Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 20 grudnia 2023 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu Wydział II Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Małgorzata Radomska-Stęplewska

po rozpoznaniu w dniu 20 grudnia 2023 r. w Poznaniu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku A. R. i M. R.

przy udziale J. R. i L. Z.

o zasiedzenie

na skutek apelacji wniesionej przez uczestnika postępowania L. Z.

od postanowienia Sądu Rejonowego Poznań-Stare Miasto w Poznaniu

z dnia 28 lipca 2022 r.

sygn. akt I Ns 95/22

postanawia:

1.  oddalić apelację;

2.  zasądzić od uczestnika L. Z. na rzecz wnioskodawców tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym kwotę 2.700 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia rozstrzygającego o kosztach postępowania apelacyjnego do dnia zapłaty.

Małgorzata Radomska - Stęplewska

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z 28 lipca 2022 roku Sąd Rejonowy Poznań – Stare Miasto w Poznaniu w sprawie z wniosku A. R. i M. R. przy uczestnictwie J. R. i L. Z. o zasiedzenie:

1. stwierdził, że wnioskodawcy nabyli przez zasiedzenie, do majątku objętego wspólnością ustawową majątkową małżeńską, z dniem 28 kwietnia 2018 r. udział wynoszący 4/6 we własności nieruchomości stanowiącej działkę numer (...) o powierzchni 4,0486 ha, zapisanej w dawnej księdze wieczystej (...),

2. kosztami postępowania obciążył wnioskodawców i uczestników postępowania w zakresie przez nich poniesionym.

Z powyższym rozstrzygnięciem w całości nie zgodził się uczestnik postępowania L. Z., wnosząc apelację, zarzucając zaskarżonemu orzeczeniu:

1) błąd w ustaleniach faktycznych stanowiących podstawę rozstrzygnięcia sprowadzający się do mylnego przyjęcia, iż :

- wnioskodawca zamanifestował wobec pozostałych współwłaścicieli wolę przejęcia przysługujących im udziałów w działce w P., podczas, gdy jest to ustalenie dowolne, bowiem z zebranego materiału dowodowego to nie wynika; wnioskodawca raczej skupił się na irrelewantnym dla sprawy wykazaniu, że zamanifestował taką wolę wobec sąsiadów i osób, którymi się posługiwał przy gospodarowaniu tą działką, nie zaś wobec pozostałych współwłaścicieli działki tj. wobec Z. Ż. i J. R.; dowody zebrane w sprawie potwierdzają odwrotność tego ustalenia, mianowicie to, że do czasu śmierci Z. Ż. to Z. Ż. sprawowała pieczę nad tą działką, Z. Ż. nie przekazała tej działki w darowiźnie wnioskodawcy, pozostawiając tę działkę dla siebie, wnioskodawca w żaden sposób nie przeciwstawił się temu stanowisku Z. Ż., wnioskodawca nie wyjaśnił - jak sam zeznał - z Z. Ż., dlaczego działka w P. nie została ujęta w umowie darowizny, choć jak sam zeznał była to najlepsza działka z wszystkich trzech działek, co więcej wnioskodawca zeznał, że „nie umiem wyjaśnić dlaczego tak to zostawiłem”, zatem całkowicie bezzasadne i sprzeczne z materiałem dowodowym jest przyjęcie, aby wnioskodawca manifestował m.in. wobec Z. Ż. wolę przejęcia przysługujących jej udziałów w działce w P. - z kolei decydujące w sprawie o zasiedzenie udziału we współwłasności jest ustalenie, że wnioskodawca zamanifestował na zewnątrz wolę odsunięcia pozostałych współwłaścicieli od współposiadania i współkorzystania (tak: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 maja 2020 r. I CSK 710/19 odnośnie dopuszczalności zasiedzenia udziału w przedmiocie współwłasności),

- od śmierci ojca tj. od 28 kwietnia 1988 r. wnioskodawca władał tą działką jak właściciel, co jest całkowicie bezzasadne i sprzeczne z materiałem dowodowym,

- nadto mylnego przyjęcia, że wnioskodawca decydował o losie tej nieruchomości i o tym jak ma być wykorzystywana, o tym, że z nikim nie konsultował jakichkolwiek decyzji dotyczących przedmiotowej działki, o tym, że z nikim też nie dzielił się dochodami z tej ziemi w postaci plonów, a później od 2003 roku w postaci czynszu dzierżawnego, o tym, że zatrzymywał je dla siebie, podczas gdy są to ustalenia dowolne, albowiem w sprawie nie zostało wykazane jakiekolwiek decydowanie przez wnioskodawcę inne aniżeli wynikające z posiadania zależnego, poza tym ograniczające się jedynie do używania i pobierania pożytków; ponadto jak wynika z dokumentów zgromadzonych w sprawie wnioskodawca sprawował opiekę nad Z. Ż., zatem ustalenie, że nie dzielił się z nią dochodami z tej ziemi jest nielogiczne i sprzeczne z zasadami doświadczenia życiowego; faktem bezpośrednio zaś świadczącym o tym, że wnioskodawca się jednak dzielił tymi dochodami jest opłacanie w udowodnionym zakresie podatku od nieruchomości obciążającego właściciela nieruchomości, którym była w tym czasie m.in. Z. Ż.,

- wnioskodawca płacił podatki od nieruchomości; jest to ustalenie dowolne, bowiem wnioskodawca załączył do wniosku jedynie decyzję o wymiarze podatku za lata 2013-2020, jednak przyznał, że nie dysponuje dowodami opłacania podatku za lata wcześniejsze (począwszy od 1988 roku ) jako że zagubiły się w trakcie remontu domu albo gdzieś zawieruszyły,

- wnioskodawca z nikim nie konsultował swoich decyzji dotyczących spornej działki, podczas gdy są to ustalenia dowolne, albowiem twierdzenia, że wnioskodawca nie konsultował swoich decyzji z nikim nie znajdują potwierdzenia w zebranym materiale dowodowym, a w części są z nim sprzeczne (np. z zeznaniem świadka E. W. o „pieczy " czy świadka B. S. o „zgodzie" Z. Ż. w tym zakresie), a nadto brak jest w sprawie z uwagi na to, że Z. Ż. nie żyje, dowodu na to, czy wnioskodawca konsultował z nią swoje decyzje,

a przez to:

2) naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. wskutek niewłaściwej oceny materiału dowodowego, w szczególności zeznań świadka B. S., świadka. E. W., zeznań uczestnika w części w jakiej Sąd nie dał im wiary, oraz dokumentów dołączonych do wniosku i odpowiedzi na wniosek, co doprowadziło do

3) naruszenia prawa materialnego w postaci art. 172 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na przyjęciu, że Z. Ż. i J. R. w wyniku zasiedzenia utracili przysługujący im udział w nieruchomości stanowiącej działkę nr (...), obręb M., o obszarze 4,0486 ha, dla której prowadzona była zamknięta księga wieczysta oznaczona jako (...).

Mając powyższe na uwadze apelujący wniósł o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z formularzy umownych („wzorców”) umów dzierżawy nieruchomości rolnych dla wykazania faktu, iż zawarte w tych wzorcach umowy oświadczenie wydzierżawiającego, że jest właścicielem nieruchomości należy do treści gotowego „wzorca" (formularza); jest to typowe postanowienie i nie podlega negocjowaniu, a nadto o zmianę zaskarżonego postanowienia Sądu Rejonowego Poznań - Stare Miasto w Poznaniu i oddalenie wniosku w całości, ewentualnie uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania, a w obu przypadkach o zasądzenie od wnioskodawców na rzecz uczestnika kosztów procesu, według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację wnioskodawcy wnieśli o jej oddalenie oraz zasądzenie od uczestnika postępowania na rzecz wnioskodawców zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy w pełni podziela i przyjmuje za własne ustalenia faktyczne oraz rozważania prawne poczynione przez Sąd I instancji, czyniąc je integralną częścią niniejszego uzasadnienia na podstawie art. 382 k.p.c.

W pierwszej kolejności odnosząc się do zgłoszonego w apelacji wniosku o przeprowadzenie dowodu z formularzy umownych („wzorców”) umów dzierżawy nieruchomości rolnych, wskazać należy, że Sąd Okręgowy dowód ten uznał za spóźniony w świetle art. 381 k.p.c., co skutkowało jego pominięciem.

W ocenie Sądu Okręgowego nie było podstaw do uwzględnienia podniesionego przez apelującego zarzutu naruszenia przepisu art. 233 § 1 k.p.c. poprzez niewłaściwą ocenę materiału dowodowego. Należy zaznaczyć, że skuteczne postawienie takiego zarzutu wymaga wykazania, że Sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, to bowiem jedynie może być przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Nie jest natomiast wystarczające przekonanie strony o innej niż przyjął Sąd wadze (doniosłości) poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie niż ocena Sądu (tak SN w orz. z 6 listopada 1998 r., II CKN 4/98 nie publ.). Ażeby zatem zasadny był zarzut naruszenia przez Sąd I instancji art. 233 § 1 k.p.c. oraz uznanie, że mogło to mieć istotny wpływ na wynik sprawy, nie wystarczy wyłącznie przedstawienie odmiennej interpretacji strony co do dowodów zebranych w sprawie, a koniecznym jest natomiast jednoczesne wykazanie – czego nie uczynił uczestnik postępowania - iż ocena przyjęta przez Sąd Rejonowy za podstawę rozstrzygnięcia, przekracza granicę swobodnej oceny dowodów, którą wyznaczają czynniki logiczny i ustawowy, zasady doświadczenia życiowego, aktualny stan wiedzy, stan świadomości prawnej i dominujących poglądów na sądowe stosowanie prawa.

Podnoszone w tym zakresie przez uczestnika postępowania twierdzenia stanowią wyłącznie polemikę z prawidłowymi ustaleniami Sądu I instancji, stanowiąc próbę przeforsowania własnego stanowiska.

Wbrew twierdzeniom apelującego, stan faktyczny ustalony przez Sąd Rejonowy znajduje swoje źródło w zgromadzonym w sprawie materialne dowodowym, w szczególności w zeznaniach świadków H. K., J. B., B. S. (2), E. W. (3) (k. 123-130), dokumentach przedłożonych przez wnioskodawców, w tym potwierdzeniach uiszczenia podatku od nieruchomości za okres od 2013-2020 roku ( k. 24-35) oraz zaświadczeniach z Urzędu Miasta i Gminy M. (k. 45-47). Z ww. materiału dowodowego wynika, że po śmierci K. R. to wnioskodawca władał sporną nieruchomością w P. jak jedyny właściciel i tak był postrzegany przez otoczenie - świadków H. K., E. W. (4), B. S. (2), J. B. oraz urzędy ( k.25-30, 44, 47). Również współwłaścicielka nieruchomości Z. Ż. postrzegała wnioskodawcę jako właściciela działki w P., wskazując w rozmowach z B. S. (2), że wszystkie ziemie dała M. w zamian za jej utrzymanie i opiekę nad nią. Podkreślić trzeba, że w toku postępowania o stwierdzenie nabycia spadku po S. Z. ( sprawa o sygn. akt III Ns 1488/99 Sądu Rejonowego w Poznaniu) na rozprawie w dniu 20 kwietnia 1999 r. Z. Ż. potwierdziła treść zapewnienia spadkowego złożonego przez M. R., który wskazał, że od około 20 lat uprawia gospodarstwo rolne wchodzące w skład spadku ( k. 11v akt III Ns 1488/99).

Wbrew twierdzeniu apelującego, z zeznań świadków B. S. (2) i E. W. (3) nie wynika, aby Z. Ż. sprawowała pieczę nad ziemią po śmierci K. R.. Świadek E. W. (4) sprecyzowała swą wypowiedź o zainteresowaniu Z. Ż. ziemią w ten sposób, że chodziło jej o okres sprzed ponad 20 lat, z kolei z zeznań świadka B. S. (2) i jej pisemnego oświadczenia ( k.19) wynika, że co najmniej od śmierci K. R. grunt w P. pozostawał w wyłącznym posiadaniu wnioskodawcy.

Należy podkreślić, że uczestnik postępowania L. Z. miał zaledwie 9 lat kiedy zmarł jego dziadek S. Z., a potem bywał u wnioskodawców z reguły jeden raz w roku przy okazji Ś. Zmarłych. Z tej przyczyny jego wiedza co do losów nieruchomości w P. jest bardzo ograniczona. Z zebranego materiału dowodowego wynika, że M. R. od śmierci ojca władał całą tą nieruchomością, z wyłączeniem innych osób. Samodzielnie uprawiał ziemię ( do roku 2003), następnie oddał ją w dzierżawę, czerpiąc z tego tytułu pożytki ( umowa dzierżawy z aneksami k. 21-23) , a także czynił nakłady i opłacał podatek od nieruchomości (k. 47, 24-35). Samodzielnie podejmował decyzji dotyczące całej nieruchomości, przy czym z zeznań świadka B. S. (2) wynika, że Z. Ż. była przekonana, że darowała wnioskodawcy wszystkie swoje działki w zamian za opiekę. Być może przyczyną braku darowania przez nią wnioskodawcy działki położonej w P. był fakt, że w księdze wieczystej tej nieruchomości jako właściciel widniał S. Z., a jego spadkobierczynie nie dokonały działu spadku w zakresie nieruchomości w P. ( częściowy dział spadku nie objął tej nieruchomości). Z zebranego materiału dowodowego wynika, że co najmniej od momentu śmierci K. R. Z. Ż. nie interesowała się ziemią w P., którą odziedziczyła po swoim ojcu, a samoistnym posiadaczem tego gruntu był wnioskodawca.

Wbrew twierdzeniom apelującego, wnioskodawca wykazał, że wobec otoczenia manifestował, że jest jedynym właścicielem spornej nieruchomości, co zresztą było w ten sposób odbierane przez otoczenie – zeznania świadków, zaświadczenie urzędu miasta i gminy k.45, 47. Taką możliwość odbioru mieli też pozostali współwłaściciele nieruchomości, w szczególności Z. Ż..

Dodać należy, że działania podjęte przez wnioskodawców po 28 kwietnia 2018 roku w celu uregulowania sytuacji prawnej nieruchomości pozostają bez wpływu na ocenę zajścia przesłanek zasiedzenia. Również zainicjowanie przez wnioskodawcę postępowania o stwierdzenie nabycia spadku po S. Z. w 1999 r. nie rzutowało na samoistne posiadanie przez niego działki w P.. Chęć uregulowania sprawy spadkowej po dziadku nie wykluczała bowiem wykonywania przez M. R. faktycznego władztwa nad nieruchomością w P. z zamiarem posiadania jej jak wyłączny właściciel.

Mając to na uwadze powyższe, uznając, że nie doszło również do naruszenia prawa materialnego w postaci art. 172 k.c., Sąd Okręgowy oddalił apelację na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 520 § 2 k.p.c. oraz § 5 pkt 1 w zw. z § 2 pkt 7 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie, uznając, że interesy wnioskodawców i uczestników postępowania były sprzeczne (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 5 grudnia 2012 r., I CZ 148/12, OSNC - ZD 2013, nr 2, poz. 45, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 5 grudnia 2012 r., I CZ 148/12, OSNC - ZD 2013, nr 2, poz. 45). O odsetkach orzeczono na podstawie art. 98 § 1 ¹ k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

Małgorzata Radomska-Stęplewska