Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Konin, dnia 6 marca 2020 r.

Sąd Rejonowy w Koninie V Wydział Gospodarczy w następującym składzie:

Przewodniczący: asesor sądowy Grzegorz Turlakiewicz

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Anna Dostatnia

po rozpoznaniu w dniu 21 lutego 2020 r. w Koninie

na rozprawie

sprawy z powództwa T. T.

przeciwko (...) w W.

o zapłatę

1.  oddala powództwo;

2.  zasądza od powoda T. T. na rzecz pozwanej (...) w W. kwotę 287 zł (dwieście osiemdziesiąt siedem złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

asesor sądowy Grzegorz Turlakiewicz

Sygn. akt V GC 1236/19

Uzasadnienie wyroku Sądu Rejonowego w Koninie z 6 marca 2020 r.

Powód T. T. prowadzący działalność gospodarczą pod firmą (...) wniósł o zasądzenie od strony pozwanej (...) w W. kwoty 250 euro wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, a także kosztów procesu wg norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego oraz 17 zł tytułem uiszczonej opłaty skarbowej od pełnomocnictwa. W uzasadnieniu powód wskazał, że w ramach prowadzonej działalności gospodarczej zlecił pozwanej wykonanie usługi transportowej objętej zleceniem nr (...). Usługa ta została wykonana przez pozwaną niezgodnie ze zleceniem, gdyż pozwana nie podstawiła terminowo auta. W związku z nieterminowym podstawieniem auta powód nałożył na pozwaną karę umowną w wysokości 250 euro. Pozwana, pomimo wezwania do zapłaty, nie zapłaciła kary umownej.

Nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu upominawczym Sąd orzekł zgodnie z żądaniem powoda.

Składając sprzeciw od nakazu zapłaty, strona pozwana zaskarżyła go w całości i wniosła o oddalenie powództwa w całości, a także zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa. W pierwszej kolejności zgłosiła zarzut nieważności zapisu o karze umownej z pkt 10 zlecenia. Wyjaśniła, że w tym samym punkcie zlecenia przewidziano karę umowną na wypadek niepodstawienia samochodu w terminie pod załadunek lub rozładunek, dlatego cały ten punkt należało uznać za nieważny, gdyż niedopuszczalne jest stosowanie kar umownych za opóźnienie w rozładunku zgodnie z art. 23 w zw. z art. 41 Konwencji CMR. Ponadto wskazała, że wprawdzie w zleceniu wskazano godzinę 14:00 jako godzinę załadunku, jednakże na komunikatorze giełdy Trans strony dopuściły możliwość załadunku do godziny 15:00. Oświadczyła, że z przyczyn niezależnych od pozwanej (korki na drodze, zatrzymanie auta przez Policję) auto podstawione zostało pod załadunek dopiero przed godziną 17:00. Następnie transport odbył się zgodnie ze zleceniem i ładunek dostarczono w stanie nieuszkodzonym i w terminie przewidzianym w zleceniu. Podniosła, że powód nie poniósł żadnej szkody w związku z opóźnieniem w podstawieniu samochodu pod załadunek. Podkreśliła, że auto zostało podstawione w godzinach pracy miejsca załadunku i w żaden sposób nie zaburzyło harmonogramu załadunków ani w żaden inny negatywny sposób nie wpłynęło na pracę tegoż podmiotu. Z ostrożności podniosła zarzut miarkowania kary umownej, wskazując, że biorąc pod uwagę, że ładunek został dostarczony na czas i bez żadnych uszkodzeń, to waga naruszonych obowiązków była nieznaczna, a jednocześnie kara umowna stanowi aż 60% wartości frachtu.

W replice na sprzeciw powód, wskazał, że szkoda poniesiona przez powoda zostanie omówiona przez zawnioskowanego świadka oraz przez powoda w trakcie przesłuchania powoda.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 12 października 2018 r. na komunikatorze giełdy Trans działający w imieniu pozwanej M. K. (1) zwrócił się do działającej w imieniu powoda M. M. z zapytaniem o ofertę zlecenia transportowego z D. M. do F. L.-P.. W trakcie rozmowy M. M. dwukrotnie wskazała, że załadunek ma nastąpić do godziny 15. Po akceptacji oferty przez pozwaną, M. M. przesłała pocztą elektroniczną zlecenie transportowe nr (...).

(dowód: wydruk komunikatora giełdy Trans k. 15-21, zeznania świadka M. M. złożone na rozprawie z dnia 8 listopada 2019 r. czas 00:10:26 do 00:20:22 k. 108)

W przesłanym zleceniu transportowym wskazano, że załadunek ma odbyć się w miejscu S. (...), (...) M. w terminie 12 października 2018 r. godzina 14:00, zaś rozładunek ma odbyć się w A. 240, T. D. Canal, (...) L.-P. w terminie 15 października 2018 r. godzina 8:00. Kwotę frachtu ustalono na 410 euro. Ponadto w pkt 10 wskazano, że kara umowna za niepodstawienie samochodu w terminie pod załadunek bądź rozładunek, lub odjechanie z miejsca załadunku/rozładunku wynosi równowartość 250 euro.

(dowód: zlecenie k. 35)

Po otrzymaniu zlecenia pozwana od razu wysłała samochód do miejsca załadunku, jednakże samochód pozwanej podjechał pod miejsce załadunku dopiero przed godziną 17:00. Podmiot, który miał dokonać załadunku nadal pracował o godzinie przyjazdu samochodu pozwanej. Ponadto nie doszło do zmiany kolejki załadunkowej, jak również nikt ze strony podmiotu, który dokonywał załadunku, nie zgłaszał uwag związanych z opóźnieniem w podstawieniu pojazdu.

(dowód: zeznania świadka M. K. (1) złożone na rozprawie z dnia 9 stycznia 2020 r. czas od 00:03:30 do 00:04:50 oraz od 00:03:30 do 00:05:40 do 00:07:10 oraz od 00:08:15 do 00:08:40 k. 136)

Opóźnienie w podstawieniu pojazdu pod miejsce załadunku spowodowane było kontrolą niemieckiej Policji oraz korkiem na autostradzie spowodowanym wypadkiem drogowym.

(dowód: zeznania świadka M. K. (1) złożone na rozprawie z dnia 9 stycznia 2020 r. czas od 00:08:15 do 00:08:40 k. 136)

Towar objęty zleceniem transportowym nr (...) został w terminie i bez uszkodzeń dostarczony do miejsca rozładunku.

(bezsporne)

Powód w dniu 6 listopada 2018 r. obciążył pozwaną notą obciążeniową na kwotę 250 euro z tytułu nieterminowego podstawienia auta. Pismem datowanym na dzień 3 kwietnia 2019 r. pełnomocnik powoda wezwał pozwaną do zapłaty kwoty 250 euro z tytułu nieterminowego podstawienia auta.

(dowód: wezwanie do zapłaty k. 23-24, nota obciążeniowa k. 26;)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zebranych w sprawie dokumentów i wydruków. Sąd dokonując ich oceny w ramach swobodnej oceny dowodów, uznał je za wiarygodne i przydatne dla ustalenia stanu faktycznego. Godzi się bowiem zauważyć, że strony nie kwestionowały ich treści.

Sąd ocenił jako wiarygodne w całości zeznania świadka M. K. (1), gdyż świadek zeznawał logicznie i konsekwentnie. Ponadto świadek podawał okoliczności niekorzystne dla strony pozwanej, przyznając, że powód podkreślał, że auto pod załadunek ma zostać podstawione do godziny 15:00 oraz że doszło do opóźnienia w podstawieniu pojazdu pod załadunek. Ponadto należało zauważyć, że świadek w chwili składania zeznań nie był już pracownikiem pozwanej, stąd nie miał powodów, aby zeznawać na korzyść pozwanej.

Sąd dał wiarę również świadkowi M. M., gdyż jej zeznania także były logiczne, spójne i znajdowały potwierdzenie w zgromadzonym materiale dowodowym. Jednakże w zakresie zeznań świadka, z którego wynikało, że w wyniku opóźnienia w podstawieniu auta pod załadunek doszło do pogorszenia współpracy ze zlecającym transport – tj. (...), to zdaniem Sądu zeznania świadka nie miały wystarczającej mocy dowodowej dla ustalenia tej okoliczności. Jak bowiem świadek przyznała informację tę posiadała od koleżanki, która zajmuje się współpracą z (...). Jednocześnie powód nie wniósł o przeprowadzenie dowodu z zeznań pracownika, który zajmuje się współpracą z (...).

Sąd pominął dowód z przesłuchania stron, albowiem pomimo prawidłowego wezwania stron na termin rozprawy 21 lutego 2020 r., nie stawił się na rozprawie ani powód, ani reprezentant pozwanej.

Sąd zważył, co następuje:

Na wstępie należy wskazać, że niniejsza sprawa podlegała regulacjom Konwencji o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów (CMR) sporządzonej w Genewie w dniu 19 maja 1956 roku (Dz. U. z 1962 r. Nr 49, poz. 238, sprost. Dz. U z 1995 r. Nr 69, poz. 352). Zgodnie bowiem z art. 1 ustęp 1 ww. dokumentu, Konwencja znajduje zastosowanie do każdego zarobkowego przewozu drogowego dokonywanego pojazdami, niezależnie od miejsca zamieszkania i przynależności państwowej stron umowy, o ile miejsce przyjęcia przesyłki do przewozu i miejsce przewidziane dla jej dostawy znajdują się w dwóch różnych krajach, z których przynajmniej jeden jest krajem umawiającym się. W niniejszej sprawie przyjęcie przesyłki miało miejsce w Niemczech, zaś miejsce przewidziane dla jej dostawy miało miejsce we Francji - czyli miejsce przyjęcia przesyłki do przewozu i miejsce przewidziane dla jej dostawy znajdowały się w dwóch różnych krajach, co uzasadnia stosowanie Konwencji.

W pierwszej kolejności ocenić należało podniesiony przez pozwaną zarzut nieważności pkt 10 zlecenia. W pkt 10 wskazano, że kara umowna za niepodstawienie samochodu w terminie pod załadunek bądź rozładunek, lub odjechanie z miejsca załadunku/rozładunku wynosi równowartość 250 euro. Zapis ten przewidywał zatem zastrzeżenie kary umownej dla 4 różnych sytuacji niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania przez pozwaną. O ile rzeczywiście w zakresie zastrzeżenia kary umownej na wypadek nieterminowego podstawienia pod rozładunek pojazdu zapis ten jest sprzeczny z art. 23 pkt 5 Konwencji CMR i w konsekwencji nieważny z mocy art. 41 ust. 1 i 2 Konwencji CMR, o tyle brak podstaw do przyjęcia, że w zakresie relewantnym dla niniejszej sprawy – tj. w zakresie kary umownej zastrzeżonej na wypadek nieterminowego podstawienia pojazdu pod załadunek zapis ten jest sprzeczny z Konwencją CMR. Przepisy Konwencji CMR, nie regulują bowiem odpowiedzialności za opóźnienie w załadunku czy podstawieniu samochodu. W kwestiach zaś nieuregulowanych przez Konwencję CMR należy stosować przepisy prawa krajowego, w tym przypadku art.471 k.c. i nast. w tym art. 483 k.c. (por. uzasadnienie wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 3 lutego 2014r., VIII Ga 434/13). Podkreślenia przy tym wymaga, że zgodnie z art. 58 § 3 k.c. jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana. W niniejszej stronie pozwana nie naprowadziła nawet twierdzeń uzasadniających wniosek, że bez nieważnego zapisu w zakresie kary umownej na wypadek nieterminowego podstawienia pojazdu pod rozładunek, strony nie zawarłyby umowy przewozu.

W niniejszej sprawie dochodzona pozwem kwota dotyczyła kary umownej z tytułu niepodstawienia terminowo auta pod załadunek. Literalne brzmienie pkt 10 zlecenia w relewantnym zakresie miało następujące brzmienie: „Kara umowna za niepodstawienie samochodu w terminie pod załadunek (…) wynosi równowartość 250 euro”.

Zgodnie z art. 483 § 1 k.c. kara umowna stanowi umowne zastrzeżenie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego następuje przez zapłatę określonej sumy. Nienależyte wykonanie umowy może polegać także na spełnieniu tego świadczenia ze zwłoką (w rozumieniu art. 476 k.c.). Nie ulega bowiem wątpliwości, że spełnienie świadczenia po upływie terminu jest szczególną postacią nienależytego wykonania zobowiązania. Zastrzeżenie kary umownej (w myśl art. 483 k.c.) sankcjonować może między innymi nienależyte wykonanie zobowiązania (a zatem również spełnienie świadczenia po umówionym terminie).

W niniejszej sprawie poza sporem było, że samochód pod załadunek został podstawiony z dwugodzinnym opóźnieniem – czyli nie został podstawiony w terminie. Okoliczność ta zdaniem Sądu nie determinowała jednakże wniosku, że zaktualizowały się przesłanki uzasadniające nałożenie na pozwanej kary umownej. Jak bowiem trafnie wyjaśnił Sąd Najwyższy w wyroku z 6 października 2010 r. wydanym do sprawy o sygnaturze akt II CSK 180/10 „stosownie do art. 471 k.c. przesłanką uzasadniającą zwolnienie dłużnika od obowiązku naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania jest wykazanie przez niego, że niewykonanie lub nienależyte, wykonanie jest następstwem okoliczności za które nie ponosi on odpowiedzialności. W konsekwencji w razie kary umownej zastrzeżonej na wypadek niewykonania zobowiązania, kara należy się jedynie, gdy dojdzie do zwłoki dłużnika (art. 476 k.c.). Dłużnik może się uwolnić od obowiązku zapłaty kary umownej, jeżeli obali wynikające z art. 471 k.c. domniemanie, że opóźnienie w spełnieniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które ponosi odpowiedzialność. Oczywiście, stosownie do art. 473 § 1 k.c. strony mogą umownie rozszerzyć odpowiedzialność dłużnika. Jeżeli strony zastrzegłyby kary umowne w każdym wypadku niewykonania zobowiązania, bez znaczenia dla obowiązku zapłaty kary umownej byłyby przyczyny, które spowodowały niedotrzymanie przez dłużnika terminu wykonania zobowiązania. Jednakże odpowiedzialność dłużnika w zakresie kary umownej bez względu na przyczynę niewykonania zobowiązania powinna być w umowie wyraźnie określona, nie ma bowiem podstaw do dorozumienia rozszerzonej odpowiedzialności dłużnika.” (tak też Sąd Apelacyjny w Poznaniu w wyroku z 6 lipca 2018 r. sygn. akt I Aga 108/18 oraz Sąd Apelacyjny w Szczecinie w wyroku z 10 grudnia 2018 r. sygn. akt I AGa 202/18).

W niniejszej sprawie, stosownie do art. 6 k.c. obowiązek udowodnienia rozszerzonej odpowiedzialności pozwanej spoczywał na powodzie. Dowodu takiego jednak powód nie przeprowadził. Treść zlecenie nr (...) nie wskazuje, aby pozwana przyjęła rozszerzoną, odpowiedzialność w zakresie kary umownej. Również z treści rozmowy na komunikatorze Trans nie wynika, aby strony w jakikolwiek sposób zmodyfikowali zakres odpowiedzialności pozwanej.

W konsekwencji należy stwierdzić, że nałożenie kary umownej na pozwaną zależne było od możliwości przypisania pozwanej winy za nieterminowe podstawienie pojazdu pod załadunek. Oczywiście z art. 471 k.c. wynikanie domniemanie, że opóźnienie pozwanej w podstawieniu pojazdu było następstwem okoliczności, za które pozwana ponosi odpowiedzialność, niemniej jednak pozwana w treści sprzeciwu podniosła twierdzenia, że do opóźnienia doszło z przyczyn od niej niezależnych. Powód w ogóle nie ustosunkował się do tych twierdzeń, co zgodnie z art. 230 k.p.c. pozwalało uznać fakty te za przyznane. Ponadto zgłoszony przez pozwaną dowód z zeznań świadka M. K. (2) również potwierdził, że samochód został pozwaną wysłany od razu, gdy tylko pozwana otrzymała zlecenie, zaś opóźnienie w podstawieniu pojazdu było wynikiem kontroli Policji oraz utrudnień drogowych na autostradzie spowodowanych wypadkiem drogowym. W takiej sytuacji należało przyjąć, że pozwana nie ponosi winy za nienależyte wykonanie zobowiązania i tym samym nie ziściły się przesłanki uzasadniające obciążenie pozwanej karą umowną.

Na marginesie należy wskazać, że w ocenie Sądu uzasadniony był również zarzut pozwanej dotyczący rażącego wygórowania kary umownej. Powód nie tylko nie wykazał, aby poniósł jakąkolwiek szkodę w związku z nieterminowym podstawieniem samochodu przez pozwaną pod załadunek, ale nawet nie naprowadził takich twierdzeń, wskazując, że szkodę omówi zgłoszony świadek o oraz powód w trakcie przesłuchania. Tymczasem „dowód podąża za twierdzeniem”, a nie odwrotnie. Ponadto należy zauważyć, że powód nie stawił się na rozprawę, zaś świadek M. M. wprost przyznała, że nie ma bezpośredniej wiedzy w zakresie szkody, jaką poniósł powód. Jednocześnie należało zauważyć, że opóźnienie w podstawieniu pojazdu pod załadunek było nieznaczne i ostatecznie nie wiązało się z żadnymi negatywnymi konsekwencjami, gdyż rozładunek został wykonany terminowo. W takiej sytuacji nawet w razie przyjęcia, że opóźnienie w podstawieniu pojazdu spowodowane było z przyczyn zawinionych przez pozwaną, to Sąd na podstawie art. 484 § 2 k.c. zobligowany byłby do jej miarkowania do wysokości 20 euro, która to kwota w ocenie Sądu stanowiłaby adekwatną karę umowną za tak nieznaczną niezgodność spełnione świadczenia z umownym wzorcem.

Orzekając o kosztach procesu, Sąd oparł się o zasadę odpowiedzialności za wynik postępowania określoną w art. 98 k.p.c., uznając za zasadne obciążenie strony powodowej zwrotem kosztów procesu. Z treści przepisu art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c., wynika, że do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez radcę prawnego zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego radcy prawnego, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony. Kosztem takim jest również uiszczona opłata skarbowa od pełnomocnictwa. Na koszty poniesione przez pozwanego złożyły się koszty zastępstwa procesowego wraz z opłatą skarbową od pełnomocnictwa (ustalone stosownie do treści § 2 pkt. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22.10.2015 r., w sprawie opłat za czynności radców prawnych) – 287 zł. Tym samym Sąd zasądził od powoda na rzecz pozwanej kwotę 287 zł.

asesor sądowy Grzegorz Turlakiewicz