Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 marca 2023 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Sylwia Dembska

Protokolant: Nina Bekalarek-Bruź

po rozpoznaniu w dniu 3 marca 2023 r. w P. na posiedzeniu niejawnym

sprawy J. J.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P.

przy udziale płatnika składek: (...) sp. k. w P.

o podstawę wymiaru składek

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P.

od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 23 lipca 2021 r. sygn. akt VII U 657/19

1.  Oddala apelację.

2.  Zasądza od pozwanego na rzecz odwołującej kwotę 675,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

sędzia Sylwia Dembska

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 14 lutego 2019 r., nr (...), na podstawie przepisów art. 83 ust. 1 pkt 3, art. 18 ust. 1 i 2, art. 20 ust. 1, art. 41 ust. 13 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2017 r. poz. 1778 z późn. zm.), art. 58 § 2 i 3 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 2017 r. poz. 459), art. 81 ust. 1, 5 i 6 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej, finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2017 r., poz. 1938 ze zm.) Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P. stwierdził, że podstawa wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia J. J. z tytułu pozostawania w stosunku pracy w (...) sp. k. wynosi:

Okres	Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia (zł)
	emerytalne i rentowe	chorobowe	wypadkowe	zdrowotne
07/2018	0,00	0,00	0,00	0,00
08/2018	2.100,00	2.100,00	2.100,00	1.812,09
09/2018	2.100,00	2.100,00	2.100,00	1.812,09
10/2018	0,00	0,00	0,00	1.812,09
11/2018	0,00	0,00	0,00	181,20

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że złożenie przez J. J. wniosku o zasiłek chorobowy po krótkim okresie od zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych, zainicjowało wszczęcie postępowania mającego na celu ustalenie, czy między stronami faktycznie został nawiązany stosunek pracy. W wyniku zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, w tym dokumentów z akt osobowych J. J., zeznań świadków i płatnika składek, organ rentowy finalnie nie zakwestionował samego świadczenia pracy przez J. J. na rzecz pracodawcy w oparciu o umowę o pracę, zawartą w dniu 1 lipca 2018 r. Organ rentowy w wątpliwość poddał natomiast wysokość ustalonego między stronami wynagrodzenia zasadniczego w kwocie 5.501,59 zł na stanowisku kierownika sali uznając, że w świetle wykazanego przez ubezpieczoną i płatnika składek nowego zakresu obowiązków, jest ono nieadekwatne. Organ rentowy nadto zauważył, że pod nieobecność J. J., na tym samym stanowisku został zatrudniony D. P. z wynagrodzeniem minimalnym. Wynagrodzenie J. J. odbiegało także od wynagrodzeń innych, wieloletnich pracowników płatnika składek A. P. (1) - managera Akademii (...) od 2014 r. i T. D. - szefa kuchni od 2012 r. Tym samym organ rentowy doszedł do przekonania, że ustalenie podstawy wymiaru składek w wysokości 5.501,59 zł brutto dla J. J., nastąpiło z naruszeniem art. 58 § 2 i 3 k.c. i było sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Wobec tego ustalenia, organ rentowy zakwestionował wykazane przez płatnika składek od miesiąca lipca 2018 r. podstawy wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne J. J. i przyjął kwotę, odpowiadającą wysokości minimalnego wynagrodzenia, obowiązującego w 2018 r. tj. 2.100 zł brutto.

Odwołanie od powyższej decyzji złożyła J. J.. Odwołująca zarzuciła decyzji naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. m.in. ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych i Kodeksu cywilnego, nadto przepisów procedury administracyjnej i wniosła o jej zmianę poprzez stwierdzenie, że podstawę wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe i zdrowotne J. J. u (...) sp.k. stanowią kwoty zadeklarowane przez tego płatnika składek. Pełnomocnik odwołującej wniósł o przeprowadzenie dowodu z dokumentów, zeznań świadków i J. J. w charakterze strony, a nadto o zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu odwołania strona odwołująca wskazała, że z płatnikiem składek łączy ją współpraca począwszy od 2012 r., albowiem początkowo pracowała ona w restauracji płatnika składek jako kelnerka, następnie w ramach własnej działalności gospodarczej prowadziła sprawy administracyjne w restauracji, a z dniem 1 lipca 2017 r. zawarła z płatnikiem składek umowę o pracę na stanowisku kierownika sali. Ustalone między stronami wynagrodzenie zasadnicze wynikało z długości dotychczasowej owocnej współpracy, nowego zakresu obowiązków, większej odpowiedzialności, pełnej dyspozycyjności i nie odbiegało od stawek rynkowych na stanowiskach kierowniczych w branży gastronomicznej. Odwołująca zarzuciła organowi rentowemu błąd w ustaleniach faktycznych, polegający na stwierdzeniu, że u płatnika składek został w zastępstwie odwołującej zatrudniony kierownik sali o takim samym zakresie obowiązków i odwołała się do przeciętnego wynagrodzenia w poszczególnych miesiącach 2018 r., publikowanego w komunikatach GUS.

Drugi adresat zaskarżonej decyzji płatnik składek (...) sp.k., reprezentowany przez Prezesa Zarządu A. G. - działający jako inna osoba, której praw i obowiązków dotyczy zaskarżona decyzja tj. strona niniejszego postępowania na podstawie art. 477 ¹¹ § 1 k.p.c. - w toku postępowania sądowego, na rozprawie w dniu 28 listopada 2019 r., poparł stanowisko odwołującej.

Wyrokiem z 23 lipca 2021 r. Sąd Okręgowy w Poznaniu (sygn. VII U 657/19) zmienił zaskarżoną decyzję w całości w ten sposób, że ustalił, iż podstawa wymiaru składek odwołującej J. J. na obowiązkowe ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe i zdrowotne z tytułu pozostawania w stosunku pracy u płatnika składek (...) sp. k. w P. w okresie od lipca do listopada 2018 r. wynosi 5.501,59 zł brutto z uwzględnieniem, iż od 1 września 2018 r. odwołująca J. J. była niezdolna do pracy z powodu choroby (pkt 1 wyroku) oraz zasądził od pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w P. na rzecz odwołującej J. J. 900 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (pkt 2 wyroku).

Powyższy wyrok zapadł w oparciu o następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne:

Płatnik składek (...) sp. k. z siedzibą w P. została zarejestrowana w Krajowym Rejestrze Sądowym w dniu 29 września 2011 r. pod nr (...). Wspólnikami spółki są komandytariusz S. G. i (...) Sp. z o.o. (...) reprezentującym spółkę jest (...), której Prezesem Zarządu jest A. G.. Spółka prowadzi działalność gospodarczą głównie w dziedzinie gastronomii, w tym lokal gastronomiczny pod marką „(...)” przy ul. (...) w P.. Lokal ten ma 4 – kondygnacje, w piwnicy mieszczą się biura i kuchnia, na pozostałych piętrach restauracja, kawiarnia, Akademia (...) i kącik dla dzieci. Lokal obsługuje także przyjęcia okolicznościowe np. wesela, komunie, spotkania biznesowe; jednorazowo jest w stanie przyjąć 200 osób.

J. J. urodziła się (...), w latach 2012-2016 była zatrudniona w (...) sp.k. jako kelnerka. Z dniem 20 kwietnia 2016 r. odwołująca zarejestrowała pozarolniczą działalność gospodarczą z siedzibą w P., której przedmiotem była działalność usługowa związana z administracyjną obsługą biura. W dniu 20 kwietnia 2016 r. odwołująca zawarła z (...) sp.k. umowę o współpracy, której przedmiotem było wykonywanie przez J. J. obsługi biurowej na rzecz zlecającej spółki w zakresie m.in. obsługi korespondencji przychodzącej i wychodzącej, skanowanie i sporządzanie kopii dokumentów, archiwizacja dokumentów, przygotowywanie dokumentów dla biura rachunkowego, zaopatrzenie biura, przygotowywanie grafików pracowniczych, przygotowywanie ofert na przyjęcia, zawieranie umów na przyjęcia. Strony ustaliły, że z tytułu wykonywania usługi zlecająca spółka będzie płacić odwołującej wynagrodzenie miesięczne w wysokości 5.500 zł netto + podatek VAT 23% tj. 6.970,00 zł brutto. Umowa została zawarta na czas nieokreślony.

W dniu 1 lipca 2018 r. (...) sp.k. w P. i J. J. zawarli umowę o pracę na czas nieokreślony w wymiarze całego etatu na stanowisku kierownik sali za wynagrodzeniem 5.501,59 zł brutto. Do obowiązków odwołującej należał czynny udział w pracy w restauracji (serwowanie dań i napojów zgodnie ze standardami obowiązującymi w restauracji oraz napojów skomponowanych na życzenie gościa), przyjmowanie rezerwacji, zwiększanie przychodów gastronomii poprzez pozyskiwanie nowych usług i zleceń, inicjowanie nowych przedsięwzięć, promocji oraz kreowanie pozytywnego wizerunku restauracji, dbałość o wysoki standard obsługi gości, kontrola jakości i sposobu serwowania dań, nadzór nad przeprowadzaniem inwentaryzacji, kontrola stanów magazynowych, nadzór nad przygotowaniem i przebiegiem imprez okolicznościowych, nadzór nad pracą gastronomii, zarządzanie zapasami, zamówieniami oraz nadzór nad realizacją zamówień, reagowanie na wszelkie opinie i sugestie gości w zakresie realizacji oferty restauracji i ustalanie grafików prac podległego personelu, szkolenie oraz weryfikacja jakości pracy podległego personelu, dbałość o schludny wystrój i zachowanie porządku w restauracji. Odwołująca pozostawała w stałej współpracy z A. P. (1) – kierownikiem warsztatów kulinarnych odbywających się w restauracji. A. P. (1) zgłaszała odwołującej zapotrzebowanie na warsztaty, przekazywała listę potrzebnych produktów, które odwołująca zamawiała, nadto odwołująca delegowała wybranych przez siebie pracowników do obsługi warsztatów.

Z dniem 1 sierpnia 2018 r. odwołująca zawiesiła prowadzoną od 2016 r. działalność gospodarczą, jednakże w dalszym ciągu zajmowała się sprawami administracyjnymi w restauracji w ramach ww. umowy o pracę.

Odwołująca pracowała w restauracji w godzinach jej otwarcia, tj. od 10:00 do 22:00 w dni powszednie i soboty oraz od 11:00 do 21:00 w niedziele; jeżeli wychodziła z restauracji wcześniej, to wówczas była dostępna pod telefonem. Odwołująca witała gości i odprowadzała ich do stolika, nadzorowała obsługę kelnerską, ustalała rezerwacje, umawiała imprezy okolicznościowe, przyjmowała od gości opinie na temat lokalu i ustalała grafiki pracy podległych pracowników. Odwołującej podlegało na stałe co najmniej 10 osób, w tym m.in. K. N. i N. K.. Odwołująca pracowała w trybie zadaniowym i korzystała z dni wolnych w pracy w tzw. martwym okresie wakacyjnym. Przełożoną odwołującej była A. G..

W lipcu 2018 r. J. J. dowiedziała się, że jest w ciąży, a z dniem 1 września 2018 r. stała się niezdolna do pracy. W początkowym okresie usprawiedliwionej nieobecności odwołującej w pracy jej obowiązki w znacznym zakresie przejęła A. G. i częściowo – w zakresie dbania o porządek na sali D. P., zatrudniony na stanowisku kelnera. Następnie płatnik składek powierzył funkcje menadżerskie M. L. w oparciu o umowę cywilnoprawną, za wynagrodzeniem 5.000 zł netto + VAT, który funkcję tę sprawował do 22 lutego 2020 r.

Z powodu roszczenia o wypłatę zasiłku chorobowego, zgłoszonego przez J. J. za okres od 4 do 17 października 2018 r., organ rentowy wszczął postepowanie wyjaśniające u płatnika składek na okoliczność ustalenia zasadności zgłoszenia J. J. do ubezpieczeń społecznych z tytułu umowy o pracę od 1 lipca 2018 r. W wyniku analizy zgromadzonego w postępowaniu materiału dowodowego organ rentowy nie zakwestionował finalnie świadczenia pracy przez J. J. w ramach stosunku pracy z płatnikiem składek, uznał natomiast, że ustalenie wynagrodzenia zasadniczego odwołującej w wysokości 5.501,59 zł brutto, które stanowiło podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia obowiązkowe, nastąpiło z naruszeniem art. 58 § 2 i 3 k.c., jest tym samym sprzeczne z zasadami współżycia społecznego i z tych względów ulega obniżeniu do kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w 2018 r. tj. 2.100,00 zł brutto.

Ustalenia dokonane w toku postępowania wyjaśniającego ZUS legły u podstaw decyzji z dnia 14 lutego 2019 r., stanowiącej przedmiot zaskarżenia w niniejszym postępowaniu.

Na podstawie tak ustalonego stanu faktycznego Sąd I instancji wydał zaskarżony wyrok, w którym zmienił zaskarżoną decyzję w całości w ten sposób, że ustalił, iż podstawa wymiaru składek odwołującej J. J. na obowiązkowe ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe i zdrowotne z tytułu pozostawania w stosunku pracy u płatnika składek (...) sp. k. w P. w okresie od lipca do listopada 2018 r. wynosi 5.501,59 zł brutto z uwzględnieniem, iż od 1 września 2018 r. odwołująca J. J. była niezdolna do pracy z powodu choroby (pkt 1 wyroku) oraz zasądził od pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w P. na rzecz odwołującej J. J. 900 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (pkt 2 wyroku).

Na wstępie rozważań prawnych Sąd Okręgowy zacytował treść art. 18 ust. 1, art. 20 ust. 1 oraz art. 4 pkt 9 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, art. 81 ust. 1 i 6 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

Następnie podał, że stosownie do § 1 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz.U. z 2017 r. poz. 1949 j.t. ), podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, osiągany przez pracowników u pracodawcy z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy, z zastrzeżeniem art. 18 ust. 2 ustawy systemowej oraz § 2.

Sąd Okręgowy podkreślił, że stosownie do przepisu art. 83 § 1 k.c., nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Jeżeli oświadczenie takie zostało złożone dla ukrycia innej czynności prawnej, ważność oświadczenia ocenia się według właściwości tej czynności. Pozorność oświadczenia woli nie ma wpływu na skuteczność odpłatnej czynności prawnej, dokonanej na podstawie pozornego oświadczenia, jeżeli wskutek tej czynności osoba trzecia nabywa prawo lub zostaje zwolniona od obowiązku, chyba że działała w złej wierze (art. 83 § 2 k.c.). Złożenie oświadczenia woli dla pozoru w rozumieniu art. 83 § 1 k.c. oznacza, iż osoba oświadczająca wolę nie chce, aby powstały skutki prawne, jakie zwykle prawo łączy ze składanym oświadczeniem. Natomiast czynność prawna mająca na celu obejście ustawy w ujęciu art. 58 § 1 k.c. polega na takim ukształtowaniu jego treści, która z punktu widzenia formalnego nie sprzeciwia się ustawie, ale w rzeczywistości zmierza do zrealizowania celu ustawowo zakazanego. Czynność zmierzająca do obejścia prawa nie może więc być jednocześnie czynnością pozorną, gdyż pierwsza zostaje rzeczywiście dokonana, zaś druga jest jedynie symulowana (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 4 czerwca 2020 r. sygn. III UK 437/19).

Sąd Okręgowy zaznaczył, że poza sporem w sprawie pozostawało samo podleganie J. J. obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, chorobowemu, zdrowotnemu i wypadkowemu z tytułu zatrudnienia w (...) sp.k. począwszy od 1 lipca 2018 r. Przedmiotem sporu było natomiast to, czy organ rentowy słusznie zakwestionował wysokość podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia obowiązkowe, skorelowaną z wysokością wynagrodzenia J. J. począwszy od 1 lipca 2018 r.

Według organu rentowego za obniżeniem podstawy wymiaru składek J. J. z tytułu zatrudnienia w (...) sp.k. przemawiały siatka płac u pracodawcy i relacja wynagrodzenia J. J. do wynagrodzeń pracowników na innych stanowiskach kierowniczych: kierownika warsztatów kulinarnych A. P. (1) i szefa kuchni T. D., wynagrodzenie zasadnicze zaproponowane następcy odwołującej – D. P. oraz zakres obowiązków odwołującej.

W ocenie Sądu Okręgowego, wnioski poczynione przez organ rentowy w toku postępowania wyjaśniającego z płatnikiem składek i odwołującą, są powierzchowne i nie odzwierciedlają stanu faktycznego w sprawie.

W pierwszej kolejności Sąd Okręgowy wskazał, że J. J. jest w zasadzie wieloletnim pracownikiem (...) sp.k., na stałe związanym z lokalem przy ul. (...), w którym zaczynała pracę jako kelnerka, następnie w ramach współpracy dwóch podmiotów na podstawie umowy cywilnoprawnej zajmowała się czynnościami administracyjnymi, aby finalnie awansować i zostać menadżerem restauracji. Zatem, kolokwialnie rzecz ujmując, J. J. zna restaurację (...) „od podszewki”, przez wiele lat przyglądała się bowiem czynnościom menadżerskim A. G., zdobywając w ten sposób doświadczenie i tym samym znany jest jej także model biznesowy właścicieli restauracji, standardy obsługi klientów i jakość świadczonych przez restaurację (...) usług. W ocenie Sądu Okręgowego zasadniczą kwestią, której organ rentowy zdaje się nie dostrzegać, jest faktyczny zakres obowiązków odwołującej, który ZUS I Oddział w P. utożsamia tylko z czynnościami stricte zarządczymi, mającymi odzwierciedlenie w dokumentach zgromadzonych w aktach organu rentowego. W rzeczywistości jednakże zakres czynności odwołującej od 1 lipca 2018 r. był znacznie większy – co wykazał – zdaniem Sądu Okręgowego - materiał dowodowy zgromadzony w toku postępowania sądowego. Odwołująca bowiem w ramach umowy o pracę od 1 lipca 2018 r. nie zaprzestała czynności administracyjnych, wykonywanych do tej pory w ramach umowy cywilnoprawnej z płatnikiem składek za wynagrodzeniem 5.000 zł netto miesięcznie. Odwołująca w dalszym ciągu pracowała w biurze restauracji na poziomie -1 i zajmowała się administracją, co wynikało nie tylko z relacji samej odwołującej, ale także z zeznań świadków A. P. (2) i K. N.. Prócz tych czynności, odwołująca pełniła obowiązki kierownika sali, tj. witała gości, prowadziła ich do stolików, dokonywała rezerwacji stolików, koordynowała komunikację sali z kuchnią, dbała o czystość i aranżację wnętrza sali. Prócz tego do odwołującej należały czynności stricte menadżerskie. Odwołująca nadzorowała pracę pracowników restauracji, ustalała dla nich harmonogram pracy i urlopy, przyjmowała nowych kelnerów do pracy, szkoliła pracowników, zajmowała się zaopatrzeniem – dostawami artykułów do kuchni i baru, wreszcie stanowiła łącznik pomiędzy załogą restauracji i właścicielami. W przeciwieństwie do J. J. wskazany przez organ rentowy T. D. zajmował się tylko kuchnią, przygotowywał posiłki i nadzorował podległych kucharzy. A. P. (1) natomiast prowadziła warsztaty kulinarne w restauracji, stanowiące dodatkową usługę w ofercie restauracji. Warsztaty te odbywały się okazjonalnie, w zależności od chętnych, a w zakresie ich organizacji A. P. (1) współpracowała ściśle z odwołującą, przekazując jej do realizacji listę potrzebnych artykułów na warsztaty oraz zwracając się do odwołującej o oddelegowanie pojedynczych pracowników restauracji do pracy przy warsztatach. Sąd Okręgowy zaakcentował, że zakres czynności J. J. w stosunku do T. D. i A. P. (1) był nie tylko znacznie szerszy, ale przede wszystkim na odwołującej ciążyła odpowiedzialność za funkcjonowanie całej restauracji, w tym odcinki, na których pracowali T. D. i A. P. (1).

Sąd Okręgowy podał, że w stanie faktycznym ustalonym w sprawie, całkowicie niezrozumiałe dla sądu jest finalnie zakwestionowanie wysokości zarobków odwołującej począwszy od 1 lipca 2018 r. Sąd I instancji podkreślił, że w pierwszej kolejności należy mieć bowiem na uwadze to, że odwołująca już przed tą datą, jakkolwiek na innej podstawie prawnej, uzyskiwała od płatnika składek porównywalne wynagrodzenie miesięczne, ponosząc przy tym jednakże koszty działalności gospodarczej, ale zajmując się wyłącznie administracją restauracji. Zarówno zatem z perspektywy płatnika składek jak i odwołującej, wysokość wynagrodzenia odwołującej począwszy od 1 lipca 2018 r. nie była żadną skokową zmianą. Różnica polegała jedynie na likwidacji kosztów własnych odwołującej w działalności gospodarczej i dociążeniu płatnika kosztami pracowniczymi, związanymi ze stworzeniem potrzebnego stanowiska pracy – co jakkolwiek było w sprawie bezsporne, to nadto wynikało chociażby z zeznań świadków N. K. i K. N.. Sąd Okręgowy podał, że odwołująca w toku postępowania przedłożyła wydruki z Internetu dokumentujące funkcjonujące na rynku wynagrodzenie zasadnicze na równorzędnym stanowisku pracy. W kontekście tych dowodów, wynagrodzenie 5.501,59 zł brutto miesięcznie, zaproponowane odwołującej przez płatnika składek na stanowisku menadżerskim, jest całkowicie rynkowe, szczególnie jak na standardy (...) rynku usług gastronomicznych i to z uwzględnieniem ówczesnej renomy na tym rynku restauracji prowadzonej przez płatnika składek. Sąd Okręgowy zaakcentował, że - jak to wynika z zeznań M. L. – w drodze umowy cywilnoprawnej z (...) sp.k. uzyskiwał on także wynagrodzenie porównywalne z odwołującą tj. 5.000 zł netto, wykonując zbliżony do odwołującej zakres czynności. W ocenie Sądu I instancji zatem nie sposób skutecznie odnieść zarobków pracowników wskazanych przez pozwanego do zarobków odwołującej, gdyż jest to niemiarodajne, w szczególności zestawienie zarobków przełożonego względem podwładnego, jak w przypadku odwołującej i kelnerów, barmanów oraz szefa kuchni. Jedynego racjonalnego i rzeczywistego porównania można co najwyżej dokonać, porównując zarobki odwołującej od 1 lipca 2018 r. do zarobków M. L., tj. osób na równorzędnych stanowiskach pracy, mając przy tym na uwadze porównywalną skalę odpowiedzialności, ale też nie zapominając o czynnościach administracyjnych odwołującej, tj. dodatkowego zakresu czynności oraz wieloletniego zaufania ze strony pracodawcy, jakim J. J. była obdarzona.

Zdaniem Sądu Okręgowego wydana przez organ rentowy decyzja z dnia 14 lutego 2019 r. nie jest zatem prawidłowa, albowiem nie odzwierciedla stanu faktycznego w sprawie i narusza wskazane wyżej przepisy prawa materialnego. W ocenie Sądu Okręgowego doświadczenie, kwalifikacje i umiejętności J. J. oraz poziom zaufania, jakim odwołująca cieszyła się ze strony pracodawcy, dochody uzyskiwane przez odwołującą w okresie prowadzenia działalności gospodarczej ze współpracy z płatnikiem składek, jak również porównywalne przychody zastępującego odwołującą M. L., uzasadniają ustalenie wynagrodzenia zasadniczego brutto J. J. począwszy od 1 lipca 2018 r., za okres objęty zaskarżoną decyzją, tj. do listopada 2018 r., na poziomie 5.501,59 zł brutto, z uwzględnieniem, iż od 1 września 2018 r. odwołująca była niezdolna do pracy z powodu choroby.

Z tych przyczyn - w oparciu o przepis art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. i powołane wyżej przepisy prawa materialnego – Sąd Okręgowy uwzględnił odwołanie i zmienił zaskarżoną decyzję, orzekając jak w punkcie 1 sentencji wyroku.

O kosztach postępowania Sąd I instancji orzekł jak w punkcie 2 sentencji wyroku, zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu - na podstawie art. 98 § 1, 3 i 4 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. w zw. z § 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł organ rentowy, zaskarżając go w całości i zarzucając mu naruszenie przepisów prawa procesowego:

1.  art. 233 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego poprzez dowolną ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego, polegającą na uznaniu za logiczne oraz znajdujące odzwierciedlenie w zebranym materiale dowodowym zeznań płatnika składek oraz zainteresowanej, podczas gdy faktycznie zeznania te mają charakter samoistny, oraz nie znajdujący odzwierciedlenia w pozostałym materiale dowodowym, a także ustalenie istotnych elementów stanu faktycznego głównie w oparciu o te zeznania, także przy braku oceny wiarygodności tych dowodów;

2.  naruszenie art. 233 w związku z art. 227 Kodeksu postępowania cywilnego poprzez brak wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego, a co za tym idzie błędną ocenę stanu faktycznego mające wpływ na treść wyroku poprzez przyjęcie, iż zachowanie stron spornego stosunku pracy nie wskazywało na działanie sprzeczne z zasadą solidaryzmu ubezpieczeń społecznych, podczas gdy do takiej sprzeczności faktycznie doszło.

Wskazując na powyższe zarzuty organ rentowy wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 23 lipca 2021r. i oddalenie odwołania, ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Nadto, wniósł o zasądzenie od odwołującej na rzecz organu rentowego kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację odwołująca J. J. wniosła o oddalenie apelacji i zasądzenie od pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych na jej rzecz zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym - według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja jako bezzasadna podlega oddaleniu.

W ocenie Sądu Apelacyjnego Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń i wydał trafne, odpowiadające prawu rozstrzygnięcie. W szczególności, w ocenie Sądu Apelacyjnego, Sąd I instancji przeprowadził wystarczające postępowanie dowodowe, a zebrany w sprawie materiał poddał właściwej ocenie, zachowując granice swobodnej oceny dowodów przewidzianej przez art. 233 § 1 k.p.c. Na tej podstawie Sąd Okręgowy poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne, które tutejszy Sąd w pełni podziela i przyjmuje za własne.

Uzasadnienie Sądu I instancji zostało sporządzone zgodnie z wymogami art. 327 ¹ k.p.c. Motywy zawarte w tym uzasadnieniu Sąd Okręgowy w pełni akceptuje i podziela, skutkiem, czego odstępuje od powtarzania szczegółowych wnioskowań prawniczych (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5.11.1998 r.; I PKN 339/98, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 15 maja 2020 r. I UK 199/19).

Argumenty przedstawione w treści apelacji, nie podważyły w żaden sposób zasadności stanowiska Sądu I instancji.

Istotą sporu w niniejszej sprawie było czy organ rentowy zasadnie zakwestionował określoną w umowie pracę z 1 lipca 2018 r. wysokość wynagrodzenia przysługującego odwołującej z tytułu zatrudnienia u płatnika składek składek (...)

Samego faktu świadczenia pracy przez ubezpieczoną w ramach stosunku pracy, ani zakresu powierzonych jej obowiązków pozwany nie zakwestionował .

W ocenie pozwanego wynagrodzenie ustalone przez strony w umowie o pracę miało na celu uzyskanie przez odwołującą najkorzystniejszych świadczeń z ubezpieczenia chorobowego ze względu na ciążę.

Ustalanie podstawy wymiaru składki z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy zgodnie z art. 6 ust. 1, art. 18 ust. 1 w związku z art. 20 ust. 1 i art. 4 pkt 9, z zastrzeżeniem art. 18 ust. 2, art. 86 ust. 2 ustawy z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych następuje w oparciu o przychód, o którym mowa w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, a więc wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne, a w szczególności wynagrodzenie zasadnicze, wynagrodzenie za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty itp.

Umowa o pracę wywołuje zatem nie tylko skutki bezpośrednie, dotyczące wprost wzajemnych relacji między pracownikiem i pracodawcą, lecz także dalsze, pośrednie, w tym w dziedzinie ubezpieczeń społecznych, kształtując stosunek ubezpieczenia społecznego, w tym wysokość składki, co w konsekwencji prowadzi do uzyskania odpowiednich świadczeń.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego analizowana była dopuszczalność badania przez ZUS ważności określonych postanowień umów (o pracę i cywilnoprawnych, na podstawie których świadczona jest praca) i możliwość ingerencji w treść stosunku prawnego ustalonego przez jego strony. Sąd Najwyższy wielokrotnie odnosił się do dopuszczalności badania wysokości wynagrodzenia, które na potrzeby ubezpieczeń społecznych jest punktem odniesienia dla wysokości składek i przyszłych świadczeń i do orzecznictwa tego prawidłowo odwołał się Sąd I instancji.

W uchwale z 27 kwietnia 2005 r., II UZP 2/05 Sąd Najwyższy rozstrzygnął, że "w ramach art. 41 ust. 12 i 13 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych Zakład Ubezpieczeń Społecznych może zakwestionować wysokość wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, jeżeli okoliczności sprawy wskazują, że zostało wypłacone na podstawie umowy sprzecznej z prawem, zasadami współżycia społecznego lub zmierzającej do obejścia prawa (art. 58 k.c.)". Uzasadniając pogląd Sąd Najwyższy stwierdził, że "dopuszczalność oceniania ważności treści umów o pracę według reguł prawa cywilnego, na podstawie art. 58 k.c. w związku z k.p., nie jest w judykaturze kwestionowana. Oczywiście, stwierdzając nieważność postanowień umownych, organ stosujący prawo uchyla się tylko od związania nimi, nie ingerując w treść umowy o pracę i nie zastępując stron stosunku pracy w kształtowaniu pracowniczych uprawnień płacowych (por. wyroki: z dnia 8 czerwca 1999 r., I PKN 96/99,; z dnia 19 lutego 1970 r., II PR 604/69, z dnia 15 października 1975 r., i orzeczenie z dnia 9 lutego 1962 r., 1 CR 139/61)". Sąd Najwyższy w powołanej uchwale stwierdził również, że: "każde postanowienie umowy o pracę, zmierzające do wyłudzenia świadczeń z ubezpieczenia społecznego, należy ocenić jako nieważne przez istnienie zamiaru obejścia prawa albo przez swą sprzeczność z zasadami współżycia społecznego, wyrażającą się np. niegodziwością celu albo zderzeniem się z prawem innych ubezpieczonych".

Stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w powyższej uchwale ukształtowało jednolitą linię orzeczniczą w zakresie dopuszczalności badania przez ZUS ważności określonych postanowień umów (por. m in. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 4 sierpnia 2005 r. II UK 16/05, z dnia 9 sierpnia 2005 r. III UK 89/05, z dnia 18 października 2005 r., II UK 43/05, z dnia 6 lutego 2006 r. III UK 156/05, z dnia 19 maja 2009 r. III UK 7/09, z dnia 15 stycznia 2013 r. I UK 443/12, z dnia 1 czerwca 2017 r., I UK 253/16, z dnia 20 czerwca 2018 r. z dnia 23 stycznia 2014 r., I UK 302/13 oraz postanowienia z dnia 28 stycznia 2011 r. I UK 314/10,, z dnia 11 września 2012 r., III UK 18/12 ).

Należy także odnotować, że Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 29 listopada 2017 r., P 9/15, potwierdził prezentowane w orzecznictwie Sądu Najwyższego stanowisko w kontekście umów o pracę. Trybunał Konstytucyjny przyjął, że art. 83 ust. 1 pkt 3 w związku z art. 41 ust. 12 i 13, art. 68 ust. 1 pkt 1 lit. c i art. 86 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1778) w zakresie, w jakim stanowi podstawę ustalania przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych innej - niż wynikająca z umowy o pracę - wysokości podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe, jest zgodny z art. 2 w związku z art. 84 i art. 217 oraz z art. 32 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Trybunał w uzasadnieniu wyroku, potwierdził, że umowa o pracę jest czynnością prawną, dla oceny ważności, której - w sferze prawa ubezpieczeń społecznych - Sąd Najwyższy dopuszcza, zdaniem Trybunału Konstytucyjnego słusznie, stosowanie art. 58 k.c. Zastosowanie tego przepisu pozwala rozstrzygnąć kwestię wstępną, mającą zasadnicze znaczenie dla oceny prawidłowości wymiaru składki. Skoro ZUS może na podstawie przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych weryfikować tytuł ubezpieczenia, to może też na podstawie 58 k.c. kontrolować wysokość podstawy składek.

Jak się wskazuje w powołanym wyżej orzecznictwie, sprzeczność uzgodnienia dotyczącego wysokości wynagrodzenia pracownika z zasadami współżycia społecznego łączy się z tym, że umowa o pracę wywołuje skutki nie tylko bezpośrednie, dotyczące wprost wzajemnych relacji między pracownikiem i pracodawcą, lecz także dalsze, pośrednie, w tym w dziedzinie ubezpieczeń społecznych; kształtuje ona stosunek ubezpieczenia społecznego, określa wysokość składki, a w konsekwencji prowadzi do uzyskania odpowiednich świadczeń. Są to skutki doniosłe, zarówno z punktu widzenia interesu pracownika (ubezpieczonego), jak i interesu publicznego, należy zatem uznać, że ocena postanowień umownych może i powinna być dokonywana również z punktu widzenia prawa ubezpieczeń społecznych. Godziwość wynagrodzenia - jedna z zasad prawa pracy (art. 13 k.p.) - zyskuje dodatkowy walor aksjologiczny; w prawie ubezpieczeń społecznych istnieje bowiem znacznie mocniejsza niż w prawie pracy bariera działania w ramach prawa, oparta na wymagającym ochrony interesie publicznym i zasadzie solidarności ubezpieczonych. Cel zawarcia umowy o pracę w postaci osiągnięcia świadczeń z ubezpieczenia społecznego nie jest sprzeczny z ustawą, ale nie może to oznaczać akceptacji dla nagannych i nieobojętnych społecznie zachowań oraz korzystania ze świadczeń z ubezpieczeń społecznych, przy zawarciu umowy o pracę na krótki okres przed zajściem zdarzenia rodzącego uprawnienie do świadczenia i ustaleniu wysokiego wynagrodzenia w celu uzyskania świadczeń obliczonych od tej podstawy. Taka umowa o pracę jest nieważna w części ustalającej wygórowane, nieusprawiedliwione rzeczywistymi warunkami świadczenia pracy wynagrodzenie - jako sprzeczna z zasadami współżycia społecznego (por. przywołany wyżej wyrok Sądu Najwyższego z 18 października 2005 r., II UK 43/05). Wysokość świadczeń z ubezpieczenia chorobowego zależy wprost od wysokości podstawy wymiaru tych świadczeń, którą stanowi przychód jako podstawa wymiaru składek na to ubezpieczenie, co pozwala zachować względną równowagę między wkładem danej osoby w tworzenie funduszu chorobowego a świadczeniami wypłacanymi jej w przypadku ziszczenia się ryzyka ubezpieczeniowego. Tak więc podstawę wymiaru składki ubezpieczonego będącego pracownikiem stanowi wynagrodzenie godziwe, a więc należne, właściwe, odpowiednie, rzetelne, uczciwe i sprawiedliwe, zachowujące cechy ekwiwalentności do pracy, natomiast ocena godziwości tego wynagrodzenia wymaga uwzględnienia okoliczności każdego konkretnego przypadku, a zwłaszcza rodzaju, ilości i jakości świadczonej pracy oraz wymaganych kwalifikacji. Ocena, czy przyjęte w umowie wynagrodzenie pracownika nie jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, nie może także nastąpić w oderwaniu od zasad doświadczenia życiowego i założenia, że podmiot prowadzący działalność gospodarczą podejmuje decyzje w sposób racjonalny.

W wyroku z dnia 4 marca 2021 r .II USKP 24/21 Sąd Najwyższy orzekł , że ocena czy ustalone przez strony umowy o pracę wynagrodzenie może być uznane za właściwe, uwzględniające przesłankę ekwiwalentności zarobków do rodzaju i charakteru świadczonej pracy oraz posiadanego przez pracownika doświadczenia i kwalifikacji zawodowych, nie powinna być oparta o subiektywną ocenę charakteru pracy wykonywanej przez pracownika na danym stanowisku pracy, ale powinna być dokonana w oparciu o obiektywne wzorce. Dla takiej oceny należy stosować wzorzec, który w najbardziej obiektywny sposób pozwoli ustalić poziom wynagrodzeń za pracę o zbliżonym lub takim samym charakterze i będzie uwzględniał również warunki obrotu i realia życia gospodarczego (koniunkturę gospodarczą, opłacalność działalności w danej branży, miejsce wykonywania pracy, poziom bezrobocia na lokalnym rynku pracy, dostępność wykwalifikowanych kadr). Wzorcem godziwego wynagrodzenia, który czyni zadość ekwiwalentności zarobków do rodzaju i charakteru świadczonej pracy oraz posiadanych przez pracownika doświadczenia i kwalifikacji zawodowych, będzie wzorzec uwzględniający, między innymi, takie czynniki jak: obowiązująca u pracodawcy siatka wynagrodzeń, średni poziom wynagrodzeń za taki sam lub podobny charakter pracy w danej branży, wykształcenie, zakres obowiązków, odpowiedzialność materialna oraz dyspozycyjność. Nie można też pomijać, że na wysokość wynagrodzenia wpływ mają nie tylko kryteria wymienione w art. 78 § 1 k.p., ale także pośrednio koniunktura gospodarcza, opłacalność działalności w danej branży, miejsce wykonywania pracy, relacja między popytem i podażą, wielkość stopy bezrobocia. Wielość czynników wpływających na wysokość wynagrodzenia wymaga głębszej analizy przed postawieniem tezy, że kwestionowane wynagrodzenie nie jest ekwiwalentne.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt rozpoznawanej sprawy zauważyć należy, że Sąd Okręgowy oceniając wysokość podstawy wymiaru składki odwołującej uwzględnił wymienione wyżej czynniki a w szczególności rodzaj wykonywanej przez nią pracy, ilość i jakość tej pracy oraz kwalifikacje wymagane do jej wykonywania.

Zastosowane kryteria zasadnie pozwoliły Sądowi I instancji uznać, że wynagrodzenie ustalone przez strony w umowie nie jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego a dokonując tych ustaleń nie doszło naruszenia przez Sąd prawa materialnego tj. art.18 ust. 1 oraz art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 13.10.1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych w związku z art. 58 § 1 i 2 k.c.

Także zarzuty naruszenia przepisów prawa procesowego uznać należy za niezasadne.

Dla skuteczności zarzutu naruszenia przepisu art. 233 § 1 k.p.c. nie wystarcza stwierdzenie o wadliwości dokonanych ustaleń faktycznych. Konieczne jest tu wskazanie przyczyn dyskwalifikujących postępowanie sądu w tym zakresie. W szczególności strona skarżąca powinna wskazać, jakie kryteria oceny naruszył sąd przy ocenie konkretnych dowodów, uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłuszne im je przyznając. Pozwany temu zadaniu nie sprostał.

Zgodnie z treścią art. 233 § 1 k.p.c. Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. W wyroku Sądu Najwyższego z 27 września 2002 roku w sprawie IV CKN 1316/00 wskazano, że ocena wiarygodności i mocy dowodów przeprowadzonych w danej sprawie wyraża istotę sądzenia w części dotyczącej ustalenia faktów, tj. rozstrzygania spornych kwestii na podstawie własnego przekonania sędziego powziętego w wyniku bezpośredniego zetknięcia się z dowodami. Powinna odpowiadać regułom logicznego myślenia wyrażającym formalne schematy powiązań między podstawami wnioskowania i wnioskami oraz uwzględniać zasady doświadczenia życiowego będące wyznacznikiem granic dopuszczalnych wniosków i stopnia prawdopodobieństwa ich przydatności w konkretnej sytuacji. Jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadził wnioski logicznie poprawne i zgodne z zasadami doświadczenia życiowego, to taka ocena dowodów nie narusza zasady swobodnej oceny dowodów przewidzianej w art. 233 k.p.c., choćby dowiedzione zostało, że z tego samego materiału dałoby się wysnuć równie logiczne i zgodne z zasadami doświadczenia życiowego wnioski odmienne. Tylko w przypadku wykazania, że brak jest powiązania, w świetle kryteriów wyżej wzmiankowanych, przyjętych wniosków z zebranym materiałem dowodowym, możliwe jest skuteczne podważenie oceny dowodów dokonanej przez sąd; nie jest tu wystarczająca sama polemika naprowadzająca wnioski odmienne, lecz wymagane jest wskazanie, w czym wyraża się brak logiki lub uchybienie regułom doświadczenia życiowego w przyjęciu wniosków kwestionowanych.

W postanowieniu z 2 grudnia 1999 roku w sprawie III CKN. 122/99 Sąd Najwyższy uznał, że sąd orzekający nie przekracza granic swobodnej oceny dowodów, gdy jego przekonanie odnośnie mocy poszczególnych dowodów i ich znaczenia dla sprawy oparte zostało na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego, przy uwzględnieniu zasad doświadczenia życiowego i pozostaje w zgodzie z zasadami logicznego wnioskowania.

Z kolei art. 227 k.p.c. określa jedynie, jakie fakty są przedmiotem dowodu, stanowiąc, iż są to fakty mające istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy. Twierdzenie, że przepis ten został naruszony przez sąd rozpoznający sprawę, ma rację bytu tylko w sytuacji, gdy wykazane zostanie, iż sąd przeprowadził dowód na okoliczności niemające istotnego znaczenia w sprawie i ta wadliwość postępowania dowodowego mogła mieć wpływ na wynik sprawy, bądź gdy sąd odmówił przeprowadzenia dowodu na fakty mające istotne znaczenie w sprawie, wadliwie oceniając, że nie mają one takiego charakteru. Natomiast o tym, jakie fakty są istotne, decyduje przytoczona w pozwie podstawa faktyczna zgłoszonego przez powoda żądania w powiązaniu z normą prawa materialnego stanowiącą podstawę prawną orzekania o tym żądaniu.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, Sąd I instancji przeprowadził w niniejszej sprawie postępowanie dowodowe w sposób staranny, nieuchybiający zasadzie swobodnej oceny dowodów wyrażonej w art. 233 § 1 k.p.c. Zgromadzone dowody były istotne dla rozstrzygnięcia sprawy a Sąd Okręgowy oceniał wszechstronnie, tj. wiarygodność i moc poszczególnych dowodów oceniona została w odniesieniu do całokształtu pozostałych dowodów. Sąd I instancji dokonał ustalenia wszystkich okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia w sprawie i Sąd Apelacyjny podstawę faktyczną wyroku w pełni aprobuje.

W ocenie sądu odwoławczego słusznie uznał Sąd I instancji, iż wynagrodzenie odwołującej ustalone przez strony należy uznać za odpowiednie z punktu widzenia dostępności wykwalifikowanych kadr, rodzaju i ilości wykonywanej przez nią pracy, zakresu obowiązków, jej doświadczenia oraz kwalifikacji.

Podkreślenia wymaga za Sądem I instancji, że odwołująca od dłuższego już czasu wykonywała dla płatnika niezwykle szeroki zakres obowiązków.

Jest ona wieloletnim pracownikiem (...) sp.k., na stałe związanym z lokalem przy ul. (...), w którym zaczynała pracę jako kelnerka (pracowała w latach 2012-2016), następnie w ramach współpracy dwóch podmiotów na podstawie umowy cywilnoprawnej zajmowała się czynnościami administracyjnymi (od 20 kwietnia 2016r.), aby finalnie awansować i zostać menadżerem restauracji (od 1 lipca 2018r.). Odwołująca w ramach umowy o pracę od 1 lipca 2018 r. nie zaprzestała czynności administracyjnych, wykonywanych do tej pory w ramach umowy cywilnoprawnej z płatnikiem składek za wynagrodzeniem 5000 zł netto miesięcznie. W dalszym ciągu pracowała w biurze restauracji na poziomie -1 i zajmowała się administracją, oprócz tych czynności, odwołująca pełniła obowiązki kierownika sali, tj. witała gości, prowadziła ich do stolików, dokonywała rezerwacji stolików, koordynowała komunikację sali z kuchnią, dbała o czystość i aranżację wnętrza sali. Nadto do odwołującej należały czynności stricte menadżerskie, odwołująca nadzorowała pracę pracowników restauracji, ustalała dla nich harmonogram pracy i urlopy, przyjmowała nowych kelnerów do pracy, szkoliła pracowników, zajmowała się zaopatrzeniem – dostawami artykułów do kuchni i baru, wreszcie stanowiła łącznik pomiędzy załogą restauracji i właścicielami.

Za nieuzasadnione uznać należy twierdzenia organu rentowego w zakresie dysproporcji pomiędzy wynagrodzeniem odwołującej a innymi pracownikami płatnika składek. W przeciwieństwie do J. J. wskazany przez organ rentowy T. D. zajmował się tylko kuchnią, przygotowywał posiłki i nadzorował podległych kucharzy. A. P. (1) natomiast prowadziła warsztaty kulinarne w restauracji, stanowiące dodatkową usługę w ofercie restauracji. Warsztaty te odbywały się okazjonalnie, w zależności od chętnych, a w zakresie ich organizacji (...) współpracowała ściśle z odwołującą, przekazując jej do realizacji listę potrzebnych artykułów na warsztaty oraz zwracając się do odwołującej o oddelegowanie pojedynczych pracowników restauracji do pracy przy warsztatach. Zakres czynności J. J. w stosunku do T. D. i A. P. (1) był nie tylko znacznie szerszy, ale przede wszystkim na odwołującej ciążyła odpowiedzialność za funkcjonowanie całej restauracji, w tym odcinki, na których pracowali T. D. i A. P. (1). Jak wynika z kolei z zeznań M. L. – w drodze umowy cywilnoprawnej z (...) sp.k. uzyskiwał on także wynagrodzenie porównywalne z odwołującą, wykonując zbliżony do odwołującej zakres czynności (nie zapominając o czynnościach administracyjnych odwołującej, tj. dodatkowego zakresu czynności oraz wieloletniego zaufania ze strony pracodawcy z uwagi na staż współpracy ). Słusznie Sąd Okręgowy w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku zaakcentował, że J. J. zna restaurację (...) „od podszewki”, bowiem przez wiele lat przyglądała się czynnościom menadżerskim A. G., zdobywając w ten sposób doświadczenie i tym samym znany jest jej także model biznesowy właścicieli restauracji, standardy obsługi klientów i jakość świadczonych przez restaurację (...) usług.

W ocenie Sądu Apelacyjnego brak jest podstaw do uznania, że zapisy umowy łączącej odwołującą z płatnikiem składek w zakresie warunków pracy i płacy odnośnie wysokości wynagrodzenia były sprzeczne z prawem, zasadami współżycia społecznego lub zmierzały do obejścia prawa.

W ocenie Sądu Odwoławczego płatnik składek prawidłowo wskazał podstawę wymiaru składek i wbrew stanowisku organu rentowego nie ma dysonansu między zakresem obowiązków wykonywanych przez odwołującą a wysokością przyznanego jej wynagrodzenia, które w istocie nie było nadmiernie wysokie i uwzględniało doświadczenie zawodowe i kwalifikacje ubezpieczonej. Wynagrodzenie przewidziane przez strony w umowie i stanowiące podstawę wymiaru składek odwołującej, jako pracownika stanowiło, zatem wynagrodzenie godziwe, a więc należne, właściwe, odpowiednie, rzetelne, uczciwe i sprawiedliwe oraz było ekwiwalentne do świadczonej przez nią pracy.

Podkreślić należy, że to na organie rentowym, który przyjął zgłoszenie do ubezpieczenia i nie kwestionował tytułu tego zgłoszenia oraz przyjmował składki, spoczywa ciężar dowodu, że strony umowy o zlecenia złożyły nieprawdziwie oświadczenia woli, a nie na stronach stosunku pracy, że oświadczenia te odpowiadają prawdzie. Organowi rentowemu w toku postępowania administracyjnego jak również w toku niniejszego procesu nie udało się jednak wykazać, aby w istocie postanowienia umowne stron stosunku pracy co do wysokości wynagrodzenia naruszały zasady współżycia społecznego i były nieważne.

Pozwany nie zdołał również skutecznie zakwestionować wiarygodności dowodów zgłoszonych przez odwołującą.

Podsumowując, należy stwierdzić, że praca wykonywana przez odwołującą w ramach stosunku pracy posiada wszystkie cechy, które wpływają na określenie przysługującego jej wynagrodzenia jako godziwego, ekwiwalentnego. Obowiązki w szczególności odpowiadają ilości, jakości świadczonej pracy, a także uzyskanym przez odwołującą kwalifikacjom. Stąd też brak jest podstaw do uznania, że ustalone wynagrodzenie jest wygórowane i ma na celu jedynie osiągnięcie wysokich świadczeń z ubezpieczenia społecznego.

Należy zatem podzielić stanowisko Sądu Okręgowego, że ustalenie wysokości wynagrodzenia w spornej umowie nie nastąpiło z naruszeniem zasad współżycia społecznego przez świadome dążenie do osiągania nieuzasadnionych (zawyżonych) korzyści z systemu ubezpieczeń społecznych kosztem innych uczestników tego systemu.

Zaskarżony wyrok Sądu I instancji w pełni odpowiada prawu.

Uznając zarzuty apelującego za nieuzasadnione, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił wniesioną apelację ( pkt 1 wyroku).

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 98 i art. 108 § 1 k.p.c. oraz § 2 pkt.3w zw. z § 10 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (pkt 2 wyroku).

SSA Sylwia Dembska

ZARZĄDZENIE

1.  Odnotować w kontrolce uzasadnień,

2.  Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć:

- pełnomocnikowi pozwanego + akta ZUS

3.  Po dołączeniu z.p.o. jak w pkt 2 akta proszę zwrócić do sądu I instancji.

SSA Sylwia Dembska