Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Konin, dnia 15 września 2023 r.

Sąd Rejonowy w Koninie V Wydział Gospodarczy w następującym składzie:

Przewodniczący:sędzia Grzegorz Turlakiewicz

Protokolant:st. sekr. sąd. Anna Dostatnia

po rozpoznaniu w dniu 25 sierpnia 2023 r. w Koninie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) spółki akcyjnej z siedzibą w R.

przeciwko J. J., K. J.

o zapłatę

1.  oddala powództwo;

2.  zasądza od powódki (...) spółki akcyjnej z siedzibą w R. na rzecz pozwanego J. J. kwotę 2 378,50 zł (dwa tysiące trzysta siedemdziesiąt osiem złotych pięćdziesiąt groszy) tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za czas od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia o kosztach procesu do dnia zapłaty;

3.  zasądza od powódki (...) spółki akcyjnej z siedzibą w R. na rzecz pozwanego K. J. kwotę 2 378,50 zł (dwa tysiące trzysta siedemdziesiąt osiem złotych pięćdziesiąt groszy) tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za czas od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia o kosztach procesu do dnia zapłaty.

sędzia Grzegorz Turlakiewicz

Sygn. akt. V GC 568/22

UZASADNIENIE

Powódka (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w R. wniosła pozew,
w którym domagała się zasądzenia od pozwanych wspólników spółki cywilnej (...) oraz K. J. solidarnie kwoty 23 971,78 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 3 marca 2022 r. do dnia zapłaty oraz kosztów procesu.
W uzasadnieniu powódka podniosła, że pozwani w ramach spółki cywilnej zawarli z powódką umowę sprzedaży energii elektrycznej, na podstawie której powódka sprzedawała energię do punków poboru energii pozwanych. W umowie tej powódka zobowiązała się do zagwarantowania pozwanym sprzedaży energii elektrycznej przez czas oznaczony po niezmiennej cenie, w zamian za co pozwani zobowiązali się, że nie doprowadzą do rozwiązania umowy. Pozwani nie wykonali swojego zobowiązania, ponieważ swoim działaniem uniemożliwili wykonywanie umowy przez powódkę – w ten sposób, że umowa uległa rozwiązaniu. Powódka wskazała także, że pozwani nie zapłacili należności wynikającej z noty obciążeniowej wystawionej z tytułu kary umownej.

Nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu upominawczym Sąd orzekł zgodnie z żądaniem strony powodowej.

Składając sprzeciw od nakazu zapłaty, pozwani wnieśli o oddalenia powództwa w całości
i zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Podnieśli, że dochodzona kara umowna jest nieważna z mocy prawa z uwagi na naruszenie art. 4j ust. 3 prawo energetyczne. Ponadto zdaniem pozwanych nieważność rzeczonej umowy uzasadnia fakt, że stanowiła ona dodatkowe zastrzeżenie umowne do oferty zmiany umowy pomiędzy stronami, która to umowa w momencie złożenia oferty już nie obowiązywała. W uzasadnieniu dodatkowo wyjaśnili, że przedstawiciel handlowy powódki zapewniał pozwanego J. J., że złożenie podpisu pod ofertą miało stanowić jedynie potwierdzenie dla przełożonych przedstawiciela, że był u pozwanych i złożył ofertę, zaś pozwany miał mieć 5 dni na podjęcie decyzji bez żadnych konsekwencji. Dopiero
w przypadku akceptacji oferty miała być podpisana odrębna umowa. Z ostrożności pozwani wnieśli o miarkowanie kary umownej. Pozwani złożyli również wniosek o pominięcie przepisów o postępowaniu w sprawach gospodarczych.

W odpowiedzi na sprzeciw powódka podniosła, że umowa sprzedaży energii elektrycznej
z dnia 22 maja 2016 r. zawarta pomiędzy powodem a pozwanym, ulegała przekształceniu
w umowę zawartą na czas oznaczony, w przypadku których to umów dopuszczalne jest zastrzeżenie kary umownej za wcześniejsze wypowiedzenie umowy. Zaprzeczyła, aby łącząca strony umowa uległa rozwiązaniu w dniu 31 grudnia 2019 r., gdyż w terminie tym uległa inna umowa sprzedaży. Wyjaśniła, że kwota kary umownej została wyliczona jako iloczyn całości wolumenu energii elektrycznej wskazanego w umowie, pomniejszonego o rzeczywiste zużycie energii do dnia zakończenia sprzedaży i wartości 100 zł za MWh. Okres gwarancji ceny miał trwać od 1 stycznia 2020 r. do 31 grudnia 2023 r. W tym okresie pozwani nie pobrali energii elektrycznej, dlatego kara umowna została naliczona od całego wolumenu wskazanego
w umowie – tj. 239, (...).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny.

W dniu 22 maja 2016 r. powódka (...) Spółka Akcyjna w R. zawarła
z pozwanymi jako wspólnikami spółki cywilnej (...) oraz K. J. umowę sprzedaży energii elektrycznej nr (...) ( dalej jako: umowa z 22 maja 2016 r.). Stosownie do treści § 3 pkt 1 i 2 umowy z 22 maja 2016 r. została zawarta na czas nieokreślony od dnia 1 stycznia 2017 r. i mogła być rozwiązana za miesięcznym wypowiedzeniem ze skutkiem na koniec miesiąca kalendarzowego przypadającego po miesiącu, w którym oświadczenie o wypowiedzeniu umowy strona otrzymała. Integralną część umowy z 22 maja 2016 r. stanowił wykaz punktów poboru energii, z którego wynikało, że energia miała być dostarczana do następujących punktów: 1) ul. (...), (...)-(...) T., numer licznika (...), 2) ul. (...), (...)-(...) T., numer licznika (...), 3) ul. (...), (...)-(...) T., numer licznika (...) .

(dowód: umowa z dnia 22 maja 2016 r. z załącznikami k. 17-24)

Pismem z dnia 18 maja 2017 r. (...) Spółka Akcyjna złożyła powódce w imieniu pozwanych wypowiedzenie umów sprzedaży energii elektrycznej dla następujących punktów poboru: 1) ul. (...), (...)-(...) T., 2) ul. (...), (...)-(...) T., 3) ul. (...), (...)-(...) T..

(dowód: pismo z 18 maja 2017 r. wraz z załącznikami k. 241-244)

W dniu 29 maja 2017 r. pozwani zawarli z (...) Spółką Akcyjną umowę sprzedaży energii elektrycznej. Zgodnie z § 7 ust. 2 umowa została zawarta na czas określony do dnia 31 grudnia 2021 r., zaś zgodnie z § 7 ust. 3 rozpoczęcie sprzedaży miało nastąpić z dniem 1 stycznia 2020 r. Stosownie do treści § 2 ust. 3 integralną część umowy stanowił załącznik nr 1 zawierający wykaz miejsc dostarczania energii elektrycznej, z którego wynikało, że energia miała być dostarczana m.in. do następujących punktów: 1) ul. (...), (...)-(...) T., numer licznika (...), 2) ul. (...), (...)-(...) T., numer licznika (...), 3) ul. (...), (...)-(...) T., numer licznika (...).

(dowód: umowa z 29 maja 2017 r. wraz załącznikiem k. 242-243)

W dniu 13 stycznia 2020 r. przedstawicielka powódki V. S. przyjechała do prowadzonego przez pozwanych zakładu mięsnego w T. w celu przedstawienia oferty z dnia 13 stycznia 2020 r. nr (...) ( dalej jako: oferta z 13 stycznia 2020 r.). Obecny na miejscu pozwany J. J. odpowiedział, że z uwagi na obowiązki nie ma czasu zapoznawać się z tą ofertą i nie chce niczego podpisywać. V. S. nalegała jednak, aby pozwany podpisał przedstawioną ofertę. Wyjaśniła pozwanemu J. J., że podpisanie oferty przez pozwanego miało stanowić jedynie potwierdzenie, że V. S. była u pozwanego i przedstawiła mu ofertę. V. S. powiedziała pozwanemu J. J., że potwierdzenia tego potrzebuje, aby nie została zwolniona z pracy. Pozwany J. J. dopytywał V. S., czy oferta ta ma niewiążący charakter. V. S. zapewniała, że nie jest to umowa i jeśli pozwany nie zdecyduje się zawrzeć umowy w ciągu 5 dni, to wszystko upada. Pozwany J. J. nie czytał oferty. Pozwany J. J. podpisał ofertę. Pozwany K. J. nie podpisał oferty.

(dowód: zeznania świadka A. J. złożone na rozprawie z dnia 28 kwietnia 2023 r. czas: od 00:05:30 do 00:05:48, od 00:06:20 do 00:06:42, od 00:08:20 do 00:08:30, od 00:09:30 do 00:09:45, od 00:12:40 do 00:13:20, od 00:14:20 do 00:14:40, od 00:16:40 do 00:16:50 k. 252-253, zeznania świadka V. S. złożone na rozprawie z dnia 28 kwietnia 2023 r. czas: od 00:18:30 do 00:19:00 oraz od 00:20:10 do 00:20:20 k. 290, przesłuchanie pozwanego J. J. podczas rozprawy z dnia 25 sierpnia 2023 r. czas: od 00:42:00 do 00:52:20 k. 291, przesłuchanie pozwanego K. J. podczas rozprawy z dnia 25 sierpnia 2023 r. czas od 01:01:40 do 01:02:40 k. 291)

Stosownie do treści pkt 2.1 lit. c oferty z 13 stycznia 2020 r. z oferty może skorzystać odbiorca, który łącznie spełnia następujące warunki: posiada lub zawrze umowę sprzedaży energii elektrycznej na czas nie krótszy niż do końca okresu gwarancji cen wskazanego
w tabeli/tabelach w pkt 6. Zgodnie z pkt 3.1 oferty z 13 stycznia 2020 r. sprzedawca gwarantuje niezmienność cen energii elektrycznej i stawek opłaty handlowej za energię elektryczną w okresie wskazanym w tabeli/tabelach w dalszej części oferty. W pkt 3.3. oferty z 13 stycznia 2020 r. wskazano, że odbiorca zobowiązany jest m.in. do posiadania umowy i umowy
o świadczenie usług dystrybucji na czas nie krótszy niż do końca okresu gwarancji cen wskazanego w ppkt 3.1, przestrzegania postanowień oferty oraz nierozwiązywania zawartej ze sprzedawcą umowy, o której mowa w pkt 2 ppkt 2.1 lit. c. Zgodnie z pkt 3.4 oferty z 13 stycznia 2020 r. w przypadku rozwiązania umowy w całości lub dla poszczególnych (...) z przyczyn nieleżących po stronie sprzedawcy, w szczególności wskazanych w dokumencie umowy,
w okresie obowiązywania gwarancji ceny lub w przypadku uniemożliwienia realizacji sprzedaży energii elektrycznej z przyczyn nieleżących po stronie sprzedawcy, odbiorca zapłaci sprzedawcę karę umowną w wysokości iloczynu szacowanej ilości energii elektrycznej do końca okresu obowiązywania gwarancji ceny oraz stawki jednostkowej w wysokości 100 zł za MWh, w terminie wskazanym w dokumencie księgowym doręczonym stosownym wezwaniem do zapłaty przez sprzedawcę. W pkt 6.7 oferty z 13 stycznia 2020 r. wskazano, że w przypadku odbiorcy posiadającego zawartą umowę sprzedaży energii elektrycznej z (...) S.A., podpisanie poniższego oświadczenia o przyjęciu oferty jest równoznaczne ze zmianą warunków w dotychczasowej umowie sprzedaży energii elektrycznej obejmującej (...) wskazane zgodnie z pkt 6.2 oferty w zakresie objętym ofertą bez konieczności jej aktualizowania; w przypadku zaś odbiorcy nieposiadającego zawartej umowy sprzedaży energii elektrycznej z (...) S.A. podpisanie poniższego oświadczenia o przyjęciu oferty jest równoznaczne z zawarciem umowy. Stosownie do treści pkt 6.9 oferty z 13 stycznia 2020 r., podpisując niniejsze oświadczenie o przyjęciu oferty odbiorca oświadcza, że zapoznał się i akceptuje postanowienia oferty w całości i bez zastrzeżeń oraz że akceptuje ceny wskazane w tabeli poniżej, na podstawie których rozliczana będzie energia elektryczna według grupy taryfowej określonej w umowie. Zgodnie z tabelą znajdującą się w ofercie okres obowiązywania cen rozpocząć się miał 1 stycznia 2020 i kończyć 31 grudnia 2023 r. Załącznik do oferty stanowił wykaz punktów poboru energii, z którego wynikało, że oferta dotyczyła następujących punktów: 1) ul. (...), (...)-(...) T., 2) ul. (...), (...)-(...) T., 3) ul. (...), (...)-(...) T..

(dowód: oferta wraz z załącznikiem k. 25)

Pismami z dnia 23 stycznia 2020 r. (...) Spółka Akcyjna poinformowała powódkę, że proces zmiany sprzedawcy dla punków poboru energii: 1) ul. (...), (...)-(...) T., 2) ul. (...), (...)-(...) T., 3) ul. (...), (...)-(...) T. – został zatwierdzony przez Operatora Systemu Dystrybucyjnego i od 1 stycznia 2020 r. nowym sprzedawcą energii dla pozwanych jest (...) Spółka Akcyjna. Jednocześnie ponownie zwróciła się do powódki o rozwiązanie umowy z dniem 31 grudnia 2019 r. oraz niedopuszczenie do podwójnego fakturowania.

(dowód: wypowiedzenia umowy sprzedaży energii elektrycznej k. 27-29)

Pismem z dnia 10 lutego 2020 r. powódka poinformowała pozwanych, że w związku
z otrzymaniem wypowiedzenia z 23 stycznia 2020 r. od (...) Spółki Akcyjnej, które wpłynęło 31 stycznia 2020 r. w sprawie rozwiązania umowy sprzedaży energii elektrycznej
z 22 maja 2016 r. dla punków poboru energii: 1) ul. (...), (...)-(...) T., 2) ul. (...), (...)-(...) T., 3) ul. (...), (...)-(...) T. – umowy te zostały rozwiązane z dniem 31 grudnia 2019 r. Jednocześnie wskazała, że w związku
z uniemożliwieniem realizacji sprzedaży energii elektrycznej zostanie naliczona kara umowna zgodnie z pkt 3 ppkt 3.4 regulaminu oferty z dnia 13 stycznia 2020 r.

(dowód: pismo z 10 lutego 2020 r. k. 31)

Pismem z dnia 10 lipca 2020 r. adresowanym do pozwanych powódka wskazała, że umowa sprzedaży z 22 maja 2016 r. została rozwiązana na podstawie wypowiedzenia umowy od sprzedawcy (...) S.A., dlatego brak jest podstaw do odstąpienia od naliczania kary umownej.

(dowód pismo z 10 lipca 2020 r. k. 37)

W dniu 2 marca 2022 r. powódka wystawiła pozwanym notę obciążeniową nr (...) na kwotę 23 971,78 zł z tytułu kary umownej za zerwanie umowy z 22 maja 2016 r. w okresie gwarancji ceny.

(dowód: nota obciążeniowa k. 38)

Pismem z 3 marca 2022 r. powódka poinformowała pozwanych, że w związku z rozwiązaniem umowy sprzedaży energii z 22 maja 2016 r. dla obiektów przy: 1) ul. (...), (...)-(...) T., 2) ul. (...), (...)-(...) T., 3) ul. (...), (...)-(...) T. została naliczona kara umowna w wysokości 23 971,78 zł, którą należy uregulować do dnia 23 marca 2022 r.

(dowód: pismo z dnia 9 marca 2022 r. k. 33)

Pismem z dnia 9 marca 2022 r. powódka poinformowała pozwanych, że opłata karna została naliczona w związku z rozwiązaniem z dniem 31 grudnia 2019 r. umowy z dnia 22 maja 2016 r.

(dowód: pismo z 9 marca 2022 r. k. 34)

Pismem z dnia 23 marca 2022 r. adresowanym do powódki J. J. wskazał, że w dniu 13 stycznia 2020 r., gdy została mu przedstawiona oferta, przedstawiciel pozwanej wprowadził go w błąd co do charakteru przedstawionego do podpisu dokumentu, zapewniając, że jest to jedynie niewiążącą oferta ważna 5 dni, którą pozwany może przyjąć lub nie, a dla nawiązania ważnego stosunku prawnego niezbędne jest podpisanie umowy. Podkreślił, że jego zamiarem nie było zawarcie umowy z powódką. Z ostrożności złożył oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędy. Ponadto zwrócił uwagę, że do zawarcia umowy nie mogło dojść, ponieważ w imieniu spółki cywilnej ofertę podpisał tylko on sam. Wyjaśnił, że wprawdzie na podpisanych umowach znajdował się podpis K. J., jednakże nie był to podpis prawdziwy i nie wie, kto i w jakich okolicznościach go nakreślił.

(dowód: pismo z 23 marca 2022 r. k. 93-95)

Pismem z dnia 4 kwietnia 2022 r. powódka poinformowała pozwanych, że oferta została zaakceptowana i podpisana przez pozwanych w dniu 13 stycznia 2020 r.

(dowód: pismo z dnia 4 kwietnia 2022 r. k. 35)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zebranych w sprawie dokumentów, poświadczonych za zgodność z oryginałem odpisów dokumentów oraz wydruków komputerowych. Na podstawie art. 233 k.p.c., Sąd dokonując ich oceny w ramach swobodnej oceny dowodów, uznał je za wiarygodne i przydatne dla ustalenia stanu faktycznego.

Oceniając wiarygodność zeznań świadka A. J., Sąd nie tracił z pola widzenia faktu, że świadek jest żoną pozwanego K. J., okoliczność ta jednak nie wpływała negatywnie na wiarygodność świadka. Treść jej zeznań, jak również dostrzegalny dla zewnętrznego obserwatora sposób składania zeznań nie uzasadniały przypuszczenia, aby świadek intencyjnie zeznawał nieprawdę. W tym kontekście zwrócić należy uwagę, że świadek pytana, czy przedstawicielka powódki mówiła, dlaczego pozwany J. J. miał podpisać ofertę, nie próbowała prezentować wersji zgodnej ze stanowiskiem procesowym pozwanych, lecz szczerze przyznała, że nie pamięta, czy przedstawicielka pozwanej wyjaśniała tę kwestię, co świadczy o poczuciu odpowiedzialności świadka za treść składanych zeznań.

W ocenie Sądu nie zasługiwały na obdarzenie przymiotem wiarygodności oraz mocą dowodową zeznania świadka V. S.. Przede wszystkim zwrócić należy uwagę, że
z zeznań świadka wynikało, że zapewnia obsługę około 1000 klientów powódki. Jednocześnie zdarzenia, które były przedmiotem jej zeznań miały miejsce ponad trzy lata przed składaniem przez świadka zeznań. Biorąc zatem pod uwagę upływ czasu oraz fakt, że świadek musiała uczestniczyć w zawieraniu lub przedłużaniu co najmniej 1000 umów, to nieprawdopodobne jest, żeby pamiętała przebieg spotkania z pozwanym J. J., na którym doszło do podpisania przez pozwanego oferty z 13 stycznia 2020 r. Stąd też zeznania świadka stanowiły raczej odzwierciedlenie praktyki stosowanej przez świadka podczas zawierania lub przedłużania umów, aniżeli relację ze spotkania z 13 stycznia 2020 r. Przypuszczenie to znajduje potwierdzenie w treści zeznań świadka, która początkowo w ogóle pomyliła pozwanych z innymi osobami o tym samym nazwisku (czas od 00:07:28 do 00:08:44). Następnie twierdziła, że w spotkaniu, na którym doszło do podpisania oferty uczestniczył K. J. (00:15:00 do 00:15:15), po czym zeznała jednak, że K. J. poznała dopiero po podpisaniu umowy (00:20:10 do 00:20:20). Z powyższych przyczyn Sąd uznał, że zeznania świadka nie miały mocy dowodowej pozwalającej ustalić przebieg spotkania, na którym doszło do podpisania oferty z 13 stycznia 2020 r. Pewną doniosłość miały natomiast zeznania świadka w części, w której zeznała, że jeśli po podpisaniu oferty w ciągu 5 dni klient zadzwoniłby, że się wycofuje, to miała możliwość wycofać ofertę „z procesowania” (od 00:18:30 do 00:19:00). Tymczasem tego rodzaju możliwość wycofania się przez klienta jest wprost sprzeczna z treścią oferty z 13 stycznia 2020 r., w której w pkt 6.7, wskazano, że w przypadku odbiorcy posiadającego zawartą umowę sprzedaży energii elektrycznej z (...) S.A., podpisanie poniższego oświadczenia o przyjęciu oferty jest równoznaczne ze zmianą warunków
w dotychczasowej umowie sprzedaży energii elektrycznej bez konieczności jej aktualizowania; w przypadku zaś odbiorcy nieposiadającego zawartej umowy sprzedaży energii elektrycznej
z (...) S.A. podpisanie poniższego oświadczenia o przyjęciu oferty jest równoznaczne
z zawarciem umowy. Skoro zatem – mimo jednoznacznej treści oferty – świadek zeznała, że miała możliwość wycofać ofertę „z procesowania”, to uprawdopodabnia to zeznania pozwanego J. J., że świadek zapewniała go, że oferta ma niewiążący charakter.

Przechodząc do oceny dowodu z przesłuchania pozwanego J. J., należy wskazać, że nieuzasadnionym uproszczeniem byłoby przyjęcie, że również jego zeznania z uwagi na upływ czasu mają znikomą moc dowodową. W przeciwieństwie do zeznań świadka V. S. jego zeznania były zdecydowanie bardziej stanowcze i konkretne, co świadczyło o tym, że pozwany lepiej zapamiętał zdarzenia związane z podpisaniem przez niego oferty z 13 stycznia 2020 r. W przeciwieństwie do świadka pozwany nie zawarł tysiąca umów dotyczących sprzedaży energii elektrycznej, stąd też lepiej mógł zapamiętać spotkanie z 13 stycznia 2020 r. Ponadto należy zauważyć, że zeznania pozwanego J. J. znajdowały potwierdzenie nie tylko w zeznaniach jego synowej A. J., ale pośrednio również w zeznaniach V. S., która wskazywała na możliwość wycofania oferty z „procesowania”. Zwrócić również należy uwagę na pismo z dnia 23 marca 2022 r., w którym pozwany wyjaśniał, że przedstawicielka powódki zapewniała go, że oferta z 13 stycznia 2020 r. jest niewiążącą ofertą ważną 5 dni, którą pozwany może przyjąć lub nie, a dla nawiązania ważnego stosunku prawnego niezbędne będzie jeszcze podpisanie umowy. Treść tego pisma świadczy o tym, że zeznania pozwanego nie stanowiły jedynie realizacji przyjętej taktyki procesowej, gdyż jeszcze przed wniesieniem pozwu przez powódkę pozwany konsekwentnie utrzymywał, że przedstawicielka powódki wprowadziła go w błąd. Ponadto doświadczenie życiowe również wskazuje, że przedstawiciele handlowi sprzedawców energii dopuszczali się praktyki polegającej na zapewnianiu klientów o niewiążącym charakterze podpisywanej oferty, o czym informowały również media (przykładowo: https://serwisy.gazetaprawna.pl/energetyka (...),zmieniasz-sprzedawce-energii-upewnij-sie-ze-za-prad-nie-zaplacisz-dwa-razy.html). Reasumując, w ocenie Sądu zeznania pozwanego J. J. miały wystarczającą moc dowodową dla ustalenia, że przedstawicielka handlowa powódki zapewniała go, że oferta z 13 stycznia 2020 r. ma niewiążący charakter, a jej podpisanie przez pozwanego miało stanowić wyłącznie potwierdzenie jej przedstawienia.

W ocenie Sądu zasługiwały na wiarę również zeznania pozwanego K. J., który kategorycznie zaprzeczył, aby podpisał ofertę z 13 stycznia 2020 r. oraz aby uczestniczył
w spotkaniu, na którym doszło do podpisania oferty. Zeznania pozwanego K. J. znajdowały potwierdzenie nie tylko w zeznaniach pozwanego J. J. oraz świadka A. J., ale pośrednio również w zeznaniach świadka V. S., która wskazała, że K. J. poznała dopiero zawarciu umowy, co uzasadniało wniosek, że K. J. nie uczestniczył w spotkaniu, na którym doszło do podpisania oferty z 13 stycznia 2020 r. Skoro zaś pozwany nie uczestniczył w tym spotkaniu, to uzasadnione jest przyjęcie domniemania faktycznego, że nie mógł podpisać oferty z 13 stycznia 2020 r. O tym zaś, że oferta została podpisana w dniu 13 stycznia 2020 r. świadczy nie tylko ręcznie dopisana data obok nakreślonych podpisów, ale również treść pisma powódki z dnia 4 kwietnia 2022 r, w którym powódka poinformowała pozwanych, że oferta została podpisana przez pozwanych w dniu 13 stycznia 2020 r. (k. 35). W takiej sytuacji w ocenie Sądu przeprowadzone w sprawie dowody były wystarczające dla przyjęcia, że podpis złożony pod ofertą z 13 stycznia 2020 r. nie został nakreślony przez K. J.. Wyjaśnienia przy tym wymaga, że w świetle treści art. 254 § 1 k.p.c. dla przeprowadzenia oceny prawdziwości dokumentu nie jest obligatoryjne przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego (zob. E. Rudkowska-Ząbczyk, K. Markiewicz, A. Torbus (red.), Dowody, 533).

Sąd zważył, co następuje:

Powódka domagała się zasądzenia dochodzonej pozwem kwoty z tytułu kary umownej, zastrzeżonej w pkt 3.4 oferty z 13 stycznia 2020 r., w związku z wypowiedzeniem przez pozwanych umowy w okresie obowiązywania gwarancji ceny – tj. w okresie 1 stycznia 2020 r. - 31 grudnia 2023 r. W ocenie Sądu jednakże nie doszło do przyjęcia przez pozwanych oferty z 13 stycznia 2023 r., a zatem nie doszło do zawarcia umowy, w której miała zostać zastrzeżona kara umowna, której zapłaty domaga się powódka.

Uzasadniając powyższy wniosek należy zwrócić uwagę, że przeprowadzone w sprawie dowody pozwoliły ustalić, że pozwany K. J. w ogóle nie podpisał oferty z 13 stycznia 2020 r. Z ustalonego stanu faktycznego nie wynikało również, aby w jakikolwiek inny sposób złożył oświadczenie woli, które mogłoby być potraktowane jako zaakceptowanie oferty. W przypadku zaś pozwanego J. J. bezsporne było, że pozwany podpisał ofertę z 13 stycznia 2020 r., co stosownie do treści pkt 6.9 oferty z 13 stycznia 2020 r. oznaczać miało, że pozwany zapoznał się i akceptuje postanowienia oferty w całości i bez zastrzeżeń. Sąd ustalił jednakże, że podpisanie przez pozwanego J. J. było efektem nalegań przedstawicielki powódki V. S., która zapewniała, go że podpisanie oferty stanowić będzie jedynie potwierdzenie, że V. S. była u pozwanego i przedstawiła mu ofertę, ponieważ oferta ta ma jedynie niewiążący charakter i konieczne będzie zawarcie jeszcze umowy. Pozwany zaś wierząc w zapewnienia V. S., nie przeczytał oferty.

W orzecznictwie trafnie przyjmuje się, że osoba podpisująca dokument bez uprzedniego zapoznania się z jego treścią, składa oświadczenie woli odpowiadające treści dokumentu (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 3 lutego 2011 r., VI ACa 958/10). Stanowisko to opiera się na tzw. teorii zaufania, która akcentuje potrzebę ochrony uzasadnionego zaufania adresata oświadczenia oraz brak dostatecznych racji dla ochrony uczestnika obrotu prawnego niedopełniającego aktów staranności. Dla oceny zatem, czy zostało złożone oświadczenie woli doniosłe jest zachowanie uczestnika obrotu, dostępne dla jego adresata, a nie świadomość uczestnika obrotu, że jego zachowanie ujawnia wolę wywołania skutków prawnych. W konsekwencji kto złożył podpis na dokumencie umowy, działając w nieświadomości co do jego rzeczywistej treści, pozostaje związany zawartym w tym dokumencie oświadczeniem ze względu na ochronę uzasadnionego zaufania jego adresata - ale tylko w granicach tego zaufania. Nie zasługuje bowiem na ochronę adresat oświadczenia, który wywołał u składającego podpis błąd co do treści dokumentu albo o błędzie takim wiedział. Jeśli adresat oświadczenia zawartego w dokumencie umowy wiedział, że składający podpis przypisuje temu dokumentowi znaczenie niezgodne z jego treścią, to - wobec braku porozumienia stron - nie dochodzi do zawarcia umowy (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 8 grudnia 1999 r., I ACa 661/99, (...) 2004, nr 3-4, poz. 107).

W świetle powyższych rozważań należy zwrócić uwagę, że to przedstawicielka powódki wprowadziła pozwanego J. J. w błąd, mówiąc mu, że oferta ma niewiążący charakter, a jej podpisanie oznacza wyłącznie potwierdzenie przedstawienia mu oferty.
W takiej sytuacji podpisanie przez J. J. rzeczonej oferty nie mogło być uznane za złożenie oświadczenia woli o przyjęciu oferty, skoro strony wprost uzgodniły, że nie będzie ono miało takiego charakteru. Przyjęcie w takiej sytuacji, że strony zawarły umowę stanowiłoby naruszenie podstawowej zasady prawa cywilnego – tj. autonomii woli stron. Brak przy tym jakichkolwiek relewantnych wartości (przykładowo ochrona interesów osób trzecich) uzasadniających przypisanie podpisaniu oferty skutków innych niż uzgodniły strony. Wartością taką nie może być ochrona zaufania powódki, skoro to jej przedstawiciel wywołał u pozwanego błędne przeświadczenie, zaś zgodnie z przyjmowaną na tle art. 95 § 2 KC teorią reprezentacji, przedstawiciel składa własne oświadczenie woli z bezpośrednim skutkiem dla reprezentowanego.

Reasumując, w ocenie Sądu pozwani nie przyjęli oferty powódki z 13 stycznia 2020 r., co oznaczało, że nie doszło do zawarcia umowy, na podstawie której powódka domagała się zapłaty kary umownej, co uzasadniało oddalenie powództwa w całości.

Na marginesie należy wskazać, że nawet nieprawidłowe ustalenie, że pozwani przyjęli ofertę
z 13 stycznia 2020 r. nie uzasadniałoby uwzględnienia powództwa. Zwrócić bowiem należy uwagę, że powódka w pozwie sprecyzowała, że dochodzi zapłaty noty obciążeniowej nr (...) z tytułu kary umownej. Z treści noty obciążeniowej nr (...) wynika zaś, że została ona wystawiona z tytułu kary umownej za zerwanie umowy z 22 maja 2016 r.
w okresie gwarancji ceny (nota obciążeniowa k. 38). Pismem z dnia 10 lipca 2020 r. adresowanym do pozwanych powódka wskazała, że umowa sprzedaży z 22 maja 2016 r. została rozwiązana na podstawie wypowiedzenia umowy od sprzedawcy (...) S.A., dlatego brak jest podstaw do odstąpienia od naliczania kary umownej (pismo z 10 lipca 2020 r. k. 37). Następnie pismem z dnia 9 marca 2022 r. powódka poinformowała pozwanych, że opłata karna została naliczona w związku z rozwiązaniem z dniem 31 grudnia 2019 r. umowy z dnia 22 maja 2016 r. (pismo z 9 marca 2022 r. k. 34). Z powyższych dokumentów wynika zatem, że powódka dochodziła zapłaty kary umownej, która została naliczona przez powódkę w związku
z rozwiązaniem umowy z dnia 22 maja 2016 r., do którego rozwiązania doszło, na skutek wypowiedzenia złożonego w imieniu pozwanych przez (...) S.A.

W świetle powyższych uwag należy zwrócić uwagę, że stosownie do treści pkt 3.4 oferty z 13 stycznia 2020 r. zobowiązanie pozwanych do zapłaty kary umownej miało powstać
w przypadku rozwiązania umowy w okresie obowiązywania gwarancji ceny. Z tabeli znajdującej się w ofercie z 13 stycznia 2020 r. wynikało zaś, że okres obowiązywania gwarancji cen rozpocząć się miał 1 stycznia 2020 r. i kończyć 31 grudnia 2023 r. Innymi słowy mówiąc, w przypadku kary umownej naliczonej z tytułu rozwiązania umowy obowiązek jej zapłaty mógł powstać wyłącznie w przypadku rozwiązania umowy w okresie od 1 stycznia 2020 r. do 31 grudnia 2023 r. Tymczasem w niniejszej sprawie do rozwiązania umowy doszło w wyniku wypowiedzenia umowy dokonanego w imieniu pozwanych przez (...) Spółka Akcyjna pismem z dnia 18 maja 2017 r. Skutek rozwiązania umowy nastąpił zaś z dniem 31 grudnia 2019 r., co powódka potwierdziła dwukrotnie – najpierw w piśmie z dnia 10 lutego 2020 r. (k.31), a następne w piśmie z dnia 9 marca 2022 r. (k. 34). W tym kontekście nieprzekonywająco brzmią wyjaśnienia powódki zawarte w odpowiedzi na sprzeciw, że jedynie omyłkowo wskazała, że umowa z dnia 22 maja 2016 r. uległa rozwiązaniu z dniem 31 grudnia 2019 r., gdyż w tym dniu rozwiązaniu miała ulec inna umowa. Nie podała jednakże, jaka inna umowa miała ulec rozwiązaniu w tym terminie. Ponadto należy zauważyć, że rozwiązanie umowy, nastąpiło na skutek wypowiedzenia złożonego przez (...) Spółkę Akcyjną
już 18 maja 2017 r., ponieważ w wypowiedzeniu tym wskazano, że dotyczy ono punktów poboru: 1) ul. (...), (...)-(...) T., 2) ul. (...), (...)-(...) T., 3) ul. (...), (...)-(...) T. – czyli dokładnie tych punktów poboru, które obejmowała umowa z 22 maja 2016 r. oraz oferta z 13 stycznia 2020 r. Reasumując, skoro powódka domagała się zapłaty kary umownej w związku z rozwiązaniem - wskutek wypowiedzenia - umowy z 22 maja 2016 r., to zdarzenie, to w świetle zapisu zawartego w pkt 3.4 oferty z dnia 13 stycznia 2016 r. nie mogło uzasadniać powstania zobowiązania do zapłaty kary umownej. Kara umowna zastrzeżona bowiem został na wypadek rozwiązania umowy w okresie gwarancji ceny – tj. od 1 stycznia 2020 r. do 31 grudnia 2023 r., zaś umowa z 22 maja 2016 r. uległa rozwiązaniu z dniem 31 grudnia 2019 r.

Mając na uwadze powyższe, powództwo jako bezzasadne podlegało oddaleniu w całości, o czym orzeczono w pkt 1 wyroku.

O kosztach postępowania orzeczono w pkt 2 i 3 wyroku zgodnie z art. 98 k.p.c., który stanowi, że strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Pozwani, pomimo że byli reprezentowani przez tego samego pełnomocnika, domagali się oddzielnie zasądzenia na swoją rzecz kosztów zastępstwa procesowego. Godzi się jednakże zauważyć, że współuczestnictwo po stronie pozwanych było współuczestnictwem materialnym. Zostali bowiem oni pozwani jako wspólnicy spółki cywilnej o zapłatę solidarnie kwoty 23 971,78 zł. Określenie odpowiedzialności dłużników jako solidarnej przesądza zaś o zachodzącym między nimi współuczestnictwie materialnym ze względu na wspólność ich obowiązków (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z 17 stycznia 2003 r., I CK 109/02, OSNC 2004, nr 5, poz. 73.). Zgodnie zaś z przyjętą linią orzecznictwa Sądu Najwyższego współuczestnikom materialnym wygrywającym proces, a reprezentowanym przez tego samego radcę prawnego, sąd przyznaje zwrot kosztów w wysokości odpowiadającej wynagrodzeniu jednego pełnomocnika (vide: uchwała Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 2007 r., sygn. akt III CZP 130/06, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16 listopada 2011 r., sygn. akt V CZ 83/11, oraz postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 kwietnia 2011 r., sygn. akt IV CZ 142/10).

Na koszty poniesione przez pozwanych składały się zatem: wynagrodzenie pełnomocnika
w łącznej wysokości 4 500 zł w tym za postępowanie przed Sądem I instancji w kwocie 3 600 zł oraz za postępowanie zażaleniowe przed Sądem Okręgowym w kwocie 900 zł ustalone zgodnie z § 2 pkt 5 oraz § 10 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1935), opłata skarbowa od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł ustalona zgodnie art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2111) oraz opłata sądowa od zażalenia w wysokości 240 zł ustalona stosownie do treści art. 19 ust. 3 pkt 2 w zw. z art. 13 ust. 2 Ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1144 z późn. zm.). Suma kosztów poniesionych przez pozwanych wyniosła zatem 4 757 zł.

Wyjaśnienia wymaga, że zgodnie z art. 105 § 1 zd. 1 k.p.c. współuczestnicy sporu zwracają koszty procesu w częściach równych. Jedynie w przypadku współuczestników sporu odpowiadających solidarnie co do istoty sprawy sąd, stosownie do art. 105 § 2 zd. 1 k.p.c., wkłada solidarny obowiązek zwrotu kosztów. Zasada wyrażona w art. 105 § 2 zd. 1 k.p.c. ma zastosowanie wyłącznie wobec współuczestników występujących po stronie przegrywającej. Skoro nie ma zatem podstaw do zasądzenia na rzecz pozwanych kosztów procesu solidarnie, to pozostaje zasądzenie tych kosztów w częściach równych (tak też wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 30 marca 2016 r., VI ACa 239/15). W konsekwencji Sąd w pkt 2 i 3 wyroku zasądził na rzecz każdego z pozwanych od powódki kwotę 2 378,50 zł stanowiącą połowę kwoty 4 757 zł.

sędzia Grzegorz Turlakiewicz