Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

Formularz UWO

Sygnatura akt

III Ko 259/20

4. WNIOSKODAWCA

B. D.

4.ZWIĘZŁE PRZEDSTAWIENIE ZGŁOSZONEGO ŻĄDANIA

1.

Odszkodowanie (kwota główna)

Odsetki

5.155 zł

Odsetki ustawowe od dnia złożenia wniosku do dnia zapłaty.

2.

Zadośćuczynienie (kwota główna)

Odsetki

50.000 zł

Odsetki ustawowe od dnia złożenia wniosku do dnia zapłaty.

3.

Inne

4.3. Ustalenie faktów

0.1.3.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Fakt

Dowód

Numer karty

Wnioskodawczyni w sprawie III K 538/16 Sądu Rejonowego Poznań Stare Miasto w Poznaniu została zatrzymana, a następnie tymczasowo aresztowana w okresie od dnia 29. 09. 2015 r. do dnia 20. 11. 2015 r. Wnioskodawczyni początkowo przebywała w Komisariacie Policji na ul. (...) w P., później w Komendzie Miejskiej Policji na Al. (...) w P., a następnie w Areszcie Śledczym w L.. Wnioskodawczyni bardzo źle znosiła pobyt w warunkach izolacji. Obawiała się współosadzonych, które znęcały się nad nią szykanując ją, wyzywając i wyśmiewając się z niej. Na skutek pobytu w areszcie śledczym pogorszyło się zarówno jej samopoczucie psychiczne, jak i fizyczne, wobec czego często korzystała z konsultacji lekarskich. Narzekała na jakość wyżywienia, brak specjalnej diety, która uwzględniałaby jej schorzenie oraz na warunki sanitarne. Przed osadzeniem w areszcie u wnioskodawczyni stwierdzono celiakię. Po opuszczeniu aresztu leczyła się na tę chorobę. Nie korzystała natomiast z pomocy psychiatry, ani psychologa.

zeznania wnioskodawcy

akta sprawy

XVI K Sądu Okręg. w Poznaniu

k. 91-94

B. D. w sprawie III K 538/16 Sądu Rejonowego Poznań Stare Miasto w Poznaniu stanęła pod zarzutem popełnienia przestępstwa z art. 234 kk. Wyrokiem z dnia 22. 12. 2016 r., który uprawomocnił się dnia 11. 05. 2017 r. została skazana na karę 3 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres 2 lat tytułem próby. Ponadto Sąd wymierzył jej karę grzywny w wysokości 50 stawek dziennych po 10 zł każda, na poczet której w całości zaliczył okres jej zatrzymania i tymczasowego aresztowania.

akta sprawy

III K 538/16 Sądu Rej. Poznań Stare Miasto w Poznaniu

Przed zatrzymaniem wnioskodawczyni nigdzie nie pracowała. Nie pracuje zawodowo od 2012 r. i od tego czasu pozostaje na utrzymaniu Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie. Nie ma uprawnień do świadczeń rentowych. W okresie pobytu w areszcie miała wstrzymaną wypłatę zasiłków z MOPR.

zeznania wnioskodawczyni

k. 91-94

B. D. wniosła o zadośćuczynienie i odszkodowanie w dniu 20. 11. 2018 r. Na rozprawie Prokurator podniósł zarzut przedawnienia z uwagi na fakt, że wyrok Sądu Rejonowego Poznań Stare Miasto w Poznaniu w Poznaniu w sprawie III K 538/16 uprawomocnił się w dniu 11. 05. 2017 r. Wnioskodawczyni nie wystąpiła wcześniej z wnioskiem o zadośćuczynienie i odszkodowanie, bo jak stwierdziła po tym co przeszła nie miała zaufania do sądów. Ponadto musiała odpocząć fizycznie i psychicznie po traumie jaką był dla niej pobyt w areszcie. Po zgłoszeniu przez prokuratora zarzutu przedawnienia wnioskodawczyni dodała, że nie wiedziała, że termin przedawnienia wynosi rok, sądziła, że trzy, albowiem tak ją poinformowali prawnicy – w ramach bezpłatnych porad prawnych oraz jej obrońca z urzędu.

wniosek o zadośćuczynienie i odszkodowanie zeznania wnioskodawczyni

k. 3- 7

k. 91-94

0.1.3.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Fakt

Dowód

Numer karty

4.  ocena DOWODów

0.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 3.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1, 2, 3, 4

Zeznania wnioskodawczyni, zebrane w aktach sprawy dokumenty oraz akta sprawy III K 358/16 Sądu Rej. Poznań Stare Miasto w Poznaniu

Sąd w całości dał wiarę zeznaniom B. D., albowiem były szczegółowe, zgodne z zebranymi w sprawie dokumentami, a także z zasadami logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego.

Za wiarygodne Sąd uznał również zgromadzone w sprawie dokumenty oraz dokumenty w aktach sprawy III K 358/16 Sądu Rejonowego Poznań Stare Miasto w Poznaniu, albowiem ich treść i autentyczność nie budziły wątpliwości.

Strony nie kwestionowały ww. dowodów, a Sąd również nie miał ku temu żadnych podstaw.

0.1.4.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów

0.2.(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 3.1 albo 3.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

4.PODSTAWA PRAWNA

Odszkodowanie

1.

Kwota główna

Odsetki

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

Zadośćuczynienie

2.

Kwota główna

Odsetki

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

Inne

3.

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

4.ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU W PRZEDMIOCIE ŻĄDANIA

Zwięźle o powodach rozstrzygnięcia

Odszkodowanie

1.

Kwota główna

Odsetki

Zadośćuczynienie

2.

Kwota główna

Odsetki

Inne

3.

4.Inne ROZSTRZYGNIĘCIA Zawarte w WYROKU

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Roszczenie wnioskodawczyni nie zasługiwało na uwzględnienie, wobec czego Sąd na podstawie art. 552 § 4 k.p.k. w zw. z art. 555 k.p.k. oddalił jej wniosek.

Podstawą prawną żądania przez B. D. zadośćuczynienia i odszkodowania za niesłuszne tymczasowe aresztowanie był art. 552 § 4 k.p.k. Zgodnie z treścią tego przepisu, przesłankami koniecznymi do uznania zasadności tego roszczenia jest wykazanie niewątpliwej niesłuszności zastosowanego wobec wnioskodawcy środka zapobiegawczego; wydanie prawomocnego orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie; poniesienia szkody majątkowej oraz niemajątkowej (krzywdy) i ich wysokości; oraz związku przyczynowego pomiędzy odniesioną szkodą, a tymczasowym aresztowaniem. Przy czym odpowiedzialność Skarbu Państwa za niewątpliwie niesłuszne tymczasowe aresztowanie (art. 552 § 4 k.p.k.) oparta jest na zasadzie ryzyka (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 15 września 1999 r., sygn. akt I KZP 27/99, OSNKW 1999/11-12/72).

Z kolei zgodnie z art. 555 k.p.k. roszczenie o odszkodowanie i zadośćuczynienie przedawnia się po upływie roku od daty uprawomocnienia się orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie (termin ten obowiązuje od dnia 15. 04. 2016 r.). Przewidziany w tym przepisie termin do zgłoszenia żądania jest cywilnoprawnym terminem przedawnienia i mają do niego zastosowanie rozwiązania przewidziane w art. 117 § 2 k.c. i art. 5 k.c. Tak więc, zgłoszenie żądania po upływie tego terminu prowadzi do jego oddalenia tylko w razie podniesienia przez prokuratora zarzutu przedawnienia i to pod warunkiem, że podniesienie tego zarzutu nie zostanie uznane za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 stycznia 2004 r., sygn. akt III KK 207/03, LEX nr 84454).

Zgłaszający zarzut przedawnienia roszczenia pieniężnego z art. 552 k.p.k. nie ma obowiązku wykazywać, że zarzut ten jest zgodny z zasadami współżycia społecznego. Jeśli bowiem roszczenie jest spóźnione, zgłoszenie tego jest korzystaniem z przysługującego prawa. Dopiero oponowanie zarzutowi, a więc wzajemne zarzucenie, że korzystanie z tego prawa jest nadużywaniem prawa (art. 5 k.c.), wymaga wskazania jakie konkretne zasady współżycia społecznego zostały przez to naruszone. Obciąża to wnioskodawcę, jeśli zarzutowi przedawnienia oponuje (wyroki Sądu Apelacyjnego w Krakowie: z dnia 4 marca 2003 r., sygn. akt II AKa 33/03, Prok.i Pr. 2003/10/29 oraz z dnia 11 października 2001 r., sygn. akt II AKa 245/01, KZS 2001/11/36).

Nietrafny jest natomiast pogląd, że to sąd powinien poszukiwać powodów wskazujących na istnienie okoliczności przemawiających przeciwko zarzutowi przedawnienia. To wnioskodawca powinien sprecyzować jaką zasadę współżycia społecznego naruszył prokurator zgłaszający ten zarzut i przytoczyć fakty tę tezę uzasadniające oraz dowody, z których fakty te wynikają (wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 10 sierpnia 2005 r., sygn. akt II AKa 158/05, KZS 2005/7-8/90).

Z kolei zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego wyrażonym w postanowieniu z dnia 3. 01. 2019 r. sygn. akt III KK 213/18 „Obowiązujące przepisy nie przewidują obowiązku sądów rozpoznających sprawę karną poinformowania wnioskodawcy o terminie przedawnienia, co oznacza, że brak udzielenia takiej informacji na zakończenie postępowania karnego nie stanowi przeszkody w złożeniu wniosku o odszkodowanie i zadośćuczynienie”. W tym samym orzeczeniu Sąd Najwyższy stwierdził również „W orzecznictwie sądowym od lat już wskazuje się, że do okoliczności usprawiedliwiających uchybienie terminowi wskazanemu w art. 555 KPK zalicza się takie, które są całkowicie niezależne od woli wnioskodawcy: długotrwałą obłożną chorobę, całkowity upadek sił powodujący konieczność zapewnienia opieki osoby trzeciej w sprawach codziennej egzystencji, chorobę psychiczną, ubezwłasnowolnienie, długotrwały pobyt za granicą połączony z niemożnością nawiązania kontaktu z krajem”.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy należy stwierdzić, że roszczenie B. D. należało oddalić, albowiem uległo ono przedawnieniu.

Wyrok w sprawie, w której wnioskodawczyni była tymczasowo aresztowana uprawomocnił się w dniu 11. 05. 2017 r. Od tego dnia zaczął więc biec roczny termin do wniesienia wniosku o odszkodowanie i zadośćuczynienie określony w art. 555 k.p.k. Tak więc z dniem 11. 05. 2018 r. roszczenie wnioskodawczyni o odszkodowanie i zadośćuczynienie uległo przedawnieniu. Tymczasem wniosek w tym zakresie został złożony do Sądu Okręgowego w Poznaniu dopiero w dniu 20. 11. 2018 r., a zatem po upływie półtora roku od końca przewidzianego w art. 555 k.p.k.terminu.

Prokurator w niniejszej sprawie zgłosił zarzut przedawnienia. Natomiast ani wnioskodawczyni, ani jej pełnomocnik nie podnieśli, aby zgłoszenie tego zarzutu naruszało konkretną zasadę współżycia społecznego. W świetle orzecznictwa sądowego, między innymi przytoczonemu powyżej stanowisku Sądu Najwyższego, przedstawione przez wnioskodawczynię powody uchybienia terminowi nie dawały podstaw do uznania, że zgłoszenie przez Prokuratora zarzutu przedawnienia naruszyło konkretną zasadę współżycia społecznego.

W tym miejscu należy dodać, że jeżeli prokurator podniósł zarzut przedawnienia, ustalenie przez sąd, iż niedotrzymanie przez żądającego odszkodowania za niesłuszne tymczasowe aresztowanie terminu określonego w art. 555 k.p.k. nie usprawiedliwiają żadne wyjątkowe okoliczności powoduje oddalenie żądania. (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 marca 2000 r., sygn. akt WA 7/00, OSNKW 2000/7-8/73).

Mając powyższe na uwadze Sąd oddalił wniosek B. D. o odszkodowanie i zadośćuczynienie za niesłuszne tymczasowe aresztowanie.

4.KOszty procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Sąd obciążył kosztami postępowania Skarb Państwa, albowiem zgodnie z art. 554 § 4 k.p.k. postępowanie w przedmiotowej sprawie jest wolne od kosztów.

4.PODPIS

sędzia Karolina Siwierska