Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 lutego 2025 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu Wydział II Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Anna Kulczewska-Garcia

Protokolant: st. prot. sąd. Marta Miernik

po rozpoznaniu w dniu 7 lutego 2025 r. w Poznaniu

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością spółki komandytowej z siedzibą w W.

przeciwko (...) spółce akcyjnej z siedzibą w S.

o zapłatę

na skutek apelacji wniesionej przez pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Śremie

z dnia 26 lipca 2023 r.

sygn. akt I C 311/21

1.  oddala apelację,

2.  tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego zasądza od pozwanego na rzecz powoda 1800 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za czas od uprawomocnienia się niniejszego rozstrzygnięcia o kosztach do dnia zapłaty.

sędzia Anna Kulczewska-Garci

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 26 lipca 2023 r., sygn. akt I C 311/21 Sąd Rejonowy w Śremie w pkt I. zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 38.814,38 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 16 marca 2021 r. do dnia zapłaty, w pkt II. oddalił powództwo w pozostałym zakresie, w pkt III. zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 6.564,00 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania, w tym kwotę 1.947,00 zł tytułem opłaty od pozwu, kwotę 3.600,00 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego, kwotę 17,00 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa oraz kwotę 1.000,00 zł tytułem zaliczki na koszty wynagrodzenia biegłego, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty, a w pkt IV. nakazał ściągnąć od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Śremie kwotę 1.265,25 zł tytułem nieuiszczonych kosztów wynagrodzenia biegłego.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł pozwany, zaskarżając go w punkcie I ponad kwotę 24.485,44 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 16 marca 2021 r. do dnia zapłaty, tj. co do kwoty 14.328,94 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 16 marca 2023 r. do dnia zapłaty oraz w punkcie III i IV w całości.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

I.  naruszenie przepisów prawa procesowego, które miało istotny wpływ na wynik sprawy art. 233 § 1 k.p.c. poprzez

a)  brak należytego rozważenia całości zgromadzonego materiału dowodowego, w szczególności dokumentu kalkulacji naprawy nr (...) z dnia 25.02.2012r. wraz z informacją o rabatach na części i materiał lakierniczy, decyzji (...) SA z dnia 12.02.2021 r. gdzie zawarta była informacja o możliwości naprawy w warsztatach współpracujących i dokumentacji zawartej aktach szkody (...) SA, a także poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów, w wyniku czego doszło do przyjęcia, że należne powodowej spółce odszkodowanie tytułem kosztów naprawy pojazdu marki B. nr rej. (...) podlega ustaleniu na częściach O bez uwzględnienia rabatów na ceny części zamiennych w wysokości 25% i 33% na materiał lakierniczy, podczas gdy należne odszkodowanie podlega ustaleniu z zastosowaniem w/w rabatów przy zastosowaniu części oryginalnych i wynosi 45 341,18 zł, zgodnie z wyliczeniem biegłego (II wariant kalkulacji biegłego z opinii),

b)  wyprowadzenie z zebranego materiału dowodowego wniosku nieprawidłowego, a mianowicie, iż uzasadniony koszt naprawy powypadkowej pojazdu B. nr rej. (...) SA wynosił 59.670,12 zł brutto, podczas gdy analiza akt sprawy prowadzi do wniosku, iż uzasadniony koszt naprawy pojazdu B. nr rej. (...) po zdarzeniu z dnia 30.01.2021r. wynosi 45.341,18 zł brutto, w szczególności w przypadku gdy powódka nie przedłożyła faktur za naprawę pojazdu, choć pojazd po szkodzie został naprawiony, a w toku procesu nie wykazano na jakich częściach, w jakich cenach pojazd został odbudowany,

II.  naruszenie przepisów prawa materialnego art. 361 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 363 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 822 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych poprzez:

a)  ich błędną wykładnię i przyjęcie, że odszkodowanie tytułem kosztów naprawy pojazdu B. nr rej. (...) jest należne bez uwzględnienia rabatów na ceny części zamiennych w wysokości 25% oraz 33% na materiał lakierniczy, a koszt naprawy pojazdu w kwocie 59.670,12 zł jest w niniejszej sprawie celowy i uzasadniony oraz pozostaje w normalnym adekwatnym związku przyczynowym ze zdarzeniem z dnia 30.01.2021r., podczas gdy celowe i uzasadnione odszkodowanie z tytułu kosztów naprawy w/w pojazdu winno być ustalone z uwzględnieniem rabatów na części oraz rabatów na materiał lakierniczy i powinno wynosić 45.341,18 zł brutto, zgodnie z II wariantem opinii biegłego sporządzonej w niniejszej sprawie;

b)  ich niezastosowanie i nieuwzględnienie, że poszkodowana rezygnując z możliwości skorzystania z rabatów na części i od całości kosztów naprawy oferowanych przez ubezpieczyciela, naruszyła obowiązek współpracy wierzyciela z dłużnikiem, czym doprowadziła do nieuzasadnionego zwiększenia rozmiaru szkody (naruszyła obowiązek jej minimalizacji), tym bardziej, że powodowa spółka nie wykazała jaki był koszt dokonanej naprawy, zaś poszkodowana przyznała, że pojazd został naprawiony i sprzedany nie wskazując na jakich częściach nastąpiła odbudowa pojazdu;

c)  ich niezastosowanie i błędne uznanie, że poszkodowanej nie obciążał obowiązek minimalizacji szkody, podczas gdy w kosztorysie naprawy z dnia 25 lutego 2021 r. który poszkodowana otrzymała po oględzinach uszkodzonego pojazdu, a sam powód załączył do pozwu, znajduje się informacja o możliwości skorzystania z rabatów na części zamienne oraz materiały lakiernicze po skontaktowaniu się z ubezpieczycielem telefoniczne lub mailowo.

Podnosząc powyższe zarzuty apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w części - w punkcie I w części poprzez oddalenie powództwa również co do kwoty 14.328,94 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 16.03.202lr. do dnia zapłaty, w punkcie III i IV w całości poprzez stosunkowe rozdzielenie kosztów procesu między stronami odpowiednio do stopnia wygrania sprawy oraz o zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych w postępowaniu przed Sądem II instancji. Ewentualnie pozwany wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w części, tj. w punkcie 1 całości oraz w pkt 3 w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji przy pozostawieniu temu Sądowi rozstrzygnięcia o kosztach postępowania przed Sądem II instancji.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o oddalenie apelacji pozwanego jako oczywiście bezzasadnej oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania odwoławczego, wraz z kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje :

Apelacja jest bezzasadna.

Sąd Okręgowy w pełni podziela ustalenia faktyczne Sądu I instancji oraz ocenę dowodów przeprowadzoną przez ten Sąd, która doprowadziła do wydania zaskarżonego wyroku i przyjmuje je za własne.

Co do zasady Sąd II instancji podzielił również ocenę prawną Sądu Rejonowego, za wyjątkiem rozważań Sądu I instancji dotyczących korelacji między rabatami a możliwością wyboru sposobu naprawienia szkody, co jednak w przedmiotowej sprawie nie wpłynęło na wynik rozstrzygnięcia.

Zarzutem naruszenia prawa procesowego była obraza art. 233 k.p.c., co w ocenie Sądu Okręgowego nie miało miejsca. Podkreślić w tym miejscu należy, że wyłącznie w prawidłowo ustalonym stanie faktycznym zasadne jest dokonywanie oceny trafności stosowania przez sąd I instancji przepisów prawa materialnego. W orzecznictwie wskazuje się, że zasada swobodnej oceny dowodów narzuca na sądy obowiązek stosowania takiego rozumowania przy analizie materiału dowodowego, który jest zgodny z wymogami wyznaczonymi przepisami prawa procesowego, doświadczeniem życiowym oraz regułami logicznego myślenia. Sądy są obowiązane rozważyć materiał dowodowy w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny jako całość, dokonując wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność, a także odnosząc je do pozostałego materiału dowodowego (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 czerwca 1999 r., II UKN 685/98). Podniesienie skutecznego zarzutu naruszenia przez sąd swobodnej oceny dowodów wymaga więc udowodnienia, że powyższa okoliczność nie zachodzi. Konieczne jest zatem wskazanie nieprawidłowości procesu myślowego przeprowadzonego przez sąd, do których doszło przy przyjęciu kryteriów oceny dowodów lub stosowania kryteriów oceny podczas analizy dowodów. Nieprawidłowości powinny mieć charakter obiektywny, to jest niezależny od indywidualnych doświadczeń życiowych i poglądów stron.

Konstruując powyższy zarzut apelujący nie dostrzegł, że w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, Sąd Rejonowy wbrew jego twierdzeniom, klarownie wskazał, dlaczego w jego ocenie, którą niniejszy Sąd podzielił, należne powodowej spółce odszkodowanie tytułem kosztów naprawy pojazdu marki B. nr rej. (...) podlega ustaleniu na częściach O bez uwzględnienia rabatów na ceny części zamiennych w wysokości 25% i 33% na materiał lakierniczy. Podkreślenia wymaga, iż pozwany nie wykazał, aby był w stanie pozyskać ceny części zamiennych oraz materiału lakierniczego z przywołanymi kolejno 25% i 33% pomniejszeniami, a przede wszystkim by poszkodowanej była złożona realna oferta w tym zakresie, o czym szczegółowo dalej. Warto wskazać przy tym, iż zgodnie z art. 232 k.p.c., strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne (ciężar dowodu w znaczeniu procesowym). Z kolei stosownie do art. 6 k.c., ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne (ciężar dowodu w znaczeniu materialnym). Sąd powinien więc przyjąć za prawdziwe fakty udowodnione przez stronę obciążoną dowodem i pominąć te, których nie wykazała ona w sposób przekonujący. Uwzględnić przy tym należy, że sąd musi rozstrzygać merytorycznie także wówczas, gdy postępowanie dowodowe nie przyniosło efektu; sąd powinien rozstrzygnąć na niekorzyść osoby, która opierała swe twierdzenia na faktach nieudowodnionych (vide: wyr. Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 30 sierpnia 2018 r., sygn. akt I ACa 72/18). W niniejszej sprawie to na pozwanym spoczywał ciężar wykazania, iż złożył poszkodowanej konkretną ofertę umożliwiającą jej naprawę pojazdu z rabatami, czego jednak nie uczynił.

Sąd Okręgowy nie znalazł przy tym podstaw do kwestionowania oceny dowodu z opinii biegłego dokonanej przez Sąd Rejonowy. W kontekście zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. warto zaznaczyć, iż nie jest wystarczające przekonanie strony o innej niż przyjął sąd wadze (doniosłości) poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie niż ocena sądu (vide: postanowienie Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 27 kwietnia 2006 roku, I Aca 1303/05). W szczególności skarżący powinien wskazać, jakie kryteria oceny naruszył sąd przy ocenie konkretnych dowodów, uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłuszne im je przyznając (vide: wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 23 stycznia 2001 r., IV CKN 970/00; z dnia 12 kwietnia 2001 r., II CKN 588/99; z dnia 10 stycznia 2002 r., II CKN 572/99; z dnia 6 listopada 1998 r., II CKN 4/98), czego apelujący nie uczynił. W ocenie Sądu meritum opinia biegłego sądowego z zakresu mechaniki samochodowej P. B. była wyczerpująca i jednoznaczna. Jak wskazał biegły, a co podkreślił Sąd Rejonowy, użycie wyłącznie części oryginalnych gwarantowało przywrócenie pojazdu do stanu sprzed szkody, przy czym naprawa taka nie spowodowała wzrostu wartości pojazdu. Różnice w kosztach wynikały z zastosowania przez pozwanego elementów alternatywnej jakości („P”) i zaniżonych stawek robocizny oraz potrąceń cen części zamiennych i materiału lakierniczego. Przy czym, biegły podkreślił, że użycie części alternatywnych - typu P, PJ, PT nie gwarantowało przywrócenia stanu poprzedniego pojazdu. Pozwany nie wykazał okoliczności przeciwnej. Biegły zauważył również, że pozwany nie przedłożył dokumentów, z których wynika, iż był w stanie pozyskać ceny części zamiennych oraz materiału lakierniczego z przywołanymi kolejno 25 % i 33 % pomniejszeniami.

Mając na uwadze powyższe zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. uznać należało za nieuzasadniony.

Przechodząc do kolejnych zarzutów, nie budzi wątpliwości zasada, zgodnie z którą sprawca szkody winien pokryć celowe i ekonomicznie uzasadnione koszty nowych części i materiałów służących do naprawy uszkodzonego pojazdu (por. uchwałę składu 7 sędziów SN z dnia 12 kwietnia 2012 r., III CZP 80/11, OSNC 2012 nr 10, poz. 112, str. 1). Pod pojęciem nowych i oryginalnych części rozumie się części typu O. Poszkodowany nie ma obowiązku poszukiwania warsztatu oferującego usługi jak najtańsze. Zgodnie z ugruntowaną linią orzecznictwa Sądu Najwyższego (por. przykładowo uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 3 czerwca 2003 r., III CZP 32/03, OSNC 2004 nr 4, poz. 51, str. 5), w interesie poszkodowanego leży przede wszystkim naprawa umożliwiająca przywrócenie pojazdu do stanu sprzed szkody i niezbędnymi kosztami naprawy są koszty wynikające ze stawek obowiązujących w warsztacie, któremu powierzono wykonanie naprawy. Ubezpieczyciel sprawcy szkody co do zasady może zwolnić się z obowiązku zapłaty tak wyliczonego odszkodowania, jeżeli zaoferuje poszkodowanemu dokonanie naprawy z użyciem takich części w warsztacie współpracującym z ubezpieczycielem, ale oferta taka musi spełniać wymagania co do gwarancji użycia takich właśnie części i świadczenia usług na poziomie gwarantującym przywrócenie pojazdu do stanu poprzedniego. Nie można przy tym pomijać, że przy wyborze warsztatu naprawczego element zaufania odgrywa istotną rolę. Taka oferta nie może się przy tym wiązać z jakimikolwiek niedogodnościami dla poszkodowanego, w szczególności nie może być uzależniona od spełnienia przez niego dodatkowych warunków, ani też przerzucać na niego konieczności czynienia indywidualnych ustaleń z warsztatem mechanicznym. Reasumując, treść i jakość oferty musi zaspokoić interes poszkodowanego w tożsamym stopniu, jak wypłata odszkodowania ustalonego według powyższych zasad. Od okoliczności konkretnego wypadku będzie zatem zależało, czy ubezpieczyciel zwolni się z obowiązku zapłaty odszkodowania wyliczonego według cen części nowych oraz stawek za roboczogodzinę oferując dokonanie naprawy w warsztacie współpracującym gwarantującym dokonanie naprawy na poziomie tożsamym w 100% przywracającym stan sprzed wypadku, a więc respektującym też element zaufania do warsztatu lecz z rabatami. Jeżeli ubezpieczyciel by ofertę spełniającą te kryteria sformułował, poszkodowany miałby obowiązek ją rozważyć i przyjąć w ramach obowiązku dążenia do minimalizacji szkody (tożsame stanowisko wyraził Sąd Okręgowy w Poznaniu, w sprawie sygn. akt II Ca 53/19).

Przenosząc powyższe na okoliczności niniejszej sprawy, w ocenie Sądu Okręgowego pozwany nie wykazał środkami dowodowymi, aby ubezpieczyciel złożył poszkodowanej ofertę gwarantującą możliwość zakupu właściwych części i materiałów lakierniczych z rabatami, w wyniku której doszłoby do naprawy pojazdu, która to przywróciłaby go do stanu sprzed szkody. Przy czym, jak wskazano wyżej biegły stwierdził, iż wyłącznie użycie części oryginalnych gwarantowało przywrócenie pojazdu do stanu sprzed szkody, a nie części typu „P’”, jak przyjął w kosztorysie pozwany. Ze zgromadzonych w aktach sprawy dokumentów wynika, iż ubezpieczyciel jedynie proponował naprawę w sieci (...) w piśmie z dnia 12 lutego 2021 r. – nie wspominając w nim o rabatach. Pozwany nie przedstawił więc poszkodowanej jakichkolwiek dokumentów świadczących o możliwości uzyskania rabatów. W konsekwencji, stan faktyczny rozpoznawanej sprawy nie uzasadniał przyjęcia, że poszkodowana miała możliwość skorzystania z takiej propozycji ubezpieczyciela, a tym samym, że Sąd przy ustalaniu wysokości świadczenia ubezpieczeniowego powinien obniżyć wartość oryginalnych części i materiałów lakierniczych o wysokość deklarowanych przez ubezpieczyciela rabatów na ceny tych części i materiałów. W tej sytuacji, należało jako celowe i ekonomicznie uzasadnione przyjąć koszty wynikające z kalkulacji naprawy dokonanej przez biegłego.

W związku z powyższym nie sposób przyjąć, iż strona powodowa naruszyła obowiązki współpracy wierzyciela z dłużnikiem i minimalizacji szkody. Oceniając czy doszło do takich naruszeń należy bowiem stwierdzić czy istniała możliwość skorzystania z rabatów na części, tj. czy poszkodowana o takiej możliwości została dostatecznie poinformowana – została jej przedstawiona realna informacja o możliwości skorzystania ze zniżek, a ofertę taką bezzasadnie odrzuciła. Słusznie podniósł również powód w odpowiedzi na apelację, iż obowiązek minimalizacji szkody nie może być rozumiany jako obowiązek poszukiwania podmiotu, który oferuje części zamienne i materiał lakierniczy niezbędne do naprawy uszkodzonego pojazdu jak najtaniej. Bez znaczenia pozostają więc przy tym ewentualne umowy łączące pozwanego z podmiotami trzecimi, czy to iż w sporządzonej przez ubezpieczyciela kalkulacji uwzględniono rabaty.

Ponadto jak trafnie wskazał Sąd Rejonowy, poszkodowany może pojazd sprzedać i to nawet bez jego uprzedniej naprawy, co nie zmienia faktu, iż odszkodowanie jest mu należne i winno być równe kosztom naprawy tego pojazdu. W orzecznictwie Sądu Najwyższego utrwalony jest pogląd, że powstanie roszczenia z tytułu kosztów przywrócenia uszkodzonego pojazdu do stanu pierwotnego, a tym samym zakres odszkodowania, nie zależą od tego czy poszkodowany dokonał restytucji i czy w ogóle ma taki zamiar. Odpowiada ono niezbędnym i ekonomicznie uzasadnionym kosztom naprawy, a naprawa dokonana przed uzyskaniem świadczenia od ubezpieczyciela, jej koszt i faktyczny zakres nie ma zasadniczego wpływu na sposób ustalania wysokości odszkodowania (por. uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 12 kwietnia 2012 r., III CZP 80/01, OSNC 2012, Nr 10, poz. 112 i z dnia 17 maja 2007 r., III CZP 150/06, OSNC 2007, Nr 10, poz. 144). Wyjaśniono przy tym, że dla powstania roszczenia o naprawienie szkody w postaci kosztów naprawy pojazdu nie mają znaczenia późniejsze zdarzenia między innymi w postaci sprzedaży uszkodzonego lub już naprawionego pojazdu. Okoliczność, że poszkodowany nawet nie czekając na wypłatę odszkodowania podejmuje decyzję o sprzedaży uszkodzonego samochodu, nie pozbawia go prawa do odszkodowania w wysokości odpowiadającej hipotetycznym kosztom naprawy, skoro rzeczywista naprawa nie stanowi warunku dla dochodzenia odszkodowania. Ubezpieczyciel sprawcy szkody powinien bowiem wyrównać uszczerbek w majątku poszkodowanego do pełnej wysokości szkody (por. również wyroki Sądu Najwyższego z dnia 12 kwietnia 2018 r., II CNP 41/17, nie publ., z dnia 20 lutego 2002 r., V CKN 903/00, OSNC 2003, Nr 1, poz. 15).

Mając na uwadze powyższe, za niezasadne należało uznać zarzuty naruszanie art. 361 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 363 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 822§ 1 i 2 k.c. w zw. z art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych.

Z tych wszystkich względów Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że apelacja pozwanego jest bezzasadna, podlega zatem oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c., o czym Sąd Okręgowy orzekł w pkt. 1 sentencji.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł w pkt. 2 sentencji na podstawie art. 98 §1 i 3 k.p.c., art. 99 k.p.c., art. 108 §1 k.p.c. w zw. z art. 391 §1 k.p.c. oraz na podstawie §2 pkt. 5 w zw. z §10 ust. 1 pkt. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1804 ze zm.). Na koszty te złożyły się koszty zastępstwa procesowego w kwocie 1800,00 zł.

Anna Kulczewska-Garcia