Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Konin, dnia 13-09-2023 r.

Sąd Rejonowy w Koninie I Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący: sędzia Karolina Królikowska-Ziółkowska

Protokolant: Stażysta Karolina Woźniak

po rozpoznaniu w dniu 13-09-2023 r. w Koninie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...)

przeciwko K. L.

o zapłatę

zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 2.694,24 zł (dwa tysiące sześćset dziewięćdziesiąt cztery złote dwadzieścia cztery grosze) wraz z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od kwoty 2.400,00 zł (dwa tysiące czterysta złotych) od dnia 23.07.2022 r. do dnia zapłaty;

oddala powództwo w pozostałym zakresie;

zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 1.296,58 zł (tysiąc dwieście dziewięćdziesiąt sześć złotych pięćdziesiąt osiem groszy) tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku Sądu Rejonowego w Koninie z dnia 13-09-2023 r. sygn. akt I C 694/23 do dnia zapłaty.

sędzia Karolina Królikowska-Ziółkowska

Sygn. akt I C 694/23

UZASADNIENIE

Powód (...) dnia 12-01-2023 r. wystąpił z powództwem przeciwko K. L. o zapłatę kwoty 3.072,00 zł wraz z odsetkami umownymi za opóźnienie w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od kwoty 2.400,00 zł od dnia 22-07-2022 r. do dnia zapłaty. Ponadto powód wniósł o zasądzenie od pozwanej kosztów procesu według norm przepisanych z uwzględnieniem kosztów zastępstwa procesowego w elektronicznym postępowaniu upominawczym.

W uzasadnieniu pozwu powód wywodził, że pozwana zobowiązała się do spłaty pożyczki, a na dochodzoną pozwem kwotę składa się kapitał, prowizja oraz należne odsetki umowne.

W odpowiedzi na pozew K. L., reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów procesu z uwzględnieniem kosztów zastępstwa procesowego w elektronicznym postępowaniu upominawczym.

Argumentując swoje stanowisko podniosła szereg zarzutów, w tym: zarzut nieważności cesji i brak legitymacji czynnej strony powodowej, brak wykazania roszczenia co do wysokości, zarzut nieistnienia umowy pożyczki, abuzywność przepisów dotyczących pozaodsetkowych kosztów kredytu.

W toku postępowania strony podtrzymały swoje dotychczasowe stanowiska.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Dnia 22-06-2022 r. K. L. zawarła z (...) sp. z o.o. z s. w W., dla której usługi pośrednictwa kredytowego świadczył (...) sp. z o.o. z s. W. umowę pożyczki gotówkowej nr (...). Pożyczkodawca udzielił pożyczkobiorcy pożyczki w wysokości 2.400,00 zł, odsetki wyniosły 34,52 zł, zaś prowizja 637,48 zł. Całkowita kwota do zapłaty wyniosła 3.072,00 zł. Oprocentowanie od zadłużenia przeterminowanego było równe odsetkom maksymalnym za opóźnienie (§ 8 umowy). Spłata zadłużenia miała nastąpić dnia 22-07-2022 r.

Dowód: umowa 8-9, pełnomocnictwo – k. 44.

Tego samego dnia (...) Sp. z o.o. wypłaciła na rachunek bankowy pozwanej kwotę 2.400,00 zł, tytułem realizacji wskazanej wyżej umowy pożyczki.

Dowód: potwierdzenie przelewu z rachunku bankowego - k. 10

Pozwana tytułem spłaty pożyczki nie uiściła żadnej kwoty.

Dowód: bezsporne.

Dnia 07-09-2022 r. (...) Sp. z o.o. z s. w W. w wykonaniu umowy ramowej zakupu wierzytelności z dnia 01-10-2021 r. przeniosła na A. A. wierzytelności, w tym m.in. wierzytelność przysługującą przeciwko K. L..

Dowód: akt cesji – k. 12, wyciąg z załącznika do umowy cesji – k. 13, oświadczenie – k. 14, umowa ramowa cesji z aneksem – k. 15 – 19.

Dnia 09-09-2022 r. (...) wystosowało do pozwanej pismo z zawiadomieniem o cesji wierzytelności wraz z wezwaniem do zapłaty.

Dowód: zawiadomienie – k. 11.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów załączonych do akt sprawy.

Dokumenty przedstawione przez powoda Sąd uznał w całości za wiarygodne, albowiem ich prawdziwości skutecznie nie zakwestionowała pozwana a i Sąd nie znalazł podstaw, by czynić to z urzędu.

Pozwana prawidłowo wezwana na rozprawę celem przesłuchania nie stawiła się i nie usprawiedliwiła swojej nieobecności. Z powyższego względu Sąd pominął dowód z jej przesłuchania, albowiem dowód zmierzałby do przedłużenia postępowania.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w znacznej części.

Wskazać przede wszystkim należy, że żaden z zarzutów strony pozwanej nie znalazł odzwierciedlenia w realiach rozpoznawanej sprawy.

Po pierwsze, na uwzględnienie nie zasługiwał zarzut braku legitymacji czynnej powoda. Strona powodowa przedstawiła dowody w zakresie zawarcia umowy cesji z (...) spółka z o.o. w W.. Przepisy prawa cywilnego nie stawiają szczególnych wymogów formalnych dla umowy przelewu wierzytelności. Może więc być ona zawarta w dowolnej formie, a nawet w sposób dorozumiany. Przelew dochodzi do skutku już w momencie zawarcia umowy (solo consensu). Strony nie muszą dokonywać żadnych dodatkowych czynności celem zbycia wierzytelności (por. H. Ciepła (w:) G. Bieniek i in., Komentarz. Zobowiązania, t. 1, 2006, s. 657). Przelew wówczas wymaga zgody dłużnika ze względu na właściwość zobowiązania, jeżeli w swoich skutkach umowa cesji zawarta bez niej narusza, w jakikolwiek zakresie, jego interesy podlegające ochronie prawnej (wyrok SA w Krakowie z 20 stycznia 2017 r., I ACa 940/16, LEX 2282463). Zgoda dłużnika na zawarcie cesji jest potrzebna tylko wtedy, gdy w umowie łączącej wierzyciela z dłużnikiem wyłączono możliwość przeniesienia wierzytelności na osobę trzecią. Przenosząc powyższe na grunt rozpoznawanej sprawy podkreślenia wymaga, że do (...)strona powodowa przedłożyła pełnomocnictwo i przetłumaczony przez tłumacza przysięgłego Rejestr Handlowy K. (...), co potwierdza kwestie reprezentacji strony powodowej. W odpowiedzi na zarzuty strony pozwanej powód dołączył również pełnomocnictwo dla pośrednika kredytowego (...) sp. z o.o. z siedzibą w W., co dezaktualizuje jakiekolwiek twierdzenia o braku umocowania ww. spółki do działania w imieniu (...) sp. z o.o. z s. w W.. W umowie wyraźnie zastrzeżono, że jest ona zawierana w imieniu (...) sp. z o.o., nie zaś na rzecz pośrednika kredytowego. W zakresie zaś reprezentacji (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W., w jej imieniu działał prezes zarządu P. Ć., który zgodnie z rejestrem przedsiębiorców KRS był uprawniony do jednoosobowej reprezentacji tej spółki. Ponadto, umowa cesji została zawarta już po wygaśnięciu umowy kredytu, która jest przedmiotem niniejszego postępowania, a załącznik nr 2 wyraźnie wskazuje na konkretną wierzytelność wobec pozwanej. W umowie pożyczki z 22 czerwca 2022 r. strony nie wyłączyły możliwości przeniesienia wierzytelności na osobę trzecią. Już do pozwu dołączono oświadczenie P. Ć., w świetle którego A. I. dokonała zapłaty ceny zakupu wierzytelności, co skutkowało przejściem praw do wierzytelności.

Po drugie, wbrew twierdzeniom strony pozwanej umowa została skutecznie zawarta i jest wiążąca dla stron. Jednym ze sposobów zawarcia umowy kredytu jest zawarcie jej na odległość, tj. bez jednoczesnej obecności obu stron, przy wykorzystaniu środków porozumiewania się na odległość. Z kolei umowa o kredyt konsumencki - jako umowa dotycząca usług finansowych zawieranych na odległość w rozumieniu art. 4 ust. 2 ustawy o prawach konsumenta - stosownie do treści przepisu art. 2 pkt 1 tej ustawy jest umową zawartą z konsumentem w ramach zorganizowanego systemu zawierania umów na odległość, bez jednoczesnej fizycznej obecności stron z wyłącznym wykorzystaniem jednego lub większej liczby środków porozumienie się na odległość do chwili zawarcia umowy włącznie. W niniejszej sprawie strona powodowa przedstawiła dowody wytworzone w postaci elektronicznej, a także wydruki z systemu: szablonu umowy pożyczki czy załączniki dotyczące warunków pożyczki. Powód przedłożył również jako dowód potwierdzenie wykonania transakcji przez wydruki przelania na rachunek bankowy pozwanej kwoty 2400,00 zł 22-06-2022 r., co pokrywało się z dniem zawarcia umowy. Jednocześnie – jak już zostało wykazane – (...) sp. z o.o. z s. w W. była umocowana do zawierania pożyczek w imieniu pierwotnego wierzyciela. Zdaniem Sądu pozwana, chcąc wykazać nieprawdziwość czy nieprawidłowość złożonej dokumentacji zrobiła to nieudolnie. Strona pozwana była reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, który ma świadomość praw i obowiązków oraz konsekwencji swych działań czy zaniechań. Należy podkreślić, iż obowiązek wynikający z art. 6 k.c. w procesie jest realizowany poprzez zgłaszanie stosownych wniosków dowodowych celem udowodnienia okoliczności, na które powołuje się strona procesu. Stosownie do art. 232 k.p.c. strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Ewentualne ujemne skutki nieprzedstawienia dowodu obciążają stronę, która nie dopełniła ciążącego na niej obowiązku (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 lipca 1999 r. I CKN 415/99 LEX 83805). Samo twierdzenie, niepoparte żadnymi dowodami, nie jest wystarczające.

Po trzecie, zarzut nieprawidłowości wyliczeń strony powodowej nie znajduje żadnych podstaw w dokumentacji zawartej w aktach sprawy, zwłaszcza że pozwana nie zapłaciła na rzecz pierwotnego wierzyciela i strony powodowej żadnej kwoty. Z umowy pożyczki wynika, iż w istocie pozwany zawarł umowę opiewającą na kwotę kapitału 2.400,00 zł, zaś ciężar dowodu w zakresie wykazania, iż kwota do zapłaty była mniejsza, niż ta dochodzona pozwem, spoczywał na pozwanej. Choć to strona powodowa w istocie przedstawiła wydruk należności wynikającej z umowy pożyczki w związku z pełnym rozliczeniem, pozwana, chcąc wykazać, iż zapłaciła cokolwiek winna była podać dowody uiszczenia przez niego konkretnych kwot, zmniejszających jej zobowiązanie. Ponownie powtórzyć należy, że strona pozwana była reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, który ma świadomość praw i obowiązków oraz konsekwencji swych działań czy zaniechań. Ewentualne ujemne skutki nieprzedstawienia dowodu obciążają stronę, która nie dopełniła ciążącego na niej obowiązku (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 lipca 1999 r. I CKN 415/99 LEX 83805). Strona powodowa przedstawiła szereg dokumentów, z których wynika wysokość roszczenia, w związku z czym zarzut ten należało uznać za bezzasadny.

Po czwarte, do umowy na zabezpieczenie roszczeń nie został wypełniony weksel, więc jakiekolwiek zarzuty dotyczące weksla są oderwane od stanu faktycznego w niniejszej sprawie.

Po piąte, umowa wbrew twierdzeniom strony pozwanej nie zawierała żadnych unormowań, mających charakter abuzywny.

W przedmiotowej sprawie podkreślić należy, iż odpowiedzialność pozwanej względem powoda wynika z art. 3 ust. 1. ustawy o kredycie konsumenckim, z dnia 12 maja 2011 r. (Dz.U. z 2011 r., nr 126 poz. 715), w której przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę o kredyt w wysokości nie większej niż 255 550 zł albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi w zw. z art. 720 k.c., z którego wynika obowiązek zwrotu przez pożyczkobiorcę otrzymanych sum.

W chwili zawierania umowy pożyczki, zgodnie z treścią art. 36a ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim, maksymalną wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu oblicza się według wzoru MPKK≤(Kx25%)+(K x n/r x30%)

w którym poszczególne symbole oznaczają:

MPKK - maksymalną wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu,

K - całkowitą kwotę kredytu,

n - okres spłaty wyrażony w dniach,

R - liczbę dni w roku.

2. Pozaodsetkowe koszty kredytu w całym okresie kredytowania nie mogą być wyższe od całkowitej kwoty kredytu.

3. Pozaodsetkowe koszty kredytu wynikające z umowy o kredyt konsumencki nie należą się w części przekraczającej maksymalne pozaodsetkowe koszty kredytu obliczone w sposób określony w ust. 1 lub całkowitą kwotę kredytu.

W niniejszej sprawie wyliczenia pozaodsetkowych kosztów kredytu przedstawiają się następująco: (2400,00zł x 25%) + (2.400,00 zł x 30/365 x 30%) = 659,17 zł. W umowie zastrzeżono pozaodsetkowe koszty kredytu w wysokości 637,48 zł, a zatem ich wysokość nie przekracza wysokości wskazanej w ust. 2 art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim w ówczesnym brzmieniu. W świetle art. 385 ¹ § 1 k.c. postanowienia umowy nieuzgodnione indywidualnie z konsumentem nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. Wymienione w treści art. 385 ³ k.c. niedozwolone postanowienia umowne mają wyłącznie charakter przykładowy, stanowiąc swoistą regułę interpretacyjną ułatwiającą stosowanie art. 385 ¹ k.c. Niestawiennictwo strony pozwanej na rozprawie uniemożliwiło weryfikację w zakresie indywidualizacji postanowień umownych. Doświadczenie życiowe wskazuje, że w przypadku firm pożyczkowych umowy to używane powszechnie szablony, jednak wciąż postanowienia nie budziły zdaniem Sądu zastrzeżeń w perspektywie art. 385 ¹ § 1 k.c. O ile jednak postanowienia zawartej umowy pożyczki, zwłaszcza prowizja, nie naruszają przepisów o kredycie konsumenckim oraz kodeksu cywilnego, zarówno co do treści, jak i ostatecznie formy, to wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu - w perspektywie czasu trwania pożyczki oraz wysokości przyznanej kwoty – jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego (art. 5 k.c.). Nie bez znaczenia w tym zakresie zdaniem Sądu pozostaje kwestia nowelizacji przepisu art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim, w świetle którego obecnie maksymalną wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu dla kredytów o okresie spłaty nie krótszym niż 30 dni oblicza się według wzoru:

MPKK = (K x 10%) + (K x n/R x 10%)

w którym poszczególne symbole oznaczają:

MPKK - maksymalną wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu,

K - całkowitą kwotę kredytu,

n - okres spłaty wyrażony w dniach,

R - liczbę dni w roku.

W uzasadnieniu ustawy nowelizującej ustawę o kredycie konsumenckim można wyraźnie przeczytać, że „ustawa miała na celu podjęcie kompleksowych i skoordynowanych działań, zarówno na gruncie prawa karnego, jak i przez ingerencję w stosunki cywilnoprawne, ukierunkowanych na zlikwidowanie patologii udzielania pożyczek o charakterze lichwiarskim. (...) Przepisy te były reakcją na zaobserwowane nadużycia na rynku pożyczkowym, które stopniowo coraz bardziej narastały. Z raportu Rzecznika Finansowego pt. "Kredyty konsumenckie. Bieżące problemy" z grudnia 2018 r. wynika, że mimo wejścia w życie nowych przepisów instytucje pożyczkowe i banki nadal naliczają kredytobiorcom bardzo wysokie opłaty i prowizje. Choć mieszczą się one w limicie maksymalnych pozaodsetkowych kosztów kredytu (MPKK), trzeba wyraźnie podkreślić, że koszty te są wygórowane, w większości nieadekwatne w stosunku do czynności za jakie zostały naliczone. Brak takiej interwencji przy opisanych trendach powoduje ich umacnianie się, bowiem firmy pożyczkowe i inne podmioty korzystają z domniemania legalności i dopuszczalności takich działań. Jednocześnie, stosowanie takich praktyk, będzie traktowane przez podmioty na rynku jako przewaga konkurencyjna, a to w krótkim okresie czasu doprowadzi do ich upowszechnienia wśród wszystkich instytucji”. Biorąc powyższe pod uwagę należy wskazać, iż pierwotny wierzyciel w umowie zastrzegł już sobie podstawowy „zarobek” w wysokości odsetek kapitałowych, zatem żądanie wygórowanych kwot z tytułu prowizji jawi się jako niezgodne z zasadami współżycia społecznego. Wysokość prowizji – w kwocie 637,48 zł przy kwocie wypłaconej pożyczki na okres 30 dni jest rażąco wygórowana i nie zasługuje na uwzględnienie w całości. Sama możliwość zastrzeżenia prowizji jest jak już wspomniano dozwolona, jednak jej wysokość winna być miarkowana i nie powinna prowadzić do obejścia przepisów o odsetkach maksymalnych. Sąd uznał, że w niniejszej sprawie (z uwzględnieniem czasu trwania umowy oraz wysokości przyznanej kwoty) maksymalna łączna wysokość prowizji oraz opłaty przygotowawczej to kwota, która wynika z ustawy antylichwiarskiej, tj. kwota 259,72 zł (0,1 x2.400,00 zł) + (0,1x30/365x2.400 zł). W ocenie Sądu zrozumiałym i uzasadnionym jest zarabianie na udzielonych pożyczkach – spółki nie są bowiem instytucjami charytatywnymi. Jest to m.in. jeden z powodów, dla których Sąd uznał, za zasadne było zastrzeżenie w umowie prowizji co do zasady. Jednak zastrzeżenie prowizji za udzielenie pożyczki na warunkach wynikających z umowy z pozwaną jest zdaniem Sądu przerzucaniem ryzyka, ciężaru i kosztów prowadzenia działalności przez powodową spółkę na pozwaną. Rażąca zdaniem Sądu jest dysproporcja między kwotą wypłaconej przez powodową spółkę pożyczki, a wysokością prowizji, którą pozwany został obciążony. Tak wysoka prowizja stanowi de facto przerzucenie na klientów powoda ryzyka niespłacenia pożyczki. Powód niewątpliwie udziela pożyczek, co do których ryzyko braku spłaty jest duże, nie może jednak tym ryzykiem w całości obciążać pożyczkobiorców. Jest to bowiem działanie nieuczciwe, nierzetelne i sprzeczne z dobrymi obyczajami.

Za zasadną należało uznać możliwość naliczania przez powódkę odsetek kapitałowych od udzielonej pożyczki. Tak ustalona wysokość odsetek nie narusza zakazu z art. 359 k.c., pozwana – nie zajmując stanowiska w ww. zakresie nie zakwestionowała skutecznie również ich wysokości.

Biorąc zatem pod uwagę ważne postanowienia umowy pożyczki, łączącej strony, strona pozwana powinna zwrócić stronie powodowej:

- faktycznie przekazaną jej kwotę pieniężną (2.400 zł),

- prowizję (259,72 zł),

- koszt odsetek umownych (34,52 zł),

Suma tych kwot to 2.694,24 zł i w związku z tym wskazaną należność zasądzono w punkcie 1 wyroku.

Sąd zasądził kwotę kapitału z odsetkami umownymi za opóźnienie w wysokości dwukrotności odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 2.400,00 zł od dnia 23 lipca 2022 r., tj. od chwili wskazanej w pozwie, której to pozwana nie kwestionowała.

Sąd w konsekwencji oddalił powództwo w pozostałym zakresie, uznając z powyżej opisanych względów żądanie powoda za niezasadne (2.).

Ze względu na częściowe tylko uwzględnienie żądań pozwu, strona powodowa utrzymała się ze swoim żądaniem w 87%, dlatego też o kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 100 k.p.c., zasądzając od pozwanej na rzecz powoda tytułem zwrotu kosztów procesu kwotę 1.296,58 zł. Na koszty procesu po stronie powodowej złożyły się: koszt wynagrodzenia pełnomocnika procesowego strony powodowej w elektronicznym postępowaniu upominawczym – 600 zł, oraz w postępowaniu uproszczonym – 900,00 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa – 17,00 zł, opłata od pozwu 200,00 zł. Na koszty procesu po stronie pozwanej złożyły się: koszt wynagrodzenia pełnomocnika procesowego strony powodowej w elektronicznym postępowaniu upominawczym – 600 zł, oraz w postępowaniu uproszczonym – 900,00 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa – 17,00 zł. Łącznie koszty procesu wyniosły 3.234,00 zł. Powód dotychczas poniósł koszty w kwocie 1.717 zł, a powinien był je ponieść w kwocie 420,42 zł (0,13x3.234,00 zł), zatem różnicę kosztów poniesionych a kosztów należnych Sąd zasądził od pozwanej na rzecz powoda. O odsetkach w zakresie kosztów procesu orzeczono zgodnie z art. 98 §1 ¹ k.p.c. za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty (pkt. 3).

Sędzia Karolina Królikowska-Ziółkowska