przesłanki wymagalności zobowiązania poręczyciela. Obowiązek spełnienia świadczenia przez poręczyciela aktualizuje się bowiem przez sam fakt wymagalności wierzytelności zabezpieczonej, niezależnie od wywiązania się przez wierzyciela z obowiązku zawiadomienia o opóźnieniu w świadczeniu przez dłużnika głównego. W konsekwencji zaniechanie zawiadomienia nie skutkuje automatycznie modyfikacją zakresu odpowiedzialności poręczyciela, ani tym bardziej nie może prowadzić do automatycznego zwolnienia poręczyciela z obowiązku świadczenia na rzecz wierzyciela (por. wyrok Sadu Apelacyjnego w Warszawie z 24 kwietnia 2019 roku, VI ACa 53/18, Lex nr 2704203.

Jednocześnie, wobec braku odmiennych uregulowań w umowie pożyczki, odpowiedzialność pozwanej za zobowiązanie wynikające z tej umowy jest solidarna wraz z pożyczkobiorcą.

Mając powyższe rozważania na uwadze powództwo należało uwzględnić w całości.

O kosztach orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. Na koszty te złożyło się 3.600 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego pozwanej (§ 2 pkt 5 rozporządzenia MS z 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych), opłata od pozwu w kwocie 304 zł oraz 17 zł tytułem opłaty od pełnomocnictwa.

Sędzia Aneta Sobolewska- Żukiel