Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Konin, dnia 08-08-2024 r.

Sąd Rejonowy w K. I Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący: asesor sądowy Mariusz Michalak

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Karolina Linka

po rozpoznaniu w dniu 06-08-2024 r. w K.

na rozprawie

sprawy z powództwa A. P., Z. P.

przeciwko Przedsiębiorstwo (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K.

o zapłatę

I.  oddala powództwo;

II.  zasądza od powodów na rzecz pozwanego kwotę 287,00 zł (dwieście osiemdziesiąt siedem złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

asesor sądowy Mariusz Michalak

Sygnatura akt I C 1376/23

UZASADNIENIE

Pozwem z 11 grudnia 2023 r. powodowie A. P. i Z. P. wnieśli pozew przeciwko pozwanemu Przedsiębiorstwu (...) z siedzibą w K. o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego – wyroku Sądu Rejonowego w K. z dnia 24 kwietnia 2023 r., sygn.. akt I C 117/21 w zakresie pkt 3 wyroku, tj. dotyczącego kosztów procesu, z uwagi na to, że zobowiązanie wygasło z uwagi na potrącenie kwoty 962,25 zł. Na powyższą kwotę składały się: 291,81 zł tytułem odsetek ustawowych za opóźnienie oraz 670,44 zł tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości od dnia 25 kwietnia 2023 r. do dnia 25 listopada 2023 r. Powód ułamkowo wyliczył tą kwotę posiłkując się ustaleniami opinii biegłego ze sprawy I C 117/21. Powód wniósł ponadto o zasądzenie kosztów procesu oraz o zabezpieczenia powództwa poprzez zawieszenie postępowania egzekucyjnego (...)

Postanowieniem z dnia 18 grudnia 2023 r. Sąd Rejonowy w K. oddalił wniosek o udzielenie zabezpieczenia.

Pozew został doręczony pozwanemu 9 stycznia 2024 r.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości, zasądzenie solidarnie od powodów kosztów procesu.

Strona pozwana wskazała, że należność wynikająca z pkt 3 wyroku z 24 kwietnia 2023 r. po skierowaniu sprawy do komornika sądowego została już przymusowo wyegzekwowana. W zakresie odsetek strona pozwana wskazała, że roszczenie nie zostało zasądzono w powyższym wyroku, dlatego też jest całkowicie niezasadne. W zakresie bezumownego korzystania z nieruchomości – zakwestionowano roszczenie co do zasady jak i wysokości. Nadto wskazano, że nie złożono żadnego oświadczenia o potrąceniu.

Pismem z dnia 12 lutego 2024 r. powodowie zmodyfikowali powództwo w ten sposób, że wnieśli o zwrot wyegzekwowanego świadczenia w kwocie 962,25 zł wraz z kosztami postępowania egzekucyjnego. W uzasadnieniu wskazał, że roszczenie z tytułu wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości jest wymagalne, zaś roszczenie odsetkowe nie jest objęte powagą rzeczy osądzonej; powód w sprawie I C 117/21 nie występował o odsetki ustawowe za opóźnienie. Podkreślił że to roszczenie również jest wymagalne. W załącznikach dołączono oświadczenie o potrącenie wraz z potwierdzeniem nadania na poczcie; data stempla pocztowego - 12 lutego 2024 r.

Pismem procesowym z dnia 20 maja 2024 r strona pozwana podniosą zarzut zasiedzenia w złej wierze przez pozwaną służebności odpowiadającej treścią służebności przesyłu, obciążającej nieruchomości gruntową będącą własnością powodów.

W piśmie z dnia 3 czerwca 2024 r. powodowie zaprzeczyli, iż doszło do zasiedzenia, nadto kwestionowali możliwość zasiedzenia służebności o treści odpowiadającej służebności przesyłu.

Do końca przewodu sądowego strony podtrzymały swoje stanowiska.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Pozwem z dnia 28 października 2020 r. powodowie A. P. i Z. P. wnieśli o zasądzenie od pozwanego Przedsiębiorstwa (...) sp. z o.o. z siedzibą w K. kwoty 18.512,86 zł tytułem bezumownego korzystania z nieruchomości stanowiące działki nr (...) dla których Sąd Rejonowy w K. prowadzi księgi wieczyste nr (...) na których położone są urządzenia przesyłowe.

Wyrokiem z dnia 24 kwietnia 2023 r. Sąd Rejonowy w K. w sprawie o sygnaturze akt I C 117/21 zasądził od pozwanego na rzecz powodów solidarnie kwotę 6.896 zł, oddalił powództwo w pozostałym zakresie. W pkt 3 zasądzono solidarnie od powód na rzecz pozwanego kwotę 904,78 zł tytułem zwrotu kosztów procesu z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu Sąd Rejonowy ustalił, że Przez działki nr (...) przebiega kolektor sanitarny grawitacyjny fi 400 wybudowany w latach 1976-1978 przez (...) w P. na zlecenie (...) i (...) w K. oraz rurociąg tłoczny (ciśnieniowy) sanitarny z lat 1991-1992. Rozpoznając sprawę Sąd uznał za zasadny zarzut zasiedzenia służebności odpowiadającej służebności przesyły w zakresie kolektora sanitarnego grawitacyjnego fi 400. Z kolei w zakresie rurociągu tłocznego o średnicy 400 mm Sąd uznał roszczenie częściowo za zasadne , zasądzając z tego tytułu kwotę 6.896 zł. Odszkodowanie przyznano za okres od 9 lipca 2014 r. do daty wyrokowania.

(dokumenty w aktach I C 117/21 pozew k. 4 – 6, wyrok k. 331, uzasadnienie k. 342 – 347)

Pkt 3 ww. wyroku nadano klauzulę wykonalności w dniu 10 listopada 2023 r.

20 października 2023 r. pozwana uregulowała należność wynikającą z ww. wyroku poprzez przelew bankowy.

(potwierdzenie k. 37, wyrok wraz z klauzulą w aktach (...) – k. 2)

29 listopada 2023 r. strona pozwana złożyła do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w K. wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego z uwagi na nieuiszczenie należności określonej w pkt 3 wyroku wydanego w sprawie I C 117/21

Postanowieniem z dnia 9 stycznia 2024 r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w K. wobec ukończenia egzekucji wskutek wyegzekwowanego świadczenia wierzyciela w całości postanowił przyznać wierzycielowi koszty zastępstwa procesowego. Powodowie odebrali postanowienie 11 stycznia 2024 r.

Oświadczenie o potrąceniu zostało nadane w placówce pocztowej 12 lutego 2022 r. Strony nie ustalały wzajemnego potrącenia swoich wierzytelności.

(postanowienie w aktach (...) k. 79, oświadczenie k. 54, potwierdzenie nadania k. 53, bezsporne)

Sąd ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie powołanych dowodów z dokumentów które nie były kwestionowane przez żadną ze stron ani Sąd nie widział podstaw, aby je kwestionować z urzędu.

Postanowieniem wydanym na rozprawie w dniu 6 sierpnia 2024 r. Sąd Rejonowy w K. na podstawie art. 235 (2) § 1 pkt 2 k.p.c. pominął wnioski dowodowej strony pozwanej jak w pkt 4 a -l, 5 pisma z dnia 20 maja 2024 r., na podstawie przepisu art. 235(2) § 1 pkt 5 k.p.c. pominąć wniosek strony powodowej o przesłuchanie powodów w zakresie powódki Z. P., na podstawie przepisu art. 235(2) § 1 pkt 2 k.p.c. pominąć wniosek strony pozwanej o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka D. W. oraz na podstawie przepisu art. 235 (2) § 1 pkt 2 k.p.c. pominąć wniosek strony powodowej o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego celem oszacowania wysokości wynagrodzenia za bezumowne korzystanie.

Sąd pominął powyższe wnioski dowodowe albowiem nie były one istotne dla rozstrzygnięcia sprawy. Sąd doszedł do przekonania, że niezasadna jest podstawa dochodzonego roszczenia w zmodyfikowanym kształcie, zatem wszelkie dalej idące zarzuty w tym w szczególności zarzut zasiedzenia był nieistotny dla sprawy. Rozpoznanie tego zarzutu spowodowałby jedynie znaczną zwłokę w postępowaniu oraz wygenerowałby niepotrzebne koszty procesu. Przyjmując, że oświadczenie o potrąceniu nie jest skuteczne Sąd nie był zobligowany prowadzić dalej postępowania dowodowego.

Przesłuchanie powoda A. P. nie było istotne z punktu widzenia podstawy rozstrzygnięcia przyjętej przez Sąd. Na marginesie jedynie wypada wspomnieć, że depozycje powoda wskazujące na jego przekonanie, że pozwany potrąci sobie jego wierzytelność z wierzytelnością powodów nie są istotne dla rozstrzygnięcia.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo podlegało oddaleniu w całości. Początkowo powodowie wnieśli o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego w całości opierając się na przepisie art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c., tj. na zarzucie potrącenia. W odpowiedzi na pozew pozwany wskazał, że doszło już do wyegzekwowania roszczenia w sposób przymusowy przez komornika. W odpowiedzi na to strona powodowa zmodyfikowała powództwo w ten sposób, że wnieśli o zwrot wyegzekwowanego roszczenia, przy czym nie podano podstawy prawnej owej modyfikacji powództwa. Jednakże powszechnie jednak wiadomo, że przyjęta w prawie procesowym zasada da mihi factum, dabo tibi ius oznacza nałożenie na powoda jedynie obowiązku przytoczenia okoliczności faktycznych uzasadniających żądanie (art. 187 § 1 pkt 2 k.p.c.), natomiast rzeczą Sądu jest poszukiwanie i przyjęcie właściwej konstrukcji prawnej stanowiącej podstawę rozstrzygnięcia.

Rozpoczynając rozważania należy wskazać, że zgodnie z utrwalonym poglądem w judykaturze wyegzekwowanie roszczenia w całości lub części powoduje, że żądanie o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności jest niezasadne w całości lub odpowiednio w części (m.in. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie, sygn. akt I Aga 100/18).

Powództwo przeciwegzekucyjne może być bowiem zrealizowane tylko wówczas, gdy istnieje potencjalna możliwość wykonania tytułu wykonawczego, a zatem przed wyegzekwowaniem należności w całości. Zarówno w doktrynie jak i w judykaturze powszechnie przyjmowany jest pogląd, że w razie zupełnego zaspokojenia roszczenia na skutek przeprowadzania egzekucji na podstawie danego tytułu wykonawczego, odpada możliwość wytoczenia powództwa przeciwegzekucyjnego, gdyż wygasa wykonalność tego tytułu (wyroki Sądu Najwyższego z 17.11.1988, I CR 255/88, LEX 8928 z 24 września 2008 r. II CSK 200/08, LEX 470032, z 14.05.2010, II CSK 592/09, LEX 677750).

Strona powodowa jednak zmodyfikowała powództwo w powyższy sposób. Zastanawiając się nad możliwością modyfikacji w trybie art. 193 k.p.c, powództwa o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności wskazać należy, że taka sytuacja jest możliwa. We wskazanej sytuacji dopuszczalna jest zmiana powództwa opozycyjnego w ten sposób, iż powód zamiast żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności domaga się zwrotu wyegzekwowanego świadczenia lub wynagrodzenia szkody (por.: uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 25 listopada 2010r., III CZP 91/10, OSNC 2011/6/68). W ocenie Sądu powodowie prawidłowo zmodyfikowali powództwo żądając zwrotu wyegzekwowanego świadczenia opierając się jednocześnie na zarzucie potrącenia. Za taką oceną prawną powództwa świadczy oprócz użycia sformułowania „zwrotu” także załączenie do pisma procesowego oświadczenia o potrąceniu. W ocenie Sądu obie podstawy powództwa mogą zachodzić w przedmiotowej sprawie. Wydaje się, że w świetle przytoczonych twierdzeń podstawą dochodzonego roszczenia będą przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu, tj. art. 405 k.c. i n. Przywołany wyżej przepis stanowi, że kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości. Powodowie na skutek potrącenia nie byli zobowiązani do uiszczenia świadczenia z tytułu kosztów procesu, ale pomimo złożenia tego oświadczenia materialnoprawnego, komornik wyegzekwował świadczenie dla pozwanego. Z drugiej strony na skutek wyegzekwowania roszczenia pomimo potrącenia doszło do uszczerbku w majątku powodów w myśl art. 415 k.c.

Jakiej podstawy Sąd by nie zastosował, powództwo podlegało oddaleniu z uwagi na nieskuteczny zarzut potrącenia.

Na wstępie przywołać należy przepisy art. 498 § 1 i 2 k.c. zgodnie z którymi: gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym. Wskutek potrącenia obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej. Art. 499 k.c. podaje, że potrącenia dokonywa się przez oświadczenie złożone drugiej stronie. Oświadczenie ma moc wsteczną od chwili, kiedy potrącenie stało się możliwe.

Pierwszą kwestią jaką należy ustalić, jest to czy wierzytelność powodów jest wymagalna. Roszczenie powoda obejmuje roszczenie z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości za okres po wydaniu wyroku w sprawie I C 117/21 oraz żądanie odsetkowe, które nie było rozstrzygnięte w przywołanej sprawie. Obie wierzytelności mają charakter bezterminowy, zatem konieczne jest wpierw wezwanie pozwanego do zapłaty, aby stały się wymagalne. Świadczy o tym przepis art. 455 k.c. zgodnie z którym jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania. Roszczenie odsetkowe nie było zasądzone w wyroku wydanym w sprawie I C 117/21, zatem nie staje się wymagalne wraz z wymagalnością roszczenia głównego. Jest oddzielnym bytem, które aby stało się wymagalne, niezbędnym jest wystosowanie wezwania do zapłaty.

W aktach sprawy brak jest wezwania do zapłaty, jednakże Sąd potraktował pozew jako wezwanie do zapłaty. Oczywistym jest, że roszczenie staje się wymagalne dopiero z chwilą doręczenia jego odpisu stronie pozwanej, co nastąpiło 5 stycznia 2024 r., zatem dopiero w tym momencie zobowiązanie stało się wymagalne. Właściwe oświadczenie o potrąceniu strona powodowa złożyła dopiero w piśmie z dnia 12 lutego 2024 r., a będąc precyzyjnym załączyła oświadczenie o potrąceniu do tego pisma. Oświadczenie to zostało nadane w placówce pocztowej 12 lutego 2024 r. Wartym podkreślenia jest to, że postępowanie egzekucyjne zakończono w dniu 9 stycznia 2024 r. wskutek wyegzekwowania roszczenia pozwanego. W takim wypadku potrącenie nie było możliwe. Na chwile sporządzenia oświadczenia o potrąceniu wierzytelność strony pozwanej już nie istniała. Brak jest zatem podstawowej przesłanki potrącenia – istnienia wzajemnych wymagalnych wierzytelności. Wierzytelność na skutek jej przymusowego wyegzekwowania już nie istniała w momencie dokonywania potrącenia. Gdyby zarzut potrącenia został złożony przed wyegzekwowaniem roszczenia, wtedy postępowanie toczyło się dalej, gdyż istniałyby podstawy aby rozpatrywać sprawę na kanwie przepisów art. 415 k.c. lub 405 k.c. i n. jak wspomniano wyżej.

Sąd nie rozstrzygał kwestii takich jak zarzut zasiedzenia albowiem był to zarzut dalej idący i w ocenie Sądu przyjmując brak zasadności podstawy powództwa w zmodyfikowanym zakresie nie było potrzeby rozstrzygania innych kwestii.

Z uwagi na uznanie, że zarzut potrącenia jest nieskuteczny Sąd oddalił powództwo w całości.

Pkt 2 wyroku dotyczy kosztów procesu. Sąd oparł się na zasadzie odpowiedzialności za wynik procesu, obarczając obowiązkiem ich poniesienia pozwanych i zasądził kwotę 287 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty zgodnie z art. 98 § 1 i § 1 ¹k.c. Koszty procesu wyniosły 270 zł tytułem opłaty za pełnomocnika oraz 17 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

Konin, 25.08.2024 r.

Asesor sądowy Mariusz Michalak