Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Konin, dnia 20 lutego 2023 r.

Sąd Rejonowy w Koninie I Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący sędzia Agnieszka Libiszewska

po rozpoznaniu w dniu 20 lutego 2023 r. w Koninie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku S. K., K. K. (1), Ł. J.

przy udziale A. D., J. R. (1), syndyka upadłego uczestnika R. M. (...), P. J.

o ustanowienie drogi koniecznej

postanawia:

1.  ustanowić na rzecz każdoczesnego właściciela nieruchomości, oznaczonej numerem geodezyjnym (...), położonej w K., obręb S., o powierzchni 0,0065 ha, dla której Sąd Rejonowy w K.prowadzi księgę wieczystą numer (...), służebność drogi koniecznej polegającej na prawie przechodu i przejazdu dla celów załadunku i rozładunku, z wyłączeniem uprawnienia do parkowania pojazdu mechanicznego i uprawnienia do zawracania pojazdem po nieruchomości, stanowiącej przedmiot współwłasności J. R. (1), A. D. i R. G. (1), a oznaczonej numerem geodezyjnym (...), o powierzchni 0,0,0352 ha, dla której Sad rejonowy w Koninie prowadzi księgę wieczystą numer (...) w części, oznaczonej na załączonym szkicu sytuacyjnym, sporządzonej przez biegłego geodetę M. Z. na pasie gruntu o szerokości 0,0108 m ^{( 2)} linią, łączącą punkty A, B, 28P, 29, 26, 25P, (...), 3L, 2L, 32L, 33L, 56L, 46L, 36L, 48L i A (karta 214 akt);

2.  zasądzić od wnioskodawcy Ł. J. i uczestnika P. J. solidarnie na rzecz uczestniczki J. R. (2) z tytułu jednorazowego wynagrodzenia za ustanowienie służebności, o której mowa w puncie 1 niniejszego orzeczenia kwotę 2645 zł (dwa tysiące sześćset czterdzieści pięć złotych), płatną w terminie miesiąca od dnia uprawomocnienia się przedmiotowego postanowienia wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie na wypadek uchybienia w terminie płatności powyższej kwoty;

3.  zasądzić od wnioskodawcy Ł. J. i uczestnika P. J. solidarnie na rzecz uczestnika A. D. z tytułu jednorazowego wynagrodzenia za ustanowienie służebności, o której mowa w puncie 1 niniejszego orzeczenia kwotę 1653,12 zł (tysiąc sześćset pięćdziesiąt trzy złote dwanaście groszy), płatną w terminie miesiąca od dnia uprawomocnienia się przedmiotowego postanowienia wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie na wypadek uchybienia w terminie płatności powyższej kwoty;

4.  zasądzić od wnioskodawcy Ł. J. i uczestnika P. J. solidarnie na rzecz syndyka upadłego uczestnika R. M. (...) z tytułu jednorazowego wynagrodzenia za ustanowienie służebności, o której mowa w puncie 1 niniejszego orzeczenia kwotę 991,88 zł (dziewięćset dziewięćdziesiąt jeden złotych osiemdziesiąt osiem groszy), płatną w terminie miesiąca od dnia uprawomocnienia się przedmiotowego postanowienia wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie na wypadek uchybienia w terminie płatności powyższej kwoty;

5.  kosztami postępowania obciążyć wnioskodawcę i uczestników w zakresie przez nich poniesionym;

6.  przyznać adw. R. S. ze Skarbu Państw (Sąd Rejonowy w Koninie) kwotę 480 zł (czterysta osiemdziesiąt złotych), w tym należny podatek VAT, z tytułu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej, udzielonej uczestniczce J. R. (1) z urzędu;

7.  nakazać pobrać od wnioskodawcy Ł. J. i uczestnika P. J. solidarnie na rzecz Skarbu Państwa (Sąd Rejonowy w Koninie) kwotę 3640,28 zł (trzy tysiące sześćset czterdzieści złotych dwadzieścia osiem groszy) z tytułu wydatków na opinię biegłego geodety i oględziny nieruchomości;

8.  nakazać pobrać od uczestnika A. D. na rzecz Skarbu Państwa (Sąd Rejonowy w Koninie) kwotę 460,65 zł (czterysta sześćdziesiąt złotych sześćdziesiąt pięć groszy) z tytułu wydatków na opinię biegłego rzeczoznawcy majątkowego;

9.  nakazać pobrać od syndyka upadłego uczestnika R. M. (...) na rzecz Skarbu Państwa (Sąd Rejonowy w Koninie) kwotę 276,39 zł (dwieście siedemdziesiąt sześć złotych trzydzieści dziewięć groszy) z tytułu wydatków na opinię biegłego rzeczoznawcy majątkowego;

10.  nieuiszczonymi kosztami sądowymi w pozostałej części obciążyć Skarb Państwa.

sędzia Agnieszka Libiszewska

UZASADNIENIE

S. i K. małżonkowie K., wskazując jako uczestników A. D. i J. R. (1), wnieśli o ustanowienie na rzecz każdoczesnego właściciela nieruchomości o numerze (...), położonej przy ulicy (...) w K., dla której w Sądzie Rejonowym w K.prowadzona jest księga wieczysta nr (...) służebności drogowej polegającej na prawie przejścia i przejazdu przez działkę o numerze (...), położoną przy ulicy (...) w K.. Nadto wnieśli o zasądzenie od uczestników na rzecz wnioskodawców kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu podali, że są współwłaścicielami zabudowanej nieruchomości położonej w K. przy ulicy (...) o numerze geodezyjnym (...). Dodali, iż współwłaścicielami nieruchomości sąsiedniej o numerze geodezyjnym (...) są uczestnicy: A. D. i J. R. (1). Nadto wskazali, że od kilku lat przejeżdżają przez podwórko sąsiadów korzystając ze wspólnej drogi dojazdowej do nieruchomości. Obecnie dojazd ten jest utrudniony w związku ze stanowiskiem uczestników, motywowanym niechęcią do wnioskodawców, a nie względami gospodarczymi. Końcowo podnieśli, że ich nieruchomość nie ma dostępu do drogi publicznej oraz zabudowań mieszkalnych.

Postanowieniem z dnia 14 listopada 2017 roku Sąd wezwał do udziału w sprawie w charakterze uczestników R. G. (1) i K. M..

Postanowieniem z dnia 30 stycznia 2018 roku Sąd zwolnił od udziału w sprawie w charakterze uczestniczki postępowania K. M..

Postanowieniem z dnia 6 marca 2018 roku Sąd zwolnił uczestniczkę J. R. (1) od obowiązku poniesienia kosztów sądowych w niniejszej sprawie w całości i ustanowił dla uczestniczki J. R. (1) adwokata z urzędu.

W odpowiedzi na wniosek uczestniczka J. R. (1) wniosła o jego oddalenie. Na poparcie swojego stanowiska wskazała, że nieruchomość wnioskodawców o numerze (...) posiada dostęp do drogi publicznej, gdyż graniczy ona bezpośrednio z drogą publiczną, tj. ulicą (...) oznaczoną numerem działki (...). Wynika to jednoznacznie z mapy ewidencyjnej znajdującej się w aktach sprawy.

Postanowieniem z dnia 9 września 2019 roku Sąd na podstawie art. 177 § 1 pkt1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. zawiesił postępowanie z uwagi na toczące się pod sygnaturą I Ns 1056/18 postępowanie o zasiedzenie części nieruchomości o numerze (...).

Postanowieniem z dnia 30 marca 2021 roku Sąd podjął zawieszone postępowanie.

Postanowieniem z dnia 23 czerwca 2022 roku Sąd odmówił dalszego udziału w sprawie w charakterze wnioskodawców S. K. i K. K. (1), dopuścił do udziału w sprawie w charakterze wnioskodawcy Ł. J. i wezwał do udziału w sprawie w charakterze uczestnika P. J..

Postanowieniem z dnia 17 sierpnia 2022 roku Sąd na podstawie art. 174 § 1 pkt 4 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. zawiesił postępowanie w sprawie z uwagi na ogłoszenie upadłości uczestnika R. G. (1).

Postanowieniem z dnia 22 listopada 2022 roku Sąd podjął zawieszone postępowanie z udziałem syndyka upadłego uczestnika R. G. (1).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny.

Nieruchomość oznaczona jako działka nr (...), o powierzchni 0,0065 ha, położona w K. przy ulicy (...), dla której Sąd Rejonowy w K.prowadzi księgę wieczystą nr (...), stanowiła pierwotnie własność M. i S. małżonków C., a następnie J. i S. małżonków R.. W dalszej kolejności nieruchomość stanowiła własność W. Ś., następnie jego synów T. Ś. i R. Ś. (1).

Mocą umowy sprzedaży z dnia 12 lutego 2015 roku Rep. A nr (...), T. Ś. i R. Ś. (2) sprzedali nieruchomość nr (...) na rzecz K. i S. małżonków K..

Mocą umowy sprzedaży z dnia 20 sierpnia 2020 roku Rep. A nr (...) K. i S. małżonkowie K. sprzedali nieruchomość nr (...) na rzecz Ł. J. i P. J.

Nieruchomość nr (...) nie korzysta ze służebności gruntowej, jak też nie posiada prawnie uregulowanego bezpośredniego dostępu do drogi publicznej.

Nieruchomość oznaczona jako działka nr (...) o pow. 0,0352 ha położona w K. przy ulicy (...), objęta księgą wieczystą nr (...), prowadzoną przez Sąd Rejonowy w K.stanowi współwłasność uczestników: J. R. (1), A. D. i R. G. (1).

/dowód: wyrys z mapy ewidencyjnej - k. 23, wypis z rejestru gruntów - k. 24, odpis księgi wieczystej nr (...) - k. 25-25v., odpis zwykły księgi wieczystej nr (...) - k. 46-46v., dokumenty w księdze wieczystej nr (...), kopi aktu notarialnego Rep. A nr (...) z dnia 20 sierpnia 2020 roku - k. 531-539/

We wniosku z dnia 26 lipca 2018 roku K. K. (1) i S. K. wnieśli o stwierdzenie, że nabyli przez zasiedzenie część nieruchomości znajdującej się pod nadbudową budynku, o powierzchni około 27,02 m ², stanowiącej własność R. G. (1), A. D. i J. R. (1).

Postanowieniem z dnia 22 lipca 2020 roku wydanym w sprawie o sygnaturze I Ns 1056/18, Sąd Rejonowy w K.oddalił wniosek. Postanowieniem z dnia 13 listopada 2020 roku wydanym w sprawie I 1 Ca 438/20 Sąd Okręgowy w K.oddalił apelację K. K. (1) i S. K. od ww. postanowienia.

/ dowód: dokumenty w aktach sprawy sygn. I Ns 1056/18/

Nieruchomość gruntowa, zabudowana, położona w K., obręb S., przy ulicy (...), w operacie ewidencji gruntów prowadzonej przez Miasto K. oznaczona jest następująco: obręb ewidencyjny (...) S., jednostka ewidencyjna Miasto K., Powiat M. K., działka nr (...), arkusz mapy 9, o ogólnej powierzchni 65 m2. Powyższa działka ma kształt prostokąta, zabudowana jest budynkiem mieszkalnym.

Przedmiotowa nieruchomość ujawniona jest w księdze wieczystej nr (...) prowadzonej przez Sad Rejonowy w K.Wydział Ksiąg Wieczystych, jako właściciele ujawnieni są K. i S. małżonkowie K..

Nieruchomość gruntowa, zabudowana, położona w K., obręb S., przy ulicy (...), w operacie ewidencji gruntów prowadzonej przez Miasto K. oznaczona jest następująco: obręb ewidencyjny (...) S., jednostka ewidencyjna Miasto K., Powiat M. K., działka nr (...), arkusz mapy 9, o ogólnej powierzchni 352 m2. Powyższa działka ma kształt wydłużony nieregularny, zabudowana jest budynkiem mieszkalnym i budynkiem gospodarczym. Przedmiotowa nieruchomość ujawniona jest w księdze wieczystej nr (...) prowadzonej przez Sad Rejonowy w K.Wydział Ksiąg Wieczystych, jako właściciele ujawnieni są: J. R. (3) — udział 16/32, A. D. — udział 10/32 i R. G. (1) — udział 6/32.

Działka nr (...) zabudowana jest budynkiem mieszkalnym, przy czym trzy ściany tego budynku stanowią granicę działki, natomiast frontowa część budynku przylega do ulicy (...), wejście do budynku jest od ściany bocznej, przez działkę nr (...). W celu dostarczenia do domu zakupów możliwy jest ich wyładunek na ulicy i wniesienie ich do domu lub wjazd przez sąsiednią nieruchomość — działkę nr (...).

Działka (...) ma ograniczony dostęp do ulicy (...). W związku z powyższym zachodzi konieczność ustalenia drogi koniecznej umożliwiającej właścicielom działki nr (...) wjazd samochodem osobowym w celu dokonania rozładunku. Na działkach położonych w bezpośrednim sąsiedztwie działki nr (...) to jest działkach nr (...) jest zlokalizowana zwarta zabudowa. Wydłużony i nieregularny kształt działki nr (...) i zabudowa sąsiednich działek uniemożliwiają wydzielenie dogodnej do wjazdu i wyjazdu drogi koniecznej dla (...).

W wyniku wizji na gruncie w oraz przeprowadzonych pomiarów ustalono następujący przebieg granic drogi koniecznej oznaczonej na załączonym szkicu sytuacyjnym numerami: A, B, 28P, 29, 26, 25P, (...), 3L, 2L, 32L, 33L, 56L, 46L, 36L, 48L i A.

Wydzielona część działki nr (...) przeznaczona pod drogę konieczną umożliwia samochodami średniej wielkości wjazd i zawrócenie samochodem i wyjazd na ulicę (...). Przy samochodach osobowych dużych wyjazd z działki nr (...) istnieje tylko poprzez wyjazd tyłem samochodu. Wyjazd poprzez zawrócenie samochodem osobowym dużym jest możliwy poprzez wyjazd częściowo na położoną w sąsiedztwie działkę nr (...). Powierzchnia drogi koniecznej zawarta w wyżej opisanych granicach na działce nr (...) wynosi 108 m2. Ze względu na ograniczoną powierzchnię proponowanej drogi koniecznej oraz konieczność korzystania z innych użytków nieruchomości sąsiednich droga konieczna powinna być przeznaczona na okres załadunku i rozładunku. Natomiast nie ma możliwości trwałego parkowania samochodu przez właścicieli działki (...).

/dowód: protokół oględzin z dnia 19 września 2018 roku - k. 156-157 v. wraz z nagraniem - k. 159, dokumentacja budowlana dotycząca budynku położonego w K. przy ulicy (...) - k. 179-199, opinia biegłego sądowego w dziedzinie geodezji i szacowania nieruchomości M. Z. - k. 210-216, ustna opinia uzupełniająca biegłego sądowego z dziedziny geodezji i szacowania nieruchomości M. Z. - k. 236-237 (00:00:00-00:26:36 nagrania rozprawy z dnia 29 sierpnia 2019 roku - k. 238/

Drugi wariant przebiegu szlaku z uwzględnieniem części nieruchomości o numerze geodezyjnym (...) obejmującym możliwość nawrócenia pojazdem na spornej nieruchomości przestawia się następująco.

Granica pomiędzy działkami nr (...) w pobliżu budynków mieszkalnych oznaczonych na załączonej mapie ewidencyjnej ml i m2 usytuowanych na działce nr (...) przebiega skośnie — pod kątem ca 45° do budynku (...). Odcinek tej granicy oznaczony jest na szkicu sytuacyjnym jako proste połączenie punktów 48L i 47L. W związku z powyższym taki przebieg granicy utrudnia dokonanie zawrócenia na wydzielonej części działki nr (...).

W celu dokonania zawrotu należy wydzielić część działki nr (...), która oznaczona jest na załączonym szkicu sytuacyjnym jako proste połączenie punktów: 48L — 25 — A — 48L.

Powierzchnia ogólna działki (...) wynosi 218 m ².

Powierzchnia drogi koniecznej wynosi 7 m ².

Pozostała powierzchnia działki wynosi 211 m ².

Powierzchnia drogi koniecznej wydzielonej z działki (...) wynosi 7 m ².

Nad częścią działki nr (...) od ulicy (...) dobudowana jest część budynku do istniejącego budynku mieszkalnego na działce nr (...). Nie stwierdzono, że tylna część budynku stanowi granicę działki, jest zapis że „trzy ściany tego budynku stanowią granicę działki — to znaczy część frontowa i dwie boczne ściany. Z załączonego szkicu sytuacyjnego oraz mapy ewidencyjnej wynika, że tylna granica działki jest oddalona od tylnej ściany odpowiednio o 1,51 m i 1,68 m. Natomiast z załączonego szkicu sytuacyjnego i mapy ewidencyjnej wynika jaki jest kształt działki (...) oraz jak usytuowana jest zabudowa na działkach sąsiednich. Istniejąca zabudowa i kształt działek nie dają możliwości wjazdu i wyjazdu samochodu z przyczepką.

Istnieje możliwość wjazdu tylko na działkę nr (...) i po rozładunku wyjazd tyłem z działki na ulicę (...). Wyjazd — tyłem z działki jest utrudniony ze względu na ograniczoną widoczność i duży ruch samochodów na ul. (...). Przy wycofywaniu wskazana by była druga osoba która by zabezpieczyła wyjazd. Ograniczenie służebności gruntu działki nr (...) przy założeniu wyjazdu tyłem nie wymaga większej powierzchni ustalenia służebności, lecz ograniczenie powierzchni tylko obejmującą część działki nr (...) do granicy działki (...) jest zbyt duże ze względu na wąski wjazd ograniczony ścianami sąsiednich budynków i utrudniałby rozładunek.

Ze względu na ograniczoną powierzchnię proponowanej drogi koniecznej oraz fakt korzystania pozostałych użytkowników nieruchomości sąsiednich mimo powiększenia jej o część działki (...) droga konieczna powinna być przeznaczona tylko na okres załadunku i rozładunku. Natomiast nie ma możliwości trwałego parkowania samochodu przez właścicieli działki (...).

/dowód: pisemna opinia uzupełniająca biegłego sądowego z dziedziny geodezji i szacowania nieruchomości M. Z. z dnia 13 lipca 2021 roku - k. 341-345/

Nie ma możliwości wygodnego załadunku i rozładunku z pojazdu wnioskodawców bez konieczności wjazdu na nieruchomość nr (...). Teoretycznie taka możliwość istnieje zatrzymując samochód na ulicy (...). Jednak z uwagi na ograniczoną szerokość jezdni oraz duże nasilenie ruchu samochodów na krótki czas załadunku i rozładunku należałoby zatrzymać ruch na jednym, przylegającym do działki nr (...) pasie. Natomiast przenoszenie materiałów z załadunku i rozładunku musiałoby następować przez część działki nr (...) o długości równej długości budynku mieszkalnego, posadowionego na działce (...).

Definiując rozmiar samochodu jako średni należy mieć na uwadze samochody wielkości typu: C. (...), D. (...), F. (...), S. (...), V. (...), D. L., R. (...) i inne o zbliżonych rozmiarach.

Pojazdem jaki posiadał wnioskodawca w dniu wizji na gruncie nie ma możliwości zawrócenia na wydzielonej części działki nr (...). W takiej sytuacji wydzielenie bardzo małej powierzchni 7 m2 o kształcie trójkąta jest niezbędne do wjazdu i wyjazdu z działki nr (...).

Działki nr (...) mają bardzo niekorzystny do przejazdu kształt dla właścicieli tych i sąsiednich działek, który wraz z istniejącą na tych działkach zabudową utrudniają przejazd. Ograniczenie powierzchni służebności poprzez jej zmniejszenie w wyniku wydzielenia niekształtnej działki o powierzchni ca 10m2 zdecydowanie utrudniłoby wygodny rozładunek i załadunek.

/dowód: pisemne wyjaśnienie opinii uzupełniającej biegłego sądowego z dziedziny geodezji i szacowania nieruchomości M. Z. - k. 380-381/

Wysokość jednorazowego wynagrodzenia za ustanowienie służebności drogi koniecznej wynosi 5630 zł, w tym:

- na działce nr (...) - 5290 zł

- na działce nr (...) - 340 zł.

/dowód: opinia biegłego sądowego rzeczoznawcy majątkowego D. S. - k. 443-475, pismo biegłego sądowego rzeczoznawcy majątkowego D. S. z dnia 7 czerwca 2022 roku - k. 526/

Postanowieniem z dnia 26 marca 2021 roku w sprawie XI GUp 393/21 –Sąd Rejonowy P.w P. XI Wydział Gospodarczy do Spraw Upadłościowych i Restrukturyzacyjnych, ogłoszono upadłość nieprowadzącego działalności gospodarczej R. G. (1) i wyznaczył syndyka w osobie M. W..

/dowód: postanowienie z dnia 26 marca 2021 roku sygn. XI GU 1754/20 - k. 563/

Powyższy stan faktyczny sąd ustalił na podstawie całokształtu materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie.

Sąd poczynił ustalenia faktyczne również w oparciu o dokumenty urzędowe (odpisy ksiąg wieczystych, wypisy z rejestru gruntów i prywatne), których treść nie budziła w ocenie Sądu wątpliwości, co do których nie ujawniły się okoliczności mogące świadczyć o ich niewiarygodności i które nie zostały skutecznie zakwestionowane przez którąkolwiek ze stron postępowania.

Sąd oparł się także na przesłuchaniach wnioskodawcy i uczestniczki J. R. (1). Istotne w tym zakresie były informacje dotyczące dotychczasowego sposobu korzystania z nieruchomości, w tym sposobu przechodu i przejazdu mieszkańców budynku zlokalizowanego na działce nr (...) przez nieruchomości uczestników. Zeznania te oceniono jako wiarygodne, jako że wzajemnie ze sobą korelowały i były zasadniczo zgodne z pozostałym materiałem dowodowym, z wyjątkiem tej części zeznań wnioskodawców, w których twierdzili oni, że wjazd stanowi przedmiot ich własności – nie potwierdziły tego ani dokumenty zebrane w sprawie, ani opinia biegłego geodety.

Dokonując też ustaleń niezbędnych do wytyczenia drogi koniecznej. W tym w niniejszej sprawie – zgodnie z przepisami kodeksu postępowania cywilnego – przed wydaniem postanowienia o ustanowieniu drogi koniecznej Sąd przeprowadził dowód z oględzin nieruchomości celem rozpoznania topografii terenu, konfiguracji działek, warunków lokalnych oraz innych okoliczności decydujących o potrzebie przebiegu służebnego szlaku drogi oraz innych możliwości dostępu do drogi publicznej.

W ocenie Sądu argumentacja, zaprezentowana w opiniach biegłego sądowego geodety M. Z. oraz biegłego sądowego rzeczoznawcy majątkowego D. S. nie nasuwała zastrzeżeń, wnioski wysuwane przez obu ww. biegłych pozostają logiczne i zgodne z zasadami doświadczenia życiowego, Sąd uznał prace biegłych za fachowe, rzetelne i bezstronne, a także oparł na nich swoje orzeczenie. Nie bez znaczenia dla oceny opinii pozostaje także wieloletnie doświadczenie biegłych w dziedzinach, które reprezentują, co wpływa na ocenę ich fachowości. Nadto wnioski biegłych były przekonywające, a żadnemu z uczestników nie udało się podważyć ustaleń przedstawionych w ww. ekspertyzach. Biegli obszernie odpowiedzieli na zarzuty zgłaszane w pismach pełnomocników uczestników, wyjaśniając motywy, którymi się kierowali dokonując ustaleń będących podstawą sformułowania ostatecznych wniosków opinii.

Na podstawie tak ustalonego stanu faktycznego sąd zważył, co następuje.

Żądanie ustanowienia służebności drogi koniecznej okazało się uzasadnione.

Podstawę prawną tego wniosku stanowi przepis art. 145 § 1 k.c., zgodnie z którym jeżeli nieruchomość nie ma odpowiedniego dostępu do drogi publicznej (...) właściciel może żądać od właścicieli gruntów sąsiednich ustanowienia za wynagrodzeniem potrzebnej służebności drogowej (droga konieczna). W myśl art. 145 § 2 k.c. przeprowadzenie drogi koniecznej musi nastąpić z uwzględnieniem potrzeb nieruchomości niemającej dostępu do drogi publicznej oraz z najmniejszym obciążeniem gruntów, przez które droga ma prowadzić. Powinno uwzględniać także interes społeczno–gospodarczy (145 § 3 k.c.).

Droga konieczna powinna służyć uzyskaniu dostępu do drogi publicznej w każdej niezbędnej postaci, a więc umożliwiać dojście i dojazd stosowny do potrzeb (art. 145 § 1 in fine k.c.). Wytyczenie drogi koniecznej powinno nastąpić z zarówno uwzględnieniem potrzeb nieruchomości izolowanej, jak i z jak najmniejszym ciężarem dla nieruchomości obciążonej (art. 145 § 2 k.c., przy uwzględnieniu interesu społecznego - art. 145 § 3 k.c.). Potrzeba wywarzenia interesów każdej z nieruchomości uwarunkowana jest konkretnym stanem faktycznym sprawy.

Nie ulega jednak wątpliwości, iż służebność drogi koniecznej ma zapewniać dostęp do drogi publicznej. Pojęcie drogi publicznej pojawia się w ustawie z dnia 21 marca 1985 roku o drogach publicznych (Dz.U. z 2018 r. poz. 2068). Drogą publiczną jest zatem droga zaliczona na podstawie niniejszej ustawy do jednej z kategorii dróg, z której może korzystać każdy, zgodnie z jej przeznaczeniem, z ograniczeniami i wyjątkami określonymi w tej ustawie lub innych przepisach szczególnych. Drogi publiczne ze względu na funkcje w sieci drogowej dzielą się na następujące kategorie: 1) drogi krajowe; 2) drogi wojewódzkie; 3) drogi powiatowe; 4) drogi gminne. Ulice leżące w ciągu dróg wymienionych w ust. 1 należą do tej samej kategorii co te drogi.

Dokonując analizy całokształtu materiału dowodowego zebranego w sprawie stwierdzić należy, że najbardziej właściwy będzie wariant przeprowadzenia służebności drogi koniecznej przez nieruchomość uczestników nr (...), w sposób zaproponowany przez wnioskodawców, lecz w ograniczonym zakresie pasa drogowego – tj. w zakresie działki nr (...) o powierzchni 0,0108 m ², niezbędnym do przejazdu i przechodu. W ocenie Sądu nie ma potrzeby, by wnioskodawcy korzystali z działki nr (...) w zakresie nie tylko niezbędnego im przechodu i przejazdu dla celów załadunku i rozładunku, ale i w zakresie uprawnienia do parkowania pojazdu mechanicznego i uprawnienia do zawracania pojazdem po nieruchomości.

Wskazać bowiem należy, iż służebność drogi koniecznej zgodnie z przepisami powinna być ustanowiona przy jak najmniejszym obciążeniu gruntu, przez który droga ma prowadzić oraz przy obciążeniu jak najmniejszej liczby innych gruntów sąsiednich.

Niewątpliwe nieruchomość wnioskodawców nie posiada w chwili obecnej odpowiedniego dostępu do drogi publicznej, jaką jest ulica (...) w K. (działka nr (...)), co czyni zasadnym sam wniosek o ustanowienie drogi koniecznej. Niewątpliwym też jest, że – w myśl art. 145 § 2 kc – drogę konieczną należy określić z najmniejszym obciążeniem gruntów, przez które droga ma prowadzić. O ile zatem sam przebieg szlaku drogi został w toku postępowania dookreślony (wariant pierwszy) i zasługuje on na akceptację, o tyle uprawienie do parkowania na nieruchomości nr (...) i uprawnienie do zawracania po tej nieruchomości powinno zdaniem Sadu być wyłączne, biorąc pod uwagę założenie najmniejszego obciążania działki nr (...).

Dostęp do nieruchomości wnioskodawców na działce nr (...) do drogi publicznej przy ulicy (...) polegający na prawie przechodu i przejazdu dla celów załadunku i rozładunku, z wyłączeniem uprawnienia do parkowania pojazdu mechanicznego i uprawnienia do zawracania pojazdem po nieruchomości, stanowiącej przedmiot współwłasności J. R. (1), A. D. i R. G. (2), a oznaczonej numerem geodezyjnym (...) o powierzchni 0,0352 ha, dla której Sad rejonowy w K.prowadzi księgę wieczystą numer (...) w części, oznaczonej na załączonym szkicu sytuacyjnym, sporządzonej przez biegłego geodetę M. Z. na pasie gruntu o szerokości 0,0108 m2 linią, łączącą punkty A, B, 28P, 29, 26, 25P, (...), 3L, 2L, 32L, 33L, 56L, 46L, 36L, 48L i A (karta 214 akt), należy zatem uznać za odpowiedni i umożliwiający należyte wykorzystanie funkcji społeczno-gospodarczych nieruchomości nr (...). Jednocześnie nie będzie on zbyt obciążający dla uczestników.

Przeprowadzenie drogi koniecznej na tej działce jest uzasadnione interesem społeczno-gospodarczym, ponieważ prowadzi do stworzenia właścicielom nieruchomości władnącej nr (...) możliwości właściwego i normalnego korzystania z budynku, która wobec sprzeciwu uczestniczki J. R. (1), przestała istnieć Poza tym jest to rozwiązanie najbardziej racjonalne dla wszystkich zainteresowanych.

Z uwagi na powyższe Sąd orzekł jak w punkcie 1 postanowienia.

W punkcie 2 postanowienia Sąd orzekł o wysokości wynagrodzenia należnego uczestnikom w zamian za ustanowienie służebności.

W tym zakresie wskazać należy, iż stosownie do cytowanego już art. 145 § 1 k.c. ustanowienie drogi koniecznej następuje za wynagrodzeniem. W orzecznictwie wyrażono pogląd, iż „ustanowienie drogi koniecznej następuje w interesie właścicieli nieruchomości pozbawionych dostępu do drogi publicznej. Dlatego powinni oni uiścić właścicielom nieruchomości obciążonych taką służebnością odpowiednie wynagrodzenie. Także ewentualne dodatkowe koszty niezbędne dla urządzenia drogi koniecznej powinni ponieść zainteresowani jej ustanowieniem” (zob. postanowienie Sągu Najwyższego z dnia 7 lutego 2002 roku, sygn. I CKN 573/00, LEX numer 53287).

Kodeks cywilny nie precyzuje szczegółowych zasad kształtowania, ani tym bardziej wysokości wynagrodzenia. Brak jest również wytycznych określonych w orzecznictwie. Nie budzi jednak wątpliwości, że wysokość tego wynagrodzenia jest zależna od okoliczności danego wypadku.

W sytuacji, w której strony zawierają porozumienie w przedmiocie służebności sposób ustalenia wysokości wynagrodzenia pozostawiony jest gestii stron, które z reguły kierują się zwykle rynkową wartością danego prawa, co musi mieć niewątpliwy związek ze zwiększeniem użyteczności przez nieruchomość władnącą oraz z utratą wartości przez nieruchomość obciążoną. W przypadku jednak sądowego rozstrzygnięcia w tym zakresie pojawia się problem wysokości wynagrodzenia za ustanowienie służebności, albowiem brak jest jednego, konkretnego sposobu ustalania wysokości tego wynagrodzenia.

Wynagrodzenie za służebność zasądzono na rzecz poszczególnych współwłaścicieli nieruchomości oznaczonej numerem geodezyjnym (...), stosownie do wielkości udziałów w prawie własności przedmiotowej działki. Wynagrodzenie wyliczone zostało według wzoru: przysługujący danej osobie udział w prawie własności razy 5290 zł (wysokość jednorazowego wynagrodzenia za ustanowienie służebności na działce nr (...)). Biorąc pod uwagę powyższe, Sąd w punktach 2,3,4 postanowienia zasądził na rzecz uczestniczki J. R. (1) kwotę 2645 zł (5290 zł x 16/32), na rzecz uczestnika A. D. kwotę 1653 zł (5290 zł x 10/32) oraz na rzecz syndyka upadłego uczestnika R. M. W. kwotę 991,88 zł (5290 zł x 6/32). Wskazać przy tym należy, po ogłoszeniu upadłości uczestnika R. G. (1), uczestnikiem postępowania stał się syndyk masy upadłości.

Kosztami sądowymi Sąd obciążył uczestników (z wyjątkiem uczestnika P. J.) według zasady, że koszty sądowe uczestnicy ponoszą wg swoich udziałów we współwłasności, o czym będzie mowa poniżej, natomiast koszty związane wyłącznie ze swoim udziałem w sprawie ponoszą we własnym zakresie, na podstawie przepisu art. 520 § 1 i 2 k, p. c. Zgodnie z art. 520 § 1 k.p.c. każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie. Jeżeli jednak uczestnicy są w różnym stopniu zainteresowani w wyniku postępowania lub ich interesy są sprzeczne, Sąd może stosunkowo rozdzielić obowiązek zwrotu kosztów lub włożyć go na jednego z uczestników w całości. To samo dotyczy postępowania wyłożonych przez uczestników (art. 520 § 2 k.p.c.).

Wobec tego, że uczestniczka J. R. (1) była reprezentowana w sprawie przez pełnomocnika z urzędu będącego adwokatem, Sąd w pkt 6 postanowienia na podstawie § 5 ust. pkt 3 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, przyznał adwokat R. S. w ze Skarbu Państwa (Sąd Rejonowy w K.) kwotę 480 zł, w tym należny podatek VAT. Powyższe orzeczenie zapadło z uwzględnieniem wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 kwietnia 2020 roku (SK 66/19, Dz.U. z 2020 r. poz. 769). Sąd uznał również, że tak ustalona kwota wynagrodzenia obejmuje już podatek VAT.

Nieuiszczone koszty sądowe w sprawie wyniosły 6141,90 zł i składają się na nie koszty wynagrodzenia biegłego sądowego geodety – 4612,73 zł, koszty wynagrodzenia rzeczoznawcy majątkowego 1474,07 zł oraz koszt dojazdu na oględziny 55,10 zł. Sąd obciążył wnioskodawcę oraz uczestnika P. J. (obecnych współwłaścicieli nieruchomości nr (...)) kosztami związanym ze sporządzeniem opinii biegłego geodety oraz połową kosztów dojazdu na oględzin, tj. kwotą 4.640,28 zł /4.612,73 zł + (55,10 zł x ½ )/. Kwotę tę należało pomniejszyć o uiszczoną przez wnioskodawców pierwotnych zaliczkę, co daje kwotę 3.640,28 zł (4.640,28 zł – 1.000 zł).

Sprawy o ustanowienie służebności, to sprawy, w których interesy zainteresowanych pozostają niemal zawsze ze sobą w sprzeczności. Tak też było w sprawie niniejszej i z tego względu zastosowanie znalazł cytowany wyżej przepis, zbliżający model rozdziału kosztów do rozdziału kosztów w procesie cywilnym. Wobec uwzględnienia wniosku i ustanowienia służebności Sąd obciążył wnioskodawcę i uczestnika P. J. kosztami biegłego geodety oraz połową kosztów dojazdu na oględziny. W interesie wnioskodawcy i uczestnika P. J. oraz inicjatywy poprzednich właścicieli nieruchomości nr (...), toczyło się postępowanie o ustanowienie drogi koniecznej – w tym celu została wykorzystana sporządzona w niniejszej sprawie opinia biegłego geodety.

Pozostałymi kosztami sądowymi wynoszącymi 1474,07 zł /(6141,90 zł – 4640,28 zł) – (55,10 zł x ½ )/, Sąd obciążył pozostałych uczestników, stosownie do wielkości udziałów w prawie własności przedmiotowej działki. W związku z powyższym Sąd w pkt 8 i 9 nakazał pobrać o uczestnika A. D. kwotę 460,65 zł (1474,07 zł x 10/32), a od syndyka upadłego uczestnika R. M. (...), kwotę 276,39 zł (1474,07 zł x 6/32). Wskazać należy, że uczestnicy nie chcieli się porozumieć z wnioskodawcą w sprawie ustanowienia drogi koniecznej i ta postawa spowodowała powstanie kosztów m.in. biegłego rzeczoznawcy.

Sąd miał na uwadze, że w niniejszym postępowania uczestniczka J. R. (1) korzystała ze zwolnienia od kosztów sądowych w całości oraz z pomocy prawnej udzielonej z urzędu. Koszty postępowania w zakresie obciążającym uczestniczkę, Sąd przejął na rachunek Skarbu Państwa, co znalazło odzwierciedlenie w pkt 10 postanowienia.

Ubocznie wskazać należy, iż pierwotni wnioskodawcy K. i S. małżonkowie K. we wniosku o sporządzenie uzasadnienia postanowienia kończącego i doręczenie jego odpisu wraz z odpisem uzasadnia, podnieśli, że nie otrzymywali żadnej korespondencji w sprawie, skierowanej zarówno na ich adres zameldowania, jak i na adres zamieszkania – ul. (...), (...)-(...) A..

K. i S. małżonkowie K. reprezentowani byli w sprawie przez adwokata P. K. (pełnomocnictwo k. 7). W dniu 29 maja 2020 roku do Sądu wpłynęła korespondencja nadana w dniu 25 maja 2020 roku, zawierająca pełnomocnictwo dla adwokata B. N. do działania w imieniu K. i S. małżonków K. w niniejszej sprawie. Pełnomocnictwo dla adwokata B. N. nie było pełnomocnictwem substytucyjnym, tylko pełnomocnictwem udzielonym osobiście przez małżonków K..

Podkreślić należy, że ani pierwszy z pełnomocników - adwokat P. K. ani sami wnioskodawcy pierwotni, nie wskazali, że pełnomocnikiem, który otrzymywać ma wszelką korespondencję w niniejszej spawie był adwokat B. N.. Żadna z powyższych osób nie wskazała także, by na jakimkolwiek etapie postępowania pełnomocnictwo udzielone adw. P. K. u było wypowiedziane, czy to przez wnioskodawców, czy tez przez ww. pełnomocnika. Wedle przepisu art. 133 § 3 k.p.c., jeżeli ustanowiono pełnomocnika procesowego lub osobę upoważnioną do odbioru pism sądowych, doręczenia należy dokonać tym osobom. Z kolei przepis art. 141 § 3 k.p.c. jeżeli jest kilku pełnomocników jednej strony, sąd doręcza pismo tylko jednemu z nich. Obydwa przytoczone przepisy znajdują zastosowanie w postępowaniu nieprocesowym z racji art. 13 § 2 kpc.

Jak wskazał Sad Apelacyjny w Rzeszowie w swoim wyroku z dnia 31 grudnia 2012 roku wydanym w sprawie I ACa 487/12, stosownie do przepisu art. 141 § 3 k.p.c., jeżeli jest kilku pełnomocników jednej strony (w niniejszej sprawie – wnioskodawców), Sąd doręcza pismo tylko jednemu z nich i doręczenie jest skuteczne. W takim przypadku wybór pełnomocnika, któremu doręczenie ma nastąpić, należy do Sądu lub do Przewodniczącego chyba, że strona ta, bądź pełnomocnik wnoszący o doręczenie np. odpisu wyroku z uzasadnieniem, wyraźnie wskaże pełnomocnika, któremu należy dokonać doręczenia bądź doręczeń. Podobne stwierdzenie wyraził Sąd Najwyższy w swoim orzeczeniu z dnia 9 lutego 2012 r. wydanym w sprawie III CZ 3/12, w którym wskazał, że w przypadku, gdy ustanowiono kilku pełnomocników jednej strony a strona ta wyraźnie nie wskaże pełnomocnika, któremu należy dokonywać doręczeń, wybór należy do sądu.

Skoro więc, ani małżonkowie K., ani żaden z ich pełnomocników nie wskazał, że doręczenia miały być dokonywane adwokatowi B. N., to wybór, któremu pełnomocnikowi doręczać pisma procesowe, należał do Sądu. Zatem do chwili wydania postanowienia z dnia 23 czerwca 2022 roku w przedmiocie odmowy dalszego udziału w sprawie w charakterze wnioskodawców S. K. i K. K. (1), Sąd doręczał wszelką korespondencję w sprawie adwokatowi P. K.. W związku z powyższym na obecnym etapie sprawy S. i K. K. (1) nie są już uczestnikami niniejszego postępowania.

sędzia Agnieszka Libiszewska