Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 stycznia 2021 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Dorota Goss-Kokot

Sędziowie: Renata Pohl

(del.) Roman Walewski

Protokolant: Emilia Wielgus

po rozpoznaniu w dniu 20 stycznia 2021 r. w Poznaniu

sprawy B. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K.

o należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne

na skutek apelacji B. M.

od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 22 października 2019 r. sygn. akt VII U 459/18

1.  oddala apelację;

2.  nie obciąża B. M. kosztami zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym.

Roman Walewski

Dorota Goss-Kokot

Renata Pohl

UZASADNIENIE

Decyzją z 10.05.2017 r. (znak: (...)) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. stwierdził, że B. M. jest dłużnikiem ZUS z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne i Fundusz Pracy, przy czym jej zadłużenie wraz z należnymi odsetkami za zwłokę naliczonymi na dzień wydania decyzji wynosi 13514,17 zł, w tym:

1.  z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne za okres od 05/2005 r. do 02/2015 r. w kwocie 4252,92 zł i z tytułu odsetek za zwłokę w kwocie 5092 zł,

2.  z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne za okres od 05/2005 r. do 02/2015 r. w kwocie 1816,62 zł i z tytułu odsetek za zwłokę w kwocie 1715 zł,

3.  z tytułu składek na Fundusz Pracy za okres od 05/2005 r. do 12/ 2005 r. w kwocie 278,63 zł i z tytułu odsetek za zwłokę w kwocie 359 zł.

W uzasadnienie decyzji ZUS wskazał, że B. M. (płatnik składek) nie dopełniła obowiązku uiszczenia należnych składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne i Fundusz Pracy z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności. Z załączonego do decyzji szczegółowego zestawienia należności wynika, że ww. zaległości przypadają za okresy od 05/2005 r. do 12/2005 r. (ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy) i od 01/2015 r. do 02/2015 r. (ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne).

Odwołanie od powyższej decyzji w ustawowym terminie i trybie wniosła B. M. podnosząc zarzut przedawnienia należności za okres od 05/2005 r. do 12/2005 r. oraz wnosząc o umorzenie tych należności z uwagi na brak możliwości zapłaty.

Odwołująca wskazała, że na pewno zapłaciła składki za 01/2015 r. i 02/2015 r., a co do pozostałych składek, nie jest w stanie wykazać, czy je zapłaciła. Ponadto, odwołująca podniosła, że zapłaciła nienależne składki na Fundusz Pracy za okres od 04/2013 r. do 03/2015 r., które powinny zostać zaksięgowane na poczet ewentualnego zadłużenia, czego ZUS nie uczynił.

Wyrokiem z 22.10.2019 r. Sąd Okręgowy w Poznaniu oddalił odwołanie B. M. oraz odstąpił od obciążania odwołującej kosztami procesu.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

B. M. urodziła się (...) Najpóźniej od 01.01.1999 r. odwołująca prowadziła pozarolniczą działalność pod numerem NIP (...).

Odwołująca nie opłaciła za siebie jako za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność należnych składek:

- na ubezpieczenia społeczne za okresy od 05/2005 r. do 12/2005 r. w kwocie 3917,98 zł i od 01/2015 r. do 02/2015 r. w kwocie 334,94 zł (łącznie 4252,92 zł),

- na ubezpieczenie zdrowotne za okresy od 05/2005 r. do 12/2005 r. w kwocie 1257,80 zł i od 01/2015 r. do 02/2015 r. w kwocie 558,82 zł (łącznie 1816,62 zł),

- na Fundusz Pracy za okres od 05/2005 r. do 12/2005 r. w kwocie 278,63 zł.

W dniu 28.02.2013 r. odwołująca złożyła wniosek o umorzenie nieopłaconych należności składkowych za okres od 01.01.1999 r. do 31.12.2005 r. na podstawie ustawy z 09.11.2012 r. o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność. Po rozpoznaniu wniosku, decyzją z 30.09.2014 r. organ rentowy określił, że według stanu na 28.02.2013 r. umorzeniu będą podlegały należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, na ubezpieczenie zdrowotne i na Fundusz Pracy za okresy od 04/2004 r. do 12/2005 r. i wcześniejsze, pod warunkiem spłaty należności niepodlegających umorzeniu w terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się tej decyzji. W związku z niespłaceniem przez odwołującą należności niepodlegających umorzeniu w ww. terminie, decyzją z 20.01.2016 r. ZUS odmówił odwołującej umorzenia należności składkowych objętych decyzją z 30.09.2014 r. na podstawie ustawy z 09.11.2012 r. o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność. Odpis decyzji z 20.01.2016 r. został doręczony odwołującej w trybie podwójnego awizo w dniu 11.02.2016 r. Decyzja nie została zaskarżona i stała się prawomocna w dniu 12.03.2016 r.

W dniu 10.05.2017 r. ZUS wydał zaskarżoną decyzję.

Na dzień 10.05.2017 r. odwołująca posiadała zadłużenie:

1.  z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne za okresy od 05/2005 r. do 12/2005 r. i od 01/2015 r. do 02/2015 r. w łącznej kwocie 4252,92 zł i z tytułu odsetek za zwłokę w kwocie 5092 zł,

2.  z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne za okresy od 05/2005 r. do 12/2005 r. i od 01/2015 r. do 02/2015 r. w łącznej kwocie 1816,62 zł i z tytułu odsetek za zwłokę w kwocie 1715 zł,

3.  z tytułu składek na Fundusz Pracy za okres od 05/2005 r. do 12/2005 r. w kwocie 278,63 zł i z tytułu odsetek za zwłokę w kwocie 359 zł.

Odwołująca zajmuje się chorą matką, wymagającą stałej opieki oraz chorą córką. Nie posiada znacznego majątku, jest zadłużona, a jej zarobki wynoszą około 1600 zł netto miesięcznie.

Na podstawie tak ustalonego stanu faktycznego Sąd I instancji wydał zaskarżony wyrok, w którym oddalił odwołanie B. M. oraz odstąpił od obciążania jej kosztami procesu.

Po przeprowadzeniu postępowania dowodowego Sąd I instancji uznał za prawidłową decyzję ZUS z 10.05.2017 r. (znak: (...)), w której organ rentowy określił wysokość zadłużenia odwołującej z tytułu nieopłaconych za siebie jako osobę prowadzącą pozarolniczą działalność składek na ubezpieczenia społeczne, na ubezpieczenie zdrowotne i na Fundusz Pracy za okresy (jak wynika ze szczegółowego zestawienia należności załączonego do decyzji) od 05/2005 r. do 12/2005 r. oraz od 01/2015 do 02/2015 r.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy wyrokiem z 22.10.2019 r. oddalił odwołanie B. M..

Apelację od powyższego wyroku wywiodła odwołująca B. M. zaskarżając go w części ( w zakresie nieuwzględnienia przedawnienia należności składkowych za okres od maja 2005 r. do grudnia 2005r.) i zarzucając mu naruszenie przepisów prawa procesowego tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie ustaleń i ocen przedstawionych dowodów w sposób dowolny, bez wszechstronnego i merytorycznego rozważenia całokształtu zebranego w sprawie materiału dowodowego. Odwołująca zarzuciła również, że Sąd I instancji błędnie nie uwzględnił podniesionego przez nią zarzutu przedawnienia należności składkowych za okres od maja 2005 r. do grudnia 2005r.

Apelująca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i poprzedzającej go decyzji ZUS poprzez uwzględnienia przedawnienia należności składkowych za okres od 05/2005 r. do 12/2005r.

Organ rentowy złożył odpowiedź na apelację odwołującej, w której wniósł o oddalenie apelacji odwołującej w całości oraz o zasądzenie na rzecz organu rentowego kosztów procesu według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Wniesioną przez odwołującą apelację uznać należy za bezzasadną.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że Sąd Apelacyjny podziela ustalenia faktyczne i ocenę prawną Sądu I instancji. Apelacja zarzucając Sądowi I instancji sprzeczność istotnych ustaleń Sądu ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym stanowi jedynie bezzasadną polemikę z prawidłowymi ustaleniami tego sądu. Sąd Apelacyjny, analizując sprawę w nawiązaniu do stanowiska prawnego przyjętego w apelacji zauważa, że treść apelacji de facto sprowadza się do jednego zarzutu, mianowicie przedawnienia roszczenia za okres od 05/2005 r. do 12/2005r., który to zarzut nie został poparty jakimkolwiek uzasadnieniem prawnym, jakkolwiek został już zgłoszony w postępowaniu przed Sądem I instancji i szczegółowo omówiony przez ten sąd w uzasadnieniu.

Sąd Apelacyjny wskazuje, że przedmiotem sporu przed Sądem I instancji było to, czy na dzień wydania zaskarżonej decyzji odwołująca posiadała zaległości składkowe w kwotach, za okresy i na fundusze wskazane w decyzji.

Przypomnieć należy również, że w zaskarżonej decyzji organ rentowy określił wysokość zadłużenia odwołującej z tytułu nieopłaconych za siebie jako za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność składek na ubezpieczenia społeczne, na ubezpieczenie zdrowotne i na Fundusz Pracy za okresy (jak wynika ze szczegółowego zestawienia należności załączonego do decyzji) od 05/2005 r. do 12/2005 r. oraz od 01/2015 r. do 02/2015 r. Z kolei warunkiem powstania obowiązku opłacania składek jest rzeczywiste prowadzenie pozarolniczej działalności i podleganie z tego tytułu ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu. W ocenie Sądu Apelacyjnego, warunek ten został spełniony.

Przypomnieć należy, że odwołująca w apelacja zaskarżyła wyłącznie należności składkowe za okres od maja 2005 r. do grudnia 2005r. – wskazując, że doszło do przedawnienia i tylko w tym zakresie podlegał kontroli wyrok Sądu I instancji.

Sąd Apelacyjny zaznacza, że jak wynika z materiału dowodowego zgromadzonego w aktach sprawy - w odwołaniu od decyzji odwołująca nie kwestionowała faktu prowadzenia pozarolniczej działalności i obowiązku opłacenia składek. Z kolei we wniosku z 28.02.2013 r. o umorzenie należności składkowych w trybie ustawy z 09.11.2012 r. o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność odwołująca wskazała, iż domaga się umorzenia zaległości składkowych za okres od 01.01.1999 r. do 31.12.2005 r. tym samym uznać należało, że przyznała, że w 2005 r. prowadziła działalność gospodarczą. Co do okresu od stycznia 2015 r. do lutego 2015 r., to odwołująca nie kwestionowała faktu prowadzenia wówczas pozarolniczej działalności i ostatecznie uznała żądanie zapłaty składek za ten okres (nie zaskarżyła również tego okresu w apelacji).

Wbrew twierdzeniom zawartym w apelacji Sąd I instancji dysponował wystarczającym materiałem dowodowym, aby wydać wyrok w niniejszej sprawie. Nie zasługują na uwzględnienie twierdzenia odwołującej, że ZUS oraz Sąd I instancji nie byli w posiadania wniosku odwołującej z 28.02.2013 r. o umorzeniu należności składkowych, gdyż w ocenie odwołującej takiego wniosku nigdy nie składała. W tym miejscu Sąd Apelacyjny zaznacza, że ze stanowiskiem odwołującej w ww. zakresie nie sposób się zgodzić, gdyż w aktach sprawy abolicyjnej (o umorzenie należności składkowych) przedłożonych przez ZUS znajduje się wniosek odwołującej B. M. o umorzenie należności składkowych za okres od 01.01.1999 r. do 31.12.2005 r. – wniosek ten złożony został w dniu 28.02.2013 r.

Mając na uwadze powyższe, nie ulega zatem wątpliwości, że odwołująca w dniu 28.02.2013 r. korzystając z zapisów ustawy z 09.11.2012r. o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą (DZ.U. z 2012r., poz. 1551) zwróciła się o umorzenie należności za 01.01.1999 r. do 31.12.2005r. To właśnie ta czynność prawna wprost przełożyła się na możliwość dochodzenia przez organ nieuiszczonych należności składkowych za sporny okres (05/2005 -12/2005).

Nie zasługiwał na uwzględnienie zarzut odwołującej dot. przedawnienie należności składkowych za okres od 05/2005 r. do 12/2005 r. W tym zakresie Sąd Apelacyjny podziela w całości ustalenia faktyczne i rozważania prawne Sądu Okręgowego, który w uzasadnieniu w sposób bardzo szczegółowy odniósł się do tego zarzutu.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, treść apelacji prowadzi do wniosku, że zaskarżenie wyroku zostało wywiedzione i było podtrzymane w całkowitym oderwaniu od stanowiska prawnego Sądu Okręgowego. Tymczasem Sąd ten w treści uzasadnienia przekonująco wyjaśnił, wskazując na właściwe przepisy prawa, dlaczego w sprawie nie doszło do przedawnienia należności składkowych, mimo że organ dochodzi ich zapłaty za okres od maja 2005 r.

W myśl art. 24 ust. 4 ustawy z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, należności z tytułu składek ulegają przedawnieniu po upływie 5 lat, licząc od dnia, w którym stały się wymagalne, z zastrzeżeniem ust. 5-6. Termin przedawnienia winien być liczony od dnia 01.01.2012 r., chyba że wcześniej upłynie 10-letni termin przedawnienia, obowiązujący przed tą datą. Skrócenie okresu przedawnienia należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne z 10 do 5 lat nastąpiło na mocy ustawy z 16.09.2011 r. o redukcji niektórych obowiązków obywateli i przedsiębiorców. W myśl art. 27 ust. 1 i 3 tej ustawy do przedawnienia należności z tytułu składek, o którym mowa w art. 24 ust. 4 ustawy systemowej, którego bieg rozpoczął się przed dniem 01.01.2012 r., stosuje się przepisy w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, z tym że bieg przedawnienia rozpoczyna się od 01.01.2012 r. Jeżeli jednak przedawnienie rozpoczęte przed dniem 01.01.2012 r. nastąpiłoby zgodnie z przepisami dotychczasowymi wcześniej, przedawnienie następuje z upływem tego wcześniejszego terminu. Zgodnie z ww. regułami ogólnymi – sporne należności składkowe za okres od 05/2005 r. do 12/2005 r. uległyby przedawnieniu w miesiącach od 06/2015 r. do 01/2016.

W przypadku odwołującej B. M., wskutek jej inicjatywy abolicyjnej doszło jednak do zawieszenie biegu przedawnienia należności w trakcie trwania postępowania tzw. „abolicyjnego", co oznacza, że w trakcie postępowania abolicyjnego nie biegł termin przedawnienia, a jego dalszy bieg nastąpił po zakończeniu postępowania abolicyjnego. Powyższe wprost wynika z art. 1 ust. 15 ustawy z 09.11.2012r. o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność (Dz. U. z 2012 r., poz. 1551), który stanowi, że bieg terminu przedawnienia należności, o których mowa w ust. 1, 6, 10 i 12, ulega zawieszeniu na okres od dnia złożenia wniosku o umorzenie do dnia uprawomocnienia się decyzji, o której mowa w ust. 13, czyli końcowej decyzji w przedmiocie umorzenia bądź odmowy umorzenia należności z tytułu składek. Postępowanie abolicyjne wszczęto na wniosek z 28.02.2013r.

Z niniejszej sprawie decyzję o umorzeniu należności wydano w dniu 20.01.2016 r. i nie została ona zaskarżona przez odwołującą, a zatem uprawomocniła się w dniu 12.03.2016 r. (30 dni po doręczeniu). Tym samym, w okresie od 28.02.2013 r. (dnia złożenia wniosku o umorzenie składek) do 12.03.2016 r. (dnia uprawomocnienia się decyzji) bieg terminu przedawnienia spornych należności za okres od 05/2005 r. do 12/2005r. był zawieszony, wskutek czego na dzień wydania zaskarżonej w niniejszej sprawie decyzji należności te nie były przedawnione. Sąd I instancji słusznie stwierdził, że najwcześniejsza z nich, za 05/2005 r., stała się wymagalna w dniu 11.06.2005 r. Od tej daty do 27.02.2013 r., tj. do dnia poprzedzającego dzień złożenia wniosku o abolicję, upłynęło 7 lat, 8 miesięcy i 18 dni. Od 13.03.2016 r. (dzień po uprawomocnieniu się decyzji z 20.01.2016 r.) do 10.05.2017 r. (data wydania zaskarżonej decyzji) upłynął zaś jedynie 1 rok, 1 miesiąc i 29 dni. Łącznie według stanu na dzień 10.05.2017 r. upłynęło zatem mniej niż 10 lat, czyli do przedawnienia należności za 05/2005 r. na dzień wydania zaskarżonej decyzji nie doszło. Tym bardziej nie doszło do przedawnienia należności za okres od 06/2005 r. do 12/2005 r., gdyż te stały się wymagalne później niż należność za 05/2005 r.

Reasumując Sąd Apelacyjny zaznacza, że Sąd I instancji - wbrew zarzutom apelującej - przeprowadził w sposób prawidłowy postępowanie dowodowe w niniejszej sprawie, a zgromadzone dowody ocenił swobodnie, z zachowaniem zasady wyrażonej w art. 233 § 1 k.p.c.

W konsekwencji przedstawionej oceny prawnej, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację odwołującej.

Na podstawie art. 102 k.p.c. mając na uwadze szczególną sytuację rodzinną i finansową odwołującej B. M. (odwołująca nie posiada znacznego majątku, zajmuje się schorowaną matką i córką, jest obciążana długami oraz jej dochody są niewielkie) Sąd postanowił nie obciążać jej kosztami postępowania Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Roman Walewski Dorota Goss-Kokot Renata Pohl