Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II Ka 50/25

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

0.11.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w Kole z dnia 6 grudnia 2024 r., sygn. akt II K 283/24.

0.11.2. Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☒ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

0.11.3. Granice zaskarżenia

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

0.12.1. Ustalenie faktów

0.12.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

0.12.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

0.12.2. Ocena dowodów

0.12.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

0.12.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

1.

Pełnomocnik oskarżycielki posiłkowej orzeczeniu zarzucił:

1.  błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, poprzez uznanie, że oskarżony nie dokonał powiększenia swojego majątku, w sytuacji gdy pomiędzy nim a poszkodowaną B. K., w chwili przewłaszczenia rzeczy ruchomej — ciągnika marki U. (...) o n-rze rej. PKN (...), nie istniała wspólność ustawowa (obejmująca własność przedmiotowego ciągnika) a następnie po jego sprzedaży w dniu następnym, zatrzymał całą uzyskaną kwotę dla siebie a więc o nią powiększył swój majątek osobisty, jako ze współwłasność nie została zniesiona, natomiast do sytuacji prawnej w dniu 03 i 04.01.2024r., zastosowanie znajdowały normy art. 199, 206 i 211 k.c.;

2.  rażącą obrazę przepisów postępowania poprzez oddalenie wniosków dowodowych postanowieniami z dnia 6.12.2024r., jako oczywista obraza normy art. 170 § 1 pkt 2 i 5 w zw. z art. 193 § 1 k.p.k.;

3.  w przypadku nieuwzględnienia powyższych zarzutów – naruszenie prawa materialnego przez błędną jego interpretację polegającą na przyjęciu, że warunkiem sine qua non zasadności zarzutu popełnienia przez oskarżonego czynu z art. 284 § 1 k.k. jest by jego działanie podjęte było w celu powiększenia swojego majątku oraz że takie powiększenie majątku oskarżonego nie nastąpiło.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzuty podniesione w apelacji pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej okazały się bezzasadne. Sąd odwoławczy w toku kontroli apelacyjnej nie dopatrzył się bowiem błędów w ustaleniach faktycznych dokonanych przez Sąd I instancji, jak również obrazy przepisów postępowania i obrazy regulacji prawa materialnego.

W ocenie Sądu odwoławczego, zebrany w sprawie materiał dowodowy i ustalony na jego podstawie stan faktyczny w sposób niewątpliwy potwierdzają okoliczność, iż A. K. zarzucanego mu czynu nie popełnił, z uwagi na dekompletację znamion podmiotowych. Niezależnie od tego czy rozporządzanie przedmiotowym składnikiem majątku nastąpiło przed czy po orzeczeniu rozwodu. Normy prawa cywilnego z art.199k.c., art.206k.c. ani art.211k.c., nie mogły przesądzać o odpowiedzialności oskarżonego za zarzucane mu przestępstwo przywłaszczenia, stąd Sąd I instancji nie mógł naruszyć wskazanych przepisów.

Kontrola instancyjna potwierdziła, iż Sąd I instancji prawidłowo ustalił, że w dniu 3 stycznia 2024 r. A. K. zabrał przy pomocy samochodu-lawety ze wspólnej posesji małżonków pod adresem (...) ciągnik rolniczy oraz, że dnia następnego oskarżony ww. pojazd sprzedał S. M., a B. K. nie wezwała swojego męża do wydania na jej rzecz połowy uzyskanej z tej transakcji sumy. Ponadto wskazać należy, że w dniu inkryminowanego zdarzenia A. K. i B. K. byli już po rozwodzie, a oskarżony od początku stycznia 2024 r. wyprowadził się z dotychczas zajmowanego wspólnie z żoną domu w D. – zabierając ze sobą wyłącznie rzeczy osobiste. Zaś cały majątek objęty w trakcie związku małżeńskiego wspólnością majątkową małżonków pozostał w dyspozycji B. K..

Analizując powyższe podzielić trzeba pogląd judykatury, iż przypisanie przestępstwa przywłaszczenia możliwe jest wyłącznie wtedy, kiedy oskarżony działał z zamiarem tzw. animus rem sibi habendi tj. zamiarem bezpośrednim trwałego włączenia cudzej rzeczy ruchomej do swojego czy innego majątku bądź wyłączenia go z majątku osoby uprawnionej. Przy rzeczy wchodzącej w skład wspólności majątkowej małżeńskiej konieczne jest działanie na szkodę drugiego małżonka trwale pozbawiające go danej rzeczy i wyłączające ją z majątku wspólnego. Nie chodzi tu o czasowe, nawet długotrwałe zatrzymanie cudzej rzeczy. Nie jest także wystarczający zamiar ewentualny. (…) Dla przyjęcia realizacji znamion przestępstwa przywłaszczenia od strony podmiotowej konieczne jest wykazanie, że oprócz obiektywnego rozporządzenia cudzą rzeczą przez sprawcę, jego działaniu towarzyszył zamiar zatrzymania rzeczy dla siebie albo dla innej osoby, bez żadnego ku temu tytułu” (Wyrok SA w Warszawie z 22.09.2020 r., II AKa 331/19, LEX nr 3102229).

W tym kontekście przypomnieć również należy, że przyjęcie odpowiedzialności karnej za przywłaszczenie majątku dorobkowego jest uzależnione od ustalenia, że oskarżony uczynił to z zamiarem powiększenia swojego majątku kosztem majątku małżonka, tj. czy można w oparciu o zgromadzony materiał dowodowy, zasadnie przyjąć, iż uczynił to w ten sposób, by rzecz ta nie mogła zostać zaliczona jako składnik majątku dorobkowego w sprawie o podział tegoż majątku, a więc działał z zamiarem spowodowania nieodwracalnej szkody w majątku współmałżonka (por. Wyrok SA w Szczecinie z 15.03.2018 r., II AKa 28/18, LEX nr 2532194).

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy wskazać należy, iż jak prawidłowo ustalił Sąd orzekający, zabrany przez oskarżonego ciągnik rolniczy stanowił jedynie niewielką część majątku wspólnego stron, a nadto został przedstawiony we wniosku o podział majątku – z propozycją przyznania go A. K.. Ponadto nie należy tracić z pola widzenia, że na majątek przedstawiony do podziału składają się nieruchomości oraz ruchomości dużej wartości, które w trakcie zabrania przez oskarżonego pojazdu pozostawały w dyspozycji B. K..

W konsekwencji brak jest podstaw do uznania, iż zabierając z nieruchomości ciągnik rolniczy – i jednocześnie pozostawiając w dyspozycji B. K. ogół majątku wspólnego wartego znacznie więcej od wartości tego pojazdu – A. K. można przypisać znamiona strony podmiotowej przestępstwa przywłaszczenia.

Sąd Rejonowy słusznie przyjął, że oskarżony zabierając z nieruchomości w D. ciągnik rolniczy, nie wyrządził w majątku B. K. rzeczywistej szkody, bo przedmiot ten został ujęty w sprawie o poddział majątku wspólnego, a zgromadzony i przedstawiony do podziału majątek stron jest znacznej wartości, zdecydowanie też przewyższa wartość pojazdu i niewątpliwie pozwala na rozliczenie udziałów stron w sposób uwzględniający sumy będące przedmiotem rozpoznawanej sprawy, co wyklucza możliwość przypisania oskarżonemu sprawstwa i winy popełnienia przestępstwa z art. 284 § 1 k.k.

Zatem słuszność godzi się przyznać Sądowi Rejonowemu, iż swoim działaniem A. K. nie doprowadził do powiększenia swojego majątku osobistego – kosztem majątku B. K..

Z tych wszystkich względów jako niezasadny Sąd odwoławczy ocenił również ewentualny zarzut naruszenia prawa materialnego, tj. art. 284 § 1 k.k. przez błędną jego interpretację polegającą na przyjęciu, że warunkiem sine qua non tego przestępstwa jest podjęcie przez oskarżonego działań w celu powiększenia swojego majątku.

Niewątpliwie uznać należało, że zamiar powiększenia majątku sprawcy należy do znamion przestępstwa przywłaszczenia, szczególnie w sytuacji gdy sprawcą tego czynu jest małżonek.

Jak wskazuje się w judykaturze podmiotem przestępstwa przywłaszczenia może być każdy, także małżonek, jeżeli rozporządza mieniem należącym do majątku wspólnego w taki sposób, że czyni to z zamiarem powiększenia swego majątku kosztem majątku drugiego małżonka (wyrok SA w Poznaniu z 13.12.2012 r., II AKa 258/12, LEX nr 1307474). Zaś ogólna definicja wskazuje na to, że „przywłaszczeniem jest (…) każde bezprawne, z wyłączeniem osoby uprawnionej, rozporządzenie rzeczą ruchomą, znajdującą się w posiadaniu sprawcy przez włączenie jej do swego majątku i powiększenie w ten sposób swojego stanu posiadania lub stanu posiadania innej osoby albo wykonywanie w inny sposób w stosunku do rzeczy ruchomej uprawnień właścicielskich, które dostatecznie wyraźnie symbolizują zerwanie przez sprawcę więzi łączącej cudzą rzecz z jej właścicielem i włączenie tej rzeczy do majątku sprawcy lub traktowanie tej rzeczy w inny sposób, jako swojej” (wyrok SN z 6.01.1978r. (...) 197/77, OSNPG 1978/6/64, wyrok Sądu Najwyższego z 6 stycznia 1978 r., V. W., OSNPG 1978, nr 6, poz. 64; wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 3 grudnia 1998 r., II AKa 176/98, Apelacja L. 1999, nr 2, poz. 11, wyrok SN z 2. 12. 2008r., III KK 221/08, LEX 495316, wyrok SA w Krakowie z 7.12.2022 r., II AKa 298/22, LEX nr 3600642). Zaś w zachowaniu A. K. zamiaru takiego Sąd się nie dopatrzył.

Na marginesie należy wskazać, że nie można zasadnie podnosić zarzutu naruszenia prawa materialnego, gdy jednocześnie kwestionuje się poczynione ustalenia faktyczne.

Niezasadny okazał się również zarzut dotyczący obrazy przepisów postępowania, tj. art. 170 § 1 pkt 2 i 5 w zw. z art. 193 § 1 k.p.k. poprzez oddalenie wniosków dowodowych postanowieniami z dnia 6.12.2024 r.

W pierwszej kolejności przypomnieć należy, że w toku postępowania dowodowego Sąd nie jest zobowiązany do przeprowadzenia wszystkich wnioskowanych dowodów, a jedynie tych, które konieczne są do ustalenia stanu faktycznego i wyprowadzenia na ich podstawie prawidłowych wniosków. Kontrola instancyjna dokonana przez Sąd odwoławczy w niniejszej sprawie nie potwierdziła, by oddalenie wniosków dowodowych przez Sąd I instancji stanowiło takie naruszenie przepisów postępowania, które miałoby wpływ na treść wydanego orzeczenia.

Sąd Rejonowy oddalając wnioski dowodowe pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej i obrońcy oskarżonego na podstawie art. 170 § 1 pkt 2 i 5 k.p.k. oraz na podstawie art. 170 § 1 pkt 2 i 5 k.p.k. w zw. z art. 193 § 1 k.p.k. prawidłowo uzasadnił, że w obliczu zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, przeprowadzenie wnioskowanych dowodów nie miałoby istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy i zmierzałoby tylko do nieuzasadnionej przewlekłości postępowania, a Sąd odwoławczy tę argumentację podziela w całości. Nie ma przy tym racji skarżący, że złożone wnioski dowodowe zmierzały do ustalenia rzeczywistego przebiegu zdarzenia w dniu 3 stycznia 2024 r.

W konsekwencji, z uwagi na fakt, iż kontrola instancyjna nie potwierdziła zasadności zarzutów stawianych przez pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej, a Sąd odwoławczy nie znalazł innych powodów do zmiany bądź uchylenia zaskarżonego wyroku, a branych pod uwagę z urzędu, na podstawie art. 437 § 1 k.p.k., orzekł jak w wyroku.

Wniosek

Pełnomocnik oskarżycielki posiłkowej wniósł o:

1)  zmianę zaskarżonego wyroku w całości i uznanie oskarżonego za winnego popełnienia zarzucanego mu przestępstwa i wymierzenie stosownej kary oraz orzeczenie obowiązku naprawienia szkody poprzez zobowiązanie do zapłacenia na rzecz osk. posiłkowej - pokrzywdzonej, kwoty 7.500,00zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w spełnieniu świadczenia od dnia 4.01.2024r. do dnia zapłaty;

2)  uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania w celu ustalenia wysokości szkody poniesionej przez pokrzywdzoną — osk. posiłkową dla prawidłowego określenia świadczenia z art. 46 k.k..

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wniosek skarżącego o zmianę zaskarżonego wyroku uniewinniającego poprzez skazanie oskarżonego okazał się z oczywistych względów nieprawidłowy, a to z uwagi na regułę ne peius z art.454§1k.p.k.

Ponieważ Sąd odwoławczy nie podzielił zarzutów zawartych w apelacji pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej, a nie znalazł przy tym uchybień podlegających uwzględnieniu z urzędu i powodujących konieczność uchylenia zaskarżonego rozstrzygnięcia, również i wniosek skarżącego o uchylenie zaskarżonego wyroku oraz przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania okazał się niezasadny.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

0.15.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

Przedmiot utrzymania w mocy

0.1Brak winy oskarżonego, rozstrzygnięcie o kosztach sądowych przed Sądem I instancji.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Kontrola instancyjna potwierdziła, iż materiał dowodowy zgromadzony w sprawie i poczynione na jego podstawie prawidłowe ustalenia faktyczne nie pozwalają na przypisanie oskarżonemu A. K. sprawstwa i winy w zakresie zarzucanego mu czynu.

Sąd nie dopatrzył się przy tym uchybień w zakresie rozstrzygnięcia o kosztach za postępowanie przed Sądem I instancji.

0.15.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

0.15.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

0.15.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

0.15.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

0.15.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

II.

O kosztach postępowania odwoławczego Sąd orzekł na podstawie art. 624 §1 k.p.k. i art. 634 k.p.k., zwalniając oskarżycielkę posiłkową B. K. w całości od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze, przez wzgląd na zasady słuszności.

7.  PODPIS

Agata Wilczewska