Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 lipca 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Marta Sawińska

Sędziowie: SSA Jolanta Cierpiał

del. SSO Renata Pohl /spr./

Protokolant: st. sekr. sądowy Beata Tonak

po rozpoznaniu w dniu 20 lipca 2017 r. w Poznaniu

sprawy S. O.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o wyrównanie renty z tytułu niezdolności do pracy w związku z chorobą zawodową

na skutek apelacji S. O.

od wyroku Sądu Okręgowego w Zielonej Górze

z dnia 11 kwietnia 2016 r. sygn. akt IV U 2541/15

1.  zmienia zaskarżony wyrok i poprzedzającą go decyzję w ten sposób, że przyznaje odwołującemu S. O. prawo do wyrównania renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku z chorobą zawodową za okres od 1 czerwca 2012 r. do 31 maja 2015 r. ;

2.  w pozostałym zakresie apelację oddala;

3.  zasądza od pozwanego na rzecz odwołującego kwotę 270 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej.

del. SSO Renata Pohl

SSA Marta Sawińska

SSA Jolanta Cierpiał

UZASADNIENIE

Decyzją z 17 września 2015 r. znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. po rozpatrzeniu wniosku S. O. z 11 czerwca 2015 r. przeliczył od 1 czerwca 2015 r., to jest od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek, rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku z chorobą zawodową. W pkt III ust. 6 decyzji wskazano, iż rentę zmniejsza się do połowy, tj. o kwotę 1873,84 zł. W pkt V ust.1 podano, iż świadczenie zwiększa się o 100 % emerytury o kwotę 4.181,54 zł i od 1.11.2015 r. wysokość świadczenia do wypłaty wynosi miesięcznie 4936,40 zł (pkt VI ust. 3).

Odwołanie od tej decyzji złożył S. O. domagając się wyrównania połowy renty z tytułu choroby zawodowej za okres od 1.01.2008 r. do 1.05.2015 r. Podniósł, że w okresie od 1.01.2008 r. żadnych przychodów nie osiągał, wobec czego miał również prawo do wypłaty całej emerytury i połowy renty z tytułu choroby zawodowej, a nie tylko jednego świadczenia, tj. emerytury.

Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Zielonej Górze wyrokiem z dnia 11 kwietnia 2016 r. sygn. akt IV U 2541/15 oddalił odwołanie.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny.

Wnioskodawca S. O. ur. (...) był uprawniony do emerytury od dnia 23.12.2007 r. (osiągnięcie wymaganego wieku) zgodnie z decyzją z 29.11.2007 r. Wypłata emerytury podlegała zawieszeniu z uwagi na kontynuację zatrudnienia. W w/w decyzji poinformowano wnioskodawcę, iż w celu podjęcia emerytury należy przedłożyć w ZUS świadectwo pracy lub zaświadczenie o rozwiązaniu stosunku pracy. Po rozpoznaniu wniosku z 14.12.2007 r. organ rentowy decyzją z 22.02.2008 r. znak (...) przyznał wnioskodawcy prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku z chorobą zawodową od 1.12.2007 r., tj. od daty wniosku na stałe. W tej decyzji poinformowano wnioskodawcę, że osobie uprawnionej do renty z tytułu niezdolności do pracy z ubezpieczenia wypadkowego oraz do emerytury na podstawie odrębnych przepisów nie wypłaca się przysługującej renty powiększonej o połowę emerytury lub emerytury powiększonej o połowę renty, jeżeli osoba uprawniona osiąga przychód niezależnie od jego wysokości. W związku z osiąganiem przychodu brak było podstaw do wypłaty emerytury powiększonej o połowę renty od 1.01.2008 r. i od tej decyzji nie złożono odwołania. Decyzją z 20.03.2008 r. znak E (...) Zakład dokonał wyrównania renty z tytułu niezdolności do pracy w związku z chorobą zawodową za grudzień 2007 r.

W dniu 3.01.2008 r. S. O. przedłożył w ZUS świadectwo pracy z 31.12.2007 r., w którym wskazano, że był zatrudniony w (...) L. w okresie od 1.10.1988 r. do 31.12.2007 r. Decyzją z 11.01.2008 r. organ rentowy podjął wypłatę emerytury od miesiąca, w którym ustała przyczyna powodująca zawieszenie świadczenia i ZUS dokonał wypłaty świadczenia emerytalnego jako korzystniejszego.

Decyzją z 12.03.2008 r. ZUS dokonał przeliczenia renty i w decyzji wskazano, że wnioskodawca ma prawo do jednego świadczenia wybranego lub korzystniejszego, którego wysokość podana jest w decyzji o symbolu E. W pouczeniu od w/w decyzji zawarto, iż w razie zbiegu u jednej osoby prawa do dwóch świadczeń emerytalno-rentowych organ rentowy wypłaca jedno ze świadczeń — wyższe lub wybrane przez emeryta-rencistę. Zasada wypłaty jednego świadczenia nie dotyczy zbiegu uprawnień do emerytury z rentą z tytułu niezdolności do pracy w związku z chorobą zawodową chyba, że rencista osiąga przychód. Od tej decyzji wnioskodawca nie złożył odwołania.

Nadto wnioskodawca nie złożył oświadczenia, że nie podejmie zatrudnienia i nie będzie osiągał przychodu. We wniosku o rentę zaznaczył, iż zamierza osiągać przychody w wysokości nie powodującej zawieszenia lub zmniejszenia świadczenia.

Od lipca 2013 r. wnioskodawca zawierał umowy zlecenia.

W dniu 11.06.2015 r. S. O. złożył do protokołu w ZUS wniosek o sprawdzenie wypłaty renty z tytułu choroby zawodowej oraz oświadczył, iż nie pracuje od 1.01.2008 r. W dniu 18.06.2008 r. sporządził także pismo, w którym wskazał, że wnioskując o emeryturę z racji ustania stosunku pracy oświadczył, że po przyznaniu świadczenia zamierza osiągać przychody nie powodujące zawieszenia lub zmniejszenia świadczenia emerytalnego.

W dniu 26.08.2015 r. wnioskodawca złożył oświadczenie o osiąganiu przychodu, w którym wniósł o odwieszenie renty z tytułu choroby zawodowej oraz, iż nie ma zamiaru osiągać dodatkowych wynagrodzeń.

W związku z powyższym decyzją z 17.09.2015 r. organ rentowy przeliczył rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku z chorobą zawodową od 1.06.2015 r. tj. od miesiąca, w którym złożono wniosek.

Na podstawie powyżej przedstawionego stanu faktycznego, Sąd I instancji wydał powyższy wyrok.

Sąd I instancji wskazał, że decyzje pozwanego: z 29.11.2007 r. o przyznaniu prawa do emerytury i zawieszeniu wypłaty podlegała z uwagi na kontynuację zatrudnienia, z 22.02.2008 r. znak (...) o przyznaniu prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku z chorobą zawodową od 1.12.2007 r. zawierającej pouczenie o zasadach wypłaty tzw. półtorakrotnego świadczenia osobie uprawnionej do renty z tytułu niezdolności do pracy z ubezpieczenia wypadkowego oraz do emerytury na podstawie odrębnych przepisów, z dnia 20.03.2008 r. znak E (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych dokonał wyrównania renty z tytułu niezdolności do pracy w związku z chorobą zawodową za grudzień 2007 r., z 11.01.2008 r. o podjęciu wypłaty emeryturę od miesiąca, w którym ustała przyczyna powodująca zawieszenie świadczenia, z dnia 12.03.2008 r. przeliczającej rentę równie zawierającej wskazane wyżej pouczenie, są prawomocne, nie zostały przez odwołującego zaskarżone, wobec czego są wiążące dla Sądu.

Nadto Sąd Okręgowy podkreślił, że wnioskodawca nie złożył oświadczenia, iż nie podejmie zatrudnienia i nie będzie osiągał przychodu. We wniosku o rentę zaznaczył, iż zamierza osiągać przychody w wysokości nie powodującej zawieszenia lub zmniejszenia świadczenia.

Dopiero wobec wniosku strony z 11.06.2015 r. doszło do zmiany przedmiotowego stanu, gdyż wnioskodawca złożył wniosek o wypłatę dwóch świadczeń w zbiegu.

Następnie Sąd I instancji przywołał treść art. 26 ust. 3 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (t.j. Dz. U. z 2009 r. Nr 167, poz. 1322 z późn. zm.). Stwierdził, że dodatkowe wynagrodzenie tzw. „13” wypłacane skarżącemu stanowiło przychód określony w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, skutkujący zawieszeniem prawa do świadczeń lub ich wysokości. Wnioskodawca nie wykazał, aby został wprowadzony w błąd przez organ rentowy. Przywołał wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach, III AUa 558/12 z 13 grudnia 2012 r., zgodnie z którym jedynie przychody z tytułu pracy wypłacone przed miesiącem, od którego ustalono prawo do emerytury lub renty nie mają wpływu na zmniejszenie lub zawieszenie tych świadczeń.

W konsekwencji Sąd Okręgowy na zasadzie art. 477 ¹⁴ par. 1 kpc oddalił odwołanie.

Wyrok ten w całości apelacją odwołujący S. O. zarzucając:

1.naruszenie prawa materialnego art 26 ust.3 ustawy z 30.10.2002r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jedn. Dz.U z 2009 Nr 167 poz.1322 z póź. zm) poprzez błędne przyjęcie i uznanie, że wnioskodawca otrzymywał dodatkowe wynagrodzenie tzw."13" skutkujące zawieszeniem prawa do renty w zbiegu z emeryturą,

2. naruszenie prawa procesowego w szczególności art. 118 pkt 1-7 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( Dz.U 2009.Nr.153 poz.1227) przez nie wydanie decyzji w sprawie prawa do renty z tytułu choroby zawodowej lub jego braku wraz z uzasadnieniem i pouczeniem o środkach odwoławczych,

3. sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału przez przyjęcie, że wnioskodawca w toku postępowania przed Sądem nie wykazał, iż został wprowadzony przez pozwanego w błąd mimo błędnych pouczeń w pkt. V w wydanych decyzjach z 12.03.2008 r. i 20.03.2008 r.

Wskazując na te zarzuty odwołujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w ten sposób, aby zasądzić na rzecz wnioskodawcy wyrównanie renty z tytułu choroby zawodowej od 1.01.2008 r. do dnia 1.05.2015 r. i obciążenie pozwanego całością kosztów postępowania. Ewentualnie z daleko idącej ostrożności procesowej, na wypadek gdyby Sąd uznał taką potrzebę wniósł o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Pozwany organ rentowy wniósł o oddalenie apelacji.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja okazała się częściowo zasadna.

Sąd Apelacyjny podziela w całości ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd I instancji, lecz dokonuje ich odmiennej oceny prawnej.

Niezasadny jest zarzut apelującego, jakoby Sąd I instancji błędnie ustalił, że nie zaskarżył on decyzji z 22 lutego 2008 r. znak (...) i decyzji z 12 marca 2008 r. ( w odniesieniu do tych dwóch decyzji Sąd I instancji takie ustalenie poczynił.). Ustalenie takie znajduje oparcie w dokumentach zawartych w aktach pozwanego organu rentowego. Wynika z nich jednoznacznie, że wszystkie decyzji wydane w stosunku do odwołującego zawierały pouczenie o sposobie i terminie wniesienia odwołania i od żadnej decyzji, w szczególności od wskazanych decyzji z 22 lutego 2008 r. i 12 marca 2008 r., apelujący nie złożył odwołania. W toku sprawy apelujący nie przedstawił dowodów przeciwnych, tj. nie przedstawił odpisów odwołań od tych decyzji z dowodem ich nadania w urzędzie pocztowym, ewentualnie z dowodem ich złożenia bezpośrednio w organie rentowych. W tej sytuacji prawidłowo Sąd I instancji ustalił, że apelujący nie zaskarżył decyzji z 22 lutego 2008 r. znak (...) i decyzji z 12 marca 2008 r., a obydwie zawierały rozstrzygnięcie o wypłacie tylko jednego świadczenia z powodu osiągania przychodu, wystarczające do wniesienia od nich odwołania.

Również prawidłowe jest ustalenie Sądu I instancji, że odwołujący nie wykazał, jakoby organ rentowy wprowadził go w błąd. Odwołujący twierdził w postępowaniu przed Sądem I instancji, że organ rentowy wprowadził go w błąd co do prawa do pobierania świadczeń w zbiegu, ponieważ w decyzjach zawierał pouczenie o prawie do jednego świadczenia wybranego lub korzystniejszego. Takie twierdzenie jest bezpodstawne i nie znajduje oparcia w zgromadzonym materiale dowodowym. Sąd I instancji prawidłowo ustalił, że pozwany w 22 lutego 2008 r. i 12 marca 2008 r. pouczył odwołującego, że osobie uprawnionej do renty z tytułu niezdolności do pracy z ubezpieczenia wypadkowego oraz do emerytury na podstawie odrębnych przepisów nie wypłaca się przysługującej renty powiększonej o połowę emerytury lub emerytury powiększonej o połowę renty, jeżeli osoba uprawniona osiąga przychód niezależnie od jego wysokości. Ustalenie to znajduje oparcie w treści decyzji pozwanego z 22 lutego 2008 r. i 12 marca 2008 r., także pozostałych decyzji wydawanych przez pozwanego w stosunku do odwołującego. Wszystkie one zawierały pouczenie o zasadach wypłaty świadczeń w zbiegu, a w szczególności o tym, że zasada wypłaty jednego świadczenia - wybranego lub wyższego - nie dotyczy osoby uprawnionej do renty z tytułu choroby zawodowej lub wypadku przy pracy oraz emerytury, chyba, że osiąga ona przychód wskazany w części VI pouczenia. (p. pkt V pouczenia). Pouczenie to było prawidłowe. W sentencji decyzji z 22 lutego i 28 marca 2008 r. organ rentowy zawarł stwierdzenie (w ocenie Sądu odwoławczego niesłusznie, o czym niżej), że odwołujący nie ma prawa do wypłaty półtorakrotnego świadczenia (emerytury powiększonej o połowę renty lub renty powiększonej o połowę emerytury) od 1 stycznia 2008 r., ponieważ osiąga przychód. Stwierdzenie to nosi charakter rozstrzygnięcia, od którego służy odwołanie, a nie pouczenia. W świetle powyższego słusznie Sąd Okręgowy stwierdził, że odwołujący nie wykazał, aby został wprowadzony w błąd przez organ rentowy.

Zarzut naruszenia przez Sąd I instancji prawa procesowego, tj. art. 118 pk 1- 7 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych jest nieuzasadniony, ponieważ wskazana ustawa skierowana jest do organu rentowego i dla organu rentowego, a nie dla Sądu stanowi podstawy do podejmowania stosownych czynności procesowych. Sąd nie mógł naruszyć wskazanego przepisu ustawy emerytalnej, ponieważ nie orzeka na podstawie tej ustawy.

Przechodząc do zarzutu naruszenia prawa materialnego, Sąd Apelacyjny wskazuje, że przepis art. 26 ust. 1 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. 2013.1440 j.t.) daje podstawę od wypłacania osobie uprawnionej do renty z tytułu niezdolności do pracy z ubezpieczenia wypadkowego oraz do emerytury na podstawie odrębnych przepisów, zależnie od jej wyboru:

1. przysługującą rentę powiększoną o połowę emerytury albo

2. emeryturę powiększoną o połowę renty.

Stosownie do treści art. 26 ust. 3 ustawy wypadkowej, przepisu ust. 1 nie stosuje się, jeżeli osoba uprawniona osiąga przychód powodujący zawieszenie prawa do świadczeń lub zmniejszenie ich wysokości, określony w ustawie emerytalnej, niezależnie od wysokości tego przychodu. Dla zastosowania art. 26 ust. 3 ustawy wypadkowej kluczowe jest zatem ustalenie, że osoba uprawniona do renty z tytułu niezdolności do pracy z ubezpieczenia wypadkowego oraz do emerytury na podstawie odrębnych przepisów, w okresie pobierania tych zbiegających się świadczeń osiąga jakikolwiek przychód rozumiany wedle zasad z ustawy emerytalnej, z którym łączy się obowiązek ubezpieczenia społecznego (por. uchwała SN z dnia 27 kwietnia 2005 r. w sprawie II UZP 1/05, publik. LEX nr 147901).

Szczególny problem dotyczy kwestii związanej z osiąganiem dodatkowego przychodu. Według ust. 3 cyt. przepisu możliwości pobierania świadczenia w zbiegu nie stosuje się w sytuacji, jeżeli osoba uprawniona osiąga przychód powodujący zawieszenie prawa do świadczeń lub zmniejszenie ich wysokości określony w ustawie o emeryturach i rentach z FUS, niezależnie od wysokości tego przychodu. Odrębny problem dotyczy ustalenia daty osiągnięcia przychodu, który prowadzi do wyłączenia możliwości pobierania świadczeń w zbiegu. Decydujące znaczenie ma data uzyskania przychodu. Trzeba w tym miejscu jednak zauważyć, że chodzi o datę, w której przychód stał się należny, a nie faktycznie wypłacony. Znajduje to potwierdzenie w dotychczasowym orzecznictwie sądowym, w którym stwierdzano, że przychodem w rozumieniu art. 26 ust. 3 ustawy wypadkowej jest przychód osiągany w okresie pobierania świadczeń (tak Krzysztof Ślebzak Komentarz do art.26 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, Legalis). Sąd Apelacyjny podziela zapatrywania wyrażone przez Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z 10 października 2006 r., III AUa 1414/05 (Lex nr 310469), że „określenie: "przychód powodujący zawieszenie prawa do świadczeń lub zmniejszenie ich wysokości" zawarte w art. 26 ust. 3 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. Nr 199, poz. 1673) należy rozumieć w sposób określony w ustawie emerytalnej. W przypadku ubezpieczonego "przychodem" jest wynagrodzenie z tytułu wykonywania pracy w ramach stosunku pracy, ale z treści przepisu art. 26 ust. 3 wynika, że przychód z powyższego tytułu powoduje skutki przewidziane przez ustawodawcę wówczas, gdy przychód osiąga osoba uprawniona do pobierania zbiegu świadczeń, a zatem, jeśli mając do niego prawo - jednocześnie pozostaje w zatrudnieniu (lub prowadzi działalność wymienioną w przepisie art. 104 ust. 2 ustawy emerytalnej) i osiąga z tego tytułu przychód. Przychód zatem w rozumieniu przepisu art. 26 ust. 3 ustawy wypadkowej jest nim tylko wówczas, gdy osiągany jest z tytułu zatrudnienia świadczonego w okresie pobierania świadczeń, co wynika zarówno z wykładni gramatycznej omawianych przepisów obu ustaw jak i wykładni celowościowej. Podobnie wypowiedział się ten sam Sąd w wyroku z 7 grudnia 2007 r., III AUa 2510/06 (Biul. SAKa 2008, nr 30, poz. 40),iż „Przychód z tytułu urlopu górniczego wypłacony już po nabyciu przez ubezpieczonego prawa do emerytury (za okres sprzed jego nabycia) nie ma wpływu na uprawnienie do pobierania świadczenia zbiegowego - renty z tytułu niezdolności do pracy w związku z chorobą zawodową (wypadkiem przy pracy) i emerytury. Również Sąd Apelacyjny w Krakowie w wyroku z 17.02.2016 r. sygn. akt II AUa 236/15, LEX nr 2017704 wypowiedział się w ten sam sposób, Mianowie, że „Wykładnia art. 26 ustawy z 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych prowadzić musi do jednoznacznego wniosku, że wynagrodzenie uzyskane z tytułu zatrudnienia, które ustało przed powstaniem prawa do zbiegu świadczeń określonych w tym przepisie, nie wyłącza prawa do tego zbiegu, bez względu na termin wypłacenia takiego wynagrodzenia.”

Reasumując, organ rentowy powinien powziąć każdorazowo wiadomość, czy osoba pobierająca rentę z tytułu choroby zawodowej i emeryturę, w stosownej proporcji, osiąga przychód powodujący zawieszenie prawa do świadczeń lub zmniejszenie ich wysokości określony w ustawie o emeryturach i rentach. Tylko wtedy może postąpić, jak nakazuje art. 26 ust. 1 ustawy o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy, to jest dokonać, niezależnie od wysokości tego przychodu, wypłaty wybranego, jednego ze świadczeń, a następnie oceny, czy to świadczenie ma być wypłacane ze względu na osiągany dochód. Stosuje wówczas zasady przewidziane w art. 104 ustawy o emeryturach i rentach.

Materiał dowodowy zgromadzony w sprawie nie daje podstaw do stwierdzenia, że odwołujący po dniu 31 grudnia 2007 r. osiągał przychód w rozumieniu art. 26 ust. 3 ustawy wypadkowej.

Wskazać należy, że we wniosku o emeryturę z 23.11.2007 r. odwołujący zaznaczył wyraźnie, że rozwiązanie stosunku pracy nastąpi 31 grudnia 2007 r. i po uzyskaniu świadczenia nie zamierza osiągać przychodu oraz, że nie prowadzi i nie zamierza prowadzić działalności na własny rachunek. Do tego wniosku dołączył zaświadczenie pracodawcy (...) L. z 20.11.2007 r., w którym podano, że rozwiązanie umowy o pracę. nastąpi 31 grudnia 2007 r. Prawo do świadczenia emerytalnego zostało odwołującemu przyznane decyzją z 29 listopada 2007 r. od 23 grudnia 2007 r. (osiągnięcie wieku emerytalnego), a wypłata świadczenia – prawidłowo - wstrzymana w związku z kontynuowaniem zatrudnienia. Jednocześnie 14 grudnia 2007 r. odwołujący złożył wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy w związku z chorobą zawodową, w którym rzeczywiście wskazał, że po uzyskaniu świadczenia zamierza osiągać przychody nie powodujące zawieszenia lub zmniejszenia świadczenia. Jednakże już 3 stycznia 2008 r. odwołujący złożył świadectwo pracy z 31.12.2007 r., potwierdzające ustanie zatrudnienia w(...) L. z dniem 31 grudnia 2007 r. Decyzja o przyznaniu prawa do drugiego świadczenia, czyli renty z tytułu niezdolności do pracy w związku z chorobą zawodową została wydana 22 lutego 2008 r., a zatem organ rentowy dysponował już dokumentem potwierdzającym rozwiązanie jedynego stosunku pracy łączącego odwołującego, a jednocześnie nie miał żadnych dowodów na osiąganie przychodów przez odwołującego z jakiegokolwiek innego źródła. Nie jest takim dowodem deklaracja złożona we wniosku o rentę z tytułu niezdolności do pracy o zamiarze osiągania przychodów w wysokości nie powodującej zawieszenia lub zmniejszenia świadczenie, jeżeli w innym wniosku złożonym w tym samym czasie ten sam świadczeniobiorca deklaruje, że nie zamierza osiągać przychodów po uzyskaniu prawa do świadczenia, a następnie składa świadectwo pracy potwierdzające rozwiązanie jedynego stosunku pracy, jaki go łączył z pracodawcą w dacie składania wniosku o świadczenia. W ocenie Sądu Apelacyjnego organ rentowy popełnił już wówczas błąd stosując art. 26 ust. 3 ustawy wypadkowej i wypłacając odwołującemu tylko jedno świadczenia z powodu osiągania przychodu. Tymczasem już od 1 stycznia 2008 r. winna zostać podjęta wyplata półtorakrotnego świadczenia. Kolejny błąd organ rentowy popełnił wydając decyzję z 12 marca 2008 r. o przeliczeniu podstawy wymiaru renty z tytułu niezdolności do pracy. Została ona poprzedzona złożeniem przez odwołującego 27 lutego 2008 r. zaświadczenia (...) L., w którym wskazano, że 7.01.2008 r. wypłacono odwołującemu dodatkowe wynagrodzenie roczne z (...) w wysokości 5.031,39 zł. To zaświadczenie pozwany organ rentowy potraktował jako dowód na uzyskiwanie przychodu po przyznaniu prawa do świadczenia, a Sąd I instancji błędnie uznał, iż „dodatkowe wynagrodzenie tzw. „13” wypłacane odwołującemu stanowiło przychód określony w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, skutkujący zawieszeniem prawa do świadczeń lub ich wysokości”.. Zważyć bowiem należy, że kwota dodatkowego wynagrodzenia rocznego w wysokości 5031,39 zł wypłacona 7.01.2008 r. należna była za rok 2007, a nie za rok 2008.

Takie działanie organu rentowego należy potraktować jako błąd w rozumieniu art. 133 ust. 1 pkt 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. Nr, 2017, poz. 1383) Zgodnie z jego brzmieniem, w razie ponownego ustalenia przez organ rentowy prawa do świadczeń lub ich wysokości, przyznane lub podwyższone świadczenia wypłaca się, poczynając od miesiąca, w którym powstało prawo do tych świadczeń lub do ich podwyższenia, jednak nie wcześniej niż za okres 3 lat poprzedzających bezpośrednio miesiąc, o którym mowa w pkt 1, jeżeli odmowa lub przyznanie niższych świadczeń były następstwem błędu organu rentowego lub odwoławczego.

Zawarte w art. 133 ust. 1 pkt 2 cyt. ustawy określenie "błąd organu rentowego" obejmuje sytuacje, w których organ rentowy miał podstawy do przyznania świadczenia, lecz z przyczyn leżących po jego stronie tego nie uczynił. Za takie przyczyny można uznać wszelkie zaniedbania tego organu, każdą obiektywną wadliwość decyzji, niezależnie od tego czy jest ona skutkiem zaniedbania, pomyłki, celowego działania organu rentowego, czy też rezultatem niewłaściwych działań pracodawców albo wadliwej techniki legislacyjnej i w konsekwencji niejednoznaczności stanowionych przepisów. Zatem błędem w tym ścisłym rozumieniu może być odmowa przyznania świadczenia lub jego zaniżenie w wydanej decyzji.

W ocenie Sądu Apelacyjnego organ rentowy wydając decyzję z 12.03.2008 r., którą dokonał przeliczenia renty i w wskazał, że wnioskodawca ma prawo do jednego świadczenia wybranego lub korzystniejszego, popełnił błąd albowiem zgodnie z art. 26 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych odwołującemu przysługiwała w zależności od wyboru renta powiększoną o połowę emerytury albo emerytura powiększoną o połowę renty.

W tych okolicznościach odwołującemu przysługuje prawo do wyrównania renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku z chorobą zawodową za okres od 1 czerwca 2012 r. do 31 maja 2015 r., tj. za okres 3 lat poprzedzających bezpośrednio miesiąc, w którym zgłoszono wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy. Odwołujący taki wniosek złożył w 18 czerwca 2015 r. (akta rentowe), o czym Sąd Apelacyjny orzekł w pkt. 1 wyroku na podstawie art. 386 § 1 k.p.c.

Brak podstaw do wypłacenia świadczenia za okres dłuższy niż 3 lata wstecz wobec kategorycznego brzmienia art. 133 ust. 1 pkt 2 ustawy emerytalnej, który stanowi wyjątek od ogólnej zasady wypłaty emerytur i rent, tj. świadczenie przyznane lub podwyższone wypłaca się nie wcześniej niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy lub wydano decyzję z urzędu, (art. 133 ust. 1 pkt 1), albo wskutek wznowienia postępowania albo wskutek wniesienia skargi kasacyjnej (art. 133 ust. 2). Tenże art. 133 ust. 1 pkt 2 stanowi, że jeżeli ponowne ustalenie prawa do świadczeń nastąpiło na skutek błędu organu rentowego lub odwoławczego świadczenie wypłaca się je od miesiąca złożenia pierwotnego wniosku lub wydania decyzji z urzędu, nie dłużej jednak niż za okres 3 lat wstecz, liczonych od daty zgłoszenia wniosku o ponowne rozpoznanie sprawy.

Wobec czego dalej idąca apelacja, tj. w zakresie żądania przyznania prawa do wypłaty pótorakrotnego świadczenia za okres przed dniem 1 czerwca 2012 r. była niezasadna, w związku z czym podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

Zarzut naruszenia przez Sąd I instancji prawa procesowego, tj. art. 118 pk 1- 7 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych jest nieuzasadniony, ponieważ wskazana ustawa skierowana jest do organu rentowego i dla organu rentowego, a nie dla Sądu stanowi podstawy do podejmowania stosownych czynności procesowych. Sąd nie mógł naruszyć wskazanego przepisu ustawy emerytalnej, ponieważ nie orzeka na podstawie tej ustawy.

Rozstrzygając o kosztach procesu w pkt. 3 wyroku Sąd Apelacyjny na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. i art. 108 § 1 oraz § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U.2015.1800. ze zm.) zasądził od pozwanego na rzecz odwołującego 270 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

del. SSO Renata Pohl

SSA Marta Sawińska

SSA Jolanta Cierpiał