Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 czerwca 2021 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Marta Sawińska

Sędziowie: Dorota Goss-Kokot

R. P.

Protokolant: Emilia Wielgus

po rozpoznaniu w dniu 30 czerwca 2021 r. w. P. na posiedzeniu niejawnym

sprawy Z. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o dodatek pielęgnacyjny

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

od wyroku Sądu Okręgowego w Zielonej Górze

z dnia 28 lutego 2020 r. sygn. akt IV U 1457/18

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że przyznaje Z. K. prawo

do dodatku pielęgnacyjnego do dnia 30 września 2020r.,

2.  w pozostałym zakresie apelację oddala.

R. P.

Marta Sawińska

Dorota Goss-Kokot

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 29.10.2018 r. znak: (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił wnioskodawcy Z. K. prawa do dodatku pielęgnacyjnego wobec braku niezdolności do samodzielnej egzystencji i wznowił wypłatę renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. W decyzji wskazano, że orzeczeniem Komisji lekarskiej ZUS z dnia 17.10.2018 r. wnioskodawca nie został uznany za osobę niezdolną do samodzielnej egzystencji.

W odwołaniu od ww. decyzji Z. K. wniósł o uchylenie decyzji w przyznanie jemu dodatku pielęgnacyjnego, nie zgadzając się ze stanowiskiem organu rentowego i Komisji lekarskiej ZUS. Podał, iż jego stan zdrowia nie rokuje poprawy, a wręcz przeciwnie choroba rozwija się, to zostało udokumentowane w dokumentacji medycznej. Podkreślił, że na co dzień potrzebuje pomocy drugiej osoby do funkcjonowania w życiu codziennym.

Wyrokiem z 28.02.2020r. sygn. akt IV U 1457/18, Sąd Okręgowy w Zielonej Górze IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przywrócił wnioskodawcy prawo do dodatku pielęgnacyjnego od 01.11.2019 r. na 2 lata.

Powyższy wyrok Sądu Okręgowego zapadł w oparciu o następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne:

Wnioskodawca Z. K. urodzony (...) mieszka w miejscowości R. gmina C.. Jest uprawniony jest do okresowej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, ostatnio przyznanej decyzją z dnia 30.12.2016r. do 30.09.2018r. według decyzji z dnia 22.09.2017r. Przy tym świadczeniu wnioskodawcy pozwany wypłacał dodatek pielęgnacyjny, okresowo od 01.03.2018r. do 30.09.2018r. zgodnie z decyzją z dnia 30.04.2018r.

W dniu 03.09.2018 r. wnioskodawca złożył wniosek o przyznanie dodatku pielęgnacyjnego na dalszy okres.

Orzeczeniem z dnia 03.10.2018 r. lekarz orzecznik ZUS orzekł, że wnioskodawca nie jest niezdolny do samodzielnej egzystencji, natomiast nadal występuje całkowita niezdolność do pracy do 31.10.2019r.

Wobec sprzeciwu wnioskodawcy, Komisja lekarska ZUS ponownie oceniła stan zdrowia wnioskodawcy. W orzeczeniu z dnia 17.10.2018 r. Komisja lekarska ZUS stwierdziła, że wnioskodawca nie jest niezdolny do samodzielnej egzystencji.

U wnioskodawcy Z. K. biegły sądowy chirurg ogólny – chirurg naczyniowy A. K. (1) stwierdził, iż u wnioskodawcy nie doszło do poprawy stanu zdrowia, a tylko do pogorszenia. Według biegłego do istniejących schorzeń kolana prawego i kręgosłupa dołączyły się objawy miażdżycy i niedokrwienia kończyn dolnych (zwłaszcza prawej) dodatkowo nasilając istniejące dolegliwości i ograniczając zdolności przemieszczania się. Wnioskodawca jest nadal niezdolny do samodzielnej egzystencji. Niezdolność ma charakter okresowy 2 lata.

Wobec zarzutów pozwanego do opinii, Sąd Okręgowy uzupełnił dowód z opinii biegłego.

Biegły A. K. (1) w opinii uzupełniającej podtrzymał swoje stanowisko. W opinii przedstawił zapisy wykonanych u wnioskodawcy badań i biorąc pod uwagę opisy stanu zdrowia, proces leczenia – podał, że po 30.09.2018r. ubezpieczony Z. K. z przykurczem w stawie kolanowym prawym, wielopoziomową dyskopatią oraz przewlekłym niedokrwieniem kończyn dolnych, a zwłaszcza prawej, odzyskał zdolność do samodzielnej egzystencji.

Pozwany nie zgodził się z opinią i w piśmie z 06.12.2019r. (k. 54-55) wnosił o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego chirurga naczyniowego.

Ostatecznie, wnioskodawcę uznano jako osobę całkowicie niezdolną do pracy na trwałe.

Na podstawie tak ustalonego stanu faktycznego Sąd I instancji wydał zaskarżony wyrok, w którym zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przywrócił wnioskodawcy prawo do dodatku pielęgnacyjnego od 01.11.2019 r. na 2 lata.

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie, jak podkreślał Sąd Okręgowy, było ustalenie czy wnioskodawca Z. K. jest niezdolny do samodzielnej egzystencji, a jeżeli tak – to na jaki okres, a tym samym czy przysługuje mu prawo do dodatku pielęgnacyjnego.

W rozważaniach prawnych Sąd Okręgowy przytoczył treść przepisu art. 75 ust. 1, art. 12 i art. 13 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Sąd Okręgowy wskazał, że w zakresie oceny zdolności wnioskodawcy do samodzielnej egzystencji oparł swe rozstrzygnięcie na opinii biegłego sądowego lek. med. chirurga ogólnego i naczyniowego A. K. (1). Sąd Okręgowy wskazał, że dowód z opinii biegłych jest bowiem w tej kategorii spraw tzw. dowodem o przesądzającym znaczeniu, analizującym i sumującym przeciwstawne oceny prezentowane przez strony i Sąd nie może zastępować tego dowodu innym, np. dowodem z zeznań świadków, zaświadczeń lekarskich. Zaznaczył, że Sąd Okręgowy w całości podzielił wywody i wnioski końcowe opinii sporządzonych przez biegłego powołanego w niniejszej sprawie. W ocenie Sądu Okręgowego stanowią one pełnowartościowy materiał dowodowy, albowiem zostały one sporządzone rzetelnie, w oparciu o fachową wiedzę biegłego, po zapoznaniu się przez biegłego z przedłożoną dokumentacją lekarską. Biegły w sposób jasny i konkretny przedstawił swoje stanowisko i wyczerpująco je uzasadnił, podając we wnioskach końcowych z czego wynika ich stanowisko. Biegły jednoznacznie uznał, że wnioskodawca Z. K. jest osobą niezdolną do samodzielnej egzystencji, a po 31.10.2018r. wystąpiło pogorszenie stanu zdrowia.

Sąd Okręgowy podkreślił, że o prawie do dodatku pielęgnacyjnego decyduje wyłącznie spełnienie przesłanek z art. 75 ust. 1 w związku z art. 13 ust. 5 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, nie zaś jej aktualna sytuacja życiowa, przeszłość zawodowa (wyrok SA w Łodzi z dnia 19.12.2012 r. III AUa 740/12). Takie przesłanki w sprawie spełniono.

W ocenie Sądu Okręgowego w przedmiotowej sprawie wszystkie niezbędne dla rozstrzygnięcia kwestie zostały wyjaśnione. Natomiast odmienna ocena stanu zdrowia od oceny zawartej w opinii biegłego nie jest podstawą do przeprowadzania dowodu z opinii kolejnych biegłych lekarzy czy ich uzupełniania (por. orzeczenie SN z 15.02.1974 r. II CR 817/73, nie publ., orzeczenie SN z 12.02.1974 r. II CR 5/74, Biul. SN 1974/4/64). Sąd nie musi dopuszczać dowodu z dodatkowej opinii biegłych, jeżeli uzna, że ekspertyzy, którymi dysponuje są wystarczające dla wyjaśnienia stanu zdrowia (wyrok SN z dnia 17.01.2012 r. sygn. I UK 195/11). Sąd nie jest zobowiązany dążyć do sytuacji, aby opinia biegłego przekonała jednocześnie obie strony. Sąd Okręgowy nadmienił też, że nie widział konieczności skierowania sprawy do kolejnego biegłego. Mając powyższe na względzie, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przywrócił wnioskodawcy prawo do dodatku pielęgnacyjnego od 01.11.2019 r. na 2 lata.

Apelację od wyroku Sądu I instancji złożył Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. zaskarżając go w całości i zarzucając mu naruszenie przepisów prawa procesowego, które miało istotny wpływ na wynik sprawy, tj. w szczególności art. 232 k.p.c., art. 233 § 1 1 i 2 k.p.c., art. 286 k.p.c., poprzez:

1)  błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, polegających na uznaniu, że ubezpieczony jest niezdolny do samodzielnej egzystencji;

2)  dokonanie dowolnej, a nie swobodnej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego.

Wskazując na powyższe zarzuty, organ rentowy wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w całości i oddalenie odwołania, ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

W odpowiedzi na apelację organu rentowego odwołujący wniósł o jej oddalenie.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja okazała się celowa, albowiem pozwoliła na zmianę zaskarżanego wyroku co do daty przyznanego świadczenia. W pozostałym zakresie argumenty pozwanego organu rentowego były bezzasadne.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, Sąd I instancji przeprowadził prawidłowe postępowanie dowodowe, a zebrany materiał poddał wszechstronnej ocenie z zachowaniem granic swobodnej oceny dowodów przewidzianej przez art. 233 § 1 k.p.c. Na tej podstawie Sąd Okręgowy poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne, które Sąd odwoławczy w pełni podziela i przyjmuje za własne.

Bezsporne w sprawie jest, że odwołujący uprawniony jest do okresowej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, ostatnio przyznanej decyzją z dnia 30.12.2016r. do 30.09.2018r. według decyzji z dnia 22.09.2017r. Przy tym świadczeniu wnioskodawcy pozwany wypłacał dodatek pielęgnacyjny, okresowo od 01.03.2018r. do 30.09.2018r. zgodnie z decyzją z dnia 30.04.2018r. Z kolei kwestią sporną w niniejszej sprawie było rozstrzygnięcie, czy odwołujący Z. K. nadal spełnia przesłanki do przyznania prawa do dodatku pielęgnacyjnego, wskazane w art. 75 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, tj. czy jest osobą niezdolną do samodzielnej egzystencji.

Przechodząc w dalszej kolejności do wskazania materialnoprawnej podstawy rozstrzygnięcia, przypomnieć należy, że zgodnie art. 13 ust. 5 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w przypadku stwierdzenia naruszenia sprawności organizmu w stopniu powodującym konieczność stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych orzeka się niezdolność do samodzielnej egzystencji.

Natomiast w art. 75 ust. 1 ww. ustawy wskazano, iż dodatek pielęgnacyjny przysługuje osobie uprawnionej do emerytury lub renty, jeżeli osoba ta została uznana za całkowicie niezdolną do pracy oraz do samodzielnej egzystencji albo ukończyła 75 lat życia.

Zgodnie z treścią art. 100 ust. 1 ustawy z dnia 17.12.1998 r. cyt. ustawy prawo do świadczeń określonych w ustawie powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa, z zastrzeżeniem ust. 2.

W myśl zaś art. 129 ust. 1 cyt. ustawy świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu, z uwzględnieniem ust. 2.

Sąd Apelacyjny zaznacza jednocześnie, że w postępowaniu sądowym ocena niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji, w zakresie dotyczącym naruszenia sprawności organizmu i wynikających stąd ograniczeń, wymaga wiadomości specjalnych, a zatem dopuszczenia dowodu z opinii biegłego sądowego. W takiej sytuacji, sąd nie może orzekać wbrew opinii biegłych sądowych. Jednak w sprawach o świadczenie z tytułu niezdolności do pracy (niezdolności do samodzielnej egzystencji) ostatecznie zawsze decyduje sąd, gdyż niezdolność ta, jako przesłanka świadczenia, ma tu znaczenie prawne (Sąd Najwyższy w wyroku z 03.09.2009 r., sygn. III UK 30/09, LEX nr 537018).

Sąd Okręgowy oparł swe rozstrzygnięcie na opinii biegłego sądowego chirurga ogólnego – chirurga naczyniowego A. K. (2). Po zapoznaniu z treścią opinii biegłego, Sąd Apelacyjny stwierdza, że opinia biegłego sądowego (wraz z opinią uzupełniającą) została sporządzona rzetelnie, w oparciu o fachową wiedzę biegłego po zapoznaniu się przez biegłego z przedłożoną dokumentacją lekarską, a ponadto została logicznie, jasno i wyczerpująco uzasadniona. W swojej opinii biegły sądowy wskazał, że u odwołującego nie doszło do poprawy stanu zdrowia a tylko do pogorszenia. Według biegłego do istniejących schorzeń kolana prawego i kręgosłupa dołączyły się objawy miażdżycy i niedokrwienia kończyn dolnych (zwłaszcza prawej) dodatkowo nasilając istniejące dolegliwości i ograniczając zdolności przemieszczania się. Oceniając stan zdrowia odwołującego biegły sądowy wskazał, że odwołujący jest nadal niezdolny do samodzielnej egzystencji, a niezdolność ma charakter okresowy 2 lata. W opinii uzupełniającej w ustosunkowaniu się do zarzutów organu rentowego biegły sądowy wskazał, że nie można stwierdzić, że po 30.09.2018 r. ubezpieczony Z. K. z przykurczem w stawie kolanowym prawym, wielopoziomową dyskopatią oraz przewlekłym niedokrwieniem kończyn dolnych (a zwłaszcza prawej) odzyskał zdolność do samodzielnej egzystencji.

W ocenie Sądu Apelacyjnego opinia biegłego sądowego chirurga ogólnego i naczyniowego była wystarczająca do rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy, tj. do ustalenia stanu zdrowia odwołującego.

Sąd Apelacyjny akcentuje, że okoliczność, iż zgodnie z art. 286 k.p.c. sąd może zażądać dodatkowej opinii od tych samych lub innych biegłych, wcale nie oznacza, że w każdym przypadku jest to konieczne, potrzeba taka może bowiem wynikać z okoliczności sprawy i podlega ocenie sądu orzekającego. Dlatego nie ma uzasadnienia wniosek organu rentowego o powołanie kolejnego biegłego w sytuacji, gdy złożona już opinia jest niekorzystna dla strony. Zgłaszając taki wniosek, strona winna wykazać błędy, sprzeczności lub inne wady w złożonych do akt sprawy opiniach biegłych, które dyskwalifikują te opinie, uzasadniając tym samym powołanie dodatkowych opinii (wyrok Sądu Najwyższego z 10.03.2011 r., II UK 306/10). Nie zasługuje przy tym na akceptację wyłącznie powołanie się na brak (w ocenie organu rentowego) wszystkich wymaganych badań oraz dogłębnego zbadania stanu zdrowia odwołującego. Opinia biegłego sądowego chirurga ogólnego i naczyniowego A. K. (1) jest sporządzona zgodnie z tezą dowodową, Sąd nie widzi podstaw do jej podważania.

W ocenie Sądu Apelacyjnego wobec jednoznaczności opinii biegłego chirurga ogólnego i naczyniowego przed Sądem I instancji, nie było konieczności uzupełniania postępowania dowodowego. Zarzuty podniesione w apelacji organu rentowego w świetle szczegółowych wyjaśnień biegłego zaprezentowanych w opinii głównej a następnie uzupełniającej, są nietrafne i stanowią jedynie bezzasadną polemikę z wnioskami tych opinii. Podkreślenia wymaga, że jeżeli opinia biegłego jest tak kategoryczna i tak przekonująca, że sąd określoną okoliczność uznaje za wyjaśnioną, to nie ma obowiązku dopuszczania dowodu z dalszej opinii biegłych (wyrok Sądu Najwyższego z 21.11.1974 r., II CR 638/74, OSPiKA 1975, Nr 5, poz. 108). Odmienne stanowisko oznaczałoby, iż należy przeprowadzić dowód z wszelkich możliwych biegłych, aby upewnić się, czy niektórzy z nich nie byliby zdania takiego samego jak strona (por. T. Ereciński Komentarz do Kodeksu Postępowania Cywilnego, Część Pierwsza, Postępowanie Rozpoznawcze, Warszawa 1997 r., str. 439). Nadto wskazać należy że Sąd nie może zająć stanowiska odmiennego co do stanu zdrowia wnioskodawcy, na podstawie własnej oceny stanu faktycznego, niż wyrażone w opiniach biegłych (wyrok Sądu Najwyższego z 13.10.1987 r., II URN 228/87, (...)).

Sąd Apelacyjny podkreśla, że opinie biegłego sądowego chirurga ogólnego i naczyniowego A. K. (1) (główna oraz uzupełniająca) zostały sporządzone fachowo, w oparciu o aktualną wiedzę, przedstawione w nich wnioski poparte są odpowiednimi argumentami. Biegły sądowy w należyty sposób wyjaśnił przedstawione przez Sąd I instancji zagadnienia, wskazał na czym oparł swą tezę i co stanowiło ich podstawę. Jednocześnie Sąd Apelacyjny wskazuje, że aby podważyć wartość dowodową opinii biegłych, należy przedłożyć konkretne zastrzeżenia, które uniemożliwiałyby pozytywną ocenę tego dowodu z punktu widzenia logiki i doświadczenia życiowego (art. 232 k.p.c.).

W ocenie Sądu odwoławczego wszystkie sporne kwestie zostały w sposób prawidłowy wyjaśnione i nie było potrzeby powoływania dowodu z kolejnego biegłego.

W ocenie Sądu Apelacyjnego argumentacja przedstawiona przez organ rentowy nie wskazuje na żadne okoliczności, które mogłyby podważyć prawidłowość wyroku Sądu Okręgowego.

Jak wynika z ustalonego stanu faktycznego odwołujący jest uprawniony do okresowej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, ostatnio przyznanej decyzją z dnia 30.12.2016r. do 30.09.2018r. według decyzji z dnia 22.09.2017r. Przy tym świadczeniu wnioskodawcy pozwany wypłacał dodatek pielęgnacyjny, okresowo od 01.03.2018r. do 30.09.2018r. zgodnie z decyzją z dnia 30.04.2018r. Wniosek o świadczenie będące przedmiotem sporu (o dodatek pielęgnacyjny) odwołujący złożył w dniu 03.09.2018r. Natomiast jak wskazał w opinii biegły sądowy chirurg ogólny i naczyniowy A. K. (1) u odwołującego po 30.09.2018 r. nie doszło do poprawy stanu zdrowia, z tym że jak wskazał biegły sądowy niezdolność do samodzielnej egzystencji ma charakter okresowy.

Sąd Apelacyjny podkreśla, że zgodnie z art. 129 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu, z uwzględnieniem ust. 2.

Mając na uwadze, że wniosek o przyznanie kolejnego świadczenia odwołujący złożył w dniu 03.09.2018 r. oraz, że zgodnie z opinią biegłego sądowego A. K. (1) niezdolność odwołującego ma charakter okresowy (tj. obejmuje 2 lata) w ocenie Sądu Apelacyjnego należało zmienić wyrok Sądu I instancji w zakresie daty końcowej przyznania świadczenia, tj. do 30.09.2020 r. (od 30.09.2018 r. o kolejne 2 lata tj. do 30.09.2020r.).

Reasumując na podstawie art. 386 k.p.c. Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżony wyrok o tyle, że przyznał odwołującej Z. K. prawo do dodatku pielęgnacyjnego do 30.09.2020 r., natomiast w pozostałym zakresie na podstawie art. 385 k.p.c. apelację organu rentowego oddalił.

R. P. M. D. G.-K.