Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 stycznia 2018 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu Wydział II Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Małgorzata Wiśniewska

Sędzia: SO Ryszard Małecki (spr.)

Sędzia: SR del. Dominik Stawicki

Protokolant: starszy prot.sąd. Justyna Klimek

po rozpoznaniu w dniu 26 stycznia 2018 r. w Poznaniu

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Sp. z o.o. w K.

przeciwko L. A.

o zapłatę

na skutek apelacji wniesionej przez powódkę

od wyroku Sądu Rejonowego w Szamotułach

z dnia 28 lutego 2017 r.

sygn. akt I C 822/16

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od powódki na rzecz pozwanej kwotę 1.800 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej.

Ryszard Małecki Małgorzata Wiśniewska Dominik Stawicki

UZASADNIENIE

W pozwie wniesionym do Sądu Rejonowego w Szamotułach powód (...) Sp. z o.o. z siedzibą w K. (gmina P.) domagała się zasądzenia od pozwanej L. A.kwoty 26.050 zł z ustawowymi odsetkami liczonymi:

-

od kwoty 8.683,20 zł od dnia 23.04.2015 r. do dnia zapłaty,

-

od kwoty 8.683,20 zł od dnia 24.05.2015 r. do dnia zapłaty,

-

od kwoty 8.683,20 zł od dnia 23.05.2015 r. do dnia zapłaty,

wraz z kosztami postępowania, w tym kosztami zastępstwa procesowego w kwocie 2.400 zł.

W uzasadnieniu powód podał, że pozwana zamówiła u niego wykonanie usług rolniczych. Z tytuły wykonanych usług powód wystawił pozwanej faktury VAT nr (...). Pozwana nie zapłaciła należności wynikających z przedmiotowych faktur. W dniu 28.09.2015 r. powód wezwał powódkę dobrowolnej zapłaty należności wynikających z ww. faktur. Wezwanie okazało się bezskuteczne.

W dniu 16 lutego 2016 r. referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym w Szamotułach uwzględnił żądanie pozwu wydając nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwana zaskarżyła nakaz zapłaty w całości wnosząc o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie od powoda na swoją rzecz zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł. W uzasadnieniu pozwana podała, że nigdy nie zamawiała u powódki „usług rolniczych” objętych powołanymi przez powódkę fakturami. Strony nie zawarły żadnej umowy dotyczącej usług rolniczych. Żadna z rzekomych „usług rolniczych” nie była w ogóle na rzecz pozwanej wykonana. Pozwana zaprzeczyła też by kiedykolwiek doręczono jej ww. faktury.

Wyrokiem wydanym w dniu 28 lutego 2017 r. Sąd Rejonowy w Szamotułach oddalił powództwo (punkt 1), zasądzając od powoda na rzecz pozwanej kwotę 4817 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (punkt 2) oraz nakazał ściągnąć od powoda na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Szamotułach kwotę 28 zł tytułem kosztów sądowych (punkt 3).

Podstawę rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia faktyczne:

Pozwana L. A.m.in. wespół z A. P., B. P., K. H. i W. C. była członkiem grupy (...) wprowadzającej do obrotu produkty rolne wytworzone na terenie Gospodarstwa (...). Gospodarstwo (...) stanowiło kompleks sąsiadujących ze sobą pól uprawnych będących własnością pozwanej oraz pozostałych członków.

Członkowie ww. grupy producenckiej wzajemnie wspierali się w pracach polowych. świadcząc na swoją rzecz usługi nieodpłatnie, udostępniając sobie nieodpłatnie ziemię uprawną i sprzęt rolniczy. Pozwana udostępniała członkom grupy nieodpłatnie m.in. kombajn zbożowy, przyczepę i ciągnik oraz należące do niej grunty rolne, oczekując w zamian nieodpłatnego partycypowania w uprawie tych gruntów przez innych członków grupy.

Członkowie grupy - w ramach grupy - nie wystawiali faktur i rozliczali się barterowo. Członkowie grupy za wykonane usługi wystawiali faktury wobec podmiotów zewnętrznych.

Do swej śmierci, która miała miejsce jesienią 2014 r. o zabiegach agrotechnicznych w grupie decydował W. C.. Przed 2015 rokiem nie były wystawiane rachunki za usługę wysiania nawozu.

Po śmierci W. C. przewodnictwo grupy objął B. P., który decydował o czynnościach/zabiegach agrotechnicznych podejmowanych w gospodarstwach/na polach poszczególnych członków, szukał rynku zbytu dla wy tworzonych w gospodarstwach płodów rolnych.

Z ww. grupą producencką powiązane był podmioty zewnętrzne w tym m.in. powód (...) Sp. z o.o. z siedziba w K. (gmina P.), którego członkiem zarządu jest A. P., a prokurentem B. P.. Powód zajmuje się skupowaniem płodów rolnych, posiada magazyny zbożowe, świadczy też usługi rozsiewania nawozu.

Wiosną 2015 r. R. K. na polecenie powoda wysiał nawóz na pola A. P., B. P. i pozwanej. R. K. rozsiewał nawóz za pomocą ciągnika i rozsiewacza nawozu będących własnością powoda. R. K. nie informował pozwanej co robi na terenie jej gospodarstwa. W tym czasie pola A. P., B. P. i pozwanej stanowiły całe kompleksy bez wytyczonych granic, poprzecinane jedynie ścieżkami technologicznymi. R. K. wysiewał nawóz na terenie całego kompleksu nie widząc dokładnie, które działki należą do pozwanej.

W czerwcu 2015 r. przed żniwami na ww. polach pojawili się geodeci i ustawili słupki graniczne. Od momentu wkopania słupków granicznych było polecenie, żeby nie wjeżdżać na działki pozwanej.

Od czerwca 2015 pozwana zaprzestała współpracy z grupą (...) zakazując członkom grupy wjazdu na swoje pola.

W dniu 23.03.2015 r. powód wystawił fakturę VAT nr (...) na kwotę 8.683,20 zł, w dniu 23.04.2015 r. fakturę VAT nr (...) na kwotę 8.683,20 zł, w dniu

08.05.2015 r. fakturę VAT nr (...) na kwotę 8.683,20 zł. We wszystkich ww. fakturach jako nabywcę wskazano pozwaną, a jako nazwę towaru lub usługi wskazano „usługę rolniczą”.

Pismem z dnia 21.07.2015 r. pozwana wezwała powoda do przedstawienia szczegółowego zestawienia uzasadniającego wystawienie m.in. ww. faktur.

W piśmie z dnia 07.08.2015 r. powód podał, iż każda z faktur objętych pozwem dotyczy usługi nawożenia, każdorazowo według schematu 201 ha x 40 zł/ha = 8.040.00 zl netto + 8% VAT.

Od lutego 2014 r. do maja 2015 r. księgowość pozwanej prowadziła M. B., która jednocześnie wystawiła ww. faktury VAT - jako księgowa powoda. Ww. faktury VAT zostały zaksięgowane przez M. B. bez wiedzy i wbrew woli pozwanej i jako element zbiorczego zestawienia trafiły do deklaracji VAT za rok 2015 r. podpisanej przez pozwaną.

W tak ustalonym stanie faktycznym i po dokonaniu oceny dowodów Sąd Rejonowy zważył, że w przedmiotowe sprawie sprawie powód domagał się od pozwanej zapłaty za wykonanie usługi rozsiania nawozu na polach należących do pozwanej. Zdaniem Sądu, roszczenie powoda było w całości bezpodstawne.

Powód stał na stanowisku, że pozwana „zamówiła” u niego wykonanie usług rolniczych polegających na nawożeniu pól. Strona pozwana zaprzeczyła, aby łączył ją z powodem jakkolwiek stosunek prawny, a nadto aby wiosną 2015 r. dokonano obsiewał nawozem jej pól.

Sąd podkreślił, że w ramach niniejszego postępowania to na powodzie ciążył obowiązek wykazania, iż łączyła go z pozwaną umowa, w oparciu o którą wykonał na rzecz pozwanej odpłatną usługę wysiania nawozu. W przekonaniu Sądu, powód powyższemu obowiązkowi nawet w najmniejszym stopniu nie podołał.

Powód na dowód istnienia roszczenia przedłożył wystawione przez siebie faktury VAT, z marca, kwietnia i maja 2015 r., gdzie w polu nazwa towaru lub usługi każdorazowo wpisano usługa rolnicza. Przedmiotowe faktury podpisane były wyłącznie przez powoda.

W kontekście zaprzeczenia przez pozwaną zlecenia powodowi jakichkolwiek usług wartość dowodowa przedmiotowych faktur była znikoma. Przedmiotowe faktury jako dokumenty prywatne pochodzące od powoda stanowiły co najwyżej dowód tego, że osoba, która je podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie (art. 245 k.p.c.).

Podobnie zawnioskowani przez powoda świadkowie nie byli w stanie potwierdzić, że powoda z pozwaną łączył stosunek umowny zobowiązujący powoda do odpłatnego rozsiania nawozu na polach pozwanej. Nadto Sąd dał w pełni wiarę zeznaniom pozwanej, iż stosunek prawny, z którego powód wywodził swe roszczenie nigdy nie istniał.

Zeznania świadków pozwoliły co najwyżej na ustalenie zasad współpracy w grupie producentów rolnych, do których należała pozwana, przy czym należy podkreślić, że relacje między członkami grupy nie stanowiły osi sporu w niniejszej sprawie. Zeznania świadków jedynie akcentowały tło sporu między powodem, którego jednoosobowy zarząd i prokurent byli jednocześnie członkami grupy producentów rolnych, do których należała pozwana.

Wprawdzie strona pozwana nie kwestionowała, że sporne faktury zostały uwzględnione w deklaracji VAT pozwanej za rok 2015, to jednak ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynikało, iż nastąpiło to wbrew wiedzy i woli pozwanej. W tym zakresie pozwana polegała na swej księgowej M. B., która będąc jednocześnie księgową powoda wystawiła sporne faktury za powoda i bez wiedzy pozwanej zaksięgowała je u pozwanej.

Wbrew twierdzeniom pozwanej, zeznania świadków dowiodły też, że powód obsiał nawozem wiosną 2015 r. pola pozwanej, ale w kontekście podstawy faktycznej powództwa okoliczność ta nie miała znaczenia dla wyrokowania.

Żądanie powoda reprezentowanego przez fachowego pełnomocnika i uzasadniające je okoliczności faktyczne zostały wyrażone w pozwie (art. 187 § 1 k.p.c.), doprecyzowane w toku postępowania i nie uległy później żadnej modyfikacji. W szczególności powód konsekwentnie stał na stanowisku, że łączyła go z pozwaną odpłatna umowa zobowiązująca go do wysiana na polach pozwanej nawozu, zaś Sąd był tą podstawą fatyczną związany (art. 321 § 1 k.p.c.).. Oparcie wyroku na podstawie faktycznej nie powołanej przez powoda jest orzeczeniem ponad żądanie w rozumieniu art. 321 k.p.c.

Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika, że strony nie zawarły umowy, o której mowa w pozwie, co czyniło roszczenie bezzasadnym i winno skutkować oddaleniem powództwa. Zatem z punktu widzenia kontraktowej podstawy roszczenia (której nie wykazano) bezprzedmiotowa była dla oceny jego zasadności okoliczność, że powód dokonał wysiewu nawozu na polu pozwanej.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. oraz § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych. O kosztach sądowych w punkcie 3 wyroku Sąd orzekł, na podstawie art. 113 ust. 1 u.k.s.c.

Z powyższym wyrokiem nie zgodziła się powodowa spółka, która za pośrednictwem swojego pełnomocnika wywiodła apelację, zaskarżając orzeczenie w całości i zarzucając:

1) naruszenie przepisu art. 328 § 2 k.p.c. - poprzez nie wskazanie motywów dla jakich Sąd odmówił zasądzenia roszczenia, w szczególności poprzez wskazanie, iż podnoszona podstawa faktyczna nie stanowiła podstawy zasądzenia roszczenia;

2) naruszenie przepisów art. 231 i 233 k.p.c. — poprzez sprzeczne z zebranym materiałem dowodowym dokonanie ustalenia stanu faktycznego oraz błędne wnioskowanie w zakresie przyjęcia podstawy faktycznej rozstrzygnięcia, poprzez błędne określenie wnioskowanie oparte na formie czynności prawnej a nie na jej treści i w związku z tym sprzeczne i nie oparte na wszechstronnie zgromadzonym materiale dowodowym wnioskowanie i przeprowadzenie subsumcji;

3) naruszenie przepisu art. 69 k.c. w związku z art. 750 k.c. w związku z art. 734 k.c. — poprzez ich niezastosowanie i nie dokonanie zasądzenia roszczenia opartego na umowie świadczenia usług zawartej w sposób konkludentny.

Podnosząc powyższe zarzuty skarżąca wniosła o:

1) zmianę zaskarżonego wyroku z dnia 28 lutego 2017r. i zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki kwoty 26.050,00 zł z ustawowymi odsetkami jak w pozwie z dnia 08 grudnia 2015r. - uwzględniając w całości powództwo

2) zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki kosztów procesu i kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych za obie instancje, w tym zasądzenie kosztów poniesionej opłaty od apelacji.

Ewentualnie powódka domagała się uchylenia wyroku z dnia 28 lutego 2017r. w całości i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania.

W odpowiedzi na apelację pozwana wniosła o jej oddalenie oraz o zasądzenie od powodowej spółki kosztów zastępstwa procesowego za postępowanie przed Sądem II instancji wg norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja okazała się bezzasadna.

Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił stan faktyczny, co pozwala Sądowi Okręgowemu uznać go za własny na podstawie art. 382 kpc. Na pełną aprobatę zasługiwały także rozważania tego Sądu poczynione na kanwie ustaleń.

W szczególność prawidłowe były ustalenia Sądu w kwestii relacji i wzajemnej współpracy w ramach grupy producenckiej. Istotny w tych relacjach był podział obowiązków i barterowy sposób wynagradzania uczestników za świadczone usługi – rozliczenia finansowe dotyczyły zakupu nawozów oraz sprzedaży plonów. Usługi rozsiania nawozu wykonywał wówczas członek grupy W. C.. Takie zasady obowiązywały w ramach grupy do 2015 r. Po objęciu funkcji decyzyjnej w grupie przez B. P. usługę rozsiania nawozu zlecił on powódce jako firmie zewnętrznej powiązanej osobowo z rodziną P.. Zlecenie usługi dotychczas świadczonej w ramach grupy nieodpłatnie przez jej członka podmiotowi zewnętrznemu za odpłatnością stanowiło zmianę zasad funkcjonowania grupy i wymagało zgody jej członków. Powódka nie wykazała, by B. P. uzyskał zgodę pozwanej na zmianę sposobu rozliczania usług rozsiania nawozu i na odpłatne zlecenie usługi podmiotowi zewnętrznemu. Wynika to z zeznań świadka B. P.. Tym samym powódka nie wykazała, by pozwana w jakiejkolwiek formie (pisemnej, ustnej lub w sposób dorozumiany) zleciła powódce wykonanie usługi objętej pozwem, a w związku z tym, by uzgodniła z nią m.in. wynagrodzenie za świadczoną usługę. W materiale dowodowym zgormadzonym w sprawie brak jest jakiegokolwiek dowodu na złożenie przez pozwaną oświadczenia woli w jakiejkolwiek formie.

Natomiast nie budzi wątpliwości Sądów obu instancji, że powodowa Spółka wykonała usługi objęte pozwem na rzecz pozwanej. Wykonanie tych usług nie miało jednak swojej podstawy w umowie łączącej strony. W tym kontekście Sąd Rejonowy słusznie odwołał się do przepisu art. 321 § 1 kpc. Sąd jest związany nie tylko samym żądaniem pozwu, ale nadto podstawą faktyczną tego żądania. Powódka oparła powództwo na twierdzeniu, że pozwana zleciła jej wykonanie usługi. Okoliczności przytoczone w pozwie nie znalazły odzwierciedlenia w materiale dowodowym sprawy – ustalony stan faktyczny wykluczył zawarcie przez strony umowy. Zawężenie podstawy faktycznej pozwu do faktu zawarcia umowy, nie pozwalało Sądowi na sięgnięcie do ewentualnych pozaumownych źródeł powstania zobowiązania pozwanej.

Niniejsze rozstrzygnięcie nie pozbawia powódki dochodzenia roszczeń na innej podstawie faktycznej i prawnej.

Nie zachodzą zatem zarówno uchybienia procesowe, ani też uchybienia przepisom prawa materialnego zarzucane w apelacji.

W tym stanie rzeczy należało na podstawie art. 385 kpc. oddalić apelację.

Koszty procesu w instancji odwoławczej obciążały powódkę na podstawie art. 98 § 1 kpc. Na koszty poniesione przez pozwaną składało się wynagrodzenie jej pełnomocnika ustalone na podstawie § 2 pkt 5 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

Ryszard Małecki Małgorzata Wiśniewska Dominik Stawicki