II Ka 391/21 - wyrok Sąd Okręgowy w Koninie z 2022-02-25
Sygn. akt II Ka 391/21
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
25 lutego 2022 r.
Sąd Okręgowy w Koninie II Wydział Karny w składzie:
Przewodniczący: sędzia Robert Rafał Kwieciński
Protokolant: sekr. sąd. Marta Burek
przy udziale Nikoli Baranowskiej prokuratora Prokuratury Rejonowej
po rozpoznaniu w dniu 25 lutego 2022 r.
sprawy Z. K. (1)
oskarżonego z art. 286§1 k.k.
na skutek apelacji wniesionej przez prokuratora i pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej B. J.
od wyroku Sądu Rejonowego w Turku
z dnia 20 września 2021 r. sygn. akt II K 379/19
I. Utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok.
II. Kosztami sądowymi za postępowanie odwoławcze w połowie obciąża Skarb Państwa, a oskarżycielkę posiłkową zwalnia w całości od ponoszenia tych należności.
Robert Rafał Kwieciński
UZASADNIENIE |
|||
Formularz UK 2 |
Sygnatura akt |
II Ka 391/21 |
|
Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników: |
2 |
||
1CZĘŚĆ WSTĘPNA |
0.11.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji |
Wyrok Sądu Rejonowego w Turku z dnia 20 września 2021 r., sygn. akt II K 379/19 |
0.11.2. Podmiot wnoszący apelację |
☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego |
☒ oskarżyciel posiłkowy – pełnomocnik |
☐ oskarżyciel prywatny |
☐ obrońca |
☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego |
☐ inny |
0.11.3. Granice zaskarżenia |
0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia |
||||
☐ na korzyść ☒ na niekorzyść |
☒ w całości |
|||
☐ w części |
☐ |
co do winy |
||
☐ |
co do kary |
|||
☐ |
co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia |
|||
0.11.3.2. Podniesione zarzuty |
||||
Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji |
||||
☐ |
art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu |
|||
☐ |
art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany |
|||
☒ |
art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia |
|||
☒ |
art. 438 pkt 3 k.p.k.
– błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, |
|||
☐ |
art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka |
|||
☐ |
||||
☐ |
brak zarzutów |
0.11.4. Wnioski |
☒ |
uchylenie |
☐ |
Zmiana |
1Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy |
0.12.1. Ustalenie faktów |
0.12.1.1. Fakty uznane za udowodnione |
|||||
Lp. |
Oskarżony |
Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi |
Dowód |
Numer karty |
|
0.12.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione |
|||||
Lp. |
Oskarżony |
Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi |
Dowód |
Numer karty |
|
0.12.2. Ocena dowodów |
0.12.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów |
||
Lp. faktu z pkt 2.1.1 |
Dowód |
Zwięźle o powodach uznania dowodu |
0.12.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów |
||
Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2 |
Dowód |
Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu |
1STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków |
||
Lp. |
Zarzut |
|
- obrazy przepisów postępowania, która miała wpływ na treść orzeczenia, a mianowicie art. 2 § 2 k.p.k., 7 k.p.k. i art. 410 k.p.k. polegającą na ocenie zgromadzonego materiału dowodowego w sposób dowolny i wybiórczy oraz sprzeczny z zasadami doświadczenia życiowego i logicznego rozumowania, a mianowicie wyjaśnień oskarżonego oraz opinii biegłego z zakresu księgowości oraz nieuwzględnieniu przy wyrokowaniu całokształtu okoliczności ujawnionych w toku rozprawy a zwłaszcza informacji z Urzędu Skarbowego oraz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, a także z licznych postępowań egzekucyjnych toczących się przeciwko oskarżonemu co doprowadziło do przyjęcia, że Z. K. (2) nie miał zamiaru podstępnego wprowadzenia w błąd w celu doprowadzenia do niekorzystnego rozporządzenia mieniem firmy (...)-J.” i w konsekwencji skutkowało uniewinnieniem oskarżonego od zarzucanych mu czynów podczas gdy całościowa i prawidłowa ocena wszystkich zgromadzonych dowodów pozwala na przypisanie oskarżonemu odpowiedzialności karnej za czyny z art. 286 § 1 k.k., - błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mający wpływ na treść wyroku, poprzez niesłuszne i niezgodne z zebranym w sprawie materiałem dowodowym uznanie, że oskarżonemu Z. K. (1) nie sposób zarzucić umyślnego działania w zakresie czynów objętych aktem oskarżenia w zamiarze bezpośrednim, podczas gdy prawidłowa ocena zachowania oskarżonego prowadzi do przeciwnego wniosku. |
☐ zasadny ☐ częściowo zasadny ☒ niezasadny |
|
Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny |
||
Sąd odwoławczy w toku kontroli apelacyjnej nie dopatrzył się uchybień w ocenie dowodów, którą przeprowadził Sąd I instancji. Ocena dowodów przeprowadzonych w toku postępowania pozostaje pod ochroną prawa procesowego (art. 7 k.p.k.), gdyż została poprzedzona ujawnieniem w toku rozprawy głównej całokształtu okoliczności sprawy (art. 410 k.p.k.) i to w sposób podyktowany obowiązkiem dochodzenia prawdy. Tym samym nietrafnym okazał się też zarzut błędu w ustaleniach faktycznych, który miał wpływ na treść zaskarżonego wyroku. Sąd wydał wyrok na podstawie analizy całokształtu ujawnionych w toku postępowania okoliczności, mających znaczenie dla przedmiotowego rozstrzygnięcia, wobec czego ocena zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego nie uchybia treści art. 410 k.p.k. Wbrew twierdzeniom skarżącego prokuratora – Sąd I instancji dokonał prawidłowej analizy całego materiału dowodowego, w tym także informacji uzyskanych z Urzędu Skarbowego oraz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Sąd I instancji miał na uwadze te informacje rozstrzygając o odpowiedzialności karnej oskarżonego Z. K. (1), jednakże nie miały one kategorycznego wpływu na kwestię zamiaru bezpośredniego kierunkowego, który stanowi niezbędne znamię przestępstwa oszustwa. Sąd odwoławczy nie ma wątpliwości, iż Sąd I instancji dokonał prawidłowych ustaleń w zakresie braku znamienia ww. zamiaru w przedmiotowej sprawie. Nie można , bowiem tracić z pola widzenia okoliczności wskazanych przez Sąd meritum, a których stara się nie zauważa skarżący. Przede wszystkim podkreślić należy, iż problemy finansowe oskarżonego wynikały z pojawiających się problemów na rynku związanych z pozyskaniem materiałów na roboty, przy czym mimo to oskarżony starał się płacić w granicach swoich możliwości, a o wszelkich opóźnieniach i problemach informował pokrzywdzoną. Na uwagę zasługuje również okoliczność, iż pomimo opóźnień w płatnościach oraz zgłaszanych problemów – firma pokrzywdzonej nie rozwiązała umowy z oskarżonym i nadal dostarczała mu paliwo. Nie bez znaczenia także pozostaje także okoliczność , iż oskarżony również z pokrzywdzoną zawarł układ w sprawie XI GRp23/18 przed Sądem Rejonowym w Poznaniu, co również zaprzecza, aby miał on zamiar oszukać pokrzywdzoną, a wręcz przeciwnie jego zamiarem było uczynienie zadość długowi należnemu pokrzywdzonej. „Podstawowym kryterium rozgraniczającym oszustwo od niewywiązania się ze zobowiązania o charakterze cywilno-prawnym jest istnienie w chwili zawierania umowy wymaganego przez przepis karny zamiaru bezpośredniego o szczególnym zabarwieniu. Nie każda przecież, nawet nierzetelna realizacja stosunku zobowiązaniowego oznacza automatycznie zrealizowanie znamion oszustwa. Szczególnie złożony charakter ma ocena zachowania się osoby, która w ramach danej spółki prowadziła dotychczas z powodzeniem szeroką działalność gospodarczą i przy jednoczesnym braku w jej działaniu podstępnych zabiegów, doszło jednak do obiektywnie niekorzystnego rozporządzenia mieniem drugiej strony (kontrahenta). Niewykonanie zobowiązania, co nie należy do rzadkości, może wynikać z nadchodzącej niewypłacalności danego podmiotu gospodarczego. Zachowania sprawcy zmierzające do "ocalenia" swego majątku kosztem wierzycieli podejmowane są z zasady już po upływie terminów spłaty długów, co nie przesądza jeszcze o zamiarze dokonania oszustwa” (wyrok SA w Poznaniu z dnia 11 marca 2020r., sygn. akt II AKa 231/19). Ponadto w sprawach o czyny z art. 286§1 k.k. dla rozgraniczenia przestępstwa od niewykonania umowy cywilnoprawnej, w sytuacji w której oskarżony nie przyznaje się do popełnienia oszustwa istotne znaczenia mają wszystkie okoliczności towarzyszące zarówno zawarciu umowy, jak i późniejsze, następujące już po upływie terminów zapłaty. Istotne jest więc m.in. to na co powołują się skarżący w apelacjach – realność wywiązania się ze zobowiązania z uwagi na sytuację majątkową i kondycję firmy oskarżonego. Okoliczności te przemawiałyby za winą i sprawstwem oskarżonego. Występuje jednak w niniejszej sprawie szereg innych okoliczności, które nie pozwalają na uznanie, że oskarżony wyczerpał znamiona strony podmiotowej przestępstwa oszustwa. I tak: po pierwsze oskarżony prowadził przedsiębiorstwo budowalne od wielu lat, nie była to firma powołana ad hoc dla dokonania wyłudzenia na szkodę pokrzywdzonej, po drugie po zawarciu umowy z pokrzywdzoną w początkowym okresie oskarżony realizowała płatności regularnie w miarę płynnie, zaprzestał płacenia dopiero od sierpnia 2017 r., ale później częściowo coś spłacał w listopadzie i grudniu 2017 r., łącznie uregulował 118.470,71 zł – 24 faktury, nie uregulował faktur 11 na kwotę około 50.000 złotych (VIDE: zeznania pokrzywdzonej k. 416), po trzecie po upływie terminów płatności oskarżony nie unikał pokrzywdzonej, nie zbiegł, nie zmienił adresu, nie zmienił numeru telefonu, ale uregulował – jak zeznała pokrzywdzona – coś spłacił i zawarł układ z wierzycielami. Wszystkie te okoliczności wskazują, że zaskarżony wyrok jest w pełni zasadny, a obie apelacje stanowią jedynie mało przekonującą polemikę z tym orzeczeniem. Zdaniem Sądu odwoławczego, prawo karne powinno spełniać funkcję gwarancyjną, w tym sensie, że powinno być interpretowane ściśle i precyzyjnie, a nie rozszerzająco, powinno stanowić ultima ratio, być stosowane tylko wówczas gdy inne gałęzie prawa nie są wystarczające. W niniejszej sprawie oskarżony nie spłacił około 30 % zobowiązania, spłacił większość należności - 24 faktury VAT, jest oczywiste, że każda działalność gospodarcza wiąże się z pewnym ryzykiem, które podjęła też pokrzywdzona. Zauważyć na zakończenie trzeba, że oskarżyciel publiczny mając na uwadze ww. okoliczności już postanowieniem z 28 lutego 2019 r. umorzył postępowanie karne wobec oskarżonego, uznając, że nie popełnił on przestępstwa (k. 557-560). Umorzenie to było zasadne, a nietrafne uchylenie ww. postanowienia, dalsze prowadzenie tego procesu całkowicie zbyteczne. |
||
Wniosek |
||
-uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania |
☐ zasadny ☐ częściowo zasadny ☒ niezasadny |
|
Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny. |
||
Sąd odwoławczy nie podzielił zarzutów zawartych w obu apelacjach i uznał, iż wina oskarżonego – działanie z zamiarem bezpośrednim kierunkowym w celu osiągnięcia korzyści majątkowej – nie została w niniejszej sprawie udowodniona. |
1OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU |
|
1. |
|
Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności |
|
1ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO |
|
0.15.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji |
|
0.11. |
Przedmiot utrzymania w mocy |
0.1 Uniewinnienie oskarżonego od wszystkich zarzucanych mu czynów. |
|
Zwięźle o powodach utrzymania w mocy |
|
Zebrany materiał dowodowy nie pozwalał na przypisanie oskarżonemu znamion strony podmiotowej przestępstwa z art. 286§1 k.k. |
|
0.15.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji |
|
0.0.11. |
Przedmiot i zakres zmiany |
0.0.1xxxxx |
|
Zwięźle o powodach zmiany |
|
xxxxx |
0.15.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji |
|||
0.15.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia |
|||
1.1. |
|||
Zwięźle o powodach uchylenia |
|||
2.1. |
Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości |
||
Zwięźle o powodach uchylenia |
|||
3.1. |
Konieczność umorzenia postępowania |
||
Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia |
|||
4.1. |
|||
Zwięźle o powodach uchylenia |
|||
0.15.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania |
|||
0.15.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku |
|||
Punkt rozstrzygnięcia z wyroku |
Przytoczyć okoliczności |
||
1Koszty Procesu |
Punkt rozstrzygnięcia z wyroku |
Przytoczyć okoliczności |
II |
Orzeczenie o kosztach procesu za postępowanie odwoławcze zawarte w punkcie II wyroku znajdują uzasadnienie w przepisach art. 632 pkt. 2 k.p.k. art. 636§1 i 2 k.p.k. w zw. z art. 633k.p.k. i art. 624§1 k.p.k. |
1PODPIS |
Robert Rafał Kwieciński |
0.11.3. Granice zaskarżenia |
||||||
Kolejny numer załącznika |
2 |
|||||
Podmiot wnoszący apelację |
Pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego |
|||||
Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja |
Wina ,sprawstwo |
|||||
0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia |
||||||
☐ na korzyść ☒ na niekorzyść |
☒ w całości |
|||||
☐ w części |
☐ |
co do winy |
||||
☐ |
co do kary |
|||||
☐ |
co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia |
|||||
0.11.3.2. Podniesione zarzuty |
||||||
Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji |
||||||
☐ |
art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu |
|||||
☐ |
art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany |
|||||
☐ |
art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia |
|||||
☒ |
art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, |
|||||
☐ |
art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka |
|||||
☐ |
||||||
☐ |
brak zarzutów |
|||||
0.11.4. Wnioski |
||||||
☒ |
Uchylenie |
☐ |
Zmiana |
0.11.3. Granice zaskarżenia |
||||||
Kolejny numer załącznika |
1 |
|||||
Podmiot wnoszący apelację |
Prokurator |
|||||
Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja |
Wina ,sprawstwo |
|||||
0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia |
||||||
☐ na korzyść ☒ na niekorzyść |
☒ w całości |
|||||
☐ w części |
☐ |
co do winy |
||||
☐ |
co do kary |
|||||
☐ |
co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia |
|||||
0.11.3.2. Podniesione zarzuty |
||||||
Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji |
||||||
☐ |
art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu |
|||||
☐ |
art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany |
|||||
☒ |
art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia |
|||||
☐ |
art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, |
|||||
☐ |
art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka |
|||||
☐ |
||||||
☐ |
brak zarzutów |
|||||
0.11.4. Wnioski |
||||||
☒ |
Uchylenie |
☐ |
Zmiana |
Podmiot udostępniający informację: Sąd Okręgowy w Koninie
Osoba, która wytworzyła informację: sędzia Robert Rafał Kwieciński
Data wytworzenia informacji: