Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

K., dnia 03-01-2018 r.

Sąd Okręgowy w K. Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSO Małgorzata Krzyżak

Protokolant: st.sekr.sąd. Dorota Wróbel

po rozpoznaniu w dniu 21-12-2017 r. w K.

sprawy z powództwa L. R. (1)

przeciwko (...) S.A. w Ł.

o zapłatę

1.  Oddala powództwo.

2.  Odstępuje od obciążenia powódki kosztami zastępstwa procesowego pozwanego.

3.  Przyznaje od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w K. na rzecz radcy prawnego D. K. (1) Radcy Prawnego w K. kwotę 8.856 zł tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powódce z urzędu.

Małgorzata Krzyżak

Sygn. akt I C 830/16

UZASADNIENIE

L. R. (1) wniosła pozew przeciwko (...) S.A .z siedzibą w Ł. o zapłatę 70.000 zł tytułem zadośćuczynienia i 30.000 zł tytułem stosownego odszkodowania z ustawowymi odsetkami od dnia 25.11.2015 r. do dnia zapłaty, zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, ewentualnie przyznanie od Skarbu Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, które w żaden sposób nie zostały uiszczone przez powódkę.

W uzasadnieniu podniosła, że w dniu 24.10.2015 r. kierujący autobusem (...) linii „50” naruszył zasady bezpieczeństwa w ten sposób, że zbliżając się do przystanku na ul. (...) w K. nie zachował szczególnej ostrożności przez zaniechanie łagodnego zatrzymania pojazdu przed przystankiem i hamując, po czym ponownie ruszając i znowu hamując spowodował przewrócenie się przygotowującego się do opuszczenia pojazdu T. R. (1), który na skutek odniesionych obrażeń ciała zmarł w dniu 26.10.2015 r.

Zmarły był mężem powódki. Powódka po niespodziewaniej śmierci męża załamała się, wymaga opieki psychologicznej.

Zdaniem powódki zachodzą podstawy odpowiedzialności cywilnej sprawcy szkody na podstawie 436 § 1 k.c. w zw. z art. 435 § 1 k.c. Za zerwanie więzi rodzinnych wskutek śmierci osoby bliższej należy się zadośćuczynienie pieniężne. Powódka była silnie emocjonalne związana z mężem, obecnie odczuwa żal, smutek i osamotnienie. Znalazła się ona w trudnej sytuacji osobistej i finansowej. Wcześnie wspólnie z mężem prowadziła gospodarstwo domowe, mąż otrzymywał 1.400 zł emerytury, a ona 700 zł miesięcznie. Po śmierci męża powódce pozostaje do dyspozycji 1.300 zł miesięcznie, co nie wystarcza na zaspokojenie jej wszystkich potrzeb. Nawet bez szczegółowego dociekania konkretnych zdarzeń lub stopnia ich prawdopodobieństwa- można na zasadzie domniemań faktycznych przyjąć, że śmierć męża pogorszyła sytuację życiową powódki.

Zgodnie z art. 90 prawa przewozowego w sprawach nieuregulowanych w tej ustawie stosuje się odpowiednio kodeks cywilny. Ten natomiast w art. 435 i 436 określa zasady, na jakich przewoźnik odpowiada za szkody powstałe podczas przewozu osób. Nie ma znaczenia, z jakiego powodu pojazd musiał gwałtownie hamować. Nawet, jeśli nie była to wina kierowcy autobusu, to przedsiębiorstwo komunikacji miejskiej odpowiada na zasadzie ryzyka.

Podstawą odpowiedzialności pozwanego jest fakt , iż sprawca szkody posiadał polisę ubezpieczenia OC zawartą w (...) S.A. Pozwany decyzją z dnia 5.04.2016 r. odmówił powódce zapłaty zadośćuczynienia i odszkodowania.

Jednocześnie w razie przegrania procesu, wniosła o odstąpienie od obciążania jej w całości kosztami procesu i kosztami zastępstwa procesowego strony przeciwnej.

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na jego rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Pozwany przyznał, że doszło w dniu 24.10.2015 r. do upadku T. R. w autobusie linii „50”. Pojazd ten był ubezpieczony u pozwanego. Jak wynika z postępowania likwidacyjnego przeprowadzonego przez pozwanego, do upadku doszło wyłącznie z winy poszkodowanego. Kierowca autobusu dojeżdżał do przystanku w sposób płynny, bez gwałtownego i nagłego hamowania. Pasażerowie w trakcie ruchu pojazdu powinni zajmować miejsca siedzące lub w przypadku miejsc stojących trzymać się poręczy. Nie doszłoby do zdarzenia, gdyby poszkodowany nie przemieszczał się w autobusie w trakcie ruchu pojazdu.

Prokuratura Rejonowa w K. postanowieniem z dnia 30.12.2015 r umorzyła śledztwo w sprawie umyślnego spowodowania śmierci T. R. z uwagi, że czyn nie zawiera znamion czynu zabronionego ( sygn. akt 1Ds (...)).

Pozwany z ostrożności procesowej w razie uwzględnienia powództwa zakwestionował początkową datę żądania odsetek (k. 33-35).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 24.10.2015 r. w autobusie (...) linii 50 doszło do wypadku, polegającego na tym, że pasażer T. R. utracił równowagę i upadł na podłogę autobusu. O wypadku kierowcę poinformowali pasażerowie, została wezwania karetka pogotowia. T. R. został przewieziony do szpitala w K.. Doznał on ciężkich obrażeń czaszkowo-mózgowych, w wyniku których w dniu 26.10.2016 r. zmarł.

Tym samym autobusem jechała powódka L. R.. Zdaniem powódki do upadku męża doszło z powodu gwałtownego hamowania autobusu. Natomiast inni pasażerowie autobusu G. N., A. G. nie potwierdziły, aby doszło do gwałtownego hamowania, aby doszło do jakiegoś szarpnięcia.

Kierowca autobusu J. C. stwierdził, że nie wykonywał żadnych nieprzewidzianych manewrów. Zatrzymał się przed przejściem na pasach i ruszył wolno, aby wjechać w zatokę.

Z uwagi na fakt, że w autobusie znajdował się monitoring, upadek poszkodowanego został nagrany i nagranie odtworzono na rozprawie. Oglądając przebieg zdarzenia Sąd nie stwierdził, aby doszło do gwałtownego hamowania.

Natomiast na podstawie opinii biegłych Sąd ustalił, że T. R. do chwili zatrzymania się autobusu przed przejściem dla pieszych za skrzyżowaniem ulic: Dworcowej i Kosmonautów, zajmował miejsce w przedniej części autobusu po lewej stronie. Około godz. 11:44:23 w stojącym jeszcze autobusie T. R. wstał i zaczął przemieszczać się w stronę wyjścia w środkowej części autobusu, zbliżał się do żony, która wcześniej zajmowała miejsce siedzące w środkowej części autobusu- lewe siedzisko w czwartym rzędzie siedzeń z lewej strony (wtedy autobus zatrzymał się przez przejściem dla pieszych). W chwili przemieszczania się T. R. autobus rozpoczął dalszą jazdę. W czasie przemieszczania się T. R. w lewej ręce trzymał „kule ortopedyczną”, natomiast prawą ręką podtrzymywał się dostępnych poręczy: najpierw poręczy pionowej z kasownikiem, znajdującej się w pobliżu jego miejsca siedzącego, a następnie poręczy poziomej przy oknie z lewej strony autobusu znajdującej się w „przestrzeni dla wózka osoby niepełnosprawnej” w końcowej fazie przemieszczania, próbował prawą ręką uchwycić poręcz pionową z kasownikiem znajdującą się w środkowej części autobusu za „przestrzenią dla wózka osoby niepełnosprawnej”. Około godz. 11:44:33 (w chwili hamowania autobusu i prawdopodobnie skrętu autobusu za przestrzenią po łuku nieznaczne w lewo) T. R. trzymał „kulę ortopedyczną” w lewej dłoni, a prawą próbując dosięgnąć poręczy, zmienił ułożenie nóg i stóp na podłodze - z pozycji opartej na dwóch „równoległych” stopach wykonywał wykrok prawą nogą do przodu. W tej niestabilnej pozycji na skutek działających na niego sił bezwładności pochodzącej od eskplatacyjnego hamowania i impulsu siły odśrodkowej, utracił równowagę i przewrócił się na plecy. To, że poszkodowany nie zdołał złapać barierki nie wynikało, z gwałtownego ruchu autobusu, a ze źle ocenionej sytuacji przez niego. Poszkodowany miał nadwagę, poruszał się za pomocą kuli ortopedycznej i niewłaściwe przygotował się do wyjścia, bowiem za wcześnie wstał i nie zdołał chwycić się barierki z powodu swojego wieku, procesu starczego i chorobowego. Przyczyną upadku był czynnik wewnętrzy (niewłaściwe przygotowanie się do wyjścia), a nie czynnik zewnętrzny – hamowanie autobusu. Stan zdrowia T. R. (cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, korzystanie z kuli ortopedycznej z powodu nadwagi) predysponowały do samoistnych zachwiań równowagi, a tym samym upadku zwłaszcza podczas jazdy. Badania materiału wideo pod kątem ewentualnego przemieszczania ciał pasażerów autobusu w chwili, gdy doszło do utraty równowagi i upadku T. R. nie wskazują na istotne i gwałtowne oddziaływanie sił bezwładnościowych w czasie hamowania. Charakter oddziaływania sił bezwładnościowych w tym czasie był typowy dla normalnego zatrzymania autobusu na przystanku, wynikający z eksploatacyjnych parametrów jazdy i pozostawał bez widocznego wpływu na pasażerów. Biegli jednoznacznie i stanowczo stwierdzili, że nie było żadnych niedopatrzeń w sposobie kierowania, prędkości jazdy, nie doszło do gwałtownego hamowania.

Reasumując należy stwierdzić, że gdy autobus był w ruchu i zatrzymywał się na przystanku przy ul. (...) zbliżając się do wyjścia w środkowej części autobusu, przyjął niestabilną pozycję, nie zdołał się chwycić poręczy, samoistnie utracił równowagę i przewrócił się na podłogę autobusu, upadając na nią plecami.

Postanowieniem z dnia 30.12.2015 r. zostało umorzone śledztwo w sprawie nieumyślnego spowodowania śmierci T. R., do jakiego doszło w dniu 26.10.2015 r. na terenie Wojewódzkiego Szpitala (...) w K. tj. o przestępstwo z art. 155 k.k. wobec tego, iż nie zwiera znamion czynu zabronionego.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o:

zeznania świadków: G. N. (2) (k76v-77), A. G. (2) ( k. 77), J. C. (k.76v-77), karty leczenia szpitalnego (k. 18-19), akt szkody (k.51), akt Ds (...), zdjęć (k. 75), Regulaminu przewozu osób i bagażu ręcznego pojazdami komunikacji zbiorowej (...) w K. (k. 81-87), opinii biegłych z dziedziny techniczno- kryminalistycznej rekonstrukcji wypadków drogowych i techniki samochodowej W. D. i w dziedzinie medycyny sądowej C. Ż. (k. 97-124, 155-157).

Sąd w całości dał wiarę zeznaniom świadków G. N. (2), A. G. (2), J. C., bowiem znalazły one potwierdzenie zarówno w odtworzonym nagraniu video jak i w opinii biegłych sądowych.

Opina biegłych w dziedzinie techniczno-kryminalistycznej rekonstrukcji wypadków drogowych i techniki samochodowej W. D. i w dziedzinie medycyny sądowej C. Ż., w ocenie Sądu jest rzetelna, jednoznaczna a biegli opracowując ją korzystali również z nagrań monitoringu, analizując przebieg wypadku w sposób bardzo szczegółowy. Powódka skutecznie nie podważyła opinii, natomiast okoliczność, że wnioski opinii nie są zgodne z oczekiwaniami strony nie stanowi wystarczającej przesłanki do dopuszczenia dowodu z kolejnej opinii.

Zeznania świadków M. B., D. K. (2) (k. 59v-60v) nie były istotne dla rozpoznania niniejszej sprawy.

Sąd zważył, co następuje:

Odpowiedzialność strony pozwanej wynika z przepisów kodeksu cywilnego regulujących kwestię dochodzenia odszkodowania od ubezpieczyciela (art. 822 i nast. k.c.). W sprawie bezspornym było, iż strona pozwana udzieliła ochrony ubezpieczeniowej Miejskiemu Zakładowi (...) w K. w zakresie odpowiedzialności cywilnej.

Zgodnie zaś treścią art. 822 § 1 k.c. przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony; jeżeli strony nie umówiły się inaczej, umowa ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej obejmuje szkody, o jakich mowa w § 1, będące następstwem przewidzianego w umowie zdarzenia, które miało miejsce w okresie ubezpieczenia (§ 2).

Natomiast odpowiedzialność Miejskiego Zakładu (...) reguluje art. 435 § 1 k.c., zgodnie z którym prowadzący na własny rachunek przedsiębiorstwo lub zakład wprawiany w ruch za pomocą sił przyrody (pary, gazu, elektryczności, paliw płynnych itp.) ponosi odpowiedzialność za szkodę na osobie lub mieniu, wyrządzoną komukolwiek przez ruch przedsiębiorstwa lub zakładu, chyba że szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą nie ponosi odpowiedzialności.

Konstrukcja prawna opierająca się na odpowiedzialności na zasadach ryzyka, wynika z treści przepisu art. 435 w zw. z art. 436 § 1 k.c., który nie nakłada na poszkodowanego obowiązku wykazywania podstaw odpowiedzialności przedsiębiorstwa transportu publicznego, a tylko faktu, iż do zdarzenia i jego skutków doszło w ramach działalności tego przedsiębiorstwa.

Przyjęcie zasady odpowiedzialności na podstawie ryzyka powoduje, iż wyłączenie takiej odpowiedzialności możliwe jest przy wykazaniu okoliczności egzoneracyjnych wyczerpująco wymienionych w art. 435 § 1 k.c. Są to: a) siła wyższa, b) wyłączna wina poszkodowanego lub c) wyłączna wina osoby, za którą posiadacz pojazdu odpowiedzialności nie ponosi. W ocenie Sądu materiał dowodowy zgromadzony w niniejszej sprawie nie dał podstaw do uznania, iż Miejski Zakład (...) w K., a w konsekwencji i strona pozwana, ponosi odpowiedzialność za skutki upadku T. R.. Tym samym Sąd uznał, że została wykazana przesłanka egzoneracyjna – wyłączna wina poszkodowanego.

Znaczenie winy poszkodowanego jako przyczyny egzoneracyjnej związane jest z wymaganiem, aby szkoda nastąpiła wyłącznie z winy poszkodowanego. Przeważa, szczególnie w judykaturze, zapatrywanie, że wina poszkodowanego musi być wyłączną przyczyną. Oznacza to, że jeżeli szkoda, mimo iż została spowodowana przez ruch przedsiębiorstwa lub zakładu, pozostaje w normalnym związku przyczynowym z winą poszkodowanego, to okoliczność ta stanowi wystarczającą podstawę do wyłączenia odpowiedzialności na podstawie art. 435 k.c. (teza 36 do art. 435 k.c. komentarz do kodeksu cywilnego Gerard Bieniek, H. Ciepła i in., wyd. 9 LexisNexis. Oceny winy poszkodowanego jako okoliczności egzoneracyjnej musi być dokonywana w kategoriach adekwatnego związku przyczynowego.

Należy stwierdzić, że w autobusie w którym doszło w upadku był monitoring, który dokładnie zarejestrował całe zdarzenie od chwili wstania poszkodowanego do momentu jego upadku. Wbrew twierdzeniu strony powodowej nie doszło do gwałtownego hamowania autobusu, ani innego gwałtownego manewru, który miał spowodować upadek poszkodowanego. Zgromadzony materiał dowodowy jednoznacznie wykazał, że to poszkodowany ( mający nadwagę, otyłość brzuszną i trudności w poruszaniu) nie zachował zasad ostrożności, bowiem w trakcie normalnej, eksploatacyjnej jazdy autobusu zaczął przemieszczać się do wyjścia, trzymając w ręce kule, przyjął niestabilną pozycję i nie zdążył chwycić się poręczy, samoistnie utracił równowagę i przewrócił się na podłogę. Poszkodowany również naruszył § 9 pkt 1 Regulaminu przewozu osób i bagażu ręcznego pojazdami komunikacji zbiorowej (...) w K. „wsiadanie do pojazdu i wysiadanie z niego dozwolone jest tylko na przystankach i po całkowitym zatrzymaniu pojazdu”.

Mając na uwadze powyższe Sąd oddalił powództwo w całości.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 102 k.p.c. w oparciu o zasadę słuszności, odstępując od obciążania nimi powódki (zgodnie z jej wnioskiem złożonym w pozwie). Ustawodawca przyznaje sądowi swobodę w zasądzaniu kosztów procesu, gdy stosowaniu zasady odpowiedzialności za wynik sporu (art. 98 k.p.c.) sprzeciwiają się względy słuszności. Sytuacja materialna i zdrowotna powódki, charakter dochodzonego roszczenia oraz jej subiektywne przekonanie o słuszności żądania przemawiały za nieobciążanie jej kosztami zastępstwa procesowego pozwanego (punkt 2 wyroku).

O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powódce z urzędu Sąd orzekł na podstawie § 4 ust. 1 i 3 w zw. z § 8 pkt. 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz.U. z 2015 r. poz. 1805), nakazując wypłacić ze Skarbu Państwa-Sądu Okręgowego w (...)na rzecz radcy prawnego D. W. kwotę 8.856 zł (7.200 zł + 23% VAT) tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powódce z urzędu (punkt 3 wyroku).

.

Małgorzata Krzyżak