Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 maja 2025 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Marta Sawińska

Protokolant: Emilia Wielgus

po rozpoznaniu w dniu 7 maja 2025 r. w Poznaniu na posiedzeniu niejawnym

sprawy S. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o ustalenie kapitału początkowego

na skutek apelacji S. W.

od wyroku Sądu Okręgowego w Zielonej Górze

z dnia 13 maja 2024 r. sygn. akt IV U 3004/23

1.  oddala apelację,

2.  zasądza od S. W. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. kwotę 270 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego od dnia uprawomocnienia się orzeczenia o kosztach do dnia zapłaty - tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej.

sędzia Marta Sawińska

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 30 czerwca 2023 r., znak: (...)-2023 pozwany Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. ustalił wnioskodawcy S. W. kapitał początkowy na dzień 1 stycznia 1999 r.

Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych tj. od 1 stycznia 1981 r. do 31 grudnia 1990 r. Za podstawę wymiaru kapitału początkowego organ rentowy przyjął kwotę 886,12 zł. Wskaźnik podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 72,58 %.

Przyjęto okresy składkowe łącznie 19 lat 14 dni tj. 228 miesięcy.

Współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do 31 grudnia 1998 r. wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego wyniósł 59,71%.

Kapitał początkowy na dzień 1 stycznia 1999 r. wyniósł 82.310,47 zł.

Wskazano, że do ustalenia wartości kapitału początkowego nie uwzględniono -

okresów:

- od 8 czerwca 1979 r. do 7 lipca 1979 r., gdyż jest rozbieżność w końcowej dacie zatrudnienia pomiędzy świadectwem pracy a legitymacją ubezpieczeniową

- od 18 października 1981 r. do 1 listopada 1981 r., gdyż jest to przerwa w zatrudnieniu po odbyciu służby wojskowej

dochodu:

- 1979 r. – 6.630,00 zł

- 1979 r. – 13.974,00 zł

gdyż jest rozbieżność w końcowej dacie zatrudnienia pomiędzy świadectwem pracy a legitymacją ubezpieczeniową.

Odwołanie od powyższej ww. decyzji złożył S. W. wnosząc o jej zmianę i wskazując, że przerwa w odbywaniu służby wojskowej według świadectwa pracy została ujęta, nadto dochody z 1979 r. i rozbieżności między świadectwem pracy, a legitymacją wynikają z błędów urzędników.

W piśmie z 5 grudnia 2023 r. pozwany Zakład wniósł o:

- umorzenie postępowania na podstawie art. 477 ¹³ § 1 k.p.c. w zakresie, w jakim roszczenie zostało zaspokojone decyzją z dnia 30 listopada 2023 r., którą ponownie ustalono wysokość kapitału początkowego wnioskodawcy na dzień 1 stycznia 1999 r. uwzględniając okres sporny od 8 czerwca 1979 r. do 7 lipca 1979 r. wraz ze spornymi wynagrodzeniami.

- oddalenie odwołania w pozostałym zakresie tj. co do okresu od 18 października 1981 r. do 1 listopada 1981 r. stanowiącego przerwę po odbyciu służby wojskowej.

W piśmie z dnia 28 grudnia 2023 r. odwołujący wskazał, że podtrzymuje odwołanie w części dotyczącej ustalenia kapitału początkowego z uwzględnieniem okresu od 18 października 1981 r. do 1 listopada 1981 r. Podniósł, że po powrocie z wojska wykazał się gotowością w podjęciu pracy. Został poinformowany, że jego etat jest zajęty i ma się zgłosić do pracy 2 listopada 1981 r.

Na rozprawie w dniu 13 maja 2024 r. odwołujący podtrzymał swoje odwołanie wyłącznie co do okresu od 18 października 1981 r. do 1 listopada 1981 r.

Wyrokiem z dnia 13 maja 2024 r. Sąd Okręgowy w Zielonej Górze IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych (sygn. IV U 3004/23) umorzył postępowanie w zakresie objętym decyzją z dnia 30 listopada 2023 r. znak (...)-2023 (pkt I wyroku) i oddalił odwołanie w pozostałej części (pkt II wyroku).

Podstawą powyższego orzeczenia były następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne:

Wnioskodawca S. W., urodzony (...), złożył w dniu 5 czerwca 2023 r. wniosek o ustalenie wysokości kapitału początkowego.

Na skutek tego wniosku wydano zaskarżoną decyzję.

W toku postępowania do organu rentowego zostały przedłożone nowe dokumenty z okresu zatrudnienia od 8 czerwca 1979 r. do 7 lipca 1979 r. Decyzją z dnia 30 listopada 2023 r. znak (...)-2023 ponownie ustalono wnioskodawczy kapitał początkowy na dzień 1 stycznia 1999 r. Przyjęto okresy składkowe 19 lat 1 miesiące 14 dni tj. 229 miesięcy.

Współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do 31 grudnia 1998 r. wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego wyniósł 59,84%.

Kapitał początkowy na dzień 1 stycznia 1999 r. wyniósł 82.594,71 zł.

Decyzją tą uwzględniono okres zatrudnienia od 8 czerwca 1979 r. do 7 lipca 1979 r. oraz również dochód za 1979 r. w kwotach podanych we wcześniejszej decyzji tj. 6.630,00 zł i 13.974,00 zł.

Wskazano, że do ustalenia wartości kapitału początkowego nadal nie uwzględniono okresu od 18 października 1981 r. do 1 listopada 1981 r., gdyż jest to przerwa w zatrudnieniu po odbyciu służby wojskowej.

W okresie od 10 lipca 1979 r. do 31 maja 1982 r. wnioskodawca był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) w Ś., w pełnym wymiarze czasu pracy, na stanowisku kierowcy.

W okresie tego zatrudnienia, od 25 października 1979 r. do 17 października 1981 r. wnioskodawca odbywał zasadniczą służbę wojskową.

Po zakończeniu zasadniczej służby wojskowej, wnioskodawca od dnia 2 listopada 1981 r. ponownie podjął pracę w Przedsiębiorstwie (...) w Ś., na podstawie umowy o prace z dnia 2 listopada 1981 r., zawartej na czas nieokreślony, w pełnym wymiarze czasu pracy, na stanowisku kierowcy.

Pozwany nie uwzględnił do wysokości kapitału początkowego okresu od 18 października 1981 r. do 1 listopada 1981 r. z uwagi na to, że jest to przerwa w zatrudnieniu po odbyciu służby wojskowej.

Na podstawie tak ustalonego stanu faktycznego Sąd I instancji wydał zaskarżony wyrok, w którym umorzył postępowanie w zakresie objętym decyzją z dnia 30 listopada 2023 r. znak (...)-2023 (pkt I wyroku) i oddalił odwołanie w pozostałej części (pkt II wyroku).

Na wstępie rozważań prawnych Sąd Okręgowy wskazał, że w toku postępowania, decyzją z dnia 30 listopada 2023 r. częściowo uwzględniono żądania wnioskodawcy.

Zgodnie z treścią art. 477 ¹³ § 1 k.p.c., zmiana przez organ rentowy zaskarżonej decyzji lub wojewódzki zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności zaskarżonego orzeczenia przed rozstrzygnięciem sprawy przez sąd – przez wydanie decyzji lub orzeczenia uwzględniającego w całości lub w części żądanie strony – powoduje umorzenie postępowania w całości lub w części. Poza tym zmiana lub wykonanie decyzji lub orzeczenia nie ma wpływu na bieg sprawy.

W tym stanie rzeczy postanowiono jak w punkcie I sentencji wyroku.

Z kolei przedmiotem sporu w niniejszej sprawie pozostał okres od 18 października 1981 r. do 1 listopada 1981 r. tj. okres pomiędzy zakończeniem służby wojskowej przez wnioskodawcę a podjęciem na nowo pracy u dotychczasowego pracodawcy (od 2 listopada 1981 r.).

Odwołanie w tym zakresie okazało się niezadane.

Następnie Sąd Okręgowy zacytował treść art. 173 ust. 1 i 2, art. 174 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Wskazał, że przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:
1) okresy składkowe, o których mowa w art. 6;
2) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5;
3) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-4 i 6-12, w wymiarze
nie większym niż określony w art. 5 ust. 2.

W myśl przepisu art. 116 ust. 5 ustawy emerytalnej w związku z § 21 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11.10.2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. Nr 237, poz. 1412) środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

Natomiast zgodnie z treścią informacje o jednostce

orzeczenia sądów

§ 22 rozporządzenia - jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania oraz spółdzielczej umowy o pracę jest świadectwo pracy, zaświadczenie płatnika składek lub innego właściwego organu, wydane na podstawie posiadanych dokumentów lub inny dokument, w tym w szczególności: 1) legitymacja ubezpieczeniowa; 2) legitymacja służbowa, legitymacja związku zawodowego, umowa o pracę, wpis w dowodzie osobistym oraz pisma kierowane przez pracodawcę do pracownika w czasie trwania zatrudnienia.

W myśl § 28 ust. 1 rozporządzenia środkiem dowodowym w postępowaniu przed organem rentowym mogą być również poświadczone za zgodność z oryginałem kopie dokumentów stwierdzających stan zdrowia oraz dotyczących okresów składkowych i nieskładkowych, a także wysokości wynagrodzenia, przychodu, dochodu i uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru świadczeń, wydawane przez jednostki upoważnione do przechowywania dokumentacji zlikwidowanych lub przekształconych zakładów pracy.

Podkreślił, że w niniejszej sprawie brak jest podstaw do uwzględnienia do ustalenia wartości kapitału początkowego okresu pomiędzy zakończeniem służby wojskowej a podjęciem zatrudnienia, ponieważ okres ten nie jest okresem składkowym w rozumieniu art. 6, ani okresem nieskładkowym w rozumieniu art. 7 ustawy emerytalnej.

Okresy nieskładkowe zostały bowiem enumeratywnie wymienione w art. 7 tej ustawy, który jednak nie zawiera wariantu zaliczenia okresu przerwy pomiędzy zwolnieniem z czynnej służby wojskowej, a powrotem do pracodawcy. Okres takiej przerwy nie jest także wymieniony jako okres składkowy w art. 6 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, a w szczególności w art. 6 ust. 1 pkt 4, który stanowi, że do okresów składkowych zalicza się okresy czynnej służby wojskowej w Wojsku Polskim lub okresy jej równorzędne albo okresy zastępczych form tej służby, nie zaś okresy przerwy w zatrudnieniu po zakończeniu odbywania służby wojskowej.

Zgodnie z art. 120 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (t.j.: Dz. U. z 2021 r. 372) w brzmieniu obowiązującym w X.1981 r. - pracownikowi, który w ciągu trzydziestu dni od dnia zwolnienia z czynnej służby wojskowej podjął pracę u pracodawcy, u którego był zatrudniony w dniu powołania do tej służby, czas odbywania służby wojskowej wlicza się do okresu zatrudnienia u tego pracodawcy w zakresie wszystkich uprawnień wynikających ze stosunku pracy.

Przepis ten określa możliwość zaliczenia do uprawnień wynikających ze stosunku pracy jedynie okresu odbywania czynnej służby wojskowej i nie rozciąga tej możliwości na okres przerwy pomiędzy zakończeniem czynnej służby wojskowej, a podjęciem ponownie pracy. Zatem do okresu składkowego można zaliczyć jedynie okres zasadniczej służby wojskowej do dnia opuszczenia jednostki wojskowej po otrzymaniu rozkazu zwolnienia ze służby.

Termin 30 dni wymieniony we wskazanym przepisie jest terminem, w którym pracownik ma wyrazić wolę powrotu do pracy, ale nie może być zaliczony jako okres składkowy bądź nieskładkowy z tej przyczyny, że brak jest w dyspozycji wymienionego przepisu jakichkolwiek uregulowań w tym zakresie. Przepis ten mówi wyłącznie o zaliczeniu do uprawnień wynikających ze stosunku pracy jedynie okresu odbywania czynnej służby wojskowej.

Zaakcentował również, że podzielił przyjmowane w orzecznictwie stanowisko, iż „termin 30 dni wymieniony w przepisie art. 120 ust. 1 ustawy z 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej jest terminem, w którym pracownik ma wyrazić wolę powrotu do pracy, ale nie może być zaliczony jako okres składkowy bądź nieskładkowy z tej przyczyny, że brak jest w dyspozycji wymienionego przepisu jakichkolwiek uregulowań w tym zakresie. Przepis ten mówi wyłącznie o zaliczeniu do uprawnień wynikających ze stosunku pracy jedynie okresu odbywania czynnej służby wojskowej” (por. wyrok SA w Białymstoku z 20.12.2017 r. III AUa 511/17).

W myśl art. 120 ust. 4 tej ustawy terminy przewidziane w ust. 1 i 2 uważa się za zachowane, jeżeli pracownik nie mógł podjąć pracy z przyczyn usprawiedliwiających nieobecność w pracy.

Podkreślił, że za okres składkowy może być uznany również okres od dnia zgłoszenia gotowości do podjęcia pracy po opuszczeniu jednostki wojskowej do dnia faktycznego podjęcia pracy u dotychczasowego pracodawcy, nawet w przypadku, gdy pracodawca nie wypłacił pracownikowi wynagrodzenia za ten okres i nie zgłosił pracownika do ubezpieczenia. Takie stanowisko przedstawione zostało w orzeczeniu załączonym przez odwołującego do pisma z dnia 28 grudnia 2023 r. Jednakże podnieść trzeba, że w orzeczeniu tym podkreślono, że ww. okres może być zaliczony do okresu składkowego jedynie wówczas, gdy „fakt pozostawania w zatrudnieniu i zgłoszenia gotowości do podjęcia pracy po zakończeniu służby wojskowej został udowodniony” (wyrok SA w Krakowie z dnia 19.09.2018 r. III AUa 445/18).

Także w wyroku z dnia 27 kwietnia 2022 r. Sąd Najwyższy przyjął, że zgłoszenie gotowości do pracy nie zawsze może być utożsamiane z jej podjęciem (sygn. II USKP 91/21).
Zwrócił też uwagę na obowiązujące w tamtym okresie rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 września 1979 r. w sprawie szczególnych uprawnień żołnierzy i osób spełniających zastępczo obowiązek służby wojskowej oraz członków ich rodzin (t.j. Dz. U. z 1986 r. Nr 5, poz. 32). Zgodnie z § 3 ust. 1 tego rozporządzenia, jeżeli pracownik zgłosi w ciągu 30 dni od zwolnienia z zasadniczej lub okresowej służby wojskowej powrót do dotychczasowego zakładu pracy, lecz nie może przystąpić do pracy z przyczyn usprawiedliwiających nieobecność w pracy, zatrudnienie uważa się za podjęte pod warunkiem przedstawienia dowodów usprawiedliwiających nieobecność w pracy.
Zatem w orzecznictwie, w tym również w załączonym przez odwołującego uzasadnieniu wyroku, podkreśla się, że fakt zgłoszenia się do pracy w okresie wcześniejszym niż jej faktyczne podjęcie oraz jednoczesne pozostawania w gotowości do jej świadczenia powinien być udowodniony przez ubezpieczonego.

Przy tym jednolicie przyjmuje się, że zaliczenie nieudokumentowanych okresów składkowych wymaga dowodów precyzyjnych, jednoznacznych i absolutnie pewnych (por. m.in. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 09.01.1998r., sygn. akt II UKN 440/97 i 22.11.2001 r., sygn. akt I PKN 660/00; wyrok SA w Rzeszowie z dnia 07.10.2015 r., sygn. akt III AUa 503/15; wyrok SA w Gdańsku z dnia 03.12.2015 r., sygn. akt III AUa 1088/15).

Przepisy z zakresu ubezpieczeń społecznych są normami bezwzględnie obowiązującymi i nie zawierają unormowań pozwalających na dokonywanie ustaleń w sposób przybliżony lub prawdopodobny. Jednocześnie ciężar dowodu spoczywa na stronach postępowania cywilnego. To one – a nie sąd – są wyłącznym dysponentem toczącego się postępowania i one wreszcie ponoszą odpowiedzialność za jego wynik.

Zdaniem Sądu I instancji w przedmiotowej sprawie wnioskodawca nie udowodnił, by po zakończeniu służby wojskowej od razu podjął zatrudnienie lub by faktycznie zgłosił się do pracy i pozostawał w gotowości do pracy w spornym okresie. Brak jest jakichkolwiek dowodów, które potwierdzałyby, by wnioskodawca od razu po zakończeniu służby wojskowej faktycznie zgłosił się do pracodawcy oraz by do czasu zawarcia umowy o pracę z 2 listopada 1981 r. pozostawał w gotowości do pracy. Są to jedynie niczym nie poparte twierdzenia odwołującego.

Nie było przy tym rzeczą Sądu poszukiwanie dowodów czy przeprowadzanie postępowania w tym zakresie z urzędu w celu uzupełnienia twierdzeń strony, albowiem czynności z urzędu mogą być realizowane w ramach kontradyktoryjnego procesu tylko wyjątkowo i to w taki sposób, by nie uchybić zasadzie bezstronności.

Nie jest możliwe obliczanie wysokości kapitału początkowego czy emerytury wyłącznie na podstawie twierdzeń wnioskodawcy. Twierdzenia te muszą być udowodnione i nie mogą być objęte normami art. 228 k.p.c. (wobec ich spornego charakteru) oraz normą art. 230 k.p.c. Ewentualne ujemne skutki nieprzedstawienia dowodu lub też zaoferowania dowodów nie pozwalających poczynić kategorycznych ustaleń lub budzących istotne wątpliwości obciążają stronę. Stąd też to na ubezpieczonym spoczywała powinność przedstawienia takich dowodów, które w niebudzący wątpliwości sposób, pozwalałyby na zaliczenie spornego okresu do kapitału początkowego.

Ustalenia tego nie zmienia przedłożone świadectwa pracy z 1 czerwca 1981 r., w którym pracodawca wskazał, że wnioskodawca odbywał zasadniczą służbę wojskową od 25 października 1979 r. do 1 listopada 1981 r.

Świadectwo pracy nie jest dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 k.p.c. nawet wtedy, gdy zostaje wydane przez urząd administracji państwowej, ale jedynie dokumentem prywatnym, o którym mowa w art. 245 k.p.c. (wyrok SN z dnia 14.05.2012 r., sygn. akt II PK 238/11). Dokument taki może być podważony w postępowaniu sądowym.

W postępowaniu sądowym traktuje się je jako dokument prywatny w rozumieniu art. 245 k.p.c., który stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Dokument taki podlega kontroli co do prawdziwości wskazanych w nim faktów. Wymaga ono weryfikacji i oparcia w kontekście posiadanej przez zakład pracy dokumentacji z akt osobowych pracodawcy oraz w razie możliwości przy pomocy zeznań świadków i ubezpieczonego.

Zapis o zakończeniu służby wojskowej z dniem 1 listopada 1981 r. został podważony w niniejszym postępowaniu. Końcowa data zakończenia służby wojskowej przez wnioskodawcę przypada bowiem na dzień 17 października 1981 r., co wynika wprost z książeczki wojskowej, w której wskazano także na rozkaz zwolnienia z tej służby. Jest to zasadniczy dowód tego, że czynna służba wojskowa zakończyła się w dniu 17 października 1981 r., a nie w dacie wskazanej przez zakład pracy w świadectwie.

Niezasadne było zatem zakwalifikowanie przez pracodawcę w świadectwie pracy tego okresu do zasadniczej służby wojskowej.

Okres ten (od 17 października 1981 r. do 1 listopada 1981 r.) jest natomiast okresem przerwy po zakończeniu służby wojskowej, do którego zastosowanie ma przedstawiona wyżej argumentacja. Wnioskodawca zaś nie udowodnił okoliczności, które pozwoliłyby na zaliczenie go do okresu składkowego.

Mając to wszystko na uwadze, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzeczono jak w punkcie II sentencji wyroku.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł odwołujący zaskarżając go w zakresie pkt II wyroku. W uzasadnieniu apelacji odwołujący nie wskazał wprost na naruszenie konkretnych przepisów postępowania cywilnego ani przepisów prawa materialnego. Odwołujący podniósł, że w jego ocenie Sąd I instancji błędnie nie uwzględnił okres od 18 października 1981 r. do 1 listopada 1981 r. tj. okres pomiędzy zakończeniem służby wojskowej przez wnioskodawcę a podjęciem na nowo pracy u dotychczasowego pracodawcy (od 2 listopada 1981 r.) do kapitału początkowego, albowiem w tym czasie odwołujący pozostawał w gotowości do podjęcia pracy.

Wskazując na powyższe odwołujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie jego odwołania.

W odpowiedzi na apelację Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. wniósł o oddalenie apelacji i o zasądzenie od odwołującego na rzecz Zakładu kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelację odwołującego jako bezzasadną należało oddalić.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, Sąd I instancji przeprowadził w niniejszej sprawie postępowanie dowodowe w sposób staranny, nieuchybiający zasadzie swobodnej oceny dowodów wyrażonej w art. 233 § 1 k.p.c. Zgromadzone w niniejszej sprawie dowody Sąd I instancji oceniał wszechstronnie, tj. wiarygodność i moc poszczególnych dowodów oceniona została w odniesieniu do całokształtu pozostałych dowodów. Sąd I instancji dokonał ustalenia wszystkich okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia w sprawie i Sąd Apelacyjny podstawę faktyczną wyroku w pełni podziela. Sąd Apelacyjny zaaprobował ustalenia i ocenę prawną Sądu Okręgowego.

Na wstępie Sąd Apelacyjny wskazuje, że sporny był obecnie jedynie okres od 18 października 1981 r. do 1 listopada 1981 r. tj. okres pomiędzy zakończeniem służby wojskowej przez odwołującego a podjęciem na nowo pracy u dotychczasowego pracodawcy (od 2 listopada 1981 r.) w ocenie odwołującego ww. okres powinien został zaliczony do kapitału początkowego, albowiem w tym okresie odwołujący pozostawał w gotowości do pracy.

Z poczynionych w sprawie przez Sąd I instancji ustaleń wynika, że odwołujący w okresie od 25 października 1979 r. do 17 października 1981 r. odbywał zasadniczą służbę wojskową (m.in. wynika to z książeczki wojskowej). Zgromadzone w sprawie dokumenty zawarte w aktach osobowo - płacowych odwołującego wskazują na to, że odwołujący podjął pracę po wojsku dopiero z dniem 2 listopada 1981r. Wynika to m.in. – jak słusznie stwierdził Sąd I instancji – z zapisu znajdującego się na kartotece (odwrotna strona), gdzie zapisano datę 2 listopada 1981 r. jako początek zatrudnienia na stanowisku kierowcy samochodowego osobowego, po zasadniczej służbie wojskowej (k. 31 akt osobowych) oraz umowa o pracę zawarta dnia 2 listopada 1981 r. na okres od dnia 2 listopada 1981 r. Zresztą odwołujący w toku procesu przyznał, że po powrocie ze służby wojskowej pracę jako kierowca rozpoczął dopiero 2 listopada 1981 r.

Z kolei bez znaczenia jest w tym zakresie zapis uczyniony w świadectwie pracy z 1 czerwca 1981 r., w którym pracodawca wskazał, że odwołujący odbywał zasadniczą służbę wojskową od 25 października 1979 r. do 1 listopada 1981 r.

Podkreślić należy, że w orzecznictwie powszechnie przyjmuje się, że świadectwa pracy nie można uznawać za dokument urzędowy, o jakim mowa w art. 244 k.p.c. Świadectwo pracy stanowi bowiem dokument prywatny (art. 245 k.p.c.). Świadectwo pracy czy świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawione przez pracodawcę, nie jest dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 § 1 i 2 k.p.c., tylko dokumentem prywatnym, który stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie (art. 245 k.p.c.). Dokument taki podlega kontroli zarówno co do prawdziwości podanych w nim faktów, jak i co do prawidłowości wskazanej podstawy prawnej (wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 10.06.2016 r., III AUa 1492/15, LEX nr 2071301). Świadectwa pracy (wykonywania pracy w szczególnych warunkach), nie są dokumentami urzędowymi, lecz dokumentami prywatnymi, wystawianymi przez pracodawcę, a zatem wyłącznie oświadczeniem wiedzy tego pracodawcy, które może być podważane w każdy sposób przed sądem w postępowaniu w sprawie z zakresu ubezpieczeń społecznych. Sąd nie jest w żaden sposób związany oceną charakteru zatrudnienia pracownika dokonaną przez pracodawcę w wystawionym pracownikowi świadectwie pracy czy w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Ma ono służyć jedynie celom dowodowym. Dokument ten podlega co do swojej wiarygodności i mocy dowodowej takiej samej ocenie, jak każdy inny dowód (tylko dokumenty wystawione przez organy państwowe albo organy wykonujące zadania z zakresu administracji państwowej stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone) (wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 9.04.2013 r., III AUa 808/12, LEX nr 1313299).

Tymczasem zapis o zakończeniu służby wojskowej z dniem 1 listopada 1981 r. został podważony w niniejszym postępowaniu. Końcowa data zakończenia służby wojskowej przez odwołującego przypada bowiem na dzień 17 października 1981 r., co wynika wprost z książeczki wojskowej (a czego w zasadzie nie kwestionował odwołujący), w której wskazano także na rozkaz zwolnienia z tej służby. Jest to zasadniczy dowód tego, że czynna służba wojskowa zakończyła się w dniu 17 października 1981 r., a nie w dacie wskazanej przez zakład pracy w świadectwie (tj. 1 listopada 1981r.).

W analizowanej sprawie w ocenie Sądu Apelacyjnego odwołujący nie wykazał, że w spornym okresie tj. od 18 października 1981 r. do 1 listopada 1981 r. pozostawał w zatrudnieniu i zgłosił gotowość do podjęcia pracy.

Choć ponowne podjęcie pracy u pracodawcy nastąpiło w ciągu 30 dni od zakończenia służby (w dniu 2 listopada 1981 r.), co zgodnie z art. 120 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (w brzmieniu obowiązującym w spornym okresie, Dz. U. z 1967 r. Nr 44, poz. 220 z późn. zm.) uzasadniało wliczenie okresu służby wojskowej do wszystkich uprawnień pracowniczych. Brak jest natomiast podstaw do zakwalifikowania do stażu ubezpieczeniowego odwołującego spornego okresu przerwy pomiędzy zakończeniem przez odwołującego pełnienia czynnej służby wojskowej, a powrotem do pracy, trwającej od dnia 18 października 1981 r. do 1 listopada 1981 r.

Okresy nieskładkowe zostały enumeratywnie wymienione w art. 7 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. z 2017 r. poz. 1383), który jednak nie zawiera wariantu zaliczenia okresu przerwy pomiędzy zwolnieniem z czynnej służby wojskowej, a powrotem do pracodawcy. Okres takiej przerwy nie jest także wymieniony jako okres składkowy w art. 6 ust. 1 pkt 4 ww. ustawy, który wskazuje, że za okresy składkowe uważa się okresy czynnej służby wojskowej w Wojsku Polskim lub okresy równorzędne albo okresy zastępczych form tej służby. Stąd do okresów składkowych na podstawie tego przepisu - można zaliczyć okres zasadniczej służby wojskowej tylko do dnia opuszczenia jednostki wojskowej po otrzymaniu rozkazu zwolnienia ze służby, a nie sporny okres przerwy, podczas której wnioskodawca opuścił już teren jednostki wojskowej, a jeszcze nie podjął zatrudnienia u pracodawcy (por.m.in. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 11 października 2012 r., III AUa 648/12, Lex).

W orzecznictwie przyjęto, że ww. okres może być zaliczony do okresu składkowego jedynie wówczas, gdy „ fakt pozostawania w zatrudnieniu i zgłoszenia gotowości do podjęcia pracy po zakończeniu służby wojskowej został udowodniony” (wyrok SA w Krakowie z dnia 19.09.2018 r. III AUa 445/18, wyrok SN z dnia 27.04.2022 r., (...) 91/21). Natomiast w przedmiotowej sprawie odwołujący nie udowodnił, by po zakończeniu służby wojskowej od razu podjął zatrudnienie lub by faktycznie zgłosił się do pracy i pozostawał w gotowości do pracy. Jednocześnie podkreślenia wymaga, że w postępowaniu cywilnym, w tym w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, to na stronach postępowania, stosownie do treści art. 6 k.c., spoczywa obowiązek udowodnienia faktów, z których strony wywodzą skutki prawne. Zatem to na odwołującym spoczywał obowiązek wykazania, że po zwolnieniu ze służby zgłosił się do pracodawcy i pozostawał w gotowości do pracy. Odwołujący temu obowiązkowi w niniejszym postępowaniu nie sprostał.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy słusznie przyjął, że brak jest w niniejszej sprawie jakichkolwiek dowodów potwierdzających, że odwołujący od razu po zakończeniu służby wojskowej faktycznie zgłosił się do pracodawcy oraz by do czasu zawarcia umowy o pracę z 2 listopada 1981r. pozostawał w gotowości do pracy. Z kolei z dokumentacji pracowniczej odwołującego w postaci kartoteki oraz umowy o pracę wynika, że ww. podjął u dotychczasowego pracodawcy pracę od dnia 2 listopada 1981r. na stanowisku kierowcy samochodowego osobowego, po zasadniczej służbie wojskowej.

Reasumując w ocenie Sądu Odwoławczego argumenty przedstawione przez odwołującego w treści apelacji, nie podważyły w żaden sposób zasadności stanowiska Sądu I instancji. Sąd I instancji nie uchybił przepisom kodeksu postępowania cywilnego, ani nie naruszył prawa materialnego, a postępowanie dowodowe przeprowadził w zakresie zaoferowanym przez strony, oceniając dowody zgodnie z zasadą wyrażoną art. 233 § 1 k.p.c. z kolei zarzuty apelacji sprowadzały się w zasadzie do przedstawienia własnego subiektywnego stanowiska w sprawie (w tym interpretacji tych przepisów) oraz narzucenia Sądowi własnej oceny zgromadzonego materiału dowodowego. Z takim stanowiskiem odwołującego jednak nie sposób się zgodzić.

Mając na względzie powyższe Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację (pkt 1 wyroku).

Mając na uwadze powyższe o kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 § 1, 1 ¹ i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. w zw. z § 10 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych. Mając powyższe na względzie zasądzono S. W. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. kwotę 270 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego od dnia uprawomocnienia się orzeczenia o kosztach do dnia zapłaty - tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej (pkt 2 wyroku).

sędzia Marta Sawińska