Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

Formularz UK 2

Sygnatura akt

IV Ka 1242/24

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

0.11.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w Lesznie z dnia 23 sierpnia 2024 r., sygn. akt II K 125/24

0.11.2. Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

0.11.3. Granice zaskarżenia

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☒

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

0.12.1. Ustalenie faktów

0.12.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

0.12.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

0.12.2. Ocena dowodów

0.12.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

0.12.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Rażąca niewspółmierność kary grzywny w wysokości 300 stawek dziennych po 20 zł każda oraz środka karnego w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres 5 lat, w sytuacji gdy z całokształtu okoliczności sprawy wynika, że stopień winy i społecznej szkodliwości czynu nie są znaczne, oskarżona nie była uprzednio karana, oskarżona nie zdawała sobie sprawy, że znajduje się pod wpływem alkoholu, a jej właściwości i warunki osobiste oraz dotychczasowy sposób życia uzasadniają przyjęcie, że orzeczenie kary grzywny i środka karnego w dolnych granicach ustawowego zagrożenia uwzględni stopień społecznej szkodliwości czynu i osiągnięcie celów kary i środka karnego.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Warto przypomnieć na wstępie omawiania przedmiotowego zarzutu, iż rażąca niewspółmierność kary, uzasadniająca uwzględnienie zarzutu z art. 438 pkt 4 kpk, występuje wtedy, gdy kara orzeczona nie uwzględnia w należyty sposób stopnia społecznej szkodliwości przypisywanego czynu oraz nie realizuje wystarczająco celu kary, ze szczególnym uwzględnieniem celów zapobiegawczych i wychowawczych. Pojęcie niewspółmierności rażącej oznacza znaczną, wyraźną i oczywistą, a więc niedającą się zaakceptować dysproporcję między karą wymierzoną a karą sprawiedliwą (zasłużoną). Tak orzeczona kara może być wynikiem bądź to nie dostrzeżenia występującej in concreto okoliczności istotnej z punktu widzenia dyrektywy wymiaru kary z art. 53 kk i nast. lub też nie nadania im adekwatnej wagi. Oceniając współmierność kary w relacji do dyrektyw i okoliczności wyznaczających jej wymiar, nie wolno zapominać, że art. 53 § 1 kk pozostawia wymiar kary sędziowskiemu uznaniu, nakazując, aby mieściła się ona w granicach przewidzianych przez ustawę. Przy ocenie kary przez pryzmat jej rażącej niewspółmierności nie można zatem nie uwzględniać granic, w jakich kara za dane przestępstwo może być orzeczona i w jakich niejako "proporcjach" pozostaje kara orzeczona względem granic pozostawionych sędziowskiemu uznaniu. W konsekwencji miarą surowości kary polegającej na pozbawieniu wolności, nie może być jedynie ilościowe oznaczenie czasu pozbawienia wolności ale stopień wykorzystania sankcji karnej przewidzianej za dane przestępstwo, także z uwzględnieniem występujących w danym postępowaniu, zwykle niepowtarzalnych w danym układzie, okoliczności uzasadniających wymiar orzeczonej kary ( wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 27 maja 2022 r., sygn. akt II AKa 489/21, Legalis nr 2714830).

Mając na względzie powyższe, Sąd Okręgowy uznał, że obrońca oskarżonej nie wykazał by kara w wymiarze 300 stawek dziennych grzywny po 20 zł stawka za czyn z art. 178a § 1 kk była rażąco surowa w stosunku do wagi i okoliczności osądzanego czynu. Sąd Rejonowy rozważając nad wymiarem kary wziął bowiem pod uwagę wszystkie występujące w kontrolowanej sprawie okoliczności łagodzące oraz obciążające. Trafnie również został ustalony stopień winy oraz społecznej szkodliwości czynu, jakiego dopuściła się A. T.. Zauważyć należy, że skarżący wytykając organowi meriti niewspółmierność orzeczonej kary grzywny nie przedstawił rzeczowej argumentacji uzasadniającej słuszność prezentowanego w apelacji stanowiska. Omawiany zarzut był więc w istocie pozbawiony odpowiedniego uzasadnienia i sprowadzał się jedynie do polemiki ze słusznym stanowiskiem Sądu Rejonowego co do wymiaru kary, wyolbrzymianiu okoliczności łagodzących, z których każda została dostrzeżona oraz właściwie uwzględniona przy wymiarze kary oraz środka karnego. Oceniając współmierność orzeczonej kary, należało zwrócić szczególną uwagę na istotne okoliczności obciążające występujące w tej sprawie, których zbagatelizować nie można. Niewątpliwie stopień nietrzeźwości oskarżonej w momencie kierowania przez nią samochodem nie oscylował przy granicy uznawanej za stan nietrzeźwości – (art. 115 § 16 kk), lecz był wyraźnie wyższy, przez co zachowanie to niosło za sobą poważne niebezpieczeństwo dla pozostałych uczestników ruchu drogowego. Potwierdza to fakt doprowadzenia przez A. T. do zdarzenia drogowego w tym stanie. Przy czym nie negując, że zdarzenie to mogło wynikać z reakcji oskarżonej na zachowanie innego kierującego, niemniej jednak w sytuacji kiedy podsądna byłaby trzeźwa najpewniej właściwie oceniłaby zagrożenie wynikające z manewru wykonanego przez innego uczestnika ruchu drogowego i być może uniknęłaby wjechania w bariery ochronne. Również droga, którą poruszała się oskarżona jest bardzo ruchliwa (S-5 w kierunku Wrocławia), co potęgowało zagrożenie ze strony nietrzeźwego kierowcy. Ponadto bardzo niekorzystną dla oskarżonej okolicznością jest nieudana próba odjechania z miejsca zdarzenia w momencie kiedy świadek wzywał Policję. Nie sposób zgodzić się z obrońcą by zachowanie to nie stanowiło celowego uniknięcia zbadania jej trzeźwości i zatrzymania na gorącym uczynku popełnienia przestępstwa z art. 178 a § 1 kk przez osobę postronną. Przykład ten pokazuje, że apelujący w sposób wysoce dowolny interpretował występujące w sprawie okoliczności, próbując w ten sposób wykazać znacznie mniejszą winę oskarżonej i społeczną szkodliwość przypisanego jej przestępstwa. Wszystkie te zabiegi okazały się jednak nieskuteczne i żadne z tych twierdzeń z apelacji nie spotkało się z aprobatą organu odwoławczego. Nie można również zapominać, że przestępstwa prowadzenia pojazdów mechanicznych w stanie nietrzeźwości popełniane są nagminnie i niejednokrotnie takie zachowania są przyczyną utraty zdrowia lub nawet życia innych uczestników ruchu drogowego. Zastanawiające jest, że obrońca nie podważał w żaden sposób trafności przyjętych w tej sprawie przez organ meriti ustaleń faktycznych, a jednocześnie próbował wykazać w postępowaniu apelacyjnym, że w chwili popełnienia przestępstwa oskarżona nie miała świadomości, że znajdowała się w stanie nietrzeźwości w rozumieniu art. 115 § 16 kk. Tymczasem twierdzenia zawarte w apelacji stoją w sprzeczności ze stanem faktycznym ustalonym na podstawie wiarygodnych dowodów. A. T. przyznała się do popełnienia zarzucanego jej w tym postępowaniu czynu zabronionego i składając wyjaśnienia podała, że w noc poprzedzającą inkryminowane zdarzenie aż do godz. 2:00 spożywała alkohol (drinki z wódką), a rano wyjechała z domu do swoich znajomych do W. by pożyczyć pieniądze. Oskarżona została zatrzymana ok. godz. 11:00, w odległości ponad 50 km od miejsca swojego zamieszkania, a więc zaledwie po 9 godzinach od zakończenia spożywania alkoholu, zatem świadomie zdecydowała się prowadzić samochód będąc nietrzeźwą. W takiej sytuacji każdy dorosły, logicznie myślący człowiek miałby co najmniej poważne wątpliwości co do stanu swojej trzeźwości. Nic nie stało na przeszkodzie by oskarżona przekonała się o tym udając się na najbliższy komisariat i korzystając z urządzenia do pomiaru alkoholu w wydychanym powietrzu. Podsądna nie uczyniła nic by zweryfikować czy może kierować samochodem, a w takiej sytuacji niezasadne było zasłanianie się rzekomym brakiem świadomości co do stanu nietrzeźwości. Podjęta zaś przez nią próba ucieczki najlepiej pokazuje jej świadomość w omawianym zakresie. Na niekorzyść oskarżonej przemawia także fakt, że nie znajdowała się on w anormalnej sytuacji motywacyjnej. Bowiem mogła skontaktować się ze znajomymi telefonicznie i poprosić o wsparcie finansowe w postaci natychmiastowego przelewu bankowego, który można wykonać również w niedziele i święta. O braku obiektywizmu ze strony apelującego świadczy przy tym fakt, że zwracał on uwagę na okoliczności korzystne dla swojej klientki, jednocześnie pomijając milczeniem szereg bardzo niekorzystnych dla oskarżonej okoliczności, które musiały wybrzmieć w odpowiedni sposób w wymiarze kary orzeczonej za czyn z art. 178a § 1 kk. Konkludując, wszystkie wymienione wyżej okoliczności oraz te wskazane w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku wymagały odpowiednio dobranej sankcji i wymierzenia kary w takim wymiarze by spełniła ona stawiane jej cele. Uwzględniwszy to wszystko Sąd Rejonowy słusznie przyjął, że adekwatną w tej sytuacji będzie kara 300 stawek dziennych grzywny. Należy zaznaczyć, że jest to najłagodniejsza rodzajowo kara przewidziana w kodeksie karnym. Ponadto w obecnym stanie prawnym (nowelizacja Kodeksu karnego od dnia 1 października 2023 r.), grzywna nie jest przewidziana w ustawowych granicach kary za czyn z art. 178a § 1 kk, jej wymierzenie zatem było możliwe jedynie poprzez skorzystanie z instytucji przewidzianej w art. 37a § 1 kk. Sąd Okręgowy nie miał także żadnych zastrzeżeń do ustalonej wysokości stawki dziennej grzywny, która uwzględniała wszystkie okoliczności o jakich mowa w art. 33 § 3 kk. Wysokości stawki dziennej grzywny nie podważał również skarżący.

Weryfikując współmierność zaskarżonego orzeczenia o środku karnym, należało rozpocząć od przytoczenia przepisu art. 42 § 2 kk, zgodnie z którym w przypadku popełnienia przez sprawcę przestępstwa z art. 178a § 1 kk obligatoryjne jest orzeczenie, na okres nie krótszy niż 3 lata, zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych. Górna granica tego środka karnego orzekanego w latach, oznaczona w art. 43 § 1 kk to 15 lat. W przedmiotowej sprawie Sąd Rejonowy orzekł wspomniany zakaz na czas dłuższy niż minimum, ale bliżej tej dolnej granicy, tj. na okres 5 lat. W ocenie Sądu Okręgowego nie sposób ocenić tego rozstrzygnięcia jako rażąco surowego. Bowiem zawartość alkoholu w organizmie A. T. to prawie dwukrotność granicznego poziomu stanu nietrzeźwości, o której mowa w art. 115 § 16 kk. Zawinienie oskarżonej było wysokie, gdyż zdecydowała się prowadzić samochód choć wiedziała, że może być nietrzeźwa, a nie znajdowała się w anormalnej sytuacji motywacyjnej (mogła telefonicznie poprosić znajomych o wsparcie finansowe). Ponadto, doprowadziła do zdarzenia drogowego uderzając w bariery ochronne na skutek gwałtownego skręcenia kierownicą, a nadto podjęła nieudaną próbę oddalenia się z miejsca zdarzenia w momencie kiedy świadek wzywał patrol Policji. Jak wynikało zaś z relacji tej osoby, oskarżona ruszyła samochodem, pod prąd na drodze ekspresowej. Te okoliczności pokazują, że oskarżona jako kierowca wykazała się skrajną nieodpowiedzialnością i wymaga wyeliminowania jej jako zmotoryzowanego uczestnika ruchu drogowego na dłuższy okres czasu niż minimum 3 lat, prewencyjnie dla zapewnienia bezpieczeństwa wobec innych osób. Ponadto środek karny orzeczony w takim wymiarze stanowi dodatkową dolegliwość dla oskarżonej i pozwoli jej zrozumieć, że takie nieodpowiedzialne zachowania nie mogą liczyć na pobłażanie ze strony organów wymiaru sprawiedliwości, a przeciwnie, są traktowane z całą surowością. Irrelewantne jest to, że oskarżona obecnie z uwagi na utratę uprawnień do kierowania pojazdami mechanicznymi nie może dojeżdżać sama na widzenia z córką i ma problemy ze znalezieniem pracy. Jest to naturalna konsekwencja lekkomyślnego zachowania jakiego dopuściła się w dniu 4 lutego 2024 r. Ponadto nic nie stoi na przeszkodzie by znalazła ona miejsce pracy w niedalekiej odległości od miejsca swojego zamieszkania, bądź w miejscu gdzie możliwy jest dojazd transportem publicznym. Również na spotkania z córką oskarżona może dojeżdżać z wykorzystaniem autobusów miejskich, czy podmiejskich, czy poprosić kogoś znajomego o podwiezienie na miejsce takiego spotkania. Okoliczności te w żadnym wypadku nie mogły determinować skrócenia orzeczonego środka karnego w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych.

Sąd odwoławczy nie miał przy tym zastrzeżeń do wysokości orzeczonego wobec A. T. świadczenia pieniężnego na rzecz pomocy Pokrzywdzonym i Pomocy Postpenitencjarnej. Minimalna wysokość tego świadczenia w przypadku przypisania sprawcy przestępstwa z art. 178a § 1 kk to kwota 5.000 zł (art. 43a § 2 kk), a górną granicę wyznacza przepis art. 43a § 1 kk i wynosi ona 60.000 zł. Sąd Rejonowy kształtując wysokość świadczenia pieniężnego na 5.000 zł orzekł to świadczenie w kwocie minimalnej. Nie sposób więc uznać takiego rozstrzygnięcia za niewspółmiernie surowe.

Wniosek

Zmiana zaskarżonego wyroku i wymierzenie oskarżonej grzywny w wysokości 150 stawek dziennych po 20 zł każda oraz środka karnego w postaci zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych na okres 3 lat.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Brak podstaw dla uwzględnienia powyższych wniosków z uwagi na bezzasadność omówionych zarzutów. Kara orzeczona przez Sąd Rejonowy w kontrolowanej sprawie była współmierna do wagi czynu przypisanego A. T.. Podobnie za niewspółmierną nie sposób uznać wysokości środka karnego w postaci zakazu prowadzenia pojazdów na okres 5 lat. Przeciwne stanowisko obrońcy oskarżonej nie spotkało się z aprobatą organu odwoławczego. Nie było żadnych powodów dla dokonywania przez organ odwoławczy ingerencji w treść zaskarżonego orzeczenia w zakresie wymiaru kary zasadniczej, czy też środka karnego.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

0.15.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

0.11.

Przedmiot utrzymania w mocy

Wyrok Sądu I instancji utrzymano w mocy w całości – pkt 1 wyroku Sądu Okręgowego z dnia 17 marca 2025 r.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Powodem utrzymania wyroku w mocy w całości była całkowita niezasadność zarzutów apelacji obrońcy oskarżonej, jak też brak podstaw wskazanych w art. 439, 440 i 455 kpk, uzasadniających zmianę lub uchylenie wyroku poza granicami zarzutów i wniosków apelacji.

0.15.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

0.0.11.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

0.15.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

0.15.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

0.15.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

0.15.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

2.

Zgodnie z art. 616 § 1 pkt 1kpk do kosztów procesu należą koszty sądowe, którymi są m.in. wydatki poniesione przez Skarb Państwa od chwili wszczęcia postępowania (art. 616 § 2 pkt 2 kpk). Jednym z wydatków Skarbu Państwa, na podstawie art. 618 § 1 pkt 11 kpk są wypłaty dokonane z tytułu nieopłaconej przez strony pomocy prawnej udzielonej z urzędu przez adwokatów lub radców prawnych.

Obrońca oskarżonej z urzędu zawarł w apelacji wniosek o zasądzenie od Skarbu Państwa zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonej w postępowaniu odwoławczym. Wniosek ten podtrzymał na rozprawie apelacyjnej mającej miejsce w dniu 17 marca 2025 r. Przytoczone wyżej przepisy stanowią podstawę prawną orzeczenia uwzględniającego to żądanie. Wysokość kosztów adwokata została ustalona w oparciu § 4 ust. 1 i 3 oraz § 17 ust. 2 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 14 maja 2024 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz.U. z 2024 r. poz. 763). Mając powyższe na względzie, Sąd II instancji zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adw. P. P. kwotę 1033,20 zł brutto tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonej z urzędu w postępowaniu odwoławczym.

3.

Zgodnie z art. 634 kpk jeżeli przepisy ustawy nie stanowią inaczej, do kosztów procesu za postępowanie odwoławcze od orzeczeń kończących postępowanie w sprawie mają odpowiednie zastosowanie przepisy o kosztach za postępowanie przed sądem I instancji.

Mając powyższe na względzie, Sąd Okręgowy opierając się na dyspozycji przepisu art. 624 § 1 kpk zwolnił oskarżoną z obowiązku zwrotu Skarbowi Państwa kosztów procesu za postępowanie odwoławcze. Oskarżona ma problemy ze znalezieniem stałego miejsca pracy, uzyskuje niewielkie dochody, od dłuższego okresu zmaga się z problemami finansowymi, ciąży na niej obowiązek alimentacyjny na rzecz córki, nie ma żadnego znaczącego majątku. Ponadto jest ona zobowiązana do zapłaty grzywny oraz świadczenia na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym i Pomocy Postpenitencjarnej, orzeczonych w zaskarżonym wyroku. Sąd Okręgowy doszedł do wniosku, że dodatkowe obciążanie oskarżonej kosztami sądowymi za postępowanie odwoławcze stanowiłoby dla niej zbyt dużą dolegliwość finansową. Z tych też względów odstąpiono od wymierzenia podsądnej opłaty za II instancję.

7.  PODPIS

Hanna Bartkowiak