Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 marca 2020r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu Wydział XV Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia Joanna Andrzejak-Kruk

po rozpoznaniu w dniu 23 marca 2020r. w Poznaniu na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) Spółka z o.o. z siedzibą w K.

przeciwko A. C.

o zapłatę

na skutek apelacji wniesionej przez powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Gnieźnie

z dnia 24 września 2019r.,

sygn. akt I.C. 3106/18

1)  oddala apelację,

2)  zasądza od powoda na rzecz pozwanej kwotę 135,-zł z tytułu zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej.

/-/ Joanna Andrzejak-Kruk

UZASADNIENIE

Pozwem złożonym 8.08.2018r. powód (...) Spółka z o.o. w K. wystąpił o zasądzenie od pozwanej A. C. kwoty 1.265,82zł z odsetkami umownymi za opóźnienie od 16.03.2018r. do dnia zapłaty i kosztami procesu. W uzasadnieniu powód podniósł, że jest przedsiębiorcą udzielającym kredytów konsumenckich i zawarł z pozwaną umowę pożyczki nr (...), przekazując jej środki w wysokości 1.000,-zł. Pozwana nie spłaciła pożyczki w terminie i nie zareagowała na późniejsze wezwanie do zapłaty, co uzasadniało wystąpienie z powództwem, zaś na dochodzoną kwotę składają się: 1.000,-zł kapitał pożyczki, 200,-zł prowizja za udzielenie pożyczki i 65,82zł skapitalizowane odsetki maksymalne za opóźnienie liczone za okres od 17.03.2018r. do wniesienia pozwu.

W dniu 11.09.2018r. wydany został przeciwko pozwanej nakaz zapłaty w elektronicznym postępowaniu upominawczym, w którym uwzględniono żądanie pozwu.

Pozwana złożyła sprzeciw od nakazu zapłaty, zaskarżając go w całości. Po przekazaniu sprawy sądowi właściwości ogólnej pozwana w odpowiedzi na pozew domagała się oddalenia powództwa oraz zasądzenia od powoda kosztów procesu według norm przepisanych. Pozwana kwestionowała roszczenie co do zasady zarzucając, że umowa pożyczki jest nieważna oraz że nie złożyła wniosku o udzielenie pożyczki wymaganego w § 5 ust. 1 pkt 1 umowy ramowej, a ponadto że powództwo jest przedwczesne. Pozwana kwestionowała roszczenie także co do wysokości, tj. co do objętej żądaniem prowizji oraz skapitalizowanych odsetek za opóźnienie.

Wyrokiem z dnia 24.09.2019r., sygn. akt I.C.3106/18 Sąd Rejonowy w Gnieźnie: 1) oddalił powództwo, 2) zasądził od powoda na rzecz pozwanej kwotę 270,-zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Apelację od wyroku złożył powód, zaskarżając go w całości i zarzucając naruszenie:

1)  art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów, skutkujące dokonaniem błędnych ustaleń faktycznych, pozostających w sprzeczności z zebranym materiałem dowodowym, a także zasadami logicznego rozumowania oraz brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego, przede wszystkim:

- błędne przyjęcie, że powód nie wykazał i nie udowodnił roszczenia co do zasady i co do wysokości, mimo że powód przedłożył dowody wykazujące roszczenie, w tym umowę pożyczki numer (...) z dnia 7.06.2018r., formularz informacyjny, ramową umowę pożyczki (...) wraz z regulaminem udzielania pożyczek, tabelą opłat, wykazu wiadomości e-mail wysyłanych do pozwanej, korespondencji e-mail powódki, nagrania z rozmów pozwanej z pracownikami powódki, wydruk z programu (...), potwierdzenie wypłaty kwoty pożyczki w wysokości 2.500,-zł; ww. dowody pozwalają ustalić, że pomiędzy stronami doszło do zawarcia umowy na warunkach określonych w umowie pożyczki, prawidłowego wykonania umowy przez powódkę; dowody te tworzą spójną całość i oddają przebieg wydarzeń;

- przyjęcie, wbrew zasadom logiki, że nie zawarto umowy pożyczki, mimo że Sąd Rejonowy ustalił, że powódka przelał kwotę 2.500,-zł na rachunek bankowy pozwanej, co potwierdza też potwierdzenie przelewu;

- błędne przyjęcie, że potwierdzenie przelewu nie spełnia wymogów określonych w art. 7 ustawy Prawo bankowe;

- odmówienie waloru wiarygodności wydrukom umowy pożyczki, wskazując że są to tylko niepodpisane wydruki, podczas umowa nigdy nie powstała w formie pisemnej, ponieważ zawarta została na odległość, tzn. oświadczenia woli złożone były za pomocą środków porozumiewania się na odległość, tj. przez Internet za pośrednictwem platformy internetowej (...) na której pozwany zarejestrował się - zgodnie z § 4 ust. Ramowej umowy pożyczki, skoro pozwana otrzymała kwotę pożyczki, tzn. że logiczny jest wniosek że umowa została zawarta, bowiem powód nie miałby interesu w przekazywaniu środków pieniężnych bez podstawy prawnej i możliwości uzyskania ich zwrotu;

- odmówienie waloru wiarygodności wykazowi wiadomości e-mail, z których wynikało, że pozwana w dniu 07.06.2018r. złożyła wniosek o udzielenie pożyczki, na jej adres e-mail zostały przesłane dokumenty Ramowa Umowa P., Formularz Informacyjny, Umowa P. oraz Formularz Odstąpienia (w formie plików PDF, umożliwiających ich zapisanie na komputerze Pożyczkobiorcy) w wykonaniu § 5 pkt 10 ramowej umowy pożyczki;

- pominięcie dowodów w postaci e-maili kierowanych przez pozwaną do powódki, nagrania z rozmów pozwanego z pracownikami powoda, wydruk z programu (...)przedłożonych wraz z pismem powódki z dnia 25.06.2019r., z których wynikało, że strony zawarły umowę pożyczki, pozwana miała wiedzę o istniejącym zobowiązaniu, deklarowała spłatę, uznała zobowiązanie;

- błędne przyjęcie, że pozwana nie dokonała rejestracji na stronie C. i nie zawnioskowała o pożyczkę, skoro pozwana - w wysyłanych do powoda - wiadomościach e-mail uznała roszczenie, przyznała, że zaciągnęła pożyczkę, tym samym pozwana musiała złożyć wniosek o udzielenie pożyczki, skoro została ona przyznana, wypłacona, a pozwana wnosiła o przedłużenie terminu do jej spłaty;

- bezzasadne przyjęcie za prawdziwe twierdzenia pozwanej co do niezawarcia umowy pożyczki, podczas gdy pozostają one gołosłowne - pozwana zaprzeczyła, by otrzymała środki pieniężne od powódki, mimo to nie przedstawiła żadnego dowodu, np. wyciągu z rachunku bankowego, z którego wynikałoby że w dacie przelewu na rachunek nie wpłynęły środki pieniężne od powódki; nie mogło to stanowić trudności dla pozwanej, natomiast potwierdzenie przelewu jasno przeczy twierdzeniom pozwanej, tym samym należało uznać twierdzenia pozwanej za niewiarygodne, nieudowodnione, sprzeczne ze zgromadzonym materiałem dowodowym, tj. umową pożyczki i potwierdzeniem wypłaty kwoty pożyczki;

2)  art. 15 ust. 1 w zw. z art. 5 pkt 13 ustawy z dnia 12.05.2011r. o kredycie konsumenckim przez jego niezastosowanie i przyjęcie, że umowa pożyczki, z której wynika roszczenie dochodzone w niniejszej sprawie, powinna być zawarta w formie pisemnej, podczas gdy jest to umowa zawarta na odległość, do zawarcia której dochodzi w sytuacji, gdy obie strony wyraziły zgodne oświadczenie woli.

W oparciu o te zarzuty powód wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku przez zasądzenie od pozwanej kwoty 1.265,82zł z umownymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu, tj. od 7.08.2018r., do dnia zapłaty oraz o zasądzenie od pozwanej kosztów postępowania w I i II instancji według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację pozwana domagała się jej oddalenia oraz zasądzenia od powoda kosztów procesu za postępowanie przed Sądem II instancji według norm przepisanych.

Z uwagi na fakt, że Sąd Okręgowy nie przeprowadzał postępowania dowodowego, niniejsze uzasadnienie ogranicza jedynie do wyjaśnienia podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa ( art. 505 ¹³ § 2 k.p.c. ).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie, choć zastrzeżenia powoda odnośnie do ustaleń Sądu I instancji były częściowo trafne.

Apelacja opierała się przede wszystkim na zarzucie naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. polegającego na braku wszechstronnego rozważenia zabranego w sprawie materiału i w konsekwencji błędnym przyjęciu, że powód nie wykazał zasadności dochodzonego roszczenia, w szczególności faktu zawarcia przez strony umowy pożyczki. Zarzut ten nie był w pełni zasadny, gdyż zgłaszając go powód odniósł się tylko do części argumentacji Sądu I instancji oraz – pomijając oczywiste błędy samej apelacji w zakresie daty przedmiotowej umowy czy też kwoty pożyczki – powołał się częściowo na materiał dowodowy, którego w ogóle nie przedstawił w toku procesu, co zostało trafnie wytknięte w odpowiedzi na apelację.

Wyjść należy od tego, że Sąd I instancji – wbrew założeniu apelacji – nie przyjął, aby umowa pożyczki, do której znajdują zastosowanie przepisy ustawy z dnia 12.05.2011r. o kredycie konsumenckim ( t.j. Dz.U. 2019/1083 ), powinna być zawarta w formie pisemnej. Takie stanowisko prezentowała pozwana w odpowiedzi na pozew z powołaniem na art. 29 ust. 1 ustawy, natomiast Sąd I instancji nie przychylił się do niego ( s. 4 uzasadnienia ), a jedynie – powołując się na art. 5 pkt 13 ustawy ( na który wskazano również w apelacji ) oraz na art. 60 k.c. – podkreślił, że brak wymogu formy pisemnej nie zwalniał powoda od obowiązku i ciężaru wykazania, że pozwana przystąpiła do umowy ( złożyła oświadczenie woli o zawarciu umowy pożyczki ), skoro pozwana w odpowiedzi na pozew wyraźnie temu zaprzeczyła ( art. 232 k.p.c., art. 6 k.c. ). Stanowisko Sądu I instancji nie budzi zastrzeżeń. Wprawdzie art. 29 ust. 1 u.k.k. stanowi, że umowa o kredyt konsumencki powinna być zawarta w formie pisemnej ( chyba że odrębne przepisy przewidują inną szczególną formę ), z tym że po pierwsze, w doktrynie uznaje się – m.in. przez wzgląd na art. 5 pkt 17 u.k.k. oraz art. 77 ³ k.c. – że wymóg ten jest zrealizowany nie tylko przy zastosowaniu formy dokumentu papierowego z własnoręcznymi podpisami, ale także w razie sporządzenia umowy na innym trwałym nośniku, a po drugie, forma pisemna jest zastrzeżona jedynie dla celów dowodowych i jej niedochowanie nie powoduje nieważności umowy ( por. T. Czech, „Kredyt Konsumencki. Komentarz”. WKP 2018, kom. do art. 29 t. 15-24 ).

Według Sądu I instancji powód nie określił zachowania pozwanej, z którym należy wiązać skutek w postaci złożenia oświadczenia woli o zawarciu umowy pożyczki. Prawdą jest, że w piśmie powoda z 24.04.2019r. mowa jest ogólnie o zawarciu umowy za pośrednictwem serwisu internetowego, natomiast jako kluczową czynność prowadzącą do nawiązania stosunku umownego wymienia się tam złożenie ( przez internet ) wniosku o udzielenie pożyczki ( k.26v ) i tak też rozumiała to pozwana, powołując się w odpowiedzi na pozew na § 5 ust. 1 pkt 1 umowy ramowej ( k.53v ). Nietrafna jest tym samym argumentacja Sądu I instancji, który wskazał na nieprzedstawienie przez powoda dowodu na złożenie przez pozwaną oświadczenia woli o zawarciu umowy pożyczki w postaci podpisanego przez strony dokumentu umowy ( tak bowiem należy odczytywać uwagę o tym, że dowodem nie mogą być „niepodpisane przez żadną ze stron wydruki umowy pożyczki czy umowy ramowej” ); roszczenie powoda wprost opierało się przecież na twierdzeniu, że do zawarcia umowy doszło on-line.

Powód twierdził ( co nie zostało zaprzeczone przez pozwaną – art. 230 k.p.c. ), że procedura prowadząca do zawarcia z nim umowy pożyczki za pośrednictwem serwisu internetowego polega na tym, że zainteresowany klient zapoznaje się z wzorcami dokumentów stosowanymi przez powoda, co potwierdza przez zaznaczenie odpowiedniego okienka ( check-boxu ) w formularzu aplikacji elektronicznej i jest to obligatoryjne w celu przejścia do kolejnego etapu składania wniosku o udzielenie pożyczki. Z § 5 ust. 1 i ust. 7 umowy ramowej ( k.32 ) wynika, że do zawarcia umowy pożyczki dochodzi przez złożenie przez pożyczkobiorcę wniosku o udzielenie pożyczki i jego przyjęciu przez pośrednika, który po dokonaniu weryfikacji podanych danych informuje pożyczkobiorcę o swojej decyzji o przyznaniu pożyczki lub odrzuceniu wniosku – telefonicznie lub wysyłając wiadomość SMS lub e-mail lub za pomocą komunikatu zamieszczonego na koncie. W razie wydania decyzji o przyznaniu pożyczki pośrednik niezwłocznie udostępnia pożyczkobiorcy na trwałym nośniku ramową umowę pożyczki ( § 5 ust. 10 ) oraz w terminie nie dłuższym niż następnego dnia roboczego przekazuje kwotę pożyczki przelewem bankowym na rachunek bankowy pożyczkobiorcy ( § 5 ust. 9 ).

Sąd I instancji po analizie dowodów zaoferowanych przez powoda uznał, że nie zostało udowodnione, aby pozwana złożyła wniosek o udzielenie przedmiotowej pożyczki, natomiast ocena ta została skutecznie podważona w apelacji w ramach zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. W materiale sprawy z pewnością nie ma bezpośredniego dowodu potwierdzającego złożenie takiego wniosku przez pozwaną i przyznaje to sam powód, według którego jednak udowodnił on fakty, z których taki wniosek daje się wyprowadzić w drodze domniemania faktycznego ( art. 231 k.p.c. ).

Bezpodstawnie powód wywodził, jakoby pozwana uznała zobowiązanie i deklarowała jego spłatę oraz wniosła o przedłużenie terminu spełnienia świadczenia. Powód powołał się w tym zakresie na dowód w postaci e-maili kierowanych do niego przez pozwaną, wydruku z programu (...)czy też na nagrania rozmowów pozwanej z pracownikami powoda, z tym że takiego materiału powód nie dostarczył, nie złożył także w I instancji pisma procesowego z 25.06.2019r., do którego dowody te miały zostać dołączone. Wniosek o złożeniu przez pozwaną wniosku o udzielenie przedmiotowej pożyczki wypływa natomiast w sposób logiczny z następujących faktów: 1) 14.02.2018r. skierowana została z adresu internetowego platformy prowadzonej dla powoda na adres e-mail pozwanej ( (...) – pozwania nie twierdziła, że nie jest to jej adres poczty elektronicznej, art. 230 k.p.c. ) informacja o zaakceptowaniu wniosku o pożyczkę i przyznaniu pożyczki w kwocie 1.000,-zł z terminem spłaty 16.03.2018r. oraz innych warunkach umowy ( wykaz wysyłek poczty elektronicznej – k.46 ); 2) 14.02.2018r. nastąpił przelew przez pośrednika kredytowego kwoty 1.000,-zł na rachunek bankowy prowadzony na nazwisko pozwanej ( ustalenia Sądu I instancji niepodważane w postępowaniu apelacyjnym); 3) w okresie 25.03 – 5.05.2018r. pozwana otrzymała od pośrednika kredytowego 5 wezwań do zapłaty długu w formie e-mail ( ustalenia Sądu I instancji niepodważane w postępowaniu apelacyjnym ); 4) 13.04.2018r. pozwana otrzymała od pośrednika kredytowego wezwanie do zapłaty przesyłką pocztową ( ustalenia Sądu I instancji niepodważane w postępowaniu apelacyjnym ). Jak już zaznaczono, powyższe fakty świadczą o złożeniu przez pozwaną wniosku o udzielenie przedmiotowej pożyczki; powód posiada dane osobowe pozwanej oraz przez pośrednika kredytowego przesłał jej na adres e-mail dokumenty dotyczące pożyczki i pozytywną decyzję o jej przyznaniu, a także przelał środki z tytułu pożyczki na rachunek bankowy pozwanej. Gdyby pozwana nie składała wniosku o udzielenie pożyczki, to – racjonalnie rzecz oceniając – zareagowałaby na tego rodzaju działania, w szczególności zwróciła błędnie przekazane pieniądze, zareagowałaby także na wezwania do zapłaty długu.

Podsumowując, Sąd Okręgowy ustalił, że pozwana złożyła wniosek o udzielenie pożyczki, który został zaakceptowany – wydano decyzję o przyznaniu pożyczki, co doprowadziło do zawarcia w dniu 14.02.2018r. umowy na warunkach określonych w umowie ramowej ( k.31-34 ) oraz w umowie pożyczki nr (...) ( k.38-39 ). Zgodnie z § 2 umowy pożyczki, kwota pożyczki wynosiła 1.000,-zł, termin spłaty pożyczki ustalono do 16.03.2016r., przy czym pozwana zobowiązana była do zapłaty także prowizji w wysokości 200,-zł.

Jako drugą przyczynę oddalenia powództwa Sąd I instancji wskazał to, że powód nie wykazał ( a było to kwestionowane przez pozwaną ), aby (...) spółka z o.o. z siedzibą w W. był jego pośrednikiem kredytowym, gdyż żaden z przedstawionych dowodów nie świadczy o tym, że spółka posiadała stosowne umocowanie do działania w imieniu powoda. Po pierwsze jednak, nieprzedstawienie umocowania nie oznacza, że stroną umowy nie był powód, z czego Sąd I instancji wywiódł brak po jego stronie legitymacji czynnej ( stwierdzając, ze gdyby wykazano, że umowa została zawarta, nie sposób byłoby przyjąć, że został zawarta z powodem – s. 4 uzasadnienia ). Po drugie, błędne było także stanowisko pozwanej wyrażone w odpowiedzi na pozew, że brak umocowania pośrednika kredytowego do działania w imieniu powoda pociąga za sobą nieważność umowy ( k.53v ). Tylko jednostronna czynność prawna dokonana w cudzym imieniu bez umocowania lub z przekroczeniem jego zakresu jest nieważna ( art. 104 k.c. ). Jeżeli natomiast zawierający umowę jako pełnomocnik nie ma umocowania albo przekroczy jego zakres, ważność umowy zależy od jej potwierdzenia przez osobę, w której imieniu umowa została zawarta ( art. 103 § 1 k.c. ). W wypadku umowy sankcją wadliwości czynności prawnej jest więc tzw. bezskuteczność zawieszona, która polega na tym, że dokonana czynność, zwana czynnością kulejącą, nie wywołuje skutków prawnych. Podczas utrzymywania się tego stanu nie wiadomo jeszcze, czy potwierdzenie zostanie dokonane, a stan niepewności trwa aż do czasu potwierdzenia umowy, które powoduje konwalidację jej wadliwości, bądź do chwili odmowy jej potwierdzenia albo upływu terminu, o którym mowa w art. 103 § 2 k.c. Jeżeli umowa zostanie potwierdzona, to potwierdzenie wywoła skutek wsteczny ( ex tunc) od daty złożenia potwierdzanego oświadczenia, a zatem umowa będzie odtąd traktowana jako ważna i wywołująca od początku skutki prawne.

Niewątpliwie czynności związane z zawarciem i wykonaniem przedmiotowej umowy pożyczki zostały dokonane przez (...) spółka z o.o. z siedzibą w W. w imieniu powoda, skoro w umowie ramowej i umowie pożyczki jako pożyczkodawca został wymieniony powód „reprezentowany przez pośrednika kredytowego”. Zgodnie z definicją zawartą w art. 5 pkt 3 ustawy o kredycie konsumenckim, pośrednikiem kredytowym jest przedsiębiorca w rozumieniu k.c., inny niż kredytodawca, który w zakresie swojej działalności gospodarczej lub zawodowej uzyskuje korzyści majątkowe, w szczególności wynagrodzenie od konsumenta, dokonując czynności faktycznych lub prawnych związanych z przygotowaniem, oferowaniem lub zawieraniem umowy o kredyt. W rozpoznawanym przypadku pośrednik kredytowy dokonywał w imieniu powoda zarówno czynności faktycznych, jak i czynności prawnych, gdyż m.in. zawarł przedmiotową umowę pożyczki przy wykorzystaniu środków porozumiewania się na odległość. Jak już zaznaczono, pozwana w odpowiedzi na pozew wyraźnie zakwestionowała umocowania pośrednika kredytowego do działania w imieniu powoda ( k.53v ), a zarzuty te podtrzymała w odpowiedzi na apelację ( k.87v ). Pomimo to powód w żaden sposób nie ustosunkował się do tej kwestii w całym toku postępowania, w szczególności nie przedstawił dowodu potwierdzającego istnienia takiego umocowania, przez co nie można przyjąć, aby go udzielił. Skutkiem braku umocowania pośrednika kredytowego będącego pełnomocnikiem powoda przy zawieraniu umowy pożyczki nie jest jednak nieważność tej umowy, ale jej bezskuteczność zawieszona. Powodowi jako osobie reprezentowanej przysługiwało uprawnieni kształtujące do potwierdzenia umowy lub odmowy jej potwierdzenia. Potwierdzenie może nastąpić zasadniczo w dowolnej formie ( wyjątek przyjmuje się dla sytuacji opisanej w art. 63 § 2 k.c. ), w sposób wyraźny lub dorozumiany ( art. 60 k.c. ). Zdaniem Sądu Okręgowego powód jednoznacznie dokonał potwierdzenia umowy pożyczki przez wytoczenie powództwa o zapłatę obejmującego żądanie zwrotu pożyczki, a więc wykonania zobowiązania pozwanej wynikającego z umowy ( art. 353 § 1 k.c. w zw. z art. 720 § 1 k.c. ). Doręczenie pozwanej odpisu pozwu i tym samym potwierdzenie umowy zawartej w imieniu powoda przez pośrednika kredytowego spowodowało, że skutki umowy zaktualizowały się w sferze pranej i uchylony został stan bezskuteczności zawieszonej.

Żądanie pozwu obejmowało następujące należności: 1.000,-zł kapitał pożyczki, 200,-zł prowizja za udzielenie pożyczki i 65,82zł skapitalizowane odsetki maksymalne za opóźnienie liczone za okres od 17.03.2018r. do wniesienia pozwu. W umowie pożyczki z 14.02.2018r. nie zastrzeżono odsetek kapitałowych, zaś odsetki za opóźnienie powód naliczył na podstawie § 12 ust. 1 i 2 umowy ramowej na poziomie odsetek maksymalnych określonych w art. 481 § 2 ¹ k.c.

Z § 9 ust. 3 umowy ramowej wynika, że pożyczkobiorca opłaca prowizję „z tytułu otrzymania kwoty pożyczki”, natomiast w § 1 pkt 19 umowy ramowej wyjaśniono, że prowizja oznacza opłatę należną pożyczkodawcy „z tytułu przygotowania, udzielenie, uruchomienia lub obsługi pożyczki”. Prowizja jest pobierana w wysokości określonej w tabeli opłat i wynosi od 14,2% do 20% w zależności od wybranego terminu spłaty, w rozpoznawanym przypadku wynosiła ona 20% kwoty pożyczki. Stanowi ona niewątpliwie pozaodsetkowy koszt kredytu w rozumieniu art. 5 pkt 6a ustawy o kredycie konsumenckim. W odpowiedzi na pozew pozwana zarzuciła, że prowizja rażąco przekracza „ramy kosztów pozaodsetkowych” dopuszczalne ustawą o kredycie konsumenckim, który to zarzut powtórzyła w odpowiedzi na apelację. Jak należy zakładać, pozwana nawiązywała do art. 36a u.k.k., który określa wzór na obliczenie maksymalnej wysokości pozaodsetkowych kosztów kredytu ( ust. 1 ), a ponadto stanowi, że pozaodsetkowe koszty kredytu w całym okresie kredytowania nie mogą być wyższe od całkowitej kwoty kredytu ( ust. 2 ) oraz że pozaodsetkowe koszty kredytu wynikające z umowy o kredyt konsumencki nie należą się w części przekraczającej maksymalne pozaodsetkowe koszty kredytu obliczone w sposób określony w ust. 1 lub całkowitą kwotę kredytu ( ust. 3 ). Zarzuty pozwanej o tyle były jednak chybione, że pozwana powoływała się na określoną w umowie na 819,12% rzeczywistą roczną stopę oprocentowania, które to pojęcie zdefiniowano w art. 5 pkt 12 u.k.k. ( jako całkowity koszt kredytu ponoszony przez konsumenta, wyrażony jako wartość procentowa całkowitej kwoty kredytu w stosunku rocznym ), nie występuje ono natomiast w art. 36a. Jedynym pozaodsetkowym kosztem kredytu w przypadku przedmiotowej umowy pożyczki była prowizja, której wysokość w całym okresie kredytowania ( 200,-zł ) nie przekraczała całkowitej kwoty kredytu ( 1.000,-zł, art. 5 pkt 7 u.k.k. ), ponadto powód w uzasadnieniu pozwu wskazał, że prowizja nie przekraczała także maksymalnej wysokości pozaodsetkowych kosztów kredytu obliczonych zgodnie w wzorem zawartym w art. 36a ust. 1 u.k.k., a pozwana nie przedstawiła własnych wyliczeń podważających te twierdzenia( według wyliczeń Sądu Okręgowego limit wynosi w tym wypadku 274,60zł ).

W związku z prowizją pozwana zarzucała ponadto – w odpowiedzi na pozew oraz w odpowiedzi na apelację – że jej wysokość, rażąco wygórowana, nie została niczym umotywowana i nie znajduje uzasadnienia w kontekście celu, jakiemu jej pobranie miało służyć zgodnie z § 1 pkt 19 umowy ramowej. W konsekwencji pozwana wywodziła, że postanowienia umowy dotyczące jej kosztów stoją w rażącej sprzeczności z zasadami współżycia społecznego, co czyni je nieważnymi ( art. 58 § 2 k.c. ), a ponieważ bez ich zastrzeżenia nie doszłoby do zawarcia umowy pożyczki, jest ona w całości nieważna ( art. 58 § 3 k.c. ). Stanowisko pozwanej nie jest pozbawione podstaw. Umowa pożyczki była krótkoterminowa ( termin spłaty pożyczki wynosił 30 dni ), do jej zawarcia doszło za pośrednictwem platformy internetowej i w taki też sposób, zautomatyzowany, była później obsługiwana, zaś środki pieniężne przelano na rachunek bankowy pozwanej. Trudno zatem stwierdzić, jakie koszty powód ponosił „z tytułu przygotowania, udzielenia, uruchomienia lub obsługi pożyczki” i czy właściwą, ekwiwalentną, ich rekompensatę stanowi prowizja na poziomie 20% kwoty pożyczki. W pełni racjonalne jest także założenie, że – przy braku zastrzeżenia odsetek kapitałowych – powód nie zawarłyby umowy pożyczki bez postanowienia przewidującego prowizję, skoro jest przedsiębiorcą, a w takim wypadku udzielałby przecież kredytu darmowego, co z pewnością pozostaje w sprzeczności z podstawowym założeniem prowadzenia działalności gospodarczej, tj. osiągania zysku.

Powód w całym toku postępowania nie podjął nawet próby odparcia zarzutów pozwanej, poprzestając na stwierdzeniu, że skoro strony zawarły umowę, a powód przekazał pożyczone środki pozwanej, to jest ona zobowiązana do zwrotu pożyczki wraz z wynagrodzeniem w postaci prowizji ( pismo z 3.09.2019r. – k.51 ). W apelacji skoncentrowano się wyłącznie na kwestii samego zawarcia umowy, podważając stanowisko Sądu I instancji, który fakt ten uznał za nieudowodniony przez powoda. W sprawie występowała jednak dalej idąca rozbieżność stanowisk, co powód pominął, choć sąd drugiej instancji jest sądem merytorycznie rozpoznającym sprawę w granicach apelacji ( art. 378 § 1 k.p.c. ). Przyjmując ustalenia co do związania stron umową pożyczki zgodne z twierdzeniami powoda, Sąd Okręgowy zobowiązany był rozważyć pozostałe zarzuty pozwanej przeciwko zasadności roszczenia powoda. Przy całkowicie biernej postawie powoda co do zarzutu nieważności umowy na podstawie art. 58 § 3 k.c. Sąd Okręgowy rozstrzygnął spór na korzyść pozwanej. Oznacza to, że powództwo zostało prawidłowo oddalone zaskarżonym wyrkiem, gdyż przy nieważności umowy pożyczki powód nie mógł skutecznie dochodzić jej wykonania przez pozwaną.

W tym stanie rzeczy i na podstawie art. 385 k.p.c. Sąd Okręgowy oddalił apelację powoda jako bezzasadną, zaś o kosztach procesu w instancji odwoławczej orzekł zgodnie z art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c., obciążając nimi powoda jako stronę przegrywającą. Na tym etapie sprawy pozwana poniosła koszty zastępstwa procesowego – wynagrodzenie reprezentującego ją pełnomocnika, którego wysokość ustalono na kwotę 135,-zł ( § 15 ust. 1 i 2 w zw. z § 2 pkt 2 i § 10 ust 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych, Dz.U. 2015/1804 ze zm. ). Koszty te powód winien jej zwrócić.

/-/ Joanna Andrzejak-Kruk