Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 1 lipca 2025 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Marta Sawińska

Protokolant: Emilia Wielgus

po rozpoznaniu w dniu 1 lipca 2025 r. na posiedzeniu niejawnym

sprawy Rzecznika (...) Oddział Terenowy w P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W.

przy udziale : R. J.

o wysokość podstawy wymiaru składek

na skutek zażalenia Rzecznika(...) Oddział Terenowy w P.

na postanowienie Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 25 lutego 2025 r. sygn. akt VIII U 435/25

postanawia:

zmienić zaskarżone postanowienie i stwierdzić brak podstaw do odrzucenia odwołania.

sędzia Marta Sawińska

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 25 lutego 2025 r. Sąd Okręgowy w Poznaniu w punkcie 1 odrzucił odwołanie Rzecznika (...) Oddziału Terenowego w P. oraz w punkcie 2 postanowił nie obciążać odwołującego zwrotem kosztów procesu.

Zażalenie po powyższe postanowienie złożył odwołujący Rzecznik (...)Oddziału Terenowego w P. zaskarżając go w części tj. pkt 1 ww. postanowienia i zarzucając mu:

1)  naruszenie art. 9 ust. 1 pkt 6a i 8 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. o Rzeczniku (...) (tj. Dz. U. z 2023 r., poz. 1668, dalej jako „Ustawa o Rzeczniku”), w zw. z art. 182-184 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 572, dalej jako: „ k.p.a.”) i art. 188 k.p.a., a także w związku z art. 7 k.p.c. poprzez ich błędną wykładnię prowadzącą do przyjęcia, że Rzecznik nie wstąpił skutecznie do postępowania przed ZUS na etapie postępowania administracyjnego, gdyż wstąpił do postępowania po wydaniu decyzji, podczas gdy prawidłowa wykładnia ww. przepisów powinna prowadzić do uznania, że Rzecznik biorąc udział w postępowaniu na prawach przysługujących prokuratorowi przed organem, gdyż wstąpił skutecznie do postępowania przed ZUS (pismo Rzecznika do ZUS I Oddział w W. z dnia 17 kwietnia 2024 r. - zawiadomienie o wstąpieniu do postępowania), na podstawie art. 188 k.p.a. nabył i na podstawie art. 7 k.p.c. utrzymał (analogicznie jak ma to miejsce w przypadku prokuratora) prawa strony, a więc także do wniesienia odwołania od decyzji i co za tym idzie Rzecznik, będąc uczestnikiem na prawach strony w tym postępowaniu, jest uprawniony do wszelkich czynności procesowych, w tym samodzielnego wnoszenia odwołania od decyzji ZUS oraz dalszego udziału w postępowaniu sądowym zainicjowanym wniesionym odwołaniem,

2)  naruszenie art. 9 ust. 1 pkt 6a i 8 ustawy o Rzeczniku, w zw. z art. 83 ust. 6 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. z 2025 r. poz. 350, dalej jako; „ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych”, „ustawa systemowa”) przez błędną wykładnię przepisu i uznanie, że moment ujawnienia woli przystąpienia Rzecznika do niniejszej sprawy tj. po wydaniu decyzji w sprawie, przekracza zakres stosowanych wobec Rzecznika uprawnień prokuratora, a przystąpienie Rzecznika, w ocenie Sądu jest spóźnione i nieskuteczne, pomimo że na etapie przystąpienia Rzecznika do sprawy trwało jeszcze postępowanie administracyjne przed organem rentowym, a sam organ rentowy nie kwestionował prawa Rzecznika do udziału w postępowaniu administracyjnym przed organem, co więcej Rzecznik wstąpił do postępowania przed organem rentowym jeszcze przed wniesieniem odwołania przez stronę tj. R. J. (dalej także jako „ubezpieczony”, „Przedsiębiorca”), które miało miejsce dopiero w dniu 6 maja 2024 r.,

3)  naruszenie art. 199 § 1 pkt 1 i 3 k.p.c. poprzez jego błędne zastosowanie polegające na odrzuceniu odwołania Rzecznika z uwagi na uznanie, że droga sądowa w niniejszej sprawie jest niedopuszczalna, a sam Rzecznik nie ma zdolności procesowej do wniesienia odwołania, podczas gdy w niniejszej sprawie nie zachodzi żadna z przesłanek ustawowych niedopuszczalności drogi sądowej, a Rzecznikowi służą prawa do udziału w postępowaniu przed sądem, w tym prawa do złożenia odwołania z uwagi na skuteczne włączenie się do postępowania przed organem jeszcze na etapie postępowania administracyjnego, które trwa w ocenie Rzecznika aż do momentu przekazania sprawy do sądu powszechnego,

4)  naruszenie art. 327 ¹ § 1 pkt 1 k.p.c., w zw. z art. 243 ² k.p.c., art. 233 § 1 k.p.c., w zw. z art. 9 ust. 1 pkt 6a i 8 Ustawy o Rzeczniku poprzez błędnie ustalony stan faktyczny sprawy, gdyż w podstawie faktycznej rozstrzygnięcia brakuje istotnych dla przedmiotowej sprawy faktów lub też ustalone przez Sąd fakty są niezgodne z rzeczywistym stanem rzeczy,

Wskazano na fakty ustalone przez Sąd, niezgodne z rzeczywistym stanem rzeczy:

- Sąd ustalił, że pismem z dnia 17 kwietnia 2024 r. skierowanym do ZUS I Oddział w W. Rzecznik zawiadomił ZUS I Oddział w W. o wstąpieniu do postępowania przed organem rentowym, pomimo to Sąd błędnie wskazał, że wstąpienie Rzecznika do sprawy było spóźnione, a sam Rzecznik nie ma prawa do złożenia odwołania, choć Rzecznik brał udział w postępowaniu administracyjnym przed organem, zanim wywiódł swoje odwołanie od decyzji, a także zanim odwołanie od decyzji złożył sam Przedsiębiorca,

- Sąd błędnie ustalił, że postępowanie administracyjne kończy się z chwilą wydania decyzji, choć z przepisów prawa wynika, że trwa ona aż do momentu przekazania odwołania do sądu powszechnego lub co najmniej do momentu złożenia odwołania przez Przedsiębiorcę, a więc błędnie wskazał, że wstąpienie Rzecznika do sprawy było spóźnione.

Wskazano na fakty nieustalone przez Sąd, a istotne dla rozstrzygnięcia sprawy:

- Sąd nie ustalił, że Przedsiębiorca R. J. złożył samodzielnie odwołanie od decyzji ZUS, które wpłynęło do organu rentowego w dniu 6 maja 2024 r. (sprawa jest procedowana przed Sądem Okręgowym w Warszawie sygn. akt; XIII U 1681/24), a przez to, że Rzecznik ma prawo co najmniej brać udział w postępowaniu przez sądem z odwołania Przedsiębiorcy z uwagi na wstąpienie do sprawy przed organem pismem z dnia 17 kwietnia 2024 r., a więc na etapie postępowania administracyjnego tj. jeszcze przed odwołaniem złożonym przez Przedsiębiorcę.

5)  naruszenie art. 9 ust. 1 pkt 6a i 8 Ustawy o Rzeczniku w zw. z art. 7 § 1 k.p.c. poprzez odmowę dopuszczenia Rzecznika do postępowania przed sądem, pomimo że prokurator może wstąpić do postępowania w każdym jego stadium, sam Rzecznik w treści odwołania od decyzji oraz w uzupełnieniu odwołania od decyzji z ostrożności procesowej, o ile zostałoby zakwestionowane prawo Rzecznika do złożenia odwołania od decyzji z czym Rzecznik się nie zgadza, wnosił o uznanie odwołania Rzecznika od decyzji organu za stanowisko Rzecznika do sprawy, z uwagi na wcześniejsze wstąpienie Rzecznika do sprawy przed ZUS i złożenie odwołania przez Przedsiębiorcę R. J., gdyż Rzecznik ma prawo być stroną postępowania przed sądem powszechnym z uwagi na spełnienie przesłanek ustawy o Rzeczniku tj. wstąpienie do postępowania jeszcze na etapie administracyjnym oraz posiadanie zgody Przedsiębiorcy na udział w postępowaniu przed sądem.

Wskazując na powyższe wniósł o:

1.  o uchylenie przez Sąd Apelacyjny w Poznaniu postanowienia w zaskarżonej części tj. co do pkt 1 postanowienia z dnia 25 lutego 2025 r., ewentualnie

2.  z uwagi na to, iż zażalenie jest oczywiście uzasadnione - uchylenie postanowienia w zaskarżonej części w oparciu o art. 395 § 2 k.p.c.

3.  nieobciążanie Rzecznika na podstawie art. 102 k.p.c. kosztami postępowania, w tym kosztami zastępstwa procesowego za obie instancje.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W. nie złożył odpowiedzi na zażalenie odwołującego.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Zażalenie odwołującego Rzecznika okazało się zasadne i zasługiwało na uwzględnienie, choć nie wszystkie zarzuty podniesione w tym zażaleniu były zasadne.

Wbrew stanowisku odwołującego postępowanie administracyjne kończy się wydaniem decyzji przez organ administracji I stopnia, stąd też przepisy k.p.a. mają zastosowanie wyłącznie do tego etapu (do wydania decyzji). Z kolei od tej decyzji przysługuje w dalszej kolejności odwołanie, a wniesienie takiego odwołania rozpoczyna postępowanie sądowe, na dalszym etapie stosuje się więc przepisy k.p.c.

W niniejszej sprawie rzeczą sądu II instancji - mając na uwadze rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego oraz treść zarzutów zawartych w zażaleniu – było rozważenie czy w okolicznościach faktycznych niniejszej sprawy Rzecznik (...) uprawniony był do skutecznego złożenia odwołania od przedmiotowej decyzji.

Rozważenie to wymagało odwołania się do regulacji ustawy z dnia 6 marca 2018 r. o Rzeczniku (...)Przedsiębiorców(tj. Dz. U. z 2023 r., poz. 1668, dalej jako: „ustawa o Rzeczniku”), której art. 1 stanowi, iż Rzecznik (...) stoi na straży praw mikroprzedsiębiorców oraz małych i średnich przedsiębiorców, w szczególności poszanowania zasady wolności działalności gospodarczej, pogłębiania zaufania przedsiębiorców do władzy publicznej, bezstronności i równego traktowania, zrównoważonego rozwoju oraz zasady uczciwej konkurencji i poszanowania dobrych obyczajów oraz słusznych interesów przedsiębiorców.

Katalog zadań Rzecznika, wśród których znajduje się podejmowanie działań, o ile służą one ochronie praw przedsiębiorców, został ujęty w przepisie art. 8 i doprecyzowany w art. 9 powołanej ustawy.

Stosownie natomiast do przepisu art. 9 ust. 1 pkt 6a ustawy o Rzeczniku (...), dodanym z dniem 12 maja 2023 r. przez art. 13 ustawy z dnia 26 stycznia 2023 r. o zmianie ustaw w celu likwidowania zbędnych barier administracyjnych i prawnych, w zakresie ochrony praw przedsiębiorców, Rzecznik może brać udział w postępowaniu w sprawach cywilnych z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, o których mowa w części pierwszej w księdze pierwszej w tytule VII w dziale III ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego, jeżeli stroną jest przedsiębiorca, który wyraził zgodę na piśmie na udział Rzecznika, oraz jeżeli Rzecznik brał udział w postępowaniu administracyjnym poprzedzającym to postępowanie sądowe – na prawach przysługujących prokuratorowi.

Udział Rzecznika możliwy jest zatem w dwóch przypadkach - a rzeczą sądu I instancji było ustalenie - czy w niniejszej sprawie ziściła się jedna z ww. przesłanek. W ocenie Sądu Apelacyjnego ziściła się dyspozycja cytowanego przepisu, skoro stan faktyczny w zasadzie nie był sporny i wynikał ze zgromadzonej dokumentacji w aktach ZUS. Decyzją nr (...) z 27 marca 2024 r. ZUS odmówił R. J. prawa do Małego ZUS Plus od 1 stycznia 2024 r. Decyzja ta została doręczona ubezpieczonemu w dniu 12 kwietnia 2024 r. Pismem z dnia 17 kwietnia 2024 r. Rzecznik (...) Oddział Terenowy w P. zawiadomił Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W. o wstąpieniu do postępowania wnosząc jednocześnie odwołanie od ww. decyzji (19 kwietnia data nadania w placówce pocztowej). W dniu 18 kwietnia 2024 r. (data wpływu do ZUS) R. J. wyraził zgodę na udział Rzecznika (...) w postępowaniu sądowym w sprawie z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych.

Zgodnie z art. 462 k.p.c., w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych organizacje pozarządowe w zakresie swoich zadań statutowych, za zgodą pracownika lub ubezpieczonego wyrażoną na piśmie, mogą wytaczać powództwa na rzecz pracownika lub wnosić odwołania od decyzji organów rentowych, a także, za zgodą pracownika lub ubezpieczonego wyrażoną na piśmie, przystępować do nich w toczącym się postępowaniu.

Zgodnie z art. 477 ⁹ § 1 k.p.c. odwołania od decyzji organów rentowych lub orzeczeń wojewódzkich zespołów do spraw orzekania o niepełnosprawności wnosi się na piśmie do organu lub zespołu, który wydał decyzję lub orzeczenie, lub do protokołu sporządzonego przez ten organ lub zespół, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji lub orzeczenia.

Zatem skoro R. J. wyraził zgodę na udział Rzecznika (...) w postępowaniu sądowym w sprawie z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, a odwołanie od decyzji z dnia 27 marca 2024 r. zostało wniesione w dniu 19 kwietnia 2024 r (w terminie), to brak było podstaw do odrzucenia ww. odwołania, a sprawa powinna zostać rozpoznana merytorycznie.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 397 § 3 k.p.c., zmienił zaskarżone postanowienie i stwierdził brak podstaw do odrzucenia odwołania.

sędzia Marta Sawińska