Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 stycznia 2018 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu Wydział II Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Małgorzata Wiśniewska

Sędzia: SO Ryszard Małecki (spr.)

Sędzia: SR del. Dominik Stawicki

Protokolant: starszy prot.sąd. Justyna Klimek

po rozpoznaniu w dniu 26 stycznia 2018 r. w Poznaniu

na rozprawie

sprawy z powództwa małoletnich J. W. i M. W. reprezentowanych przez matkę S. Z.

przeciwko K. W.

o podwyższenie alimentów

na skutek apelacji wniesionych przez obie strony

od wyroku Sądu Rejonowego we Wrześni

z dnia 21 czerwca 2017 r.

sygn. akt III RC 221/16

I.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie 1. w ten tylko sposób, że zasądzone alimenty podwyższa na rzecz małoletniego J. W. do 800 zł (osiemset) miesięcznie oraz na rzecz małoletniego M. W. do 750 zł (siedemset pięćdziesiąt) miesięcznie, łącznie 1.550 zł;

II.  oddala apelację małoletnich powodów w pozostałym zakresie;

III.  oddala apelację pozwanego;

IV.  koszty procesu w instancji odwoławczej wzajemnie znosi między stronami.

/-/Ryszard Małecki /-/Małgorzata Wiśniewska /-/Dominik Stawicki

UZASADNIENIE

W pozwie wniesionym do Sądu Rejonowego we Wrześni powodowie małoletni J. W. i M. W. reprezentowani przez matkę S. Z. domagali się zasądzenia od pozwanego K. W. podwyższonej renty alimentacyjnej z kwoty 500 zł do kwoty 900 zł na rzecz każdego z powodów.

W uzasadnieniu pozwu matka małoletnich powodów podała, że Sąd Okręgowy w Poznaniu w dniu 06.07.2009 roku zasądził na rzecz małoletnich alimenty w wysokości po 500 zł, łącznie 1 000 zł miesięcznie. Małoletni J. W. w roku szkolnym 2015/2016 rozpoczął naukę w Gimnazjum(...) w P.. Do szkoły dojeżdża pociągiem. Skutkuje to wzrostem koniecznych wydatków związanych z nauką z uwagi na czesne i koszty dojazdu do szkoły. Małoletni M. kontynuuje naukę w Szkole Podstawowej w K.. Matka małoletnich zaspokaja ich potrzeby rozwojowe zapewniając im aktywny wypoczynek, udział w wydarzenia kulturalnych, korzystanie z atrakcji turystycznych. Pozwany nie zapewnia synom atrakcyjnego sposobu spędzania czasu podczas wizyt dzieci u niego. Pozwany nie jest zainteresowany sytuacją szkolną synów. Pozwany jest (...) (...)w P.. W czasie pełnienia służby podniósł swoje kwalifikacje zawodowe, co jest związane z poprawą otrzymywanego wynagrodzenia. Matka małoletnich powodów z uwagi na opiekę nad dziećmi zmieniła tryb pracy, co wiąże się jednak z brakiem szans na awans.

W odpowiedzi na pozew K. W. uznał powództwo do kwoty 100 zł na każde z dzieci (do kwoty 600 zł na każde z dzieci), w pozostałym zakresie wnosił o oddalenie powództwa oraz o odstąpienie od obciążania pozwanego kosztami postępowania. W uzasadnieniu pozwany zaprzeczył, by wyłącznie matka małoletnich organizowała im wyjazdy wakacyjne i inne atrakcje. Zakwestionował twierdzenia matki małoletnich, by dzieci podczas pobytów ojca miały u niego nieodpowiednie warunki lokalowe. Wskazał, że utrzymuje codzienny kontakt z dziećmi. Odniósł się do kosztów nauki starszego syna oraz potrzeb w zakresie remontu pokoju. Pozwany wskazał, że jest zatrudniony w (...)w P. z wynagrodzeniem 3 890 zł netto miesięcznie. Pozwany wskazał na koszty, jakie ponosi w związku ze swoim utrzymaniem oraz utrzymaniem domu. K. W. podał, że sytuacja matki małoletnich powodów ulegała znacznej poprawie, a jej wynagrodzenie wynosi obecnie ok 3 500 zł - 3 700 zł. Zakupiła ona nowy samochód z salonu (...).

Wyrokiem wydanym w dniu 21 czerwca 2017 r. Sąd Rejonowy we Wrześni zasądził od pozwanego K. W. tytułem podwyższonej renty alimentacyjnej na rzecz małoletnich powodów: J. W. kwotę po 700 zł miesięcznie oraz M. W. kwotę po 650 zł miesięcznie, łącznie 1.350 zł, płatną począwszy od dnia 17.12.2016 roku do 10- tego każdego miesiąca do rąk matki małoletnich S. Z. wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w razie opóźnienia w płatności każdej z rat, i to w miejsce renty alimentacyjnej orzeczonej wyrokiem Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 6.07.2009 roku w sprawie o sygnaturze XII C 650/2009 (punkt 1), w pozostałym zakresie powództwo oddalił (punkt 2), wyrokowi w punkcie 1 nadał rygor natychmiastowej wykonalności (punkt 3),odstąpił od obciążenia strony powodowej kosztami postępowania poniesionymi przez pozwanego w oddalonej części powództwa (punkt 4), odstąpił od obciążenia pozwanego kosztami sądowymi (punkt 5).

Podstawę rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia faktyczne:

Wyrokiem z dnia 06.07.2009 roku Sąd Okręgowy w Poznaniu (...) rozwiązał małżeństwo K. W. i S. W. z domu Z. przez rozwód bez orzekania o winie. Wykonywanie władzy rodzicielskiej nad małoletnimi: J. W. ur. (...) i M. W. ur. (...) powierzono ich matce, zastrzegając dla ich ojca prawo do współdecydowania o najważniejszych sprawach życiowych dzieci. Kosztami wychowania i utrzymania małoletnich dzieci obciążono oboje rodziców i z tego tytułu zasądzono od K. W. na rzecz małoletniego J. W. i M. W. renty alimentacyjne w kwotach po 500 zł miesięcznie, łącznie 1 000 zł miesięcznie, płatnych do rąk matki małoletnich, do dnia 10-tego każdego miesiąca, począwszy od uprawomocnienia się wyroku, z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat.

K. W. zamieszkiwał w tym czasie ze swoimi rodzicami. Prowadził z nimi wspólne gospodarstwo domowe. Pracował w (...)w P.. Zarobki wynosiły 2.300 zł netto.

S. Z. wraz z dziećmi zamieszkiwała ze swoimi rodzicami. Pracowała ona w(...)w N. i zarabiała 2 500 zł netto miesięcznie. Była właścicielką F. (...) rocznik 2003. Małoletni J. i M. byli dziećmi zdrowymi, chorowali jedynie na alergie. Przyjmowali leki wziewne. Na ich utrzymanie S. Z. przeznaczała około 1 466 zł, w tym na wyżywienie 266 zł, leczenie 70 zł, leki 170 zł, przedszkole 410 zł, język angielski 70 zł, odzież 200 zł, dentystę 20 zł, rozrywkę 50 zł. Udział w kosztach utrzymania mediów wynosił 210 zł.

K. W. w chwili obecnej pracuje w (...)w P.. Jego wynagrodzenie, wraz z dodatkami, (...) wynosi 3.892,12 zł miesięcznie. Otrzymuje także tzw. trzynastkę. Zatem łącznie jego dochód wynosi około 4.216 zł średniomiesięcznie. Dochód pozwanego K. W. jest obciążony spłatą rat kredytu zaciągnięty na zakup samochodu S. (...), kupiony 3 lata temu. Miesięcznie rata wynosi 543,48 zł. Pozostało jeszcze pozwanemu 3 lata spłaty. Roczny koszt utrzymania samochodu wynosi około 2 500 zł. Do pracy pozwany dojeżdża samochodem. Miesięcznie na paliwo przeznacza około 800 zł. Koszt parkingu przy pracy wynosi 80 zł. Z uwagi na wzrost kosztów parkingu pozwany z niego zrezygnował w ostatnim czasie. Pozwany mieszka z rodzicami. Opłaty za utrzymanie mieszkania są dzielone między troje domowników. Ogrzewanie gazowe kosztuje 6 200 zł rocznie. Opłata za wodę wynosi 100 zł, za RTV 150 zł, za prąd 100 zł, za wywóz nieczystości 93 zł. K. W. zakupił od swojego domu 4 fotele i kanapę za 2 500 zł. Na wyżywienie, kosmetyki, odzież pozwany przeznacza miesięcznie 750 zł. Nadto pozwany opłaca abonament telefoniczny swój i syna M., na co przeznacza 100 zł miesięcznie.

Co dwa tygodnie małoletni powodowie spędzają weekend u ojca. Wspólnie z pozwanym chodzą na spacery, uprawiają sport. Pozwany w 2016 roku zabrał synów na majówkę w góry. W bieżącym roku zamierza wyjechać z synami nad morze. Dzień Dziecka spędzili wspólnie w S.. Sporadycznie przekazuje synom po 20 zł - 50 zł kieszonkowego. Pozwany utrzymuje codzienny kontakt telefoniczny z dziećmi. Pozwany na wgląd w sytuację zdrowotną synów. Jednorazowo kilka lat temu otrzymał zwrot z podatku w kwocie 800 zł, które to pieniądze przekazał matce małoletnich powodów.

Matka małoletnich powodów S. Z. jest (...)

Pracuje w (...) w P.. Dochód netto wynosi 3 589,50 zł. Otrzymuje (...) trzynastkę. Okresowo otrzymuje nagrody 4 razy w roku po 200 zł - 300 zł. Dochód matki małoletnich powodów do listopada 2016 roku obciążony był spłatą pożyczki pracowniczej zaciągniętej na zakup samochodu. Kupiła onaD. (...)za kwotę 51 400 zł. Część pieniędzy na zakup samochodu otrzymała także od swojego ojca w formie pożyczki. Ubezpieczenie samochodu kosztuje 1 584 zł. S. Z. wraz z dziećmi zamieszkuje u swoich rodziców. Na utrzymanie domu S. Z. przekazuje swoim rodzicom kwotę 500 zł. Nadto na wyżywienie (obiady) swojej matce przekazuje kwotę 500 zł. Oprócz tego na wyżywienie synów S. Z. przeznacza kwotę 300 zł. Na zakup odzieży dla synów i wyposażenie na wycieczkę w maju tego roku S. Z. przeznaczyła około 1 000 zł. Doładowanie telefony małoletniego J. kosztuje 30 zł miesięcznie.

Małoletni J. dojeżdża do szkoły gimnazjalnej w P.. Bilet miesięczny

PKP kosztuje 78,54 zł. Czesne za szkołę wynosi 100 zł miesięcznie. Małoletni M. uczęszcza do szkoły podstawowej. Wyprawki szkolne kosztowała 400 zł. Nadto miesięcznie na zakup przyborów szkolnych i pomocy szklonych należy przeznaczyć około 150 zł. Wycieczki szkolne obu małoletnich powodów kosztowały około 400 zł. Na kieszonkowe i wydatki otrzymali od matki łącznie około 200 zł. Małoletni J. cierpi na alergię. Na zakup kropli, kremów, maści, odpowiednich kosmetyków należy przeznaczyć około 100 zł miesięcznie. Małoletni M. cierpi na problemy skórne. S. Z. korzysta z prywatnej służby zdrowia. Na jednorazową wizytę lekarską dziecka przeznacza około 200 zł. J. i M. byli pacjentami poradni ortodontycznej w okresie od 07.2011 otrzymywania takiego świadczenia na rzecz dzieci nie zwalnia w żaden sposób z obowiązku alimentacyjnego ich rodziców, ani go w jakikolwiek sposób nie ogranicza.

W tak ustalonym stanie faktycznym i po dokonaniu oceny dowodów wskazał na przesłanki podwyższenia alimentów wynikające z art. 138 k.r.o. oraz na zakres obowiązku alimentacyjnego rodziców wobec małoletnich dzieci. Zauważył, że w niniejszym postępowaniu należało zbadać, czy między lipcem 2009 roku, a chwilą obecną zaszły takie zamiany zarówno po stronie uprawnionych do alimentów jak i zobowiązanego do alimentacji, które uzasadniają zmianę w wysokości rent alimentacyjnych.

W okresie orzekania o rozwodzie koszty utrzymania małoletnich kształtowały się na poziomie 1 466 zł, przy czym opłata za przedszkole wynosiła 410 zł. Małoletni M. miał w tym czasie ukończone 5 lat, małoletni J. 7 lat. Małoletni w zasadzie byli dziećmi zdrowymi, choć cierpieli na alergię. Wspólnie z matką zamieszkiwali w domu dziadków. Ich udział w kosztach utrzymania domu wynosił 210 zł. Pracowała ona w (...)w N. i zarabiała 2 500 zł netto miesięcznie. Była właścicielką F. (...) rocznik 2003.

Obecnie małoletni M. ma ukończone 13 lat, a J. 15 lat. Małoletni M. jest uczniem szkoły podstawowej, małoletni J. uczniem Gimnazjum w P.. Ich potrzeby niewątpliwie wzrosły w badanym okresie. Obaj są w okresie intensywnego rozwoju. Nadal zamieszkują wraz z matką u swoich dziadków. Udział każdego z nich w kosztach utrzymania domu wynosi po 167 zł. Koszty wyżywienia małoletnich kształtują się na poziomie około 300 zł miesięcznie. Mając na uwadze okres dojrzewania małoletnich powodów i intensywny rozwój oraz aktywność fizyczną, która jest rzeczą naturalną w tym wieku, Sąd przyjął, iż średniomiesięczne wydatki na zakup odzieży wynoszą około 150 zł na każdego z nich. Nadto wydatki szkolne (przybory szkolne, wyprawka, pomoce szkolne, klasowe itp.) średniomiesięcznie wynoszą około 180 zł na każdego z nich. Doładowanie telefonu małoletniego J. wynosi 30 zł. W związku z kontynuowaniem przez J. nauki w szkole gimnazjalnej w P. dodatkowo S. Z. ponosi koszty związane z opłatą za czesne - 100 zł miesięcznie i zakupem biletu miesięcznego 78,54 zł. Małoletni powodowie uczestniczą w wycieczkach szkolnych. Średniomiesięczny koszt takich wycieczek z uwzględnieniem zwyczajowego kieszonkowego oscyluje w granicach 80 zł miesięcznie na rzecz każdego z nich. Nadto małoletni J. z uwagi na problemy zdrowotne korzysta z leków przeznaczonych na leczenie alergii. Zdaniem Sądu - ceny leków (wyszczególnionych na paragonach), które przyjmuje małoletni, uzasadniają przyjęcie, iż średniomiesięcznie na ten cel należy przeznaczyć około 50 zł. Z kolei małoletni M. ma problemy skórne. Nadto z uwagi na podejrzenie występowania wady serca małoletni raz na jakiś czas winien podlegać kontroli kardiologicznej. S. Z. korzysta głównie z prywatnej służby zdrowia, z uwagi na długi czas oczekiwania na przyjęcie w publicznych placówkach. Takie rozwiązanie wydaje się być racjonalne, jednak zauważyć należy, iż wizyty lekarskie stanowią wydatki jednorazowe i nie są ponoszone regularnie. Uwzględniając zatem również wydatki na zakup środków czystości oraz rozrywki Sąd przyjął, iż koszty utrzymania małoletniego J. wynosi około 1 200 zł miesięcznie, co stanowi przeciętny wydatek na dziecko w wieku małoletniego powoda. Z kolei mając na uwadze, iż w przypadku młodszego powoda, nie istnieje konieczność uiszczania czesnego za szkołę oraz kupowania biletu miesięcznego, także niższe koszty leczenia przyjąć należy, iż jego koszty utrzymania oscylują w granicach około 1 000-1.100 zł.

Od roku 2009 wzrosło wynagrodzenie matki małoletnich powodów. Jej dochód wynosi 3 589,50 zł netto. Jest właścicielką D. (...). Z uwagi na wiek małoletnich synów nie ma już potrzeby, by sprawowała nad nimi osobistą pieczę w sposób porównywalny do roku 2009. Zatem jej obowiązek alimentacyjny coraz bardziej przybiera formę zabezpieczenia potrzeb materialnych dzieci poprzez partycypowanie finansowe w ich utrzymaniu. Znaleźć to musi odzwierciedlenie w wysokości ponoszonych przez nią kosztów utrzymania synów.

Odnosząc się do sytuacji pozwanego Sąd argumentował, że jego sytuacja materialna także uległa znacznej poprawie. W roku 2009 (...)zarabiał 2 300 zł netto. Mieszkał ze swoimi rodzicami. Pozwany nie zmienił od tego czasu pracy praż miejsca zamieszkania. Jednak wzrosły jego dochody. Łącznie jego dochód wynosi około 4 216 zł netto średniomiesięcznie (uwzględniając „trzynastkę”). Jego miesięczne wydatki na utrzymanie wynoszą około 1 080 zł, w tym udział w kosztach utrzymania domu wynosi 320 zł. Nadto na utrzymanie samochodu, paliwo, parking oraz raty na zakup samochodu przeznacza średniomiesięcznie około 1 631,48 zł. W tymi miejscu należy podkreślić, iż samochód nie jest obecnie dobrem luksusowy, ale często koniecznym, by prawidłowo funkcjonować na rynku pracy. Zatem łącznie pozwany wydaje około 2 711 zł. Z synami widzi się co dwa tygodnie, starając się zapewnić, im odpowiednie atrakcje. Do dyspozycji pozwanego po uwzględnieniu jego koniecznych wydatków pozostaje zatem kwota 1 505 zł. Z uwagi na fakt, iż to głównie matka małoletnich powodów dba o zaspokajanie ich potrzeb i to ona sprawuje nad nimi bezpośrednią opiekę uzasadnione jest obciążenie pozwanego w większym wymiarze kosztami utrzymania małoletnich synów w porównaniu do ich matki. Dochody matki są przy tym nieco niższe.

Zdaniem Sądu uzasadnione jest obciążenie kosztami wychowania i utrzymania małoletniego J. i M. W. w większym wymiarze niż 50% kosztów jego utrzymania. W przypadku małoletniego J. kwota 700 zł stanowi około 60%, a w przypadku małoletniego M. kwota 650 zł około 65% kosztów ich utrzymania. Jednocześnie takie kwoty uwzględniają także obowiązek matki partycypowania w kosztach utrzymania swoich synów (w tym młodszego w większym zakresie), przy czym, wraz z wiekiem winien wzrastać udział matki w tych kosztach, co zostało w niniejszym przypadku uwzględnione.

Sąd uzasadnił również rozstrzygnięcie o nadaniu wyrokowi rygoru natychmiastowej wykonalności oraz o kosztach postępowania.

Z powyższym wyrokiem nie zgodzili się zarówno małoletni powodowie, jak i pozwany, wywodząc apelację.

Powodowie zaskarżyli wyrok w części, w której Sąd oddalił powództwo o podwyższenie alimentów dla małoletniego J. W. co do kwoty po 200 zł miesięcznie oraz w której Sąd oddalił powództwo o podwyższenie alimentów dla małoletniego M. W. co do kwoty po 250 zł miesięcznie, zarzucając orzeczeniu naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na treść zaskarżonego wyroku, tj. art. 233 kpc poprzez niezbyt wnikliwe rozważenie zebranego w sprawie materiału dowodowego i jego dowolną, w miejsce swobodnej ocenę, dokonaną w sposób sprzeczny zasadami logicznego rozumowania, wiedzy i doświadczenia życiowego, polegające na:

- nieuzasadnionym przyjęciu, iż babcia małoletnich gotuje obiady z przekazywanych przez S. Z. dla większej liczby domowników, w tym dla matki małoletnich, i bezpodstawne odmówienie wiarygodności zeznaniom matki małoletnich powodów w tym zakresie, podczas gdy matka małoletnich jada w domu jedynie sporadycznie,

- nieuwzględnieniu w kosztach utrzymania małoletnich wydatków związanych z szeroko rozumianą rozrywką i dostępem do kultury (takich jak koszty biletów do kina, teatrów, kajaki, wycieczki, wyjazdy),

- nieuzasadnione przyjęcie, iż pozwany otrzyma! jednorazowy zwrot podatku w kwocie 800 zł, który przekazał matce małoletnich powodów, podczas gdy zgodnie z twierdzeniami S. Z., od 2009 r. corocznie przekazywała pozwanemu do rąk własnych kwotę ok. 700 zł. pochodzącą ze zwrotu podatku, wyjąwszy lata 2016 i 2017,

- nieuzasadnione w świetle niekwestionowanych przez Sąd treści zeznań oraz stanowiska strony powodowej przyjęcie, iż z uwagi na wiek małoletnich synów nie ma już potrzeby, aby S. Z. sprawowała nad nimi osobistą pieczę w sposób porównywalny do roku 2009, skutkujące stwierdzeniem, że jej obowiązek alimentacyjny coraz bardziej przybiera formę zabezpieczenia potrzeb materialnych dzieci poprzez partycypowanie finansowe w utrzymywaniu, podczas gdy w rzeczywistości wiek małoletnich i przechodzony przez nich okres dojrzewania, rozterki życiowe i problemy szkolne wymagają sporego osobistego zaangażowania matki w wychowanie dzieci,

- nieuzasadnione przyjęcie, iż na przestrzeni 8 lat od daty wydania ostatniego orzeczenia w przedmiocie alimentów, koszty utrzymania i wychowania dzieci wzrosły jedynie o 200 zł w stosunku do małoletniego J. W. oraz o 150 zł w stosunku do małoletniego M. W., podczas gdy w okresie tym znacząco zwiększyły się ich usprawiedliwione potrzeby oraz możliwości zarobkowe i majątkowe obowiązanego do alimentacji K. W.,

co skutkowało błędnym ustaleniem wysokości wydatków związanych z usprawiedliwionymi potrzebami uprawnionych do alimentów oraz ustaleniem niewłaściwego udziału rodziców w partycypowaniu kosztów utrzymania małoletnich powodów.

Podnosząc powyższe zarzuty powodowie wnieśli o zmianę wyroku w zaskarżonej części poprzez zasądzenie od pozwanego K. W. tytułem podwyższonej renty alimentacyjnej na rzecz małoletnich powodów: J. W. dodatkowo kwotę 200 zł miesięcznie oraz M. W. dodatkowo kwotę 250 zł miesięcznie. Ewentualnie domagali się uchylenia wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpatrzenia. W każdym razie wnieśli o zasądzenie od pozwanego na rzecz strony powodowej zwrotu kosztów postępowania w postępowaniu przed Sądem II instancji, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego, według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelacje powodów pozwany wniósł o ich oddalenie oraz o zasądzenie solidarne na rzecz pozwanego zwrotu kosztów postępowania.

Pozwany zaskarżył wyrok w części zasądzającej alimenty ponad kwotę 600 zł na rzecz każdego z powodów, zarzucając orzeczeniu:

1) sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego polegającą na przyjęciu, że:

a) koszt wydatków szkolnych na każdego z powodów wynosi średniomiesięcznie 180 zł w sytuacji, gdy z zeznań matki powodów wynika, że na wyprawkę wydaje średnio 400 zł, a dodatkowo koszty związane ze szkołą to 150 zł miesięcznie na obu powodów, co powoduje, że średniomiesięczny koszt wydatków szkolnych ustalonych w oparciu o zeznania matki powodów nie przekracza kwoty 80 zł na każdego z powodów, przy czym wskazany przez matkę powodów wydatek na poziomie 150 zł miesięcznie na koszty szkolne należy traktować jako znacznie zawyżony, co powoduje, że zgodny z doświadczeniem życiowym średniomiesięczny koszt wydatków szkolnych wynosi rzeczywiście 50 zł na każdego z powodów;

b) koszt wycieczek szkolnych z uwzględnieniem zwyczajowego kieszonkowego na każdego z powodów wynosi 80 zł miesięcznie w sytuacji, gdy z przesłuchania matki powodów wynika, iż każdy z powodów był w roku szkolnym na jednej wycieczce za kwotę 350-400 zł i otrzymał na nią kieszonkowe ok. 100 zł, co powoduje, że średniomiesięczny koszt wycieczek szkolnych wraz z kieszonkowym wynosi ok. 40 zł na każdego z powodów;

c) dochód matki powodów wynosi średnio 3.589,50 zł netto w sytuacji, gdy z zeznań matki powodów wynika, że oprócz wynagrodzenia otrzymuje (...) trzynastą pensję oraz nagrody (trzy - cztery razy w roku ok. 200 - 300 zł), a także w sytuacji, gdy dochód pozwanego Sąd uwzględnił w kwocie powiększonej o trzynastą pensję

2) ustalenie stanu faktycznego w większości na podstawie doświadczenia życiowego, a nie na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w toku postępowania.

Podnosząc powyższe zarzuty pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie od pozwanego na rzecz małoletnich powodów alimentów w kwocie po 600 zł miesięcznie oraz o zasądzenie od powodów solidarnie na rzecz pozwanego kosztów postępowania, a ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku I przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd Rejonowy we Wrześni.

W odpowiedzi na apelację pozwanego powodowie wnieśli o jej oddalenie oraz o zasądzenie od pozwanego zwrotu kosztów postępowania wg norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powodów okazała się częściowo zasadna, natomiast apelacja pozwanego nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił stan faktyczny, co pozwala Sądowi Okręgowemu uznać go za własny na podstawie art. 382 kpc. Wysokość alimentów limitowana jest z jednej strony usprawiedliwionymi potrzebami uprawnionego, z drugiej możliwościami zarobkowymi zobowiązanego. Należy przy tym pamiętać, że faktycznie ponoszone wydatki na utrzymanie dzieci nie muszą odpowiadać ich usprawiedliwionym potrzebom – z reguły bowiem wydatki te determinowane są możliwościami rodzica sprawującego bieżącą pieczę nad dziećmi i wkładem finansowym rodzica nie sprawującego takiej pieczy. Oznacza to, że usprawiedliwione potrzeby dzieci mogą być na wyższym poziomie niż potrzeby faktycznie zaspokajane, zwłaszcza że czyniąc ustalenia w tym zakresie Sąd zawsze prognozuje te potrzeby na przyszłość w oparciu o uprzednio ustaloną sytuację bieżącą. Z tego względu ustalenie usprawiedliwionych potrzeb małoletnich musi być wprawdzie zakorzenione w materiale dowodowym sprawy, ale każdorazowo winno posiłkować się zasadami doświadczenia życiowego, zwłaszcza w odniesieniu do potrzeb trudno weryfikowalnych takich jak wyżywienie, wydatki na rozrywkę, których wykazanie jest niemożliwe lub znacznie utrudnione.

W sytuacji takiej jak niniejsza, kiedy oboje rodzice uzyskują dochody na dobrym, zbliżonym i stabilnym poziomie, potrzeby dzieci winny być ustalone na poziomie adekwatnym do poziomu dochodów uzyskiwanych rzez oboje rodziców – zgodnie z zasadą równej stopy życiowej. Konsekwencją takiej sytuacji jest ustalanie poziomu potrzeb dzieci w przybliżeniu – bez obowiązku ich ścisłego określania. Sąd Rejonowy w sposób prawidłowy określił potrzeby małoletnich, a zastrzeżenia skarżących nie mogły znacząco wpłynąć na globalny ich zakres – ponieważ różnice dotyczyły wydatków zmiennych i nie implikowały ryzyka pokrzywdzenia któregokolwiek z rodziców lub dzieci. Potrzeby J. zostały ustalone na poziomie 1.200 zł, a potrzeby M. na poziomie 1.000 – 1.100 zł. Uwzględnienie zarzutów stron w kwestii poszczególnych potrzeb dzieci (wydatków na rozrywkę i szkołę) rzutowałoby w niewielkim zakresie na całkowity ich koszt utrzymania, który uległby zmniejszeniu lub zwiększeniu o ok. 100-150 zł. Tego rodzaju różnica nie może wpływać na rozmiar obowiązku alimentacyjnego rodziców przy dochodach na poziomie 4.000 zł netto.

W tym miejscu Sąd Okręgowy podkreśla, że dochody matki powodów utrzymują się na zbliżonym poziomie do dochodów pozwanego, przy uwzględnieniu dodatków i trzynastki.

Korekta zaskarżonego rozstrzygnięcia na korzyść powodów wynikała z odmiennego niż uczynił to Sąd Rejonowy rozkładu ciężaru finansowego udziału każdego z rodziców w utrzymaniu dzieci. Także bowiem w przypadku dzieci w wieku kilkunastu lat konieczne są osobiste starania o ich wychowanie, przy czym z natury rzeczy zmieniają one swój charakter w porównaniu z sytuacją dzieci kilkuletnich – czynności pielęgnacyjne i opiekuńcze ustępują czynnościom wspierającym i wychowawczym, przy czym te ostatnie są nie mniej istotne (zwłaszcza w razie konieczności uczestniczenia w rozwiązywaniu problemów wieku dorastania) i winny być uwzględnione na poczet świadczenia alimentacyjnego rodzica sprawującego pieczę nad dziećmi. W ocenie Sądu Okręgowego z uwagi na zakres pieczy sprawowanej przez pozwanego w ramach kontaktów winien on partycypować finansowo w kosztach utrzymania dzieci w 2/3. Łączna kwota obciążenia pozwanego z tego tytułu (1.550 zł) mieści się w granicach możliwości pozwanego, przy uwzględnieniu faktu, że zobowiązania alimentacyjne wyprzedzają zobowiązania z innych tytułów.

W tym stanie rzeczy należało na podstawie art. 386 § 1 kpc. zmienić zaskarżony wyrok w sposób opisany w sentencji. Apelacje – powodów w pozostałym zakresie, a pozwanego w całości – podlegały oddaleniu na podstawie art. 385 kpc.

Koszty procesu w instancji odwoławczej Sąd Okręgowy zniósł wzajemnie między stronami na podstawie art. 100 kpc. Korekta zaskarżonego wyroku w wyniku apelacji powodów była nieznaczna, stąd zważywszy na zbliżoną sytuację finansową obojga rodziców takie rozstrzygnięcia uwzględnia całokształt okoliczności spawy.

Ryszard Małecki Małgorzata Wiśniewska Dominik Stawicki