Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 maja 2021 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Dorota Goss-Kokot

Sędziowie: Marta Sawińska

R. P.

Protokolant: Karolina Majchrzak

po rozpoznaniu w dniu 11 maja 2021 r. w. P. na posiedzeniu niejawnym

sprawy J. Ł.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P.

przy udziale zainteresowanego: P. Ł.

o podleganie dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P.

od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 26 czerwca 2020 r. sygn. akt VIII U 1116/18

oddala apelację.

Renata Pohla

Dorota Goss-Kokot

Marta Sawińska

UZASADNIENIE

Decyzją z 15.03.2018 r., znak (...)- (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P., na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 2 w zw. z art. 11 ust. 2, art. 14 ust. 1, 1a i ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, stwierdził, że J. Ł. u płatnika składek P. Ł. jako osoba współpracująca z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność:

- podlegała dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu od 01.01.2015 r. do 31.01.2015 r.

- nie podlegała dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu od 04.10.2014 r. do 31.12.2014 r. oraz od 01.02.2015 r. do 06.02.2016 r.

Odwołanie od ww. decyzji złożyła J. Ł. domagając się jej uchylenia. W uzasadnieniu odwołująca podała, że do ubezpieczenia społecznego jako osoba współpracująca w listopadzie 2014 r. została zgłoszona ze względu na chorobę męża w celu zapewnienia ciągłości funkcjonowania firmy i realizacji podjętych już zobowiązań. W wyniku kontroli ZUS ustalono, że jej pomoc w firmie w październiku 2014 r. należy uznać za współpracę i od tego miesiąca objąć obowiązkiem ubezpieczenia. Odwołująca wskazała, że wraz z mężem uznała taką decyzję i uzupełniła formalne zgłoszenie oraz zapłaciła zaległe zobowiązanie. Niestety wniosek złożony przez jej męża o uznanie wpłaty zaległej składki jako zapłaconej w terminie został odrzucony.

Płatnik składek P. Ł. w piśmie z 11.12.2018 r. wniósł o uwzględnienie odwołania i zmianę zaskarżanej decyzji w ten sposób, że J. Ł. podlegała dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu jako osoba współpracująca z P. Ł. w okresie od 04.10.2014 r. do 31.12.2014 r. i od 01.02.2015 r. do 06.02.2016 r. oraz zasądzenie od organu rentowego na rzecz odwołującej kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Wyrokiem z 26.06.2020 r. Sąd Okręgowy w Poznaniu VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych sygn. akt VIII U 1116/18 zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że stwierdził, iż J. Ł. u płatnika składek P. Ł. jako osoba współpracująca z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu w okresie od 21.11.2014 r. do 06.02.2015 r. (pkt 1 wyroku), w pozostałym zakresie odwołanie oddalił (pkt 2 wyroku), nie obciążył odwołującej kosztami zastępstwa procesowego pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P. (pkt 3 wyroku).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

P. Ł. od 28.05.2009 r. prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą Zakład (...) na podstawie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej. Z tego tytułu P. Ł. dokonał zgłoszenia do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych oraz dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego.

W ramach prowadzonej działalności P. Ł. zatrudniał w różnych okresach jednego do trzech pracowników. Rozliczenia jego firmy prowadziła księgowa, która zajmowała się wypełnianiem deklaracji i składaniem ich do ZUS lub Urzędu Skarbowego. Wszystkie pisma z ZUS płatnik składek otwierał i zawoził do księgowej, gdyż nie znał się na tych kwestiach. Płatnik składek dostarczał jej potrzebne dokumenty i ona wykonywała także płatności. Współpraca z tą księgową została zakończona i obecnie, od 2019 r., sprawami związanymi z prowadzoną działalnością zajmuje się inny księgowy J. S..

Płatnik składek nie zawsze regulował składki na ubezpieczenia społeczne w wymaganym terminie i już przed podjęciem pracy przez odwołującą zdarzało się, że miał zaległości składkowe gdyż nie zawsze miał środki na opłacenie składek w wymaganym terminie. Nie były to jednak nadmierne opóźnienia.

P. Ł. miał z organem rentowym zawarte układy ratalne. Pierwszy układ ratalny zawarty został w 2016 r., który był raz zerwany ze względu na opłacenie jednej raty po terminie, został przywrócony i na chwilę obecną jest już spłacony. Drugi układ ratalny zawarty został w 2018 r. i dotyczy spłacenia wypłaconych odwołującej i płatnikowi składek zasiłków chorobowych i macierzyńskiego.

W 2014 r. P. Ł. miał problemy z kręgosłupem. Jego stan zdrowia pogorszył się na tyle, że sam nie mógł prowadzić samochodu, miał problemy z dłuższym siedzeniem, koniecznym stało się wożenie go przez odwołującą. W październiku 2014 r., małżonkowie (...) przejeżdżali niedaleko wówczas realizowanej budowy. Płatnik składek zaproponował, że wstąpi na teren budowy, wobec czego J. Ł. tam podjechała. Odwołująca wraz z mężem wysiadła z samochodu i weszła na plac budowy, nie podejmowała jednak żadnych czynności – jedynie towarzyszyła mężowi. Była wówczas widziana przez kierownika budowy, który na zapytanie pozwanego w toku prowadzonego w 2015 r. postępowania, potwierdził ten fakt – to że była w październiku na budowie.

W deklaracji za październik 2014 r., złożonej do ZUS w listopadzie 2014 r., płatnik składek zadeklarował do ubezpieczeń siebie i jednego pracownika A. M..

W listopadzie 2014 r. stan zdrowia P. Ł. pogorszył się na tyle, że od 18.11.2014 r. zaczął korzystać ze zwolnień lekarskich. Przebywał na nich do 06.04.2015r. Wówczas jego firma realizowała duży projekt – dużą budowę oddaloną około 100 km od miejsca zamieszkania. Kiedy okazało się, że P. Ł. będzie czasowo niezdolny do pracy, kierownictwo głównego wykonawcy powiedziało, że ktoś musi go zastępować. Poza tym pracownicy płatnika składek nie mieli prawa jazdy a ktoś musiał zawozić ich do pracy na budowę i odbierać po pracy. Z powyższych względów P. Ł. postanowił zgłosić J. Ł. do ubezpieczeń społecznych jako osobę współpracującą.

Od dnia 21.11.2014 r. P. Ł. dokonał zgłoszenia swojej żony J. Ł. do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych oraz dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, jako osoby współpracującej przy prowadzeniu działalności gospodarczej. Wszystkimi formalnościami związanymi ze zgłoszeniem odwołującej do ubezpieczeń jako osoby współpracującej zajmowała się księgowa, która rozliczała płatnika składek.

Po dokonaniu zgłoszenia odwołująca woziła samochodem pracowników, pilnowała spraw budowy, uczestniczyła w naradach kierownictwa budowy np. przy zleceniach co jest do zrobienia na dany tydzień przez firmę płatnika składek, zajmowała się zaopatrzeniem w drobne rzeczy.

Za listopad i grudzień 2014 r., jak i za luty 2015 r. składki na ubezpieczenia społeczne, w tym dobrowolne chorobowe za J. Ł. jako osobę współpracującą zostały opłacone w prawidłowej wysokości i w prawidłowym terminie. Natomiast za styczeń 2015 r. składki zostały opłacone po terminie – 19 zamiast 16.02. Na wniosek z 08.04.2015 organ rentowy 24.04.2015 r. wyraził zgodę na opłacenie składki na dobrowolne chorobowe po terminie, a tym samym J. Ł. pozostała w ubezpieczeniu chorobowym.

W dniu 07.02.2015 r. odwołująca urodziła dziecko. Wobec polegania tego dnia dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu z tytułu współpracy przy prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej męża i to od 21.11.2014 r., pozwany przystąpił do wypłacania zasiłku macierzyńskiego – 14.04.2015 r. zasiłek wypłacono za okres 07.02.2014r.– 31.03.2014r. Dalszy zasiłek macierzyński wypłacano w kolejnych miesiącach – aż do 05.02.2016 r.

W wyniku przeprowadzonego przez organ rentowy postępowania wyjaśniającego – w tym zapytania skierowanego do kierownika budowy - pozwany ustalił, że współpraca między płatnikiem składek a odwołującą przy prowadzeniu działalności gospodarczej nastąpiła już od 04.10.2014 r., a nie od 21.11.2014 r. W konsekwencji decyzją nr (...) z 01.04.2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P. stwierdził, że J. Ł. z tytułu współpracy z płatnikiem składek P. Ł. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym od 04.10.2014 r. bowiem od tego dnia, w ocenie pozwanego, miała miejsce stała i systematyczna współpraca pomiędzy stronami. Księgowa płatnika składek doradziła mu wówczas, aby zgodzić się z takimi ustaleniami ZUS, nie odwoływać się od tej decyzji i opłacić składki z tego tytułu. Odwołująca i jej mąż nie zdawali sobie sprawy z tego, że brak odwołania od tej decyzji pociągnie za sobą daleko idące konsekwencje. Od decyzji tej nie został złożony środek zaskarżenia, stała się ona prawomocna.

Po uprawomocnieniu się powyższej decyzji organ rentowy dokonał rozliczenia składek uiszczanych przez P. Ł. z uwzględnieniem konieczności uiszczenia składek za osobę współpracującą przy prowadzonej przez P. Ł. działalności gospodarczej już od 04.10.2014 r. W wyniku rozliczenia okazało się, że na koncie płatnika składek powstały zaległości w regulowaniu składek, a składki uiszczone przez P. Ł. są niewystarczające, w tym za miesiące 10-12/2014, (...) i (...).

Wnioskiem z dnia 07.04.2015 r. J. Ł. zwróciła się do ZUS
o przywrócenie terminu do opłacenia składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe za styczeń 2015 r. Jak wskazała, powodem opóźnienia w opłaceniu składki był brak środków finansowych spowodowany brakiem wpłaty od kontrahenta. Składka w pełniej wysokości została opłacona 19.02.2015 r. Wniosek ten został rozpoznany pozytywnie albowiem nie stwierdzono innych niedopłat na koncie płatnika składek. Pismem z 24.04.2015 r. organ rentowy wyraził zgodę na opłacenie przez J. Ł. po terminie składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe za styczeń 2015 r.

Odwołująca nie wystąpiła z wnioskiem o wyrażenie zgody na opłacenie po terminie składki za luty 2015 r.

Pismami z 13.05.2015 r. i 19.06.2015 r. ZUS zwrócił się do P. Ł. o złożenie korekty dokumentacji rozliczeniowej ZUS DRA i ZUS RCA za 10/2014 r. z naliczeniem składek za osobę współpracującą, z pominięciem składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe. Jednocześnie organ rentowy wyjaśnił, że w wyniku naliczenia składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne za osobę współpracującą powstanie niedopłata, która skutkować będzie ustaniem dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego dla płatnika składek. ZUS poprosił więc o złożenie wniosku o przywrócenie terminu płatności na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe za płatnika składek za (...) pod warunkiem uregulowania zaległości.

Zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych J. Ł. od dnia 04.10.2014 r. zostało złożone na druku (...) 14.05.2015 r. Jednocześnie płatnik składek 13.05.2015 r. dokonał wpłaty 968,05 zł (określonej jako (...)), która została zaksięgowana po złożeniu korekty deklaracji rozliczeniowej za (...), w której płatnik obciążony został składkami na ubezpieczenie społeczne za osobę współpracującą - odwołującą. Opłacenie składki na ubezpieczenia społeczne za październik 2014 r. nastąpiło więc po terminie ich płatności.

W pierwotnej deklaracji rozliczeniowej za miesiąc luty 2015 r. za odwołującą naliczona została pełna składka. Następnie dokonano jej korekty, tak że od 07.02.2015 r. w składanych deklaracjach płatnik wykazywał korzystanie przez nią z urlopu macierzyńskiego, a w konsekwencji zerowe składki.

Od dnia 06.02.2016 r. płatnik składek wyrejestrował odwołującą z ubezpieczeń społecznych. Wówczas miało też ustać jej prawo do zasiłku macierzyńskiego.

Pismem z 21.09.2017 r. organ rentowy poinformował płatnika składek, że w związku z prawomocną decyzją z 01.04.2015 r. dotyczącą objęcia ubezpieczeniami społecznymi J. Ł. z tytułu współpracy od dnia 04.10.2014 r. oraz złożoną korektą dokumentacji rozliczeniowej, dobrowolne ubezpieczenie chorobowe płatnika składek ustało, a w związku z wypłaconym zasiłkiem chorobowym od 18.11.2014 r. zwrócono się z prośbą o złożenie wniosku o przywrócenie terminu płatności na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe za płatnika składek za 10/2014 r.

W piśmie z 11.10.2017 r. ZUS zwrócił się ponownie do płatnika składek o złożenie wniosku o przywrócenie terminu płatności składek na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe za płatnika składek za 10/2014 r.

Kiedy księgowa poinformowała P. Ł. o konieczności złożenia pisma o przywrócenie terminu do opłacenia składek i że musi to zrobić osobiście, płatnik składek przebywał w delegacji, ale w ostatnim dniu terminu, złożył wniosek o przywrócenie terminu do opłacenia składki za październik 2014 r.

Dnia 13.10.2017 r. do organu rentowego wpłynął wniosek płatnika składek o przywrócenie terminu do opłacenia składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe za 10/2014 r. P. Ł. wskazał, że nieopłacenie składek w październiku 2014 r. nie było działaniem celowym, a ustanie jego ubezpieczenia chorobowego spowodowane zostało doliczeniem składek na osobę współpracującą.

Pismem z dnia 02.11.2017 r. pozwany organ rentowy nie wyraził zgody na opłacenie po terminie składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe za 10/2014 r., gdyż nie uznano za uzasadnione wskazane przez niego przyczyny opóźnienia w opłaceniu składek.

W piśmie z 20.11.2017 r. pozwany poinformował P. Ł. o uporządkowaniu konta dot. J. Ł. z tytułu współpracy przy prowadzeniu działalności gospodarczej i o sporządzeniu korekt dokumentacji rozliczeniowej. Pozwany wskazał, że za (...) do (...) skorygował podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne za 2014 r. – 2247,60 zł, za 2015 r. – 2375,40 zł, za 01/2016 r. – 2433 zł, za 02/2016 r. – 503,38 zł, a także podał, że wyzerował składkę na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe z uwagi na uregulowanie składek na ubezpieczenie społeczne w nieprawidłowych wysokościach. Jednocześnie pozwany poinformował, że jeżeli płatnik składek lub osoba współpracująca chcieliby nieprzerwanie podlegać dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu, płatnik składek może złożyć wniosek o przywrócenie terminu do opłacenia składek na ww. ubezpieczenie za J. Ł. za (...) do (...) pod warunkiem uregulowania zaległości.

W dniu 29.01.2018 r. odwołująca złożyła wniosek o wydanie decyzji o okresie podlegania dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu z tytułu współpracy przy prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej z płatnikiem składek P. Ł.. Rozliczając konto odwołującej organ rentowy przyjął jako należne do zapłacenia składki w pełnej wysokości za cały okres współpracy przy działalności tj. od 04.10.2014 – 07.02.2016, a tym samym ustalił niedopłaty.

W dniu 15.03.2018 r. pozwany wydał sporną decyzję nr (...), w której stwierdził, że J. Ł. podlegała dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu jako osoba współpracująca z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność od 01.01.2015 r. do 31.01.2015 r., a nie podlegała dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu jako osoba współpracująca z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność od 04.10.2014 r. 31.12.2014 r. oraz od 01.02.2015 r. do 06.02.2016 r.

Decyzją z 19.01.2019 r. organ rentowy odmówił odwołującej prawa do zasiłku macierzyńskiego za okres od 07.02.2015 r. do 05.02.2016 r., a także zobowiązał ją do zwrotu kwoty 19.361,16 zł tytułem wypłaconego zasiłku oraz 3550,80 zł tytułem odsetek.

Powyższe decyzje zostały zaskarżone przez odwołującą.

W dniu 20.03.2018 r. pozwany wydał decyzję nr (...), w której stwierdził, że P. Ł. podlegała dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność w okresach 08.06.2009 – 31.07.2009, 01.10.2009 – 31.01.2010, 01.07.2010 – 24.02.2013, 01.09.2013 – 14.03.2014, 01.05.2014 – 31.05.2014, 01.08.2014 – 30.09.2014 oraz nie podlegał temu ubezpieczeniu w okresach 11.07.2001 – 31.07.2001, 28.05.2009 – 07.06.2009, 01.08.2009 – 30.09.2009, 01.02.2010 – 30.06.2010, 25.02.2013 - 31.08.2013, 15.03.2014 – 30.04.2014, 01.06.2014 – 31.07.2014 i od 01.10.2014. W następstwie rozpoznanego odwołania, tut. Sąd zmienił tą decyzję wyrokiem z 05.10.2018 r. (sygn. VII U 713/18) i stwierdził, że P. Ł. podlega dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu jako osoba prowadząca działalność gospodarczą od 01.10.2014r. Sąd uznał, że wystąpiły przesłanki do wyrażenia zgody na opłacenie składek na ubezpieczenie społeczne za październik 2014 r. po terminie. Wyrok ten jest nieprawomocny, apelację od niego wywiódł pozwany.

Na podstawie tak ustalonego stanu faktycznego Sąd I instancji wydał zaskarżony wyrok, w którym zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że stwierdził, iż J. Ł. u płatnika składek P. Ł. jako osoba współpracująca z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu w okresie od 21.11.2014 r. do 06.02.2015 r. (pkt 1 wyroku), w pozostałym zakresie odwołanie oddalił (pkt 2 wyroku), nie obciążył odwołującej kosztami zastępstwa procesowego pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P. (pkt 3 wyroku).

Po przeprowadzeniu postępowania dowodowego Sąd I instancji uznał, że odwołująca J. Ł. podlegała dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowego jako osoba współpracująca z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą (tj. P. Ł.) od 21.11.2014 r. do dnia 06.02.2015 r. Podkreślił, że skoro składki na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne za październik 2014 r. i listopad 2014 r. zostały niezwłocznie po uprawomocnieniu się decyzji opłacone w prawidłowej wysokości, podobnie z kolei składki za okres 21.11.-31.12.2014r. oraz 1-6.02.2015r. w tym także na dobrowolne chorobowe ubezpieczenie zostały opłacone w terminie i należytej wysokości, a już w toku postępowania przed organem rentowym wyrażono zgodę na opłacenie po terminie składki za 01/2015 r., to odwołująca w spornym okresie 21.11.2014r.– 6.02.2015r. podlegała dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 i 2 orzekł jak w pkt 1 i 2 sentencji wyroku. W pkt 3 wyroku Sąd, na podstawie art. 102 k.p.c., nie obciążył odwołującej kosztami zastępstwa procesowego pozwanego, uznając że przegrała go w nieznacznej części tj. 04.10.-20.11.2014r. oraz 07.02.2015r. – 07.02.2016r., a do tego materia sprawy niewątpliwie jest skomplikowana.

Apelację od powyższego wyroku wniósł pozwany Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P. zaskarżając go w części, tj. w zakresie pkt 1 i 3 wyroku. Zaskarżonemu wyrokowi odwołujący zarzucił:

w zakresie pkt 1 wyroku:

I.  naruszenie prawa procesowego – art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolną, a nie swobodną ocenę zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego i błędne uznanie, że w sprawie zaistniały przesłanki do przywrócenia zainteresowanemu P. Ł. prawa do opłacenia po terminie składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe za odwołującą za miesiąc październik 2014 r.,

II.  naruszenie prawa materialnego art. 14 ust. 2 pkt 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych poprzez jego zastosowanie i błędne uznanie, że zainteresowany P. Ł. spełnił przewidziane w nim warunki do przywrócenia prawa do opłacenia po terminie składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe za odwołującą za miesiąc październik 2014 r.

w zakresie pkt 3 wyroku:

III.  naruszenie art. 102 k.p.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie, tj. przyjęcie, że w okolicznościach niniejszej sprawy zachodzi przypadek szczególnie uzasadniony pozwalający na nieobciążenie strony przegrywającej sprawę kosztami procesu.

Wskazując ww. zarzuty wniósł o:

1.  zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie w całości odwołania od decyzji z dnia 15.03.2018 r.

ewentualnie:

2.  zasądzenie na rzecz organu rentowego kosztów zastępstwa procesowego za pierwszą i drugą instancję według norm przepisanych.

Odpowiedź na apelację złożyła odwołująca J. Ł., w której wniosła o oddalenie apelacji.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Wniesioną przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych apelację uznać należy za bezzasadną.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, rozstrzygnięcie Sądu I instancji jest oczywiście prawidłowe. Sąd Okręgowy właściwie przeprowadził postępowanie dowodowe, w żaden sposób nie uchybiając przepisom prawa procesowego, dokonał trafnej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego i w konsekwencji prawidłowo ustalił stan faktyczny sprawy. Prawidłowo także zastosował prawo materialne. Sąd Apelacyjny w całości podzielił ustalenia faktyczne i rozważania prawne Sądu Okręgowego, rezygnując jednocześnie z ich ponownego szczegółowego przytaczania. Wobec niewątpliwego wyjaśnienia wszystkich istotnych okoliczności sprawy, nie widział też konieczności uzupełniania postępowania dowodowego.

Na wstępnie przypomnieć należy, że zgodnie z art. 11 ust. 2 w zw. z art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu podlegają na swój wniosek osoby współpracujące z osobami prowadzącymi działalność gospodarczą objęte obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi. Za osobę współpracującą z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność, zleceniobiorcami oraz z osobami fizycznymi, wskazanymi w art. 18 ust. 1 ustawy z 06.03.2018 r. - Prawo przedsiębiorców, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4-5a, uważa się małżonka, dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione, rodziców, macochę i ojczyma oraz osoby przysposabiające, jeżeli pozostają z nimi we wspólnym gospodarstwie domowym i współpracują przy prowadzeniu tej działalności lub wykonywaniu umowy agencyjnej lub umowy zlecenia; nie dotyczy to osób, z którymi została zawarta umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego (art. 8 ust. 11 ww. ustawy).

Stosowanie od art. 13 ust. 5 ustawy systemowej obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu podlegają osoby fizyczne od dnia rozpoczęcia współpracy przy prowadzeniu pozarolniczej działalności, wykonywaniu umowy agencyjnej albo umowy zlecenia lub współpracy z osobami fizycznymi wskazanymi w art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 06.03.2018 r. - Prawo przedsiębiorców do dnia zakończenia tej współpracy.

Zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy systemowej objęcie dobrowolnie ubezpieczeniami emerytalnym, rentowymi i chorobowym następuje od dnia wskazanego we wniosku o objęcie tymi ubezpieczeniami, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został zgłoszony, z zastrzeżeniem ust. 1a. Z kolei art. 14 ust. 1a wskazuje, że objęcie dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym następuje od dnia wskazanego we wniosku tylko wówczas, gdy zgłoszenie do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych zostanie dokonane zgodnie z art. 36 ust. 4 albo 4b tj. w ciągu 7 dni od daty powstania obowiązku ubezpieczenia.

Zgodnie z art. 14 ust. 2 ustawy ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz chorobowe, o których mowa w ust. 1, ustają:

1) od dnia wskazanego we wniosku o wyłączenie z tych ubezpieczeń, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został złożony;

2) od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, za który nie opłacono w terminie składki należnej na to ubezpieczenie - w przypadku osób prowadzących pozarolniczą działalność i osób z nimi współpracujących, duchownych oraz osób wymienionych w art. 7; w uzasadnionych przypadkach Zakład, na wniosek ubezpieczonego, może wyrazić zgodę na opłacenie składki po terminie, z zastrzeżeniem ust. 2a;

3) od dnia ustania tytułu podlegania tym ubezpieczeniom.

Powyższe przepisy wskazują, że osoby współpracujące z osobami prowadzącymi działalność gospodarczą podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu od dnia podjęcia tej współpracy przy prowadzeniu działalności gospodarczej, jednak objęcie ich dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym następuje od dnia wskazanego we wniosku o objęcie tym ubezpieczeniem, nie wcześniej niż od dnia, w którym wniosek został zgłoszony. W przypadku dobrowolnych ubezpieczeń to osoba, która chce być objęta takimi ubezpieczeniami, sama decyduje, kiedy do tych ubezpieczeń przystąpić oraz kiedy z tych ubezpieczeń zrezygnować.

Sąd Apelacyjny zwraca uwagę, że w zaskarżonej decyzji pozwany uznał, że odwołująca nie podlega dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu od dnia 04.10.2014 r. do dnia 31.12.2014 r. oraz od dnia 01.02.2015 r. do dnia 06.02.2016 r. Powodem takiego rozstrzygnięcia ZUS był brak opłacenia za odwołującą na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe składek w terminie i prawidłowej wysokości, co z kolei było spowodowane przeksięgowaniami na koncie płatnika składek w następstwie decyzji o wcześniejszym objęciu ubezpieczeniem społecznych (tj. na skutek wydania decyzji z 01.04.2015r.), jak i z racji stwierdzenia przez organ braku prawa do zasiłków, tak przez płatnika jak i osobę współpracującą. W konsekwencji pozwany stanął na stanowisku, że składki na ubezpieczenia społeczne winny być opłacane w pełnej wysokości – także za luty 2015 r., co skutkowało zwiększeniem niedopłaty na koncie.

Sąd Apelacyjny w pełni akceptuje stanowisko Sądu I instancji zawarte w uzasadnieniu wyroku i również uznaje, że objęcie odwołującej obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi (na mocy decyzji z dnia 01.04.2015 r.) od 04.10.2014 r. poskutkowało powstanie na koncie płatnika składek niedopłaty składek, konieczność korekty dokumentów i konieczność składania wniosku o wyrażenie zgody na opłacenie po terminie składek, a w konsekwencji wydanie spornej decyzji. W wyniku ponownego rozliczenia konta płatnika składek, które miało miejsce po wydaniu decyzji z 01.04.2015 r., powstały na koncie płatnika składek zaległości m.in. za 10 i (...). Płatnik składek wystąpił do pozwanego z wnioskiem o wyrażenie zgody na opłacenie po terminie składki za 10/2014 r., ale ZUS nie wyraził na to zgody. Natomiast ani płatnik składek ani odwołująca nie wystąpili z wnioskiem o wyrażenie zgody na opłacenie po terminie składki za 02/2015 r., przy czym w sytuacji nabycia od 07.02.2015 r. prawa do zasiłku macierzyńskiego, składki były należne w miesiącu lutym 2015 r. jedynie za okres
1-6.02.2015 i takie – w terminie i prawidłowej wysokości – zostały uiszczone.

Sąd Apelacyjny podkreśla również, że w niniejszej sprawie brak było podstaw do objęcia odwołującej J. Ł., jako osoby współpracującej przy prowadzeniu działalności gospodarczej, ubezpieczeniem chorobowym od 04.10.2014 r., skoro płatnik składek P. Ł. dokonał zgłoszenia odwołującej do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego dopiero od 21.11.2014 r. i złożył stosowny wniosek w tym zakresie. Nadmienić należy również, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie jest władny objąć dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym z datą wcześniejszą niż wynika z takiej deklaracji (co jednak uczynił wydając decyzję z 01.04.2015 r.), gdyż już sama nazwa wskazuje na dobrowolny charakter takiego ubezpieczenia, to właśnie wnioskodawca zgłaszając się do ubezpieczenia wskazuje od kiedy chcę być ubezpieczeniem objęty, z uwzględnieniem art. 14 ust. 1 ustawy systemowej.

Jak ustalił Sąd I instancji, odwołująca nie współpracowała z P. Ł. od 04.10.2014 r., a faktyczną współpracę podjęła dopiero od 21.11.2014 r. Była widziana na budowie już w październiku 2014 r., ale tylko raz , przypadkowo , na której płatnik składek wykonywał zlecone prace. Faktycznie współpracę odwołująca podjęła dopiero od listopada 2014 r. i to wówczas zastępowała ona płatnika składek w jego obowiązkach związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą. Po dokonaniu zgłoszenia odwołująca woziła samochodem pracowników, pilnowała spraw budowy, uczestniczyła w naradach kierownictwa budowy np. przy zleceniach co jest do zrobienia na dany tydzień przez firmę płatnika składek, zajmowała się zaopatrzeniem w drobne rzeczy.

Zwrócić uwagę należy również, że składki na ubezpieczenia społeczne za listopad i grudzień 2014 r., jak i za luty 2015 r., w tym dobrowolne chorobowe za J. Ł. jako osobę współpracującą zostały opłacone w prawidłowej wysokości i w prawidłowym terminie. Za styczeń 2015 r. składki zostały opłacone po terminie – 19 zamiast 16.02, natomiast na wniosek z 08.04.2015 organ rentowy 24.04.2015 r. wyraził zgodę na opłacenie składki na dobrowolne chorobowe po terminie, a tym samym J. Ł. pozostała w ubezpieczeniu chorobowym. W dniu 07.02.2015 r. odwołująca urodziła dziecko. Wobec podlegania tego dnia dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu z tytułu współpracy przy prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej męża i to od 21.11.2014 r., pozwany przystąpił do wypłacania zasiłku macierzyńskiego – 14.04.2015 r. zasiłek wypłacono za okres 7.02. – 31.03.2014r. Dalszy zasiłek macierzyński wypłacano w kolejnych miesiącach – aż do 05.02.2016 r. Przyznając J. Ł. w 2015 r. prawo do zasiłku macierzyńskiego pozwany ustalił, że na dzień porodu spełniła do tego wymogi ustawowe, w tym podlegała dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu mając opłacone składki terminowo i w należytej wysokości (za styczeń 2015 r. termin do opłacenia składki został przywrócony).

W ocenie Sądu Apelacyjnego odwołująca podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od dnia 21.11.2014 r. - od takiej daty nastąpiło zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych, w tym dobrowolnego chorobowego do 06.02.2015 r. (gdyż od 07.02.2015 r. nabyła prawo do zasiłku macierzyńskiego). Zaznaczyć należy również, że od tej daty (tj. 21.11.2014 r.) uiszczano należne składki – terminowo i w prawidłowej wysokości.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego wszystkie ustalenia faktyczne, dokonane przez Sąd Okręgowy, znajdują oparcie w zgromadzonym materiale dowodowym, który Sąd I instancji właściwie ocenił na podstawie jego wszechstronnego rozważenia, polegającego na rzetelnej, bezstronnej ocenie wyników postępowania i ich prawidłowej interpretacji, przy uwzględnieniu zasad logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego. Zważyć należy, że wykazanie, iż Sąd I instancji naruszył art. 233 § 1 k.p.c., co mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, nie może być ograniczone do odmiennej interpretacji dowodów zebranych w sprawie, przy jednoczesnym zaniechaniu wykazania, iż ocena przyjęta za podstawę rozstrzygnięcia przekracza granicę swobodnej oceny dowodów, którą wyznaczają czynniki logiczny i ustawowy, zasady doświadczenia życiowego, aktualny stan wiedzy, stan świadomości prawnej i dominujących poglądów na sądowe stosowanie prawa. Jeżeli z określonego materiału dowodowego Sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów (art. 233 § 1 k.p.c.) i musi się ostać, choćby w równym stopniu na podstawie tego materiału dowodowego dawały się wysnuć wnioski odmienne. Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo-skutkowych, to przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona.

Przenosząc powyższe ogólne rozważania na grunt przedmiotowej sprawy, w ocenie Sądu Apelacyjnego, bezzasadny był zarzut organu rentowego dotyczący naruszenia art. 233 § 1 k.p.c., a sprowadzający się w istocie do tego, że organ rentowy wskazał jedynie, iż w jego ocenie z przeprowadzonych dowodów Sąd I instancji wyciągnął wnioski niezgodne z ich ustaleniami.

Zarzut naruszenia art. 102 k.p.c. również okazał się nietrafiony. Wbrew twierdzeniom apelującego organu rentowego Sąd I instancji na podstawie art. 102 k.p.c. prawidłowo postanowił, nie obciążać odwołującej kosztami zastępstwa procesowego pozwanego, uznając że przegrała go w nieznacznej części tj. 04.10.-20.11.2014r. oraz po 7 luty 2015, a do tego materia sprawy niewątpliwie była skomplikowana. Sąd Apelacyjny podkreśla nadto, że objęcie przez organ rentowy odwołującej obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi (na mocy decyzji z dnia 01.04.2015 r.) od 04.10.2014 r. poskutkowało powstanie na koncie płatnika składek niedopłaty składek, konieczność korekty dokumentów i konieczność składania wniosku o wyrażenie zgody na opłacenie po terminie składek, a w konsekwencji wydanie spornej decyzji i powinno zostać również wzięte pod uwagę przy rozstrzygnięciu o kosztach procesu.

Sąd Apelacyjny zaznacza, że zarzuty sformułowane przez organ rentowy w apelacji są nietrafione i Sąd Apelacyjny nie znalazł podstaw do ich uwzględnienia, zarzuty powołane w apelacji w żadnej mierze nie wzruszyły rozstrzygnięcia wydanego przez Sąd I instancji. Sąd Apelacyjny po ponownym przeanalizowaniu materiału dowodowego zgromadzonego z niniejszej sprawie nie dopatrzył się naruszeń ze strony Sądu I instancji, postępowanie dowodowe zostało przeprowadzone w sposób wyczerpujący, Sąd dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych oraz dokonał prawidłowej analizy zgromadzonego materiału dowodowego, co w konsekwencji przełożyło się na wydanie wyroku z 26.06.2020r.

Uznając zarzuty apelującego organu rentowego za nieuzasadnione, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił wniesioną apelację.

Renata Pohl Dorota Goss-Kokot Marta Sawińska