Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 października 2024 roku

Sąd Okręgowy w Poznaniu XIV Zamiejscowy Wydział Cywilny z siedzibą w Pile

w składzie następującym:

Przewodniczący sędzia Jacek Grudziński

Protokolant st. sekr. sąd. Agnieszka Oszczypała

po rozpoznaniu w dniu 29 października 2024 r. w Pile

sprawy z powództwa J. G.

przeciwko K. G.

o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli

1.  Oddala powództwo;

2.  Zasądza od powoda na rzecz pozwanej 5434 zł (pięć tysięcy czterysta trzydzieści cztery złote) tytułem kosztów zastępstwa procesowego z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Jacek Grudziński

Sygn. akt XIV C 78/23

UZASADNIENIE

W dniu 18 stycznia 2023 r. powód J. G. wniósł pozew, w którym domagał się, aby pozwana K. G. złożyła oświadczenie o zwrotnym przeniesieniu na powoda własności darowanych jej na podstawie umowy darowizny zawartej przed notariuszem J. M. w dniu 28.03.2019 r. pomiędzy J. G. a K. G., nieruchomości w postaci:

- niezabudowanej nieruchomości o wartości 75.000 zł położonej w K., gmina M. stanowiącej działkę nr (...) o obszarze 1.0012 ha, dla której Sąd Rejonowy w Wągrowcu prowadzi księgę wieczystą nr (...);

- niezabudowanej nieruchomości o wartości 75.000 zł położonej w K., gmina M. stanowiącej działkę nr (...) o obszarze 1.0009 ha, dla której Sąd Rejonowy w Wągrowcu prowadzi księgę wieczystą nr (...).

Ponadto powód wniósł o zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów postępowania według norm przypisanych.

W odpowiedzi na pozew pozwana K. G. wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów postępowania według norm przypisanych, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego i uiszczonej opłaty skarbowej od pełnomocnictwa, z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od daty uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

Sąd ustalił, co następuje:

Powód J. G. i K. G. pozostają w związku małżeńskim od 2017 roku.

W dniu 28 marca 2019 r. powód darował swojej małżonce (pozwanej) dwie nieruchomości w postaci:

- niezabudowanej nieruchomości o wartości 75.000 zł położonej w K., gmina M. stanowiącej działkę nr (...) o obszarze 1.0012 ha, dla której Sąd Rejonowy w Wągrowcu prowadzi księgę wieczystą nr (...);

- niezabudowanej nieruchomości o wartości 75.000 zł położonej w K., gmina M. stanowiącej działkę nr (...) o obszarze 1.0009 ha, dla której Sąd Rejonowy w Wągrowcu prowadzi księgę wieczystą nr (...).

/ dowód: akt notarialny z dnia 28 marca 2019r., repetytorium A nr (...) (k. 14-17)/

W dniu 3 maja 2022 r. powód został zatrzymany z uwagi na zawiadomienie złożone przez pozwaną, dotyczące wieloletniego znęcania się przez powoda nad pozwaną.

W dniu 31 sierpnia 2022 r. powód wystosował do pozwanej pismo, w którym odwołał darowiznę w.w. niezabudowanych nieruchomości, z uwagi na rażącą niewdzięczność pozwanej. W związku z odwołaniem darowizny, powód wezwał pozwaną, aby w terminie 7 dni od doręczenia jej oświadczenia o odwołaniu darowizny przeniosła na rzecz powoda prawo własności do przedmiotów darowizny, w biurze notarialnym, w którym darowizna została udzielona. Powyższe pismo zostało odebrane przez pozwaną dnia 31 sierpnia 2022 r. Pozwana nie udzieliła odpowiedzi na pismo powoda jak i nie dokonała zwrotnego przeniesienia prawa własności co do żądanych nieruchomości.

/ dowód: pismo powoda z dnia 31 sierpnia 2022r. wraz z potwierdzeniem odbioru (k. 18-19)/

Przed tutejszym Sądem toczy się postępowanie rozwodowe pomiędzy stronami postępowania, pod sygnaturą akt XIV C 841/22. Sprawa została wszczęta z powództwa K. G.. Sprawa toczy się od 2, 5 roku, a strony zarzucają sobie wzajemnie winę w rozkładzie pożycia małżeńskiego stron.

Strony postępowania pozostają w silnym konflikcie, obarczają się wzajemną winą za rozkład pożycia małżeńskiego, a ponadto inicjują przeciwko sobie inne postępowania. Pozwana oskarżyła powoda o wieloletnie znęcanie się psychiczne i fizyczne, oraz naruszenie jej miru domowego. Powód oskarżał pozwaną min. o sfałszowanie jego podpisu, przywłaszczenia mienia, złożenie fałszywego zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa znęcania się przez powoda nad pozwaną. Na skutek zawiadomień powoda nie zostało wszczęte żadne postępowanie karne przeciwko pozwanej.

Wyrokiem z dnia 11 kwietnia 2024 r. Sąd Rejonowy w Wągrowcu uznał oskarżonego J. G. za winnego tego, że od 2006 r. do 02.05.2022 r. w K., z różnym nasileniem znęcał się psychicznie i fizycznie nad pozostającą we wspólnym pożyciu, a następnie żoną K. P.- -G. w ten sposób, że kilkukrotnie uderzył ją z otwartej ręki, a także pięścią, kopnął w nogi oraz w pośladki, wykręcał ręce, popychał, kierował pod jej adresem zwroty powszechnie uważane za obelżywe, lekceważył i poniżał, nakazywał opuścić wspólny dom i inne obiekty na posesji, w dniu 14 lutego 2020r. uderzył pokrzywdzoną pięścią w plecy, w dniu 2 maja 2022 r. uderzył ją pięściami po głowie i tułowiu, powodując obrażenia ciała w postaci stłuczeń okolicy potylicznej i ciemieniowej głowy oraz żeber po prawej stronie, naruszając funkcjonowanie organizmu na czas poniżej 7 dni oraz groził jej pozbawieniem życia tj. przestępstwa z art. 207 § 1 k.k. i art. 157 § 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. i za to na podstawie art. 207 §1 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. wymierzył mu karę 8 miesięcy pozbawienia wolności, której wykonanie na podstawie art. 69 § 1 i 2 k.k. w zw. z art. 70 § 2 k.k. warunkowo zawiesił na okres 3 lat próby.

Od powyższego wyroku J. G. złożył apelację. Do dnia dzisiejszego apelacja nie została rozpoznana - wyrok Sądu Rejonowego w Wągrowcu jest nieprawomocny.

/ dowód: wyrok Sądu Rejonowego w Wągrowcu, II Wydziału Karnego z dnia 11 kwietnia 2024r., sygnatura akt II K 734/22 (k. 156-157)/

Pozwana prowadzi własną działalność gospodarczą pod firmą (...). Powód również prowadzi własną działalność gospodarczą pod nazwą (...).

Pozwana działalność gospodarczą prowadzi od 1991 r. Przy czym pozwana zgodziła się na prowadzenie działalności gospodarczej po namowach powoda. Prowadzenie działalności gospodarczej przez pozwaną w znacznej mierze opierało się na wspieraniu działalności gospodarczej powoda poprzez min. przejmowanie pracowników powoda, którzy były zatrudnieni przez pozwaną, a w rzeczywistości świadczyli pracę na rzecz powoda, czy bycie leasingobiorcą maszyn należących i użytkowanych de facto przez powoda.

/ dowód: przesłuchanie pozwanej ( k. 212-213)/

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o następującą ocenę dowodów.

Za wiarygodne należało uznać wszystkie dokumenty znajdujące się w aktach sprawy, które zostały dopuszczone przez Sąd jako dowody w niniejszym postępowaniu, gdyż ich wiarygodność i moc dowodowa nie były kwestionowane w toku postępowania.

Z dużą ostrożnością należało podchodzić do oceny wiarygodności zeznań stron. Jest bowiem oczywiste, iż składając zeznania we własnej sprawie, strony wykazują naturalną skądinąd skłonność do eksponowania okoliczności korzystnych dla siebie oraz kwestionowania okoliczności dla siebie niekorzystnych. Oczywiście nie oznacza to negowania à priori znaczenia dowodowego zeznań stron w przewidywaniu ich subiektywnego nastawienia. Stanowiłoby to bowiem zaprzeczenie celowości instytucji przewidzianej przez przepisy procedury cywilnej (por. orz. SN z dnia 22.08.1950 r. , C 147/50, NP 1951 nr 6, s. 76).

Sąd dał wiarę zeznaniom pozwanej w całości. Przedstawione przez nią okoliczności znalazły odzwierciedlenie w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym. Pozwana przedstawił sytuację panującą między stronami w sposób rzeczowy i obiektywny. Pozwana wskazała, że zaczęła prowadzenie działalności gospodarczej, aby wspomóc powoda, który miał problemy finansowe ze swoją firmą. Pozwana stanowczo zaprzeczyła jakoby złożyła zawiadomienie o znęcaniu się powoda nad jej osobą jedynie po to, aby „zrobić na złość powodowi”.

Dowód z przesłuchania powoda w charakterze strony został pominięty, gdyż powód bez usprawiedliwionej przyczyny nie stawił się na rozprawie.

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 888 k.c., przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swojego majątku. Celem darowizny jest więc dokonanie nieodpłatnego przysporzenia na rzecz obdarowanego, przy czym, co istotne, obdarowany nie jest zobowiązany do żadnego świadczenia ze swej strony na rzecz darczyńcy. Stosownie do art. 898 § 1 k.c., darczyńca może odwołać darowiznę nawet już wykonaną, jeżeli obdarowany dopuścił się względem niego rażącej niewdzięczności.

Zgodnie z utrwalonym stanowiskiem sądów, skuteczne oświadczenie odwołujące darowiznę nieruchomości z powodu rażącej niewdzięczności nie powoduje przejścia własności nieruchomości z obdarowanego na darczyńcę, lecz stwarza jedynie po stronie obdarowanego obowiązek złożenia oświadczenia woli o powrotnym przeniesieniu własności na darczyńcę. Obdarowany ma więc obowiązek zawrzeć z darczyńcą umowę w formie aktu notarialnego przenoszącą własność nieruchomości. Natomiast w razie odmowy, darczyńcy przysługuje roszczenie o stwierdzenie obowiązku złożenia przez obdarowanego odpowiedniego oświadczenia woli (art. 64 k.c.).

W myśl art. 900 k.c., odwołanie darowizny następuje przez oświadczenie złożone obdarowanemu na piśmie.

W przedmiotowej sprawie w dniu 31 sierpnia 2022 r. powód wystosował do pozwanej pismo, w którym odwołał darowiznę niezabudowanych nieruchomości darowanych przez powoda pozwanej na mocy umowy darowizny z dnia 28 marca 2019r., z uwagi na rażącą niewdzięczność pozwanej. W związku z odwołaniem darowizny, powód wezwał pozwaną, aby w terminie 7 dni od doręczenia jej oświadczenia o odwołaniu darowizny przeniosła na rzecz powoda prawo własności do przedmiotów darowizny, w biurze notarialnym, w którym darowizna została udzielona. Powyższe pismo zostało odebrane przez pozwaną dnia 31 sierpnia 2022r.

W związku z tym podać należy, że jak już wcześniej wskazano, darczyńca może odwołać darowiznę nawet już wykonaną, jeżeli obdarowany dopuścił się względem niego rażącej niewdzięczności. Pod pojęcie rażącej niewdzięczności podpadają tylko takie zachowania obdarowanego, które są świadomie skierowane przeciwko darczyńcy i podejmowane są w nieprzyjaznym zamiarze. Chodzi tu więc przede wszystkim o przestępstwa przeciwko darczyńcy (przeciwko życiu, zdrowiu, czci czy mieniu) oraz o naruszenie przez obdarowanego obowiązków wynikających ze stosunków osobistych łączących go z darczyńcą, jak np. odmowa udzielenia pomocy w chorobie, mimo oczywistej ku temu możliwości. Wyłączone z pojęcia rażącej niewdzięczności są natomiast krzywdy czy przykrości wyrządzone w sposób nieświadomy, niezamierzony, popełnione w uniesieniu czy rozdrażnieniu, zwłaszcza wywołanym zachowaniem darczyńcy. Czyny dowodzące niewdzięczności muszą świadczyć o znacznym natężeniu złej woli obdarowanego, na co wskazuje użycie przez ustawodawcę przymiotnika „rażąca” dla opisania rodzaju niewdzięczności uzasadniającej odwołanie darowizny. Nie uzasadnia więc odwołania darowizny dopuszczenie się przez obdarowanego takich czynów, które w danych okolicznościach i warunkach nie wykraczały poza zwykłe przypadki życiowych konfliktów.

Skuteczne odwołanie darowizny - poza koniecznością złożenia wobec obdarowanego oświadczenia woli w tym przedmiocie - wymaga jednak przede wszystkim zaistnienia ustawowych przesłanek do dokonania tej czynności, czyli dopuszczenia się przez obdarowanego względem darczyńcy rażącej niewdzięczności (art. 898 § 1 k.c.).

Zgodnie z art. 898 § 1 k.c. dla odwołania darowizny nie wystarczy, by zachowanie obdarowanego było uznane za przejaw niewdzięczności. Niewdzięczność ta musi być rażąca, co oznacza, że zachowanie obdarowanego w ocenie większości członków społeczeństwa zostałoby uznane za wyrządzające dotkliwe zło darczyńcy (por. np. wyroki SN z 29 października 1999 r., I CKN 174/98; z 15 czerwca 2010 r., II CSK 68/10; z 25 listopada 1999 r., II CKN 600/98; z 15 lutego 2012 r., I CSK 278/11; z 9 października 2014 r., I CSK 556/13; z 29 kwietnia 2016 r., I CSK 209/15). Dla przyjęcia, że niewdzięczność jest rażąca, zasadnicze znaczenie mają motywy działania obdarowanego (por. np. wyroki SN z 7 maja 1997 r., I CKN 117/97; z 17 listopada 2011 r., IV CSK 113/11; z 28 marca 2012 r., V CSK 179/11, OSNC-ZD 2013, nr A, poz. 18; z 9 października 2014 r., I CSK 556/13), przy czym przyjęto, że zachowanie obdarowanego „musi cechować znaczne nasilenie złej woli skierowanej na wyrządzenie darczyńcy krzywdy lub szkody majątkowej” (SN w wyr. z 26 lipca 2000 r., I CKN 919/98). Co do zasady zachowanie stanowiące rażącą niewdzięczność powinno być skierowane wobec darczyńcy, a nie wobec osoby trzeciej, choćby pośrednio było przykre także dla darczyńcy (por. np. uchw. SN z 29 września 1969 r., III CZP 63/69; wyr. SN z 11 marca 2003 r., V CKN 1829/00; wyr. SN z 2 grudnia 2005 r., II CK 265/05; wyr. SN z 28 marca 2012 r., V CSK 179/11, OSNC-ZD 2013, nr A, poz. 18; wyr. SN z 6 sierpnia 2014 r., I CSK 592/13).

Odnosząc wymienione kryteria do stanu faktycznego niniejszej sprawy, należy stwierdzić, że zachowanie pozwanej nie może zostać uznane za rażącą niewdzięczność w stosunku do powoda.

Powód twierdził, że rażącą niewdzięczność pozwanej polegała na tym, że pozwana złożyła zawiadomienie o rzekomym znęcaniu się przez powoda nad pozwaną, a zdaniem powoda takie czyny nie miały miejsca, w wyniku czego powód został niesłusznie zatrzymany, oskarżony o znęcanie nad pozwaną, a wreszcie skazany wyrokiem sądu karnego.

Z twierdzeniami powoda w tym zakresie nie sposób się zgodzić. Co prawda w dniu orzekania w niniejszej sprawie, wyrok Sądu Karnego nie był prawomocny, z uwagi na apelację powoda, to nie sposób uznać, że złożenie przez pozwaną zawiadomienia o możliwości popełnienia przez powoda przestępstwa miało charakter rażącej niewdzięczności.

Pozwana jeżeli czuła się pokrzywdzona przez powoda miała prawo złożyć zawiadomienie o możliwości popełniania przez powoda przestępstwa i nie można takiego zachowania traktować w żadnej mierze za rażącą niewdzięczność. To na Sądzie Karnym spoczywa odpowiedzialność ustalenia, czy powód dopuścił się zarzucanych jej przez pozwaną czynów. Postępowanie dotyczące przestępstwa znęcania się nad współmałżonkiem ma bowiem charakter postępowania toczącego się z urzędu i samo zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa, bez udowodnienia w jakikolwiek sposób, że zawiadomienie to było całkowicie bezzasadne lub złożone jedynie złośliwe, nie może być w żadnej mierze uznane za czyn naganny.

Powód podnosił również, że rażąca niewdzięczność pozwanej miała polegać na rzekomym wyprowadzaniu przez pozwaną środków finansowych należących do firmy powoda, w czasie kiedy powód był zatrzymany z uwagi na postępowanie karne.

Z twierdzeniami powoda w tym zakresie nie sposób się zgodzić. Powód nie potwierdził żadnych dowodów na poparcie swoich twierdzeń w tym zakresie.

Po pierwsze przytaczane przez powoda wydarzenia mające miejsce przed 28 marca 2019r. tj. przed datą zawarcia umowy darowizny nie mają żadnego znaczenia dowodowego dla niniejszej sprawy. Skoro bowiem powód uważał, że pozwana zachowywała się wobec niego wcześniej w sposób niewłaściwy, to nikt nie wymagał od niego, aby dokonał darowizny na rzecz pozwanej.

Po drugie pozwana działalność gospodarczą prowadziła od 1991 r. Przy czym pozwana zgodziła się na prowadzenie działalności gospodarczej po namowach powoda. Prowadzenie działalności gospodarczej przez pozwaną w znacznej mierze opierało się na „wspieraniu” działalności gospodarczej powoda poprzez min. przejmowanie pracowników powoda, którzy były fikcyjnie zatrudnieni przez pozwaną, a w rzeczywistości świadczyli pracę na rzecz powoda, czy bycie leasingobiorcą maszyn należących i użytkowanych de facto przez powoda. Tym samym w toku postępowania dowodowego udowodnione zostało, że działalność gospodarcza pozwanej w głównej mierze miała na celu wspieranie działalności gospodarczej powoda, a nie „wyprowadzanie” środków finansowych przez pozwaną, czego powód z zresztą w żadnej mierze nie wykazał.

Podsumowując, powództwo podlega oddaleniu przede wszystkim z tej przyczyny, że powód nie udowodnił, aby pozwana dopuściła się zachowań, które względem powoda byłyby rażącą niewdzięcznością, stanowiącą w rozumieniu ustawy podstawę odwołania darowizny.

W związku z powyższym Sąd w punkcie pierwszym oddalił powództwo.

W myśl art. 98 § 1 k.p.c. strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Natomiast do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez adwokata zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego adwokata, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony (§ 3).

W przedmiotowej sprawie stroną przegrywającą jest powód, zaś do kosztów procesu poniesionych przez pozwaną zaliczyć należy koszty zastępstwa procesowego w wysokości 5.400 zł (zgodnie z § 2 pkt 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie, Dz.U.2023.1964 ), oraz opłatę skarbową od pełnomocnictwa w kwocie 34 zł.

Tym samym w punkcie drugim wyroku, Sąd zasądził od powoda na rzecz pozwanej 5.434 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty (art. 98 § 1 ¹ k.p.c.).

Mając powyższe na uwadze, na podstawie wyżej powołanych przepisów prawa, orzeczono jak w sentencji wyroku.

Jacek Grudziński