Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 marca 2024 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Roman Walewski

Protokolant: Alicja Karkut

po rozpoznaniu w dniu 6 marca 2024 r. w Poznaniu na posiedzeniu niejawnym

sprawy J. J.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P.

o świadczenie postojowe

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P.

od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 5 listopada 2021 r. sygn. akt VII U 585/21

oddala apelację.

Roman Walewski

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P. decyzją z dnia 25 stycznia 2021 r. odmówił odwołującej J. J. prawa do dodatkowego świadczenia postojowego, uzasadniając to tym, że wpisany w rejestrach kod działalności gospodarczej odwołującej jest kodem innym niż ten, który przewiduje ustawa o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...).

Odwołująca J. J. zaskarżyła w postępowaniu sądowym przedmiotową decyzję. Odwołująca, zaskarżając tę decyzję, wniosła o jej zmianę i przyznanie prawa do dodatkowego świadczenia postojowego.

Sąd Okręgowy VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w P. wyrokiem z dnia
5 listopada 2021 r. (sygn. akt VII U 585/21) zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał odwołującej J. J. prawo do dodatkowego świadczenia postojowego.

Podstawą rozstrzygnięcia wyroku sądu I instancji były następujące ustalenia i rozważania.

Odwołująca J. J., z domu B., od 2011 r. prowadzi działalność gospodarczą polegającą na sprzedaży detalicznej odzieży, w szczególności była to sprzedaż rajstop i skarpet w centrum handlowym (...), którą to działalność odwołująca prowadziła od września 2011 r. Była to działalność zlokalizowana w stoisku znajdującym się pomiędzy sklepami tego centrum handlowego.

Jak wynika z zaświadczenia Głównego Urzędu Statystycznego dotyczącego numeru identyfikacyjnego REGON, odwołująca jako swoją działalność dominującą wskazała sprzedaż detaliczną odzieży prowadzoną w wyspecjalizowanych sklepach, czyli działalność prowadzoną pod kodem 47.71Z.

Co istotne, odwołująca nigdy nie zmieniała tego zapisu i nigdy nie prowadziła żadnej innej działalności gospodarczej, w szczególności nie zajmowała się sprzedażą gazet, co błędnie zostało w rejestrach później ujawnione.

Istotne w tej sprawie jest to, że do 2014 r. zaświadczenia o przedmiocie działalności były prowadzone w systemie papierowym, zaś później ten system został przekształcony w system elektroniczny, który przejmował dane z dotychczasowych dokumentów.

W toku takiego przekazywania danych ,w sposób błędny zostało do Centralnej Ewidencji
i (...) o Działalności Gospodarczej wpisane , że odwołująca zasadniczo zajmuje się sprzedażą gazet, czyli działalnością o nr. 47.62.Z, co było informacją nieprawdziwą.

Odwołująca nie miała świadomości takiej zmiany i nigdy nie interesowała się bliżej tym, które dane zostały zamieszczone w ewidencji, będąc przekonaną, że dane te nie zostały zmienione.

O tym, że bez wiedzy odwołującej dane te zostały zmienione, można się dowiedzieć z pisma kierowanego do odwołującej z datą 13 kwietnia 2021 r. z Urzędu Statystycznego. W piśmie wprost mowa jest o omyłce wynikającej z tego, że system elektroniczny jako działalność dominującą, przeważającą wskazywał tę działalność, która była umieszczona na pierwszym miejscu.

Aby usunąć wszystkie wątpliwości w tym zakresie, Sąd Okręgowy przeprowadził dowód
z zeznań Z. S., która w tym postępowaniu została przesłuchana w charakterze świadka, w pełni potwierdzając te okoliczności.

Co więcej, świadek wskazała, że nie jest to jedyna sytuacja tego rodzaju, ponieważ bardzo wiele osób doświadczało takich przeinaczeń niewynikających z ich winy.

Sąd Okręgowy podkreślał, że ma świadomość tego, iż przedsiębiorcy - zajmując się codzienną działalnością - nie zawsze interesowali się tym, co jest wpisane w dokumentacji, będąc przekonanym, że tak jak zostało to na początku wskazane, tak funkcjonuje to nadal.

Na podstawie tak ustalonego stanu faktycznego sąd I instancji wydał zaskarżony wyrok uznając odwołanie za zasadne.

Biorąc pod uwagę charakter zgłoszonych roszczeń, Sąd Okręgowy rozpoznał sprawę na gruncie ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych.

W ustawie tej, w art. 15zs (2) ust. 7 i art. 15zv wskazano, jakie przesłanki muszą być spełnione, aby uzyskać prawo do dodatkowego świadczenia postojowego.

W ocenie Sądu Okręgowego wszystkie te przesłanki i warunki odwołująca spełniła, a zatem powinna mieć prawo do takiego dodatkowego świadczenia.

Sąd Okręgowy wskazał, że biorąc pod uwagę powszechnie wiadomą sytuację, która miała miejsce jesienią 2020 r., nie można kwestionować twierdzenia odwołującej, że jej przychody były co najmniej 40% niższe w listopadzie lub październiku 2020 w stosunku do odpowiedniej sytuacji
w październiku lub listopadzie 2019 r.

Zdaniem sądu I instancji jest to okoliczność niekwestionowana przez organ rentowy w tym postępowaniu. A zatem szczególnego znaczenia nabiera to, jaka działalność była wpisana
w rejestrach, albowiem w tym zakresie, biorąc pod uwagę brzmienie art. 15 ust. 8 tejże ustawy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych jest obowiązany brać pod rozwagę to, co jest wpisane w rejestrach.

Sąd Okręgowy zauważył, że na dzień 30 września 2020 r. odwołująca miała tam wpisaną działalność: sprzedaż gazet, czyli oznaczoną kodem 47.62.Z, co teoretycznie wykluczało ją spośród grona osób, które powinny otrzymać wsparcie Państwa.

Tym niemniej sąd I instancji wziął pod uwagę to, dlaczego taki kod został wpisany, o czym była mowa już wcześniej. Sąd Okręgowy zwrócił także uwagę na art. 16 ustawy z 6 marca 2018 r.
o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej zawierający zapis, że domniemywa się, iż dane wpisane do tejże ewidencji są prawdziwe.

Osoba fizyczna wpisana do (...) ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną zgłoszeniem do (...) nieprawdziwych danych, jeżeli podlegały obowiązkowi wpisu na jej wniosek, a także niezgłoszeniem danych podlegających obowiązkowemu wpisowi, chyba że szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą osoba wpisana do (...) nie ponosi odpowiedzialności.

W ocenie Sądu Okręgowego ten zapis znajduje zastosowanie w sytuacji odwołującej. Wskutek działań osób trzecich, a w szczególności przesyłu danych, o którym była mowa wcześniej, wbrew ewidentnym intencjom odwołującej, a w szczególności - wbrew rzeczywistemu stanowi faktycznemu, została bez winy i poza wiedzą odwołującej wpisana, jako przeważająca, inna działalność gospodarcza niż ta, którą odwołująca faktycznie wykonywała.

W ocenie sądu I instancji byłoby rzeczą niesprawiedliwą, gdyby skutkami tych błędów i przeinaczeń obciążać osobę, która prowadzi działalność gospodarczą. Sąd Okręgowy brał pod uwagę również intencję ustawodawcy, która polegała na tym, że pewne działy gospodarki winny być w jego ocenie wspomożone w związku z trudną sytuacją wywołaną kryzysem pandemicznym.

Wśród takiej działalności przewidzianej do pomocy była sprzedaż detaliczna odzieży prowadzona w wyspecjalizowanych sklepach, a właśnie taką działalność odwołująca prowadziła.

Mając powyższe na uwadze, sąd I instancji doszedł do przekonania, na podstawie przedstawionego wyżej stanu faktycznego oraz przywołanych przepisów prawa, że decyzja, która została zaskarżona w tej sprawie, datowana na 25 stycznia 2021, nie jest prawidłowa i winna być zmieniona, a odwołująca ma prawo do dodatkowego świadczenia postojowego. Sąd Okręgowy zaznaczył, że wcześniej takie świadczenia odwołująca również otrzymywała. Odwołanie odwołującej J. J. okazało się uzasadnione i jako takie, na mocy art. 477(14) § 2 k.p.c., zostało uwzględnione, skutkując zmianą zaskarżonej decyzji i przyznaniem odwołującej prawa do dodatkowego świadczenia postojowego.

Apelację od tego wyroku, zaskarżając go w całości, wniósł pozwany organ rentowy, który zarzucił naruszenie przepisów prawa materialnego - art. 15 zs (2) ust. 1 i ust. 8 ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem
i zwalczaniem COVID - 19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. poz. 1842 z późn.. zm.; dalej: ustawa COVID - 19) poprzez błędną ich wykładnię
i w konsekwencji uznanie, że J. J. jest uprawniona do jednorazowego dodatkowego świadczenia postojowego, gdyż faktycznie prowadziła działalność gospodarczą uprawniającą do tęgo świadczenia (kod (...) 47.71.Z) mimo, że figurujące oznaczenie prowadzonej działalności gospodarczej według Polskiej Klasyfikacji Działalności ( (...)) 2007 w rejestrze REGON w brzmieniu na 30 września 2020 r. nie uprawniało do tego świadczenia (widniał tam kod (...) 47.62.Z).

Wobec powyższego, skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu w całości i oddalenie odwołania od decyzji organu rentowego z 25 stycznia 2021 r..

Odwołująca nie złożyła odpowiedzi na apelację.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja okazała się bezzasadna i jako taka podlegała oddaleniu.

W ocenie Sądu Apelacyjnego Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń i wydał trafne, odpowiadające prawu rozstrzygnięcie. W szczególności, w ocenie Sądu Apelacyjnego, sąd I instancji przeprowadził wystarczające postępowanie dowodowe, a zebrany w sprawie materiał poddał właściwej ocenie, zachowując granice swobodnej oceny dowodów przewidzianej przez art. 233 § 1 k.p.c. Na tej podstawie Sąd Okręgowy poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne, które tutejszy sąd w pełni podziela i przyjmuje za własne.

W przedmiotowej sprawie wyjaśnienia wymagało w szczególności rozumienie normy zawartej w art. 15 zs ² ust. 1 i 8 ustawy z dnia 2 marca 2020r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U.2020.1842.ze zm.) ustanawiającej wymóg legitymowania się przeważającym określonym w ustawie kodem (...) na dzień 30 września 2020 r.

Sąd Apelacyjny przyjmuje, że wykładnia językowa analizowanego przepisu jest niewystarczająca do dokonania prawidłowej oceny spełnienia warunku w zakresie oznaczenia prowadzonej działalności według Polskiej Klasyfikacji Działalności ( (...)) 2007, a tym samym i oceny wystąpienia w tej sprawie spornej pomiędzy stronami przesłanki do przyznania odwołującej ponownego świadczenia postojowego.

Sąd Apelacyjny podziela przy tym pogląd prezentowany w orzecznictwie głównie sądów administracyjnych (zob. wyrok WSA w Olsztynie z 26 maja 2021, I SA/O. 259/21; por. wyrok WSA w Szczecinie z 10 czerwca 2021, I SA/Sz 290/21; dostępne w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych), że zawarte w ustawie COVID-19 sformułowanie „prowadzona działalność oznaczona według Polskiej Klasyfikacji Działalności ( (...)) 2007, jako rodzaj przeważającej działalności” odnosi się do faktycznie prowadzonej przez płatnika działalności gospodarczej.

Inne rozumienie tego pojęcia mogłoby spowodować, że przedmiotową pomoc w postaci ponownego świadczenia postojowego otrzymałby przedsiębiorca, który posiada w (...) kod wymagany ww. przepisem mimo, że faktycznie nie prowadzi takiej działalności gospodarczej,
a zatem pomoc publiczną otrzymałaby osoba nieuprawniona, lecz spełniająca formalnie przesłanki do jej uzyskania.

Nie budzi przy tym wątpliwości Sądu Apelacyjnego, że rejestr podmiotów REGON prowadzony jest dla potrzeb statystyki publicznej, której celem jest zapewnienie rzetelnego, obiektywnego i systematycznego informowania społeczeństwa, organów państwa i administracji publicznej oraz podmiotów gospodarki narodowej o sytuacji ekonomicznej, demograficznej, społecznej oraz środowiska naturalnego (art. 3 ustawy z 29 czerwca 1995 r. o statystyce publicznej - Dz.U. z 2020 r. poz. 443).

Podanie do rejestru danych niezgodnych z rzeczywistością albo ich niezaktualizowanie, nie pociąga za sobą zakazu prowadzenia działalności innej, niż objętej kodami (...) wpisanymi
w rejestrze podmiotów REGON.

Rejestr ma charakter formalny i bazuje na oświadczeniach wiedzy podmiotów obowiązanych do przekazywania danych, które nie podlegają merytorycznej weryfikacji. Nie tworzy stanu prawnego, także w obszarze działalności gospodarczej.

Jak natomiast wyjaśnił Sąd Najwyższy, m.in. w wyrokach z 7 stycznia 2013 r. II UK 142/12 i 23 listopada 2016 II UK 402/15, oświadczenia wiedzy mają charakter faktów, dlatego mogą być kwestionowane, ponieważ stan nimi stwierdzony jako fakt podlega ocenie w kategoriach prawdy lub fałszu. W świetle powyższego należy uznać, że pomoc, o jakiej mowa we wskazanym wyżej przepisie, nie powinna trafiać do podmiotów, które nie prowadzą działalności określonych w tych przepisach jako przeważająca.

Nie można jej przyznawać z pominięciem podmiotów, które pomimo braku zgłoszenia organowi statystyki publicznej, jako przeważającego rodzaju działalności - tej wymaganej, rzeczywiście taki rodzaj działalności w analizowanym czasie prowadziły.

Takie formalne ograniczenie wynikające z wpisu w rejestrze (...) nie spełniłoby konstytucyjnego wymogu proporcjonalności odnośnie celu, jaki zamierzano osiągnąć omawianą regulacją ulgową. Poprzestanie na formalnej treści wpisu w tym rejestrze (według stanu na
30 września 2020) wykluczałoby przyznanie pomocy tym, do których została ona skierowana.

W przekonaniu Sądu Apelacyjnego jednoznacznym zamiarem ustawodawcy,
we wprowadzeniu ww. regulacji prawnych, było przyznanie finansowej pomocy publicznej dla osób prowadzących działalność gospodarczą, w tym w szczególności dla osób działających w branżach najbardziej poszkodowanych na skutek epidemii. Jedną z takich branż jest ta oznaczona kodem (...) 47.71.Z – sprzedaż detaliczna odzieży prowadzoną w wyspecjalizowanych sklepach.

Wprowadzane przez ustawodawcę ograniczenia w prowadzeniu działalności gospodarczej, bez względu na formę, w jakiej to następowało, także w związku z przeciwdziałaniem (...)19, powinny wiązać się z rozwiązaniami mającymi udzielać wymiernego i realnego wsparcia tym, którzy określonymi ograniczeniami są/byli bezpośrednio obejmowani, a przez to doznali faktycznego, a nie tylko formalnego, ograniczenia konstytucyjnego prawa swobody prowadzenia działalności gospodarczej (art. 22 Konstytucji RP) i możliwości zarobkowania.

Określenie formy wsparcia należy do ustawodawcy, a udzielenie ulgi w realizacji fiskalnych obowiązków publicznoprawnych jest jedną z nich. Takie wsparcie przedsiębiorców stanowi realizację zasady sprawiedliwości społecznej, zwłaszcza że ustawodawca zdecydował się na wprowadzenie rozwiązania prawnego, odnośnie którego nikt nie miał możliwości wcześniejszego przygotowania się na spełnienie jego warunków, choćby poprzez aktualizację danych.

Dlatego też, w ocenie Sądu Apelacyjnego, wnioskujący podmiot gospodarczy może ustawowe przesłanki wykazać wszelkimi środkami dowodowymi, w tym podważając formalne znaczenie klasyfikacji przeważającej działalności gospodarczej uwidocznionej w rejestrze. W takim ujęciu organ rentowy niewłaściwie ustalił stan faktyczny sprawy i bezpodstawnie przyjął, że przeważającym kodem (...) działalności odwołującej na dzień 30.09.2020r. był kod (...) 47.62.Z
a nie kod (...) 47.71.Z, podczas gdy wyniki postępowania dowodowego przed Sądem Okręgowym jednoznacznie potwierdziły, że w spornym okresie przeważającym przedmiotem prowadzonej przez ubezpieczoną działalności była działalność związana ze sprzedażą detaliczną odzieży prowadzoną w wyspecjalizowanych sklepach (...).71.Z .

W tym miejscu należy także wskazać, że dane pozyskiwane przez ZUS w trybie określonym w ustawie mają charakter urzędowy w rozumieniu art. 76 § 1 k.p.a. (art. 43 ustawy z 29 czerwca 1995 r. o statystyce publicznej) i są dla organu wiążące, lecz przepisy ustawy (...)19, czy aktów wykonawczych, nie wyłączyły stosowania art. 76 § 3 k.p.a., co nie zostało przez organ dostrzeżone.

Oznacza to, że przedsiębiorca prowadzący rzeczywistą działalność gospodarczą, odpowiadającą treści kodów (...) wymienionych w przedmiotowej ustawie, może przeprowadzić dowód przeciwko treści dokumentu urzędowego. Obalenie domniemania polegać będzie na wykazaniu, że rzeczywisty stan faktyczny jest inny, niż wynikający z danych pozyskanych przez organ z rejestru podmiotów REGON (por. wyrok WSA w Rzeszowie z 17 czerwca 2021 r. I SA/R. 334/21).

Ocena, czy działalność gospodarcza określonego rodzaju jest rzeczywiście wykonywana i w jakich rozmiarach, należy do sfery ustaleń faktycznych. Nie zależy od wpisu do rejestru, choć wpis taki potraktowany został przez ustawodawcę jako domniemanie prawne, mające na celu uproszczenie postępowania ulgowego, a w sprawie odwołujący skutecznie prawnie obalili to domniemanie.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego, trafnie sąd I instancji zauważa przede wszystkim, że w cytowanej regulacji nacisk położono nie na to, aby na wskazany na określony dzień w rejestrze był określony kod, lecz na to, że na dany dzień (tu 30.09.2020r.) musi być prowadzona określona działalność. Tak więc to rodzaj rzeczywiście prowadzonej działalności a nie wyłącznie zapis w rejestrze, decyduje o prawie do świadczenia,.

Interpretacja, jakiej chce skarżący, prowadziłaby do absurdalnych wniosków, że niezależnie od rzeczywistego rodzaju wiodącej działalności, decydujący byłby zapis w rejestrze, który tak naprawdę ma jedynie pomocniczy, statystyczny charakter. Taka interpretacja jest nie do przyjęcia.

Reasumując, w wyniku kontroli instancyjnej orzeczenia, Sąd Apelacyjny uznał, że zaskarżony wyrok odpowiada prawu, a apelacja pozwanego, jako bezzasadna, na podstawie art. 385 k.p.c., podlega oddaleniu.

Roman Walewski