Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 lipca 2025 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Wiesława Stachowiak

Protokolant: Beata Tonak

po rozpoznaniu w dniu 15 lipca 2025 r. w Poznaniu na posiedzeniu niejawnym

sprawy M. W.

przeciwko Wojskowemu Biuru Emerytalnemu w Z.

o wysokość emerytury

na skutek apelacji Wojskowego Biura Emerytalnego w Z.

od wyroku Sądu Okręgowego w Zielonej Górze

z dnia 14 października 2024 r. sygn. akt IV U 575/24

oddala apelacje.

Wiesława Stachowiak

UZASADNIENIE

Decyzją z 13.02.2024 r., znak: (...), Dyrektor Wojskowego Biura Emerytalnego w Z. przyznał M. W. emeryturę wojskową od 01.02.2024 r. w wysokości 3 403,28 zł.

Okres służby wojskowej i równoważne w warunkach szczególnych zaliczono wnioskodawcy w wymiarze 1 roku i 28 dni – ze zwiększeniem po 0,50%, ogółem 6,50%.

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł M. W., który zarzucił naruszenie art. 15 ust. 3 ustawy z 10.12.1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych orz ich rodzin, § 4 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Rady Ministrów z 15.07.2011 r. w sprawie szczegółowych warunków podwyższania emerytur wojskowych oraz § 26 ust. 1 rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z 10.02.2012 r. w sprawie trybu postępowania i właściwości organów w sprawach zaopatrzenia emerytalnego żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin.

W oparciu o powyższe zarzuty, ubezpieczony wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji w części dotyczącej nieprawidłowego wyliczenia procentowego wymiaru świadczenia o 1% z tytułu pełnienia służby w strefie działań wojennych do 7,50% w miejsce 6,50%, zasądzenie zwrotu przez organ całości różnicy pomiędzy wypłaconymi a należnymi świadczeniami emerytalnymi, wraz z ustawowymi odsetkami, a także zasądzenie od organu na rzecz wnioskodawcy kosztów postępowania według norm przepisanych.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany organ – Wojskowe Biuro Emerytalne w Z. – wniósł o oddalenie odwołania, podtrzymując stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji.

Wyrokiem z dnia 14 października 2024 r. Sąd Okręgowy w Zielonej Górze Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, w sprawie o sygn. akt IV U 575/24, zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał wnioskodawcy M. W. prawo do przeliczenia emerytury przy uwzględnieniu podwyższenia świadczenia z tytułu z tytułu służby w strefie działań wojennych w wymiarze 14 miesięcy ( pkt 1 wyroku). W pozostałym zakresie oddalił odwołanie (pkt 2 wyroku).

Powyższe rozstrzygnięcie zostało wydane w oparciu o następujące ustalenia:

Odwołujący się, urodzony (...), złożył wniosek o ustalenie prawa do emerytury wojskowej 05.02.2024 r. Wniosek ten skutkował wydaniem przez Dyrektora Wojskowego Biura Emerytalnego w Z. zaskarżonej decyzji. Do obliczenia podstawy wymiaru świadczenia przyjęto uposażenie należne wnioskodawcy według stawek obowiązujących w dniu zwolnienia z zawodowej służby wojskowej, tj. 31.01.2024 r. Podstawa wymiaru świadczenia wynosi 7 251,83 zł. W decyzji organ ustalił, że procentowy wymiar przysługującej ubezpieczonemu emerytury wynosi 46,93% z tytułu wysługi emerytalnej.

W okresach od 12.10.2010 r. do 13.04.2011 r. oraz od 24.10.2013 r. do 18.05.2014 r. ubezpieczony pełnił służbę w składzie Polskiego Kontyngentu Wojskowego wydzielonego do misji specjalnej Międzynarodowych Sił Wspierania Bezpieczeństwa w Islamskiej Republice Afganistanu w rejonie uznanym przez Ministra Spraw Zagranicznych za strefę działań wojennych.

Powyższe okresy od 12.10.2010 r. do 13.04.2011 r. oraz od 24.10.2013 r. do 18.05.2014 r. zostały zaliczone jako okresy służby wojskowej i równoważne w warunkach szczególnych zaliczane ze zwiększeniem 0,5% za każdy miesiąc.

W oparciu o wyżej ustalony stan faktyczny Sąd Okręgowy wskazał, że odwołanie zasługiwało w części na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy stwierdził, że ustalony w niniejszej sprawie stan faktyczny był bezsporny pomiędzy stronami. Przedmiotem sporu pozostawała natomiast kwestia prawna, tj. wykładnia i interpretacja przepisu art. 15 ust. 3 ustawy z 10 grudnia 1993 roku o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin, a konkretnie spór sprowadzał się do interpretacji sposobu liczenia okresów służby w strefie działań wojennych w kontekście obliczania podstawy wymiaru emerytury wojskowej.

W ocenie Sądu I instancji organ rentowy błędnie zinterpretował § 26 ust. 1 rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z 21.02.2012 r., określający sposób liczenia wysługi emerytalnej, a tym samym okresów pełnienia zawodowej służby wojskowej w strefie działań wojennych.

Sąd pierwszej instancji przytoczył treść przepisów prawa materialnego mających w sprawie zastosowanie.

Zgodnie z art. 15 ust. 3 ustawy z 10.12.1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin (t.j. Dz.U. z 2024 r., poz. 242), emeryturę podwyższa się o 0,5% podstawy wymiaru za każdy rozpoczęty miesiąc pełnienia służby na froncie w czasie wojny lub w strefie działań wojennych.

Zasady podwyższania emerytury doprecyzowuje § 4 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z 15.07.2011 r. w sprawie szczegółowych warunków podwyższania emerytur wojskowych (Dz.U. z 2011 r., Nr 159, poz. 946), stanowiący, że emeryturę wojskową podwyższa się o 0,5% podstawy wymiaru za każdy rozpoczęty miesiąc pełnienia służby:

1) na froncie w czasie wojny w Wojsku Polskim, polskich formacjach wojskowych w kraju lub za granicą;

2) w strefie działań wojennych w polskich kontyngentach wojskowych wydzielonych z Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej lub przez kierowanych do pełnienia służby w tej strefie z polskich przedstawicielstw wojskowych oraz polskich zespołów łącznikowych przy organizacjach międzynarodowych i międzynarodowych strukturach wojskowych albo bezpośrednio z organizacji międzynarodowych, międzynarodowych struktur wojskowych i obcych jednostek wojskowych.

Jak wskazał Sąd orzekający, jest niesporne, że odwołujący pełnił służbę kwalifikowaną jako służba w strefie działań wojennych w okresach: od 12.10.2010 r. do 13.04.2011 r. oraz od 24.10.2013 r. do 18.05.2014 r. Zgodnie z § 26 ust. 1 rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z 21.02.2012 r. w sprawie trybu postępowania i właściwości organów w sprawach zaopatrzenia emerytalnego żołnierzy zawodowych oraz uprawnionych członków ich rodzin (t.j. Dz.U. z 2019 r., poz. 2107 ze zm.), przy obliczaniu wysługi emerytalnej sumuje się poszczególne okresy o jednakowym procentowym wskaźniku, obejmujące lata, miesiące i dni. Sumę dni zamienia się na miesiące, przyjmując za miesiąc trzydzieści dni kalendarzowych. Sumę miesięcy zamienia się na lata, przyjmując pełne 12 miesięcy za jeden rok. W końcowym podsumowaniu okresy niepełnych miesięcy nie są uwzględniane, z wyjątkiem okresów, o których mowa w art. 15 ust. 3 ustawy.

Zdaniem sądu pierwszej instancji obie strony błędnie policzyły rozpoczęte miesiące kalendarzowe. Odwołujący policzył wszystkie rozpoczęte miesiące kalendarzowe, co doprowadziło do wniosku o zaistnieniu 15 miesięcy służby w strefie działań wojennych. ( 7 miesięcy w okresie od 12.10.2010r. do 13.04.2011 r. oraz 8 miesięcy w okresie od 24.10.2013 r. do 18.05.2014 r.). Taki sposób liczenia powodowałby podwyższenie o 7,5% wysługi do wyliczenia emerytury. Organ rentowy z kolei przyjął po zaokrągleniu 13 miesięcy ( 1 rok i 28 dni służby w warunkach szczególnych) i zgodnie z tym ustalił wzrost wysługi emerytalnej w wymiarze 6,5 % po 0,5% za każdy miesiąc pełnienia służby w strefie działań wojennych.

Sąd pierwszej instancji dokonał własnego przeliczenia okresu służby w strefie działań wojennych i uznał, że łącznie liczba miesięcy tej służby wynosi 14, co w przeliczeniu daje łączne zwiększenie emerytury o 7% podstawy wymiaru, czyli o 0,5% więcej, niż ustalił organ, choć o 0,5% mniej, niż twierdził ubezpieczony. Sąd uznał bowiem ,że z art. 15 ust. 3 powołanej ustawy nie wynika w żadnym razie, że pojęcie „każdego rozpoczętego miesiąca pełnienia służby”, o którym mowa w tym przepisie należy utożsamiać z pojęciem miesiąca kalendarzowego (tj. 1-31 styczeń, 1-28 luty, 1-31 marzec itd.). W przepisie tym użyto wyłącznie pojęcia „miesiąc” bez żadnego doprecyzowania, że chodzi o miesiąc kalendarzowy. W konsekwencji uznać należy, że chodzi o miesiąc rozumiany jako sumę 30 kolejnych dni kalendarzowych liczonych od dnia rozpoczęcia służby (przytoczył także wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 08.05.2018 r., sygn. akt III AUa 442/17). Taki sposób wyliczenia współczynnika wzrostu emerytury żołnierza, poprzez sumowanie współczynników za poszczególne okresy, a nie sumowanie samych okresów, jest korzystniejszy dla emerytowanego żołnierza, a uzasadniony jest szczególnie wysokim stopniem zagrożenia zdrowia i życia żołnierzy w okresie służby w strefie działań wojennych, nawet na tle służby w szczególnych formacjach czy na stanowiskach w warunkach pokoju, wymienionych w ust. 2 art. 15 ustawy.

Mając na uwadze powyższe sąd - na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy zmienił w części zaskarżoną decyzję i przyznał odwołującemu prawo do przeliczenia emerytury przy uwzględnieniu podwyższenia świadczenia z tytułu z tytułu służby w strefie działań wojennych w wymiarze 14 miesięcy ( pkt 1 wyroku). W pozostałym zakresie oddalił odwołanie (pkt 2 wyroku).

Apelację od powyższego wyroku, w całości, wywiódł organ rentowy, zaskarżając go w zakresie punktu 1 i zarzucając naruszenie prawa materialnego, tj.:

- art. 15 ust. 3 ustawy z dnia 10.12.1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin,

- § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 15.07.2011 r. w sprawie szczegółowych warunków podwyższania emerytur wojskowych,

- § 26 ust. 1 rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 10.02.2012 r. w sprawie trybu postępowania i właściwości organów w sprawach zaopatrzenia emerytalnego żołnierzy zawodowych oraz uprawnionych członków ich rodzin

poprzez błędną wykładnię polegającą na przyjęciu sposobu liczenia, niezgodnego z powołanymi przepisami oraz na przyjęciu, że art. 15 ust. 3 ustawy z dnia 10.12.1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin i powołane przepisy rozporządzeń wykonawczych, upoważniają do ustalenia wysługi emerytalnej dla każdego odrębnego okresu służby w warunkach specjalnych, z uwzględnieniem zaokrąglenia wzwyż i następczego dopiero zsumowania tak ustalonej liczby miesięcy służby.

Wskazując na powyższe, skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego okazała się niezasadna, a apelującemu organowi nie udało się podważyć prawidłowości skarżonego rozstrzygnięcia, mimo że Sąd Apelacyjny nieco inaczej niż sąd pierwszej instancji dokonał subsumpcji prawa materialnego do ustalonego i niespornego między stronami stanu faktycznego.

Na wstępie Sąd Apelacyjny pragnie zauważyć, że w art. 15 ust. 6a ustawy zaopatrzeniowej żołnierzy zawodowych zawarta jest delegacja ustawowa dla Rady Ministrów, a nie konkretnego ministra, do wydania aktu wykonawczego określającego szczegółowe warunki podwyższania emerytury m.in. za okres służby w strefie działań wojennych. W oparciu o tę delegację zostało wydane rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 lipca 2011 r. w sprawie szczegółowego warunków podwyższania emerytur wojskowych, który stanowi, iż emeryturę wojskową podwyższa się o 0,5% podstawy wymiaru za każdy rozpoczęty miesiąc pełnienia służby:

1)  na froncie w czasie wojny w Wojsku Polskim, polskich formacjach wojskowych w kraju lub za granicą;

2)  w strefie działań wojennych w polskich kontyngentach wojskowych wydzielonych z Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej lub przez kierowanych do pełnienia służby w tej strefie z polskich przedstawicielstw wojskowych oraz polskich zespołów łącznikowych przy organizacjach międzynarodowych i międzynarodowych strukturach wojskowych albo bezpośrednio z organizacji międzynarodowych, międzynarodowych struktur wojskowych i obcych jednostek wojskowych.

Z kolei rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 10 lutego 2012 r. w sprawie trybu postępowania i właściwości organów w sprawach zaopatrzenia emerytalnego żołnierzy zawodowych oraz uprawnionych członków ich rodzin zostało wydane na podstawie delegacji ustawowej zawartej w treści przepisu art. 37 ustawy z 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin. Zgodnie z treścią § 26 ust. 1 tego rozporządzenia, przy obliczaniu wysługi emerytalnej sumuje się poszczególne okresy o jednakowym procentowym wskaźniku, obejmujące lata, miesiące i dni. Sumę dni zamienia się na miesiące, przyjmując za miesiąc trzydzieści dni kalendarzowych. Sumę miesięcy zamienia się na lata, przyjmując pełne 12 miesięcy za jeden rok. W końcowym podsumowaniu okresy niepełnych miesięcy nie są uwzględniane, z wyjątkiem okresów, o których mowa w art. 15 ust. 3 w/w ustawy z 1993 r.

Za niedopuszczalne sąd drugiej instancji uznaje więc określenie szczegółowych warunków obliczania podstawy wymiaru emerytury wojskowej – w kontekście uwzględniania i sposobu obliczenia okresów pełnienia służby na froncie w czasie wojny lub w strefie działań wojennych – w drodze ww. rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej, wydanego w oparciu o przepis art. 37 ustawy z 1993 r. Delegacja do uregulowania tej kwestii wynika bowiem wprost i jedynie z treści przepisu art. 15 ust. 6a pkt 4 tej ustawy, który to przepis wskazuje jednocześnie, iż podmiotem właściwym do wydania stosownego aktu wykonawczego jest Rada Ministrów, a nie konkretny minister. Delegacja ustawowa z art. 37 ustawy zaopatrzeniowej żołnierzy zawodowych odnosi się do określenia trybu postępowania i właściwości organów w sprawach zaopatrzenia emerytalnego, jak też sposobu i terminów wypłaty świadczeń z tego zaopatrzenia, a zatem do wydania przepisów wykonawczych o charakterze stricte proceduralnym. Delegacja, o jakiej mowa w art. 15 ust. 6a ustawy zaopatrzeniowej, mając na uwadze zbiór wszystkich wskazanych w pkt. 1-4 tego artykułu okoliczności faktycznych, które winny być rozpatrywane w indywidualnych sytuacjach ubezpieczonych żołnierzy zawodowych, upoważniała wskazany tam podmiot (Radę Ministrów) do wydania – inaczej niż powyżej – przepisów materialnych. Wydane na podstawie art. 37 ustawy z 1993 r. rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 10 lutego 2012 r., w § 26, zawierającym wskazania co do sposobu obliczenia wysługi emerytalnej, a więc co do kwestii o charakterze bezsprzecznie materialnoprawnym, wykracza poza materię, jaka mocą ww. przepisu rangi ustawowej została przekazana do uregulowania temu ministrowi. Prócz tego godzi się też zauważyć, że rozporządzenie z dnia 10 lutego 2012 r. zostało wydane przez organ niższej rangi w stosunku do tego, o którym traktuje norma kompetencyjna z przepisu art. 15 ust. 6a ustawy z 1993 r., co nie może pozostawać bez wpływu przy konfrontacji obu omawianych aktów wykonawczych, w kontekście oceny doniosłości i pierwszeństwa stosowania tych regulacji.

Powyższe rozważania dowodzą, że podstawą rozstrzygnięcia w zaskarżonej decyzji nie mógł być przepis § 26 ust. 1 rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 10 lutego 2012 r. w sprawie trybu postępowania i właściwości organów w sprawach zaopatrzenia emerytalnego żołnierzy zawodowych oraz uprawnionych członków ich rodzin.

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie była wysokość emerytury wojskowej ubezpieczonego. M. W. domagał się podwyższenia wymiaru procentowego wysługi w związku z rzeczywistym okresem pełnienia przez niego służby wojskowej w warunkach szczególnych w kolejnych okresach tj. 12.10.2010 r. do 13.04.2011 r. oraz od 24.10.2013 r. do 18.05.2014 r.

Odpowiadając na sformułowane w apelacji organu rentowego zarzuty, podnieść trzeba, że sposób obliczenia okresów służby odwołującego w strefie działań wojennych, zastosowany przez Sąd I instancji, jest prawidłowy.

Do wyliczenia zwiększenia wysługi z tytułu pełnienia służby w strefie działań wojennych należy wprost stosować art. 15 ust 3 ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin w zw. z § 4 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 15 lipca 2011 r. w sprawie szczegółowego warunków podwyższania emerytur wojskowych. Jak już wyżej przytoczone było, art. 15 ust. 3 ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin, stanowi że emeryturę wojskową podwyższa się o 0,5% podstawy wymiaru za każdy rozpoczęty miesiąc pełnienia służby na froncie w czasie wojny lub w strefie działań wojennych. Zasady podwyższania emerytury doprecyzowuje § 4 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z 15 lipca 2011 r. w sprawie szczegółowych warunków podwyższania emerytur wojskowych, stanowiący że emeryturę wojskową podwyższa się o 0,5% podstawy wymiaru za każdy rozpoczęty miesiąc pełnienia służby:

1) na froncie w czasie wojny w Wojsku Polskim, polskich formacjach wojskowych w kraju lub za granicą;

2) w strefie działań wojennych w polskich kontyngentach wojskowych wydzielonych z Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej lub przez kierowanych do pełnienia służby w tej strefie z polskich przedstawicielstw wojskowych oraz polskich zespołów łącznikowych przy organizacjach międzynarodowych i międzynarodowych strukturach wojskowych albo bezpośrednio z organizacji międzynarodowych, międzynarodowych struktur wojskowych i obcych jednostek wojskowych.

Stosując wykładnię literalną tych przepisów, należy przyjąć, że podwyższa się emeryturę za każdy rozpoczęty miesiąc pełnienia służby na froncie w czasie wojny lub w strefie działań wojennych, niezależnie od ilości dni pełnienia służby w danym miesiącu, a rozpoczęty miesiąc tej służby nie należy utożsamiać z miesiącem kalendarzowym. Przy czym każdy z okresów, które nie pozostają w łączności, należy traktować odrębnie. W okresach od 12.10.2010 r. do 13.04.2011 r. oraz od 24.10.2013 r. do 18.05.2014 r. ubezpieczony pełnił służbę w składzie Polskiego Kontyngentu Wojskowego wydzielonego do misji specjalnej Międzynarodowych Sił Wspierania Bezpieczeństwa w Islamskiej Republice Afganistanu w rejonie uznanym przez Ministra Spraw Zagranicznych za strefę działań wojennych. Sąd Okręgowy w niniejszej sprawie dokonał prawidłowych obliczeń w odniesieniu do poszczególnych okresów:

– od 12.10.2010 r. do 13.04.2011 r.: 6 miesięcy i 2 dni, które liczyć należy jako 7 miesięcy;

– od 24.10.2013 r. do 18.05.2014 r.: 6 miesięcy i 25 dni, które liczyć należy jako 7 miesięcy.

Łącznie liczba miesięcy wynosi 14, co w przeliczeniu daje łączne zwiększenie emerytury o 7% podstawy wymiaru, czyli o 0,5% więcej, niż ustalił organ rentowy.

Reasumując, Sąd Okręgowy nie naruszył wskazanych w apelacji przepisów art. 15 ust. 3 ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. ani § 4 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 15 lipca 2011 r., natomiast § 26 ust. 1 rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 21 lutego 2012 r., z uwagi na wydanie go z przekroczeniem upoważnienia ustawowego wskazanego w art. 37 ustawy emerytalnej z 1993 r., a także ze względu na objęcie jego treścią materii już uprzednio uregulowanej w ww. rozporządzeniu Rady Ministrów, w ogóle nie powinien znaleźć zastosowania w niniejszej sprawie.

Mając na uwadze powyższą ocenę prawną, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację Wojskowego Biura Emerytalnego w Z. od zaskarżonego wyroku Sądu Okręgowego.

Wiesława Stachowiak