Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 czerwca 2021 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Dorota Goss-Kokot

Sędziowie: Małgorzata Woźniak-Zendran

Przemysław Horak

Protokolant: Krystyna Kałużna

po rozpoznaniu w dniu 16 czerwca 2021 r. w P. na posiedzeniu niejawnym

sprawy (...) Sp. z o.o. S.K.A. w Z.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

przy udziale zainteresowanych: E. S., K. W., A. W., R. B., T. C., A. S.

o podstawę wymiaru składek

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

od wyroku Sądu Okręgowego w Zielonej Górze

z dnia 16 lipca 2020 r. sygn. akt IV U 789/19

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od pozwanego na rzecz (...) Sp. z o.o. S.K.A. w Z. kwotę 1.440 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym.

Przemysław Horak

Dorota Goss-Kokot

Małgorzata Woźniak-Zendran

UZASADNIENIE

Decyzją z 04.02.2019 r., nr (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. stwierdził, że przychód uzyskany przez A. S. (...) z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę w (...) sp. z o.o. S.K.A. z s. w Z., nazwany przez płatnika składek „ekwiwalentem pieniężnym na zakup środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego oraz ekwiwalentem za pranie odzieży roboczej”, wskazany szczegółowo w sentencji decyzji, stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe) oraz ubezpieczenie zdrowotne. Jako podstawę prawną decyzji organ rentowy wskazał art. 83 ust. 1 pkt 3, art. 18 ust. 1 i art. 20 ust. 1 w zw. z art. 4 ust. 9 ustawy z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz art. 81 ust. 1 ustawy z 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

Decyzją z 04.02.2019 r., nr (...), pozwany organ rentowy stwierdził, że przychód uzyskany przez E. S. , z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u płatnika składek, nazwany przez płatnika składek „ekwiwalentem pieniężnym na zakup środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego oraz ekwiwalentem za pranie odzieży roboczej”, wskazany szczegółowo w sentencji decyzji, stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe) oraz ubezpieczenie zdrowotne. Organ rentowy podał taką samą podstawę prawną i analogiczne motywy rozstrzygnięcia, jak w przypadku decyzji dotyczącej A. S..

Decyzją z 04.02.2019 r., nr (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. stwierdził, że przychód uzyskany przez K. W. z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u płatnika składek, nazwany przez płatnika składek „ekwiwalentem pieniężnym na zakup środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego oraz ekwiwalentem za pranie odzieży roboczej”, wskazany szczegółowo w sentencji decyzji, stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe) oraz ubezpieczenie zdrowotne. Organ rentowy podał taką samą podstawę prawną i analogiczne motywy rozstrzygnięcia, jak w przypadku decyzji dotyczącej A. S..

Decyzją z 04.02.2019 r., nr (...), pozwany organ rentowy stwierdził, że przychód uzyskany przez A. W. (W.) z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u płatnika składek, nazwany przez płatnika składek „ekwiwalentem pieniężnym na zakup środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego oraz ekwiwalentem za pranie odzieży roboczej”, wskazany szczegółowo w sentencji decyzji, stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe) oraz ubezpieczenie zdrowotne. Organ rentowy podał taką samą podstawę prawną i analogiczne motywy rozstrzygnięcia, jak w przypadku decyzji dotyczącej A. S..

Decyzją z 11.02.2019 r., nr (...), pozwany organ rentowy stwierdził, że przychód uzyskany przez R. B. z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u płatnika składek, nazwany przez płatnika składek „ekwiwalentem pieniężnym na zakup środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego oraz ekwiwalentem za pranie odzieży roboczej” oraz „ekwiwalentem pieniężnym dla pracowników za użyte przy wykonywaniu pracy narzędzia, materiały lub sprzęt, będące własnością pracownika”, wskazany szczegółowo w sentencji decyzji, stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe) oraz ubezpieczenie zdrowotne. Organ rentowy podał taką samą podstawę prawną i analogiczne motywy rozstrzygnięcia, jak w przypadku decyzji dotyczącej A. S..

Decyzją z 11.02.2019 r., nr (...), pozwany organ rentowy stwierdził, że przychód uzyskany przez T. C. z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u płatnika składek, nazwany przez płatnika składek „ekwiwalentem pieniężnym na zakup środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego oraz ekwiwalentem za pranie odzieży roboczej” oraz „ekwiwalentem pieniężnym dla pracowników za użyte przy wykonywaniu pracy narzędzie, materiały lub sprzęt, będące własnością pracownika”, wskazany szczegółowo w sentencji decyzji, stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe) oraz ubezpieczenie zdrowotne. Organ rentowy podał taką samą podstawę prawną i analogiczne motywy rozstrzygnięcia, jak w przypadku decyzji dotyczącej A. S..

Od powyższych decyzji odwołania złożył płatnik składek (...) sp. z o.o. S.K.A. z siedzibą w Z..

Na podstawie art. 219 k.p.c. połączono sprawy ze wskazanych wyżej odwołań w celu ich łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia.

Wyrokiem z 16.07.2020 r. Sąd Okręgowy w Zielonej Górze (sygn. IV U 789/19) w pkt:

I.  zmieniał zaskarżoną decyzję z nr (...), w ten sposób, że ustalił, iż przychód uzyskany przez ubezpieczonego A. S. w okresie od stycznia 2016r. do grudnia 2016 r. z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u płatnika składek (...) spółka z o.o. S.K.A z siedzibą w Z.
w postaci:

- ekwiwalentu pieniężnego na zakup środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego

- ekwiwalentu za pranie odzieży roboczej

nie stanowi podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne;

II.  zmienił zaskarżoną decyzję nr (...), w ten sposób, że ustalił, iż przychód uzyskany przez ubezpieczoną E. S. w okresie od stycznia 2016r. do grudnia 2016 r. z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u płatnika składek (...) spółka z o.o. S.K.A z siedzibą w Z. w postaci:

- ekwiwalentu pieniężnego na zakup środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego

- ekwiwalentu za pranie odzieży roboczej

nie stanowi podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne;

III.  zmienił zaskarżoną decyzję nr (...), w ten sposób, że ustalił, iż przychód uzyskany przez ubezpieczoną K. W. w okresie od maja 2016r.do sierpnia 2016 r. z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u płatnika składek (...) spółka z o.o. S.K.A z siedzibą w Z. w postaci:

- ekwiwalentu pieniężnego na zakup środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego

- ekwiwalentu za pranie odzieży roboczej

nie stanowi podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne;

IV.  zmienił zaskarżoną decyzję nr (...), w ten sposób, że ustalił, iż przychód uzyskany przez ubezpieczonego A. W. w okresie od stycznia 2016r. do grudnia 2016 r. z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u płatnika składek (...) spółka z o.o. S.K.A z siedzibą w Z. w postaci:

- ekwiwalentu pieniężnego na zakup środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego

- ekwiwalentu za pranie odzieży roboczej

nie stanowi podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne;

V.  zmienił zaskarżoną decyzję nr (...), w ten sposób, że ustalił, iż przychód uzyskany przez ubezpieczonego R. B. w okresie od stycznia 2016 r. do grudnia 2016 r. z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę
u płatnika składek (...) spółka z o.o. S.K.A z siedzibą w Z. w postaci:

- ekwiwalentu pieniężnego na zakup środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego

- ekwiwalentu za pranie odzieży roboczej

- ekwiwalentu za użyte narzędzia, materiały lub sprzęt

nie stanowi podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne;

VI.  zmienił zaskarżoną decyzję nr (...), w ten sposób, że ustalił, iż przychód uzyskany przez ubezpieczonego T. C. w okresie od stycznia 2016 r. do grudnia 2016 r. z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u płatnika składek (...) spółka z o.o. S.K.A z siedzibą w Z. w postaci:

- ekwiwalentu pieniężnego na zakup środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego

- ekwiwalentu za pranie odzieży roboczej

- ekwiwalentu za użyte narzędzia, materiały lub sprzęt

nie stanowi podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie

zdrowotne;

VII.  zasądził od pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. na rzecz płatnika składek (...) spółka z o.o. S.K.A z siedzibą w Z. kwotę 540 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Płatnik składek (...) sp. z o.o. S.K.A. z siedzibą w Z., zarejestrowana od 11.09.2012 r., prowadzi działalność gospodarczą, której przedmiotem jest międzynarodowy i krajowy transport drogowy, w zakresie przewozu towarów i osób.

W okresach ujętych w zaskarżonych decyzjach, od stycznia do grudnia 2016 r., płatnik składek wypłacał pracownikom świadczenia pieniężne, nazwane „ekwiwalentem za zakup środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego oraz ekwiwalentem za pranie odzieży roboczej” (dalej jako: „ekwiwalent bhp”) lub „ekwiwalentem pieniężnym za używanie przy wykonywaniu pracy narzędzi, materiałów lub sprzętu będącego własnością pracownika zatrudnionego jako kierowca” (dalej jako: „ekwiwalent narzędziowy”).

Płatnik nie zaliczył tych świadczeń do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne ubezpieczonych, których dotyczą zaskarżone decyzje.

Zgodnie z regulaminem wynagradzania obowiązującym u płatnika od 01.01.2013 r., za używanie odzieży własnej jako roboczej pracownik otrzymuje ekwiwalent pieniężny, zgodnie z przepisami o bezpieczeństwie i higienie pracy. Za pranie odzieży roboczej pracownik otrzymuje ekwiwalent pieniężny, zgodnie z przepisami o bezpieczeństwie i higienie pracy (§ 14).

Zarządzeniem nr 3/2015 z 01.01.2015 r. w sprawie zasad przydzielania pracownikom zatrudnionym na stanowisku kierowca-konwojent środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego, płatnik wprowadził: zasady przydzielania środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego pracownikom wykonującym pracę na ww. stanowisku, stanowiące załącznik nr 1 do zarządzenia; normy przydziału odzieży i obuwia roboczego dla pracowników wykonujących pracę na ww. stanowisku, określone w tabeli stanowiącej załącznik nr 2; kartę ewidencji przydziału środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego, której wzór określa załącznik nr 3.

Zgodnie z zarządzeniem, zakup środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego wykonywany jest przez pracownika, pod warunkiem wypłacania przez płatnika ekwiwalentu pieniężnego, którego wysokość określa załącznik nr 4.

Pranie odzieży roboczej wykonywane jest przez pracownika, pod warunkiem wypłacania przez płatnika ekwiwalentu pieniężnego, którego wysokość określa załącznik nr 6.

W załączniku nr 2 wskazano poszczególne rodzaje odzieży, ich okres użytkowania w miesiącach, liczbę.

W załączniku nr 4 wskazano ekwiwalenty na zakup środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego. Podano, że kwota ekwiwalentu pieniężnego została określona na podstawie najniższej oferty cenowej z firmy (...) s.j., którą załącza się do zarządzenia wraz z konkurencyjnymi ofertami. Ustalono następującą wysokość ekwiwalentu: w okresie od kwietnia do września – 232,62 zł netto na miesiąc; w okresie od października do marca – 177,15 zł netto na miesiąc.

W załączniku nr 6 wskazano ekwiwalenty za pranie odzieży roboczej. Podano, że kwota ekwiwalentu pieniężnego została określona na podstawie najniższej oferty cenowej z pralni Ekologiczna Pralnia (...), którą załączono do zarządzenia wraz z konkurencyjnymi ofertami.

Pracodawca założył, że odzież robocza będzie prana dwa razy w tygodniu.

Ustalono następującą wysokość ekwiwalentu:

1)  w okresie od kwietnia do września: 253,73 zł netto na miesiąc; wyszczególniono konkretne rodzaje odzieży i ceny za wypranie danej sztuki:

- bluza robocza antyelektrostatyczna kwasoodporna – 6,90 zł netto za sztukę,

- kurtka robocza antyelektrostatyczna kwasoodporna – 16,90 zł netto za sztukę,

- koszulka robocza – 2,90 zł netto za sztukę,

- czapka robocza z daszkiem – 2,50 zł netto za sztukę,

co daje w sumie za jedno pranie w tygodniu 29,29 zł netto.

2)  w okresie od października do marca: 309,20 zł netto na miesiąc; wyszczególniono konkretne rodzaje odzieży i ceny za wypranie danej sztuki:

- kurtka robocza antyelektrostatyczna kwasoodporna ocieplana – 19,90 zł. netto za sztukę,

- kamizelka robocza antyelektrostatyczna ocieplana – 7,90 zł netto za sztukę,

- koszulka robocza – 2,90 zł netto za sztukę,

- skarpety robocze – 1,50 zł netto za sztukę,

- kalesony robocze – 2,90 zł netto za sztukę,

co daje w sumie za jedno pranie w tygodniu 35,70 zł netto.

Zarządzenie nr 3/2015 zostało zmienione aneksem z 01.09.2015 r. w zakresie kwoty ekwiwalentu według wydanej odzieży roboczej i załącznika nr 5, 6 i 7 według wskazania tabelarycznego wraz z listą obecnych pracowników płatnika.

W załączniku nr 6 ustalono następującą wysokość ekwiwalentu:

1) w okresie od kwietnia do września: 351,00 zł netto na miesiąc; wyszczególniono konkretne rodzaje odzieży i ceny za wypranie danej sztuki;

2) w okresie od października do marca: 406,47 zł netto na miesiąc; wyszczególniono konkretne rodzaje odzieży i ceny za wypranie danej sztuki.

Zarządzeniami z 01.01.2014 r. i z 01.09.2016 r. w sprawie ustalenia wysokości ekwiwalentu pieniężnego dla pracowników za użyte przy wykonywaniu pracy narzędzia, materiały lub sprzęt, będące własnością pracownika zatrudnionego jako kierowca, płatnik ustalił miesięczny ekwiwalent pieniężny dla pracowników będących kierowcami za użyte przy wykonywaniu pracy narzędzia, materiały lub sprzęt, będące własnością pracownika, w zakresie i wysokościach ustalonych w załączniku nr 1 do zarządzenia.

Zgodnie z zarządzeniem, dla ustalenia kwoty ekwiwalentu podstawę stanowi wartość sprzętu, narzędzi i materiałów wraz z normą zużycia uwzględniającą rodzaj, wartość, gdy to stosowne stopień zużycia oraz przewidywaną częstotliwość wykorzystywania sprzętu, narzędzi lub materiałów pracownika, ewentualnie gdy to stosowne liczba przewidywanych roboczogodzin i wartość jednej roboczogodziny używania konkretnego sprzętu lub narzędzi w miesiącu.

Kwotę miesięczną ekwiwalentu do wypłaty ustala się po kalkulacji z uwzględnieniem cen rynkowych (zakupu lub wynajmu) materiałów, narzędzi i sprzętu jako odpowiadającą wartości wykorzystywania przez pracownika sprzętu, narzędzi lub materiałów.

Na żądanie pracodawcy pracownik może zostać zobowiązany do prowadzenia i przedstawienia miesięcznej, pisemnej informacji o liczbie dni, w których pracownik korzystał z własnego sprzętu, urządzeń lub materiałów, z uwzględnieniem jaki sprzęt, urządzenia lub materiały i do jakich celów służbowych zostały użyte.

W roku 2016, od momentu wprowadzenia aneksu z 01.09.2015 r. do zarządzenia z 01.01.2014 r., załącznik nr 1 przewidywał następujące stawki (produkt/ilość zużycia na miesiąc/średnia cena brutto/wartość brutto miesięcznie):

- rękawice robocze/20 szt./6,00 zł/120,00 zł;

- pianka do kokpitu/3 szt./16,00 zł/48,00 zł;

- płyn do szyb/2 szt./10,00 zł/20,00 zł;

- ściereczki w opakowaniu/3 op./38,00 zł/114,00 zł;

- inne środki/-/30,00 zł/58,00 zł. (np. wypożyczenie odkurzacza piorącego raz w miesiącu).

Zarządzeniem nr 4/2015 z 01.01.2015 r. w sprawie zasad przydzielania pracownikom wykonującym pracę w Oddziale w Z. na stanowisku specjalista ds. rozliczeń, specjalista ds. sprzedaży, pomoc księgowej oraz pracownik administracyjny środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego, płatnik wprowadził: zasady przydzielania środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego pracownikom wykonującym pracę na ww. stanowiskach, stanowiące załącznik nr 1 do zarządzenia; normy przydziału odzieży i obuwia roboczego dla pracowników wykonujących pracę na ww. stanowiskach, określone w tabeli stanowiącej załącznik nr 2; kartę ewidencji przydziału środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego, której wzór określa załącznik nr 3.

Zgodnie z zarządzeniem, zakup środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego wykonywany jest przez pracownika, pod warunkiem wypłacania przez płatnika ekwiwalentu pieniężnego, którego wysokość określa załącznik nr 4.

Pranie odzieży roboczej wykonywane jest przez pracownika, pod warunkiem wypłacania przez płatnika ekwiwalentu pieniężnego, którego wysokość określa załącznik nr 6.

W załączniku nr 2 wskazano poszczególne rodzaje odzieży, ich okres użytkowania w miesiącach, liczbę.

W załączniku nr 4 wskazano ekwiwalenty na zakup środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego. Podano, że kwota ekwiwalentu pieniężnego została określona na podstawie najniższej oferty cenowej z firmy (...) s.j., którą załącza się do zarządzenia wraz z konkurencyjnymi ofertami. Ustalono następującą wysokość ekwiwalentu: w okresie od kwietnia do września – 206,41 zł netto za miesiąc; w okresie od października do marca – 189,09 zł netto za miesiąc.

W załączniku nr 6 wskazano ekwiwalenty za pranie odzieży roboczej. Podano, że kwota ekwiwalentu pieniężnego została określona na podstawie najniższej oferty cenowej z pralni Ekologiczna Pralnia (...), którą załączono do zarządzenia wraz z konkurencyjnymi ofertami.

Pracodawca założył, że odzież robocza będzie prana raz w tygodniu.

Ustalono następującą wysokość ekwiwalentu:

1) w okresie od kwietnia do września: 115,61 zł netto na miesiąc; wyszczególniono konkretne rodzaje odzieży i ceny za wypranie danej sztuki;

2) w okresie od października do marca: 132,93 zł netto na miesiąc; wyszczególniono konkretne rodzaje odzieży i ceny za wypranie danej sztuki.

Zarządzeniem nr 5/2015 z 01.01.2015 r. w sprawie zasad przydzielania pracownikom wykonującym pracę w Oddziale w Z. na stanowisku agent celny, specjalista ds. sprzedaży oraz spedytor międzynarodowy środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego, płatnik wprowadził: zasady przydzielania środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego pracownikom wykonującym pracę na ww. stanowiskach, stanowiące załącznik nr 1 do zarządzenia; normy przydziału odzieży i obuwia roboczego dla pracowników wykonujących pracę na ww. stanowiskach, określone w tabeli stanowiącej załącznik nr 2; kartę ewidencji przydziału środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego, której wzór określa załącznik nr 3.

Zgodnie z zarządzeniem, zakup środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego wykonywany jest przez pracownika, pod warunkiem wypłacania przez płatnika ekwiwalentu pieniężnego, którego wysokość określa załącznik nr 4.

Pranie odzieży roboczej wykonywane jest przez pracownika, pod warunkiem wypłacania przez płatnika ekwiwalentu pieniężnego, którego wysokość określa załącznik nr 6.

W załączniku nr 2 wskazano poszczególne rodzaje odzieży, ich okres użytkowania w miesiącach, liczbę.

W załączniku nr 4 wskazano ekwiwalenty na zakup środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego. Podano, że kwota ekwiwalentu pieniężnego została określona na podstawie najniższej oferty cenowej z firmy (...) s.j., którą załącza się do zarządzenia wraz z konkurencyjnymi ofertami. Ustalono następującą wysokość ekwiwalentu: w okresie od kwietnia do września – 206,23 zł netto na miesiąc, 191,10 zł netto za miesiąc, 159,39 zł netto za miesiąc oraz 169,39 zł netto za miesiąc; w okresie od października do marca – 203,63 zł netto za miesiąc, 173,78 zł netto za miesiąc, 142,07 zł netto za miesiąc oraz 152,07 zł netto za miesiąc.

W załączniku nr 6 wskazano ekwiwalenty za pranie odzieży roboczej. Podano, że kwota ekwiwalentu pieniężnego została określona na podstawie najniższej oferty cenowej z pralni Ekologiczna Pralnia (...), którą załączono do zarządzenia wraz z konkurencyjnymi ofertami.

Pracodawca założył, że odzież robocza będzie prana raz w tygodniu.

Ustalono następującą wysokość ekwiwalentu:

1) w okresie od kwietnia do września: 200,48 zł netto na miesiąc, 115,61 zł netto na miesiąc; wyszczególniono konkretne rodzaje odzieży i ceny za wypranie danej sztuki;

2) w okresie od października do marca: 203,08 zł netto na miesiąc, 132,93 zł netto na miesiąc; wyszczególniono konkretne rodzaje odzieży i ceny za wypranie danej sztuki.

Zainteresowany A. S. był w spornym okresie zatrudniony u płatnika składek na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku dyrektora, ale pracował głównie na terenie Agencji (...), która jest częścią płatnika.

W okresie od stycznia do grudnia 2016 r. płatnik wypłacił mu ekwiwalent bhp w kwotach wskazanych w sentencji zaskarżonej decyzji.

Zainteresowany korzystał z ekwiwalentu na zakup i pranie odzieży. Posiadał 3 zestawy odzieży ochronnej. Na komplet odzieży składają się buty, spodnie, koszulka, polar, kurtka, rękawiczki. Musiał bardzo często prać tę odzież. Drobne rzeczy prał samodzielnie, a większe (kurtkę, polar, spodnie) oddawał do czyszczenia. Kupował również buty. Kupował rękawiczki co miesiąc, bo się zużywały. Kosztują od 4 do 10 zł.

Specyfika pracy w Agencji (...) wiąże się z dużą liczbą rewizji celnych. Dokonując rewizji, wchodził do kontenerów, w których temperatura w lecie jest bardzo wysoka. W kontenerze może znajdować się od 200 do 1 200 kartonów, czasami trzeba wśród kilkuset kartonów szukać kilku. Wiąże się to z wypakowaniem i zapakowaniem całego kontenera. Zainteresowany używał oddzielnego zestawu do rewizji i do innych czynności.

Po każdym dniu pracy odzież robocza nie nadaje się do użytku na drugi dzień z uwagi na zabrudzenie i zapach.

Zdarzało się, że zainteresowany dopłacał z własnych pieniędzy za czyszczenie odzieży.

Zainteresowana E. S. była w spornym okresie zatrudniona u płatnika składek na podstawie umowy o pracę w ½ pełnego wymiaru czasu pracy na stanowisku agenta celnego.

W okresie od stycznia do grudnia 2016 r. płatnik wypłacił jej ekwiwalent bhp w kwotach wskazanych w sentencji zaskarżonej decyzji.

Zainteresowana korzystała z ekwiwalentu na zakup i pranie odzieży roboczej. Zdarzało się, że musiała dopłacać z własnych pieniędzy. Miała kilka sztuk tej odzieży, codziennie zabierała ją do domu. Często kupuje rękawiczki, koszulki, spodnie.

Pracę wykonywała w biurze z dokumentacją lub przy rewizji. Praca przy rewizji była wykonywana prawie codziennie. Wymagała przebrania się. Była to praca na rampie, przy rozładowywaniu kontenerów, w których jest brudno. Praca ta jest wykonywana ręcznie. Jedna osoba odprawia dziennie 5-10 samochodów. W jednym kontenerze jest od kilku do kilkudziesięciu pozycji.

Zainteresowana K. W. była w spornym okresie, tj. do 20.08.2016 r., zatrudniona u płatnika składek na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku specjalisty ds. rozliczeń.

W okresie od stycznia do sierpnia 2016 r. płatnik wypłacił jej ekwiwalent bhp w kwotach wskazanych w sentencji zaskarżonej decyzji.

Zainteresowana wykonywała pracę jako pracownik biurowy w warsztacie samochodowym. Korzystała z odzieży roboczej. Kupowała spodnie, koszulki, polary, kurtki i buty. Ekwiwalent nie wystarczył jej na pokrycie całości kosztów. Odzież prała we własnym zakresie, do czyszczenia oddawała zabrudzenia, których nie mogła usunąć samodzielnie.

W ramach swojej pracy kontaktowała się z mechanikami, dowiadywała się od nich, w jakim stanie jest samochód, by poinformować klienta. Musiała być ubrana schludnie w pracy.

Zainteresowany A. W. był w spornym okresie zatrudniony u płatnika składek na podstawie umowy o pracę w ½ pełnego wymiaru czasu pracy na stanowisku kierownik agencji celnej – agent celny.

W okresie od stycznia do grudnia 2016 r. płatnik wypłacił mu ekwiwalent bhp w kwotach wskazanych w sentencji zaskarżonej decyzji.

Zainteresowany R. B. był w spornym okresie zatrudniony u płatnika składek w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku kierowca – konwojent.

W okresie od stycznia do grudnia 2016 r. płatnik wypłacił mu ekwiwalent bhp oraz ekwiwalent narzędziowy w kwotach wskazanych w sentencji zaskarżonej decyzji.

Zainteresowany T. C. był w spornym okresie zatrudniony u płatnika składek w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku kierowca – konwojent.

W okresie od stycznia do grudnia 2016 r. płatnik wypłacił mu ekwiwalent bhp oraz ekwiwalent narzędziowy w kwotach wskazanych w sentencji zaskarżonej decyzji.

Wysokość ekwiwalentów była określona przez płatnika po przeprowadzeniu analizy i badaniu rynku.

O różnicowaniu odzieży decydowały pory roku i warunki pogodowe.

Sprawdzanie rachunków, związanych z wykorzystywaniem ekwiwalentów przez pracowników, przy stanie zatrudnienia w odwołującej spółce, wymagałoby zatrudnienia dodatkowej osoby do księgowości. Dlatego płatnik nie wymagał od pracowników przedkładania paragonów ani rozliczeń.

Koszty prania zostały ustalone według cen pralni, ponieważ płatnik uznał ustalenie rzeczywistych kosztów prania w domu pracownika za niemożliwe.

Stan ubioru pracowników był weryfikowany. Płatnik przeprowadzał też weryfikację czystości samochodów, zobowiązując kierowców do jej utrzymywania.

Kierowcy w transporcie krajowym wykonywali wiele innych czynności, niż tylko kierowanie. Większość ich czasu pracy to załadunek, rozładunek, oczekiwanie na rozładunek. Przy transporcie artykułów spożywczych normy czystości były bardziej rygorystyczne.

Samochody zjeżdżają codziennie do Z., gdzie nie ma bazy, więc parkują na dworze. Nie ma tam też myjni.

Tzw. ekwiwalent narzędziowy w rzeczywistości przeznaczony był na utrzymanie porządku i czystości w pojazdach. Kierowcy mieli wyznaczony obowiązek 15-minutowej obsługi pojazdu, wliczając w to utrzymanie czystości.

Kwota ekwiwalentu narzędziowego została podniesiona na wniosek kierowców, którzy twierdzili, ze ekwiwalent narzędziowy był za niski.

Na podstawie tak ustalonego stanu faktycznego Sąd I instancji wydał zaskarżony wyrok, w którym zmienił zaskarżone decyzję (pkt I-VI wyroku) i zasądził od organu rentowego na rzecz odwołującej spółki kwotę 540 zł (6 osób x 90 zł) tytułem kosztów zastępstwa prawnego w sprawie.

Sąd Okręgowy wskazał, że przedmiotem sporu w sprawie było ustalenie, czy świadczenia wypłacone przez płatnika składek ubezpieczonym (A. S., E. S., K. W., A. W., R. B. i T. C.) w okresach i w wysokości wskazanych w zaskarżonych decyzjach, tj. świadczenia nazwane „ekwiwalentem pieniężnym na zakup środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego i ekwiwalentem za pranie odzieży roboczej” („ekwiwalentem bhp”) oraz „ekwiwalentem pieniężnym dla pracowników za użyte przy wykonywaniu pracy narzędzie, materiały lub sprzęt, będące własnością pracownika” („ekwiwalentem narzędziowym”), stanowią podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe oraz ubezpieczenie zdrowotne.

Po przeprowadzeniu postępowania dowodowego Sąd I instancji stwierdził, że okoliczności faktyczne niniejszej sprawy wskazują, że wszystkie sporne ekwiwalenty kwalifikują się jako świadczenia wymienione w Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18.12.1998 r., a tym samym nie podlegają oskładkowaniu.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy zmienił zaskarżone decyzję, czemu dał wyraz w pkt I-VI sentencji wyroku, a w pkt VII wyroku zasądził od organu rentowego na rzecz odwołującej spółki kwotę 540 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł Zakład Ubezpieczeń Społeczny Oddział w Z. zaskarżając go w całości i zarzucając mu:

1.  naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów oraz wadliwą ich ocenę polegającą na przyjęciu, że kwoty wypłacone zatrudnionym pracownikom tytułem „ekwiwalentu BHP” i „ekwiwalentu narzędziowego” nie stanowią podstawy wymiaru składek pomimo, że płatnik nie prowadził żadnej dokumentacji pozwalającej prześledzić wysokość wydatków ponoszonych przez pracowników na zakup odzieży roboczej, za pranie odzieży roboczej, jak również użyte przez pracowników narzędzia i materiały będące ich własnością oraz nie pomniejszał kwoty ww. ekwiwalentów za okres nieobecności pracownika w pracy (dowód: zeznania M. R. – protokół rozprawy z dnia 19.12.2019 r., zapis rejestracji dźwięku od 00:50:47 do 00:51:48),

2.  naruszenie prawa materialnego tj. § 2 ust. 1 pkt 6 i 9 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18.12.1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe w zw. z art. 237 ⁷ k.p. i art. 237 ⁹ k.p. poprzez niewłaściwe zastosowanie polegające na przyjęciu, że wypłacone zatrudnionym pracownikom kwoty „ekwiwalentu BHP” i „ekwiwalentu narzędziowego” nie stanowią podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenia zdrowotne.

Wskazując na powyższe zarzuty organ wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie odwołań wnioskodawcy od decyzji nr (...), ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

W odpowiedzi na apelację organu rentowego, płatnik składek wniósł o oddalenie apelacji oraz o zasądzenie od organu rentowego na rzecz odwołującej kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Wniesioną przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. apelację uznać należy za bezzasadną.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, Sąd I instancji przeprowadził w niniejszej sprawie postępowanie dowodowe w sposób staranny, nieuchybiający zasadzie swobodnej oceny dowodów wyrażonej w art. 233 § 1 k.p.c. Zgromadzone w niniejszej sprawie dowody Sąd I instancji oceniał wszechstronnie, tj. wiarygodność i moc poszczególnych dowodów oceniona została w odniesieniu do całokształtu pozostałych dowodów. Sąd I instancji dokonał ustalenia wszystkich okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia w sprawie i Sąd Apelacyjny podstawę faktyczną wyroku w pełni podziela. Sąd Apelacyjny zaaprobował ustalenia i ocenę prawną Sądu Okręgowego. W świetle powyższego zarzuty apelacji nie mogły prowadzić do zmiany bądź uchylenia zaskarżonego wyroku.

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie było ustalenie, czy wypłacane zainteresowanym A. S., E. S., K. W., A. W., R. B. i T. C. przez odwołującą spółkę świadczenia pieniężne w wysokości określonej decyzjami zwane „ekwiwalentem BHP” i „ekwiwalent narzędziowy” stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe oraz ubezpieczenie zdrowotne.

Przywołać należy za Sądem I instancji, że w systemie ubezpieczeń społecznych wysokość należnych od płatnika składek na ubezpieczenia społeczne pracowników pozostaje w bezpośrednim związku ze zdefiniowanym w art. 4 pkt 9 ustawy z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, przychodem, i to pochodzącym ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 ust. 1 ustawy z dnia 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przychód, którego źródłem jest stosunek pracy, obejmuje wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość świadczeń w naturze lub ich ekwiwalentów, bez względu na źródło finansowania, a także wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych. Do tej grupy należy zaliczyć świadczone przez pracodawcę na podstawie art. 237 ⁹ § 3 k.p. ekwiwalenty pieniężne w wysokości poniesionych przez pracownika kosztów za pranie odzieży roboczej, jeżeli pracodawca nie może tego zapewnić oraz na podstawie art. 237 ⁷ k.p. ekwiwalenty pieniężne w wysokości poniesionych przez pracownika kosztów na zakup środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, jeżeli pracodawca nie może tego zapewnić.

Świadczenia te nie stanowią podstawy wymiaru składek ubezpieczeniowych tylko jako ekwiwalenty pieniężne za odzież i za pranie odzieży roboczej, które Minister Pracy i Polityki Socjalnej wymienił w § 2 ust. 1 pkt 6 - wydanego na podstawie upoważnienia przewidzianego w art. 21 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych – rozporządzenia z dnia 18.12.1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, jako rodzaj przychodów wynikających z przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy.

Dokonując wykładni zawartego w art. 237 ⁹ § 3 k.p. warunku odpowiadania wysokości wypłacanego przez pracodawcę świadczenia poniesionym przez pracownika kosztom, należy stwierdzić, że nie sformułowano w przepisach metody ustalania wartości ekwiwalentu za pranie ubrań ani nie zakazano ryczałtowego sposobu dokonywania rozliczeń, pozostawiając tę kwestię stronom stosunku pracy.

Skutkiem powyższego jest zatem, by co do wysokości ekwiwalent był ustalony w kwotach realnych, uwzględniających średnie ceny rynkowe zakupu odzieży i usługi pralniczej.

Sąd Apelacyjny podkreśla, że okoliczności sprawy były bezsporne co do tego, że zainteresowani w spornym okresie otrzymywali tzw. „ekwiwalent bhp” (ekwiwalent na zakup obuwia i odzieży roboczej oraz ekwiwalent za pranie odzieży), a w przypadku R. B. i T. C. – także tzw. „ekwiwalent narzędziowy” (ekwiwalent na utrzymanie pojazdu w czystości). Nie było także sporu co do wysokości wypłaconych zainteresowanym ekwiwalentów. Fakty te wynikają wprost z dokumentacji w aktach organu rentowego (zwłaszcza z list płac).

W ocenie Sądu Apelacyjnego Sąd I instancji prawidłowo ustalił zasady obliczania i przyznawania tych ekwiwalentów zainteresowanym pracownikom tj. na podstawie regulacji wewnątrzzakładowych (w szczególności zarządzeń) płatnika, a także zeznań poszczególnych ubezpieczonych, którzy potwierdzili, że otrzymywali ekwiwalenty, za które kupowali odzież, środki czystości do obsługi pojazdu (jeśli byli kierowcami) oraz robili pranie, a także że nie rozliczali się z wykorzystania tych środków ze swoim pracodawcą. Zasady ustalania spornych świadczeń, w tym co do wysokości oraz przesłanki, którymi kierował się płatnik przy tym ustalaniu, zostały potwierdzone przez przesłuchanego w sprawie za odwołującą się spółkę (...), a także świadka A. E. – specjalistę ds. rozliczeń w latach 2015-2016.

Przy czym podkreślić raz jeszcze wypada, że rozporządzenie w § 2, określając rodzaje zwolnionych z oskładkowania świadczeń, nie wymaga żadnych dodatkowych warunków przyznawania ekwiwalentów.

Przepisy Kodeksu pracy regulujące obowiązkowe świadczenia bhp na rzecz pracownika od pracodawcy stanowią, że ekwiwalent za używanie własnej odzieży i obuwia roboczego ma uwzględniać ich aktualne ceny (art. 237 ² § 4 k.p.), oraz że ekwiwalent za pranie ma uwzględniać koszty poniesione przez pracownika (art. 237 ⁹ § 3 k.p.). Przy czym w tym ostatnim przypadku absurdalne byłoby założenie, że pracodawca ma sprawdzić i zweryfikować dokładne koszty każdego prania, zrobionego przez pracownika w domu (zrealizowanie tego jest z całą pewnością niemożliwe w praktyce oraz mija się z celem ustalenia takiego ekwiwalentu). Podczas składania zeznań Prezes Zarządu (...) Sp. z o.o. M. R. zeznał, że sprawdzenie rachunków, związanych w wykorzystywaniem ekwiwalentów przez pracowników, przy stanie zatrudnienia w odwołującej spółce (ok. 200 osób), wymagałoby zatrudnienia dodatkowej osoby do księgowości, dlatego płatnik nie wymagał od pracowników przedkładania paragonów ani nie dokonywał rozliczeń. Natomiast zwrócić uwagę należy, że w regulaminie wynagradzania płatnik prawidłowo określił, że pracownikom przysługuje ekwiwalent za używanie odzieży własnej jako roboczej i pranie odzieży roboczej zgodnie z przepisami o bezpieczeństwie i higienie pracy. Istotne jest również, że ekwiwalent za odzież, a także ekwiwalent narzędziowy, zostały określone przez płatnika składek na podstawie cen rynkowych – kwot tych nie zakwestionował Zakład Ubezpieczeń Społecznych ani w postępowaniu kontrolnym, ani też na etapie postępowania przez Sądem I instancji. Z kolei ekwiwalent za pranie został określony tak, że odzwierciedla jedynie weryfikowalne, możliwe do sprawdzenia koszty. Sąd Apelacyjny wskazuje również na to, że poszczególne załączniki do zarządzeń z 01.01.2015 r., szczegółowo regulujących zasady przyznawania ekwiwalentów, określały poszczególne rodzaje odzieży, ich okres użytkowania w miesiącach oraz liczbę. Przypisanie konkretnych kwot zostało więc uzasadnione rzeczywistym wymiarem potrzeb pracownika zatrudnionego na danym stanowisku (w niniejszej sprawie: agent celny, specjalista ds. rozliczeń, kierowca – konwojent). Istotne jest również, że kwoty wypłacanych ekwiwalentów zostały dostosowane do warunków rynkowych tak np. kwota ekwiwalentu na zakup odzieży została ustalona na podstawie rzeczywistych (najniższych) cen rynkowych – oferty firmy (...) s.j., a kwotę ekwiwalentu za pranie ustalono na podstawie oferty pralni (...).

Nie można lekceważyć również tego, na co zwrócił uwagę Sąd I instancji, że wysokość ekwiwalentów została dostosowana do potrzeb pracowników w zależności od warunków pogodowych: inne (odpowiednio wyższe) były ekwiwalenty za pranie w okresie większego zużycia odzieży (od października do marca), a inne (odpowiednio niższe) za okres od kwietnia do września, a ekwiwalent na zakup odzieży był wyższy w okresie od kwietnia do września, niższy w okresie od października do marca. Płatnik zróżnicował nawet przewidywaną częstotliwość prania odzieży (raz w tygodniu u agenta celnego i specjalisty ds. rozliczeń, dwa razy w tygodniu w przypadku kierowcy). Co więcej z zeznań przesłuchanych w sprawie świadków wynika, że zdarzały się sytuacje, kiedy częściej musieli prać odzież, niż przewidywał to pracodawca (wypłacając z tego tytułu ekwiwalent), tak np. w przypadku agentów celnych, po całym dniu pracy, która odejmowała m.in. kontrolę kontenerów odzież po prostu była brudna i nie nadawała się do dalszego użytkowania (tj. w kolejnym dniu), zdarzało się również tak, że wypłacony ekwiwalent nie pokrywał rzeczywistych kosztów.

Odnosząc się z kolei do ekwiwalentu narzędziowego, który w rzeczywistości stanowił ekwiwalent na środki do utrzymania w czystości pojazdu (co należało do obowiązku kierowców) to płatnik uzależnił od wartości potrzebnych narzędzi: rękawic, środków czystości, czy kosztów wykorzystania sprzętu czyszczącego (myjka, odkurzacz) z uwzględnieniem cen rynkowych. Płatnik w załączniku nr 1 do zarządzeń z 01.01.2014 r. i 01.09.2016 r. wymienił ceny poszczególnych środków koniecznych do utrzymania czystości pojazdu, a organ rentowy na żadnym etapie postępowania nie kwestionował ani ilości założonych przez płatnika środków, ani celowości ich zakupu, ani też założonych przez płatnika cen.

Zgodzić się należy ze stanowiskiem Sądu I instancji zaprezentowanym w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, iż jeżeli prawidłowe i efektywne wykonywanie obowiązków pracowniczych wymaga od pracownika używania środków czystości, to zapewnienie tych środków przez pracodawcę nie jest korzyścią pracownika, ale wypełnieniem przez pracodawcę ustawowego obowiązku prawidłowego organizowania pracy tak, aby była ona wydajna i należytej jakości. W przypadku ekwiwalentów za środki czystości nie można mówić o żadnym realnym przysporzeniu na rzecz pracownika. Funkcją tych świadczeń jest rekompensata (zapewnienie) wydatków i to właśnie z uwagi na tę funkcję są one wyłączone z podstawy wymiaru składek. Konieczność utrzymania pojazdu w czystości wiąże się z pracą kierowcy, nie daje mu żadnego zysku, świadczenie z tym związane pozwalają mu jedynie uniknąć kosztów obciążających pracodawcę, powstałych podczas wykonywania obowiązków wynikających ze stosunku pracy. Reasumując, zwrot kosztów lub pokrycie kosztów nie może być uważane za przysporzenie majątkowe podatnika, nie podlega więc oskładkowaniu.

Sąd Apelacyjny nie uwzględnił zarzutów sprzeczności ustaleń Sądu I instancji z treścią zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego oraz błędnej oceny dowodów.

Wbrew twierdzeniom apelującego organu, Sąd Okręgowy nie naruszył granic swobodnej oceny dowodów określonej w art. 233 § 1 k.p.c., albowiem ich wiarygodność i moc ocenił według własnego przekonania, na podstawie „wszechstronnego rozważenia zebranego materiału”, a zatem, jak podkreśla się w orzecznictwie, z uwzględnieniem wszystkich dowodów przeprowadzonych w postępowaniu, jak również wszelkich okoliczności towarzyszących przeprowadzaniu poszczególnych dowodów i mających znaczenie dla oceny ich mocy i wiarygodności (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17.11.1966 r., II CR 423/66, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24.03.1999 r., sygn. I PKN 632/98, wyrok Sądu Najwyższego z 11.07.2002 r., sygn. IV CKN 1218/00). Ramy swobodnej oceny dowodów muszą być zakreślone wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego, regułami logicznego myślenia oraz pewnego poziomu świadomości prawnej, według których Sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy, jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność, odnosi je do pozostałego materiału dowodowego. Ustalenia faktyczne dokonane w oparciu o tak ocenione dowody nie mogą wykazywać błędów tak faktycznych, tzn. nie mogą być sprzeczne z treścią dowodów, jak i logicznych (błędności rozumowania i wnioskowania). Swobodna ocena dowodów stanowi jedną z podstawowych prerogatyw jurysdykcyjnych Sądu. Jednakże nie oznacza ona, że Sąd może dowolnie ocenić zebrany w sprawie materiał dowodowy. Granice swobodnej oceny dowodów są zakreślone wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego, regułami logicznego myślenia oraz poziomem świadomości prawnej, według których Sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość. Na tej podstawie dokonuje oceny środków dowodowych i waży ich moc oraz wiarygodność oraz odnosi je do pozostałego materiału dowodowego.

W związku z tym, skuteczne podniesienie zarzutu naruszenia art. 233 k.p.c. nie może zostać ograniczone do innej, niż ta dokonana przez Sąd interpretacji dowodów zebranych w sprawie. Skarżący musi wykazać, że ocena przyjęta za podstawę rozstrzygnięcia przekracza ramy swobodnej oceny dowodów, którą wyznaczają czynniki zarówno logiczny i ustawowy, zasady doświadczenia życiowego, aktualny stan wiedzy, stan świadomości prawnej i dominujących poglądów na sądowe stosowanie prawa. Dlatego jeżeli z określonego materiału dowodowego Sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena Sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać nawet jeśli w równym stopniu, na podstawie tego samego materiału dowodowego, dawały się wysnuć inne wnioski. Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub, gdy wnioskowanie Sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo - skutkowych, to przeprowadzona przez Sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona.

Na podstawie powyższego, w ocenie Sądu Apelacyjnego, Sąd Okręgowy właściwe ocenił zebrany w sprawie materiał dowodowy i wyprowadził na jego podstawie prawidłowy wniosek, że wypłata tzw. „ekwiwalentu BHP” i „ekwiwalent narzędziowy” nie stanowi podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne zainteresowanych.

Należy zauważyć, że w art. 237 ⁹ § 3 k.p. nie określono metody ustalania wartości ekwiwalentu za pranie ubrań, ani nie wyłączono ryczałtowego sposobu dokonywania rozliczeń, pozostawiając tę kwestię stronom stosunku pracy. Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 19.04.2017 r., w sprawie II UK 198/16, jeżeli ustawodawca (...), to uwzględnia, że ekwiwalent i ryczałt nie mają w języku prawnym jednoznacznej treści; że równa wartość jest cechą pojęciową tylko ekwiwalentu rozumianego jako "równowartość", a ekwiwalent oznacza nie tylko równowartość, lecz także równoważnik, odpowiednik, przy czym odpowiedni i równoważny, to współmierny, pozostający w równowadze, ale niekoniecznie równy. Sąd Najwyższy zauważył także, że wypłata na rzecz pracownika, nazwana ekwiwalentem, powinna być traktowana jako ekwiwalent, ponieważ w innym wypadku należałoby poszukiwać dowodów potwierdzających poniesienie określonych wydatków przez każdego pracownika, przedstawienie rachunków za domowe środki piorące, proporcjonalnie do stopnia ich wykorzystania w praniu odzieży roboczej, wydzielenia z rachunku za wodę i energię elektryczną zużycia przypadającego na pranie odzieży roboczej lub amortyzację pralki, suszarki i żelazka, i to byłoby następnie przedmiotem kontroli Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Taki sposób ustalania i rozliczania poniesionych kosztów jest możliwy, jednak koszt administrowania systemem pieczołowitej rejestracji poniesionych wydatków, prowadziłby do podważenia ekonomicznej zasadności dokonywania zwrotu kosztów prania odzieży roboczej. Nie jest więc wykluczona inna metoda dokonywania rozliczeń kosztów prania odzieży roboczej, to jest ustalenie stałej kwoty, która ma odpowiadać kosztom ponoszonym przez pracownika, czyli kwoty ryczałtowej. Jak stwierdził Sąd Najwyższy, tak ustalona kwota nie jest pojęciem konkurencyjnym względem ekwiwalentu. Ryczałt jest ekwiwalentny, jeżeli wypłacona kwota jest odpowiednia do wysokości poniesionych kosztów, a więc wtedy, gdy jej wysokość została określona w stałej kwocie, jeżeli jej wyliczenie uwzględnia rzeczywistą częstotliwość ponoszenia wydatków i mieści się w niewielkiej rozpiętości cen rynkowych. Ustalone w taki sposób świadczenie również nie będzie podlegało włączeniu do podstawy wymiaru składki, która w konsekwencji nie posłuży do obliczenia wysokości świadczenia emerytalnego i rentowych. Tym samym, Sąd Najwyższy stwierdził, że ustalenie, iż kwota wypłacana przez pracodawcę, jako ekwiwalent, nie jest dokładnie równa poniesionym kosztom, uwzględnia zarówno sytuację, w której jest wyższa aniżeli koszt rzeczywisty, oraz jest od tego kosztu niższa i pracownik mógłby żądać pokrycia poniesionego wydatku w całości. Żaden z tych przypadków nie ma wpływu na ocenę świadczenia kompensującego poniesiony przez pracownika koszt prania odzieży roboczej z perspektywy ubezpieczeń społecznych, ponieważ zachowany jest cel i istota umieszczenia tych wypłat w katalogu wyłączeń, przewidzianych w § 2 ust. 1 rozporządzenia. Nie istnieje zatem uzasadnienie do włączenia takiego świadczenia do podstawy wymiaru składki, która w konsekwencji nie posłuży do obliczenia wysokości świadczenia emerytalnego i rentowych. Sąd Apelacyjny w całości podziela powyższą interpretację, dokonaną przez Sąd Najwyższy.

Zaznaczenia wymaga, że pracownik nie musi dokumentować poniesionych wydatków fakturami lub rachunkami. Ustawodawca nie określił także górnej granicy ekwiwalentu ani nie odwołał się do przepisów, które miałyby tę wysokość regulować. Nie może on jednak istotnie odbiegać od wartości uwzględniającej nakład pracy na ten cel oraz aktualne koszty tj. energii, wody, środków piorących itp. (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 08.041998 r., I SA/Lu 392/97). Zatem zwolnienie dotyczy kwoty pieniężnej odpowiadającej wartości używania przez pracownika swojej odzieży i obuwia do wykonywania pracy, lub wypłacanej przez pracodawcę rekompensaty poniesionych przez pracowników kosztów za pranie, naprawę i konserwację odzieży roboczej. W celu oszacowania tej wartości pracodawca ustalić musi szereg elementów składających się na określenie kwoty ekwiwalentu np. wartość odzieży i obuwia, koszty zakupu, częstotliwość wymiany, normy zużycia itp. Świadczenie to nie może być bowiem traktowane jako ryczałt bez żadnej kalkulacji (por. wyrok WSA we Wrocławiu z dnia 13.03.2007 r., I SA/WR 59/07).

Odnosząc powyższe do realiów niniejszej sprawy Sąd Apelacyjny stwierdza, że zaszły podstawy do uznania, że ekwiwalent (ekwiwalentem BHP” i „ekwiwalent narzędziowy”) wypłacany przez (...) Sp. z o.o. z siedzibą w Z. A. S., E. S., K. W., A. W., R. B. i T. C. nie stanowią przychodu, stanowiącego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe oraz zdrowotne zainteresowanych, bowiem podlegają wyłączeniu na podstawie § 2 ust. 1 pkt 6 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18.12.1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

Poprzedzając przyznanie pracownikom ekwiwalentu odwołująca spółka zadbała o rozeznanie na lokalnym rynku w zakresie cen usług pralniczych, cen odzieży roboczej czy też cen środków czystości. Nie ulega najmniejszej wątpliwości, że wyłączenia świadczeń z podstawy wymiaru stanowią odstępstwo od zasady oskładkowania wszelkiego rodzaju przychodów ze stosunku pracy, zatem okoliczności mające wpływ na wysokość wyłączenia muszą być postrzegane ściśle i odpowiednio udokumentowane (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 11.02.2016 r., sygn. akt III AUa 259/15).

Sąd Apelacyjny zaznacza, że zarzuty sformułowane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. w apelacji są nietrafione i Sąd Apelacyjny nie znalazł podstaw do ich uwzględnienia, zarzuty powołane w apelacji w żadnej mierze nie wzruszyły rozstrzygnięcia wydanego przez Sąd I instancji. Sąd Apelacyjny po ponownym przeanalizowaniu materiału dowodowego zgromadzonego z niniejszej sprawie nie dopatrzył się naruszeń ze strony Sądu I instancji, postępowanie dowodowe zostało przeprowadzone w sposób wyczerpujący, Sąd I instancji dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych oraz dokonał prawidłowej analizy zgromadzonego materiału dowodowego, co w konsekwencji przełożyło się na wydanie wyroku z 16.07.2020r.

Mając na uwadze powyższe argumenty orzeczono na podstawie art. 385 k.p.c. o oddaleniu apelacji pozwanego organu rentowego jako bezzasadnej.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. i § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych, zasądzając od organu rentowego na rzecz odwołującej spółki kwotę 1440 zł (6 ubezpieczonych/decyzji x 240 zł) kosztów zastępstwa procesowego.

Przemysław Horak Dorota Goss-Kokot Małgorzata Woźniak-Zendran