Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 kwietnia 2025 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Marta Sawińska

Protokolant: Emilia Wielgus

po rozpoznaniu w dniu 2 kwietnia 2025 r. w Poznaniu na posiedzeniu niejawnym

sprawy K. N.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P.

o ustalenie kapitału początkowego

na skutek apelacji K. N.

od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 26 kwietnia 2023 r. sygn. akt VIII U 804/22

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie 2 oraz poprzedzającą go decyzję i zalicza do wysokości kapitału początkowego K. N. dodatkowo kwotę 4781,92 zł,

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P. na rzecz K. N. kwotę 360 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego od dnia uprawomocnienia się orzeczenia o kosztach do dnia zapłaty - tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej

Marta Sawińska

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 28 lutego 2022 r., znak (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych, II Oddział w P. ustalił kapitał początkowy K. N. na kwotę 166 884,41 zł na dzień 1 stycznia 1999 r.

Jako podstawę wymiaru kapitału organ wskazał kwotę 2 380,13 zł. Do jej obliczenia przyjął przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych od 1 stycznia 1988 r. do 31 grudnia 1997 r. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wynosił 194,95 %. Wskaźnik ten pomnożono przez kwotę bazową (1220,89 zł).

Do ustalenia kapitału początkowego organ przyjął 17 lat, 2 miesiące i 6 dni (206 miesięcy) okresów składkowych i 4 lat i 6 miesięcy (54 miesiące) okresów nieskładkowych. Współczynnik proporcjonalny do osiągniętego w dniu 31 grudnia 1998 r. wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego wyniósł 65,62 %. Na tej podstawie organ obliczył 24% kwoty bazowej – 293,01 zł. Natomiast średnie dalsze trwanie życia wyniosło 209 miesięcy.

Odwołanie od powyższej decyzji złożył K. N., wnosząc o jej zmianę i ustalenie kapitału początkowego w oparciu o zastosowanie prawidłowego wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego, ewentualnie o nakazanie organowi ponownego przeliczenia kapitału początkowego, a nadto o zasądzenie od organu rentowego kosztów procesu według norm przepisanych. W uzasadnieniu odwołujący wskazał, iż organ błędnie przyjął wysokość wynagrodzeń w latach 1991-1993 oraz 1993-1996.

Decyzją z dnia 4 kwietnia 2022 r. organ rentowy ponownie ustalił kapitał początkowy K. N. na kwotę 181 539,49 zł. Jako podstawę wymiaru kapitału organ przyjął kwotę 2 655,44 zł. Do jej obliczenia przyjął przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych od 1 stycznia 1988 r. do 31 grudnia 1997 r. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wynosił 217,50 %. Wskaźnik ten pomnożono przez kwotę bazową (1220,89 zł). Do ustalenia kapitału początkowego organ przyjął 17 lat, 2 miesiące i 6 dni (206 miesięcy) okresów składkowych i 4 lat i 6 miesięcy (54 miesiące) okresów nieskładkowych. Współczynnik proporcjonalny do osiągniętego w dniu 31 grudnia 1998 r. wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego wyniósł 65,62 %. Na tej podstawie organ obliczył 24% kwoty bazowej – 293,01 zł. Natomiast średnie dalsze trwanie życia wyniosło 209 miesięcy.

W uzasadnieniu organ wskazał, że za sporne okresy nie uwzględnił odwołującemu kwoty 2 000 000 zł z uwagi na fakt, iż była to premia uznaniowa, której faktyczna wysokość była nieznana, natomiast w okresie od 14 października 1993 r. do 31 maja 1996 r. sprawował mandat posła.

Wyrokiem z dnia 26 kwietnia 2023 r., sygn. VIII U 804/22 Sąd Okręgowy w Poznaniu VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z mienił zaskarżoną decyzję 28 lutego 2022 r., znak: (...) w ten sposób, że ustalił kapitał początkowy odwołującego na dzień 1 stycznia 1999 r. na 184.601,34 zł (pkt 1 wyroku), w pozostałym zakresie oddalił odwołanie (pkt 2 wyroku) oraz zasądził od organu rentowego na rzecz odwołującego 180 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (pkt 3 wyroku).

Podstawą powyższego orzeczenia były następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne:

K. N. urodził się (...)

Dnia 25 lutego 1991 r. odwołujący zawarł z (...) s.c. umowę o pracę. Odwołujący został zatrudniony na stanowisku redaktora naczelnego (...) za wynagrodzeniem 3 000 000 zł miesięcznie. Z dniem 1 października 1991 r. odwołującemu przyznano wynagrodzenie w kwocie 5 000 000 zł. Odwołującemu przysługiwała też premia uznaniowa w wysokości do 2 000 000 zł.

Dyrektorem wydawnictwa był T. W. (1). Decydował on o wypłacie premii uznaniowej m.in. odwołującemu. W spornym okresie wraz z odwołującym pracował też M. L..

W okresie od 14 października 1993 r. do 20 października 1997 r. odwołujący był posłem na Sejm RP II kadencji i sprawował mandat poselski ww. okresie. Ryczałt poselski otrzymywał od 1 stycznia 1994 r. do 30 czerwca 1996 r. W okresie od 14 października 1993 r. do 31 grudnia 1993 r. nie otrzymywał ryczałtu poselskiego.

Dnia 1 września 1992 r. Wydawnictwo (...) S.A. podpisało umowę o pracę z K. N.. Odwołujący został zatrudniony na stanowisku redaktora naczelnego w pełnym wymiarze czasu pracy. Umowę zawarto na czas nieokreślony. Odwołujący otrzymywał 8 750 000 zł miesięcznie. Odwołujący był zatrudniony do 31 maja 1996 r.

Hipotetyczna wysokość kapitału początkowego z uwzględnieniem wynagrodzenia za cały rok 1993 - okres zatrudnienia w Wydawnictwo (...) S.A. wyniosła 184 601,34 zł.

Na podstawie tak ustalonego stanu faktycznego Sąd I instancji wydał zaskarżony wyrok, w którym zmienił zaskarżoną decyzję 28 lutego 2022 r., znak: (...) w ten sposób, że ustalił kapitał początkowy odwołującego na dzień 1 stycznia 1999 r. na 184.601,34 zł (pkt 1 wyroku), w pozostałym zakresie oddalił odwołanie (pkt 2 wyroku) oraz zasądził od organu rentowego na rzecz odwołującego 180 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (pkt 3 wyroku).

Następnie Sąd I instancji zacytował art. 173 ust. 1 i 3, art. 174 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Podkreślił, że z treścią zacytowanych wyżej przepisów można stwierdzić, iż kwota kapitału początkowego zależy od długości udowodnionych okresów składkowych i nieskładkowych przebytych przed 1 stycznia 1999 rokiem, podstawy wymiaru oraz współczynnika proporcjonalnego do wieku ubezpieczonego.

W świetle § 22 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. z 2011 r. Nr 237 poz. 1412) jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania oraz spółdzielczej umowy o pracę jest świadectwo pracy, zaświadczenie płatnika składek lub innego właściwego organu, wydane na podstawie posiadanych dokumentów lub inny dokument, w tym w szczególności: legitymacja ubezpieczeniowa, legitymacja służbowa, legitymacja związku zawodowego, umowa o pracę, wpis w dowodzie osobistym oraz pisma kierowane przez pracodawcę do pracownika w czasie trwania zatrudnienia.

Zaznaczył, że Sąd nie jest związany ograniczeniami dowodowymi określonymi dla dowodzenia przed organami rentowymi, co wynika z treści art. 473 k.p.c. i sprawia, że każdy fakt może być dowodzony wszelkimi środkami, które Sąd uzna za pożądane, a ich dopuszczenie za celowe. W ocenie Sądu I instancji, w świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, dokumentacja z okresu zatrudnienia ubezpieczonego wystawiona przez (...) s.c. a następnie Wydawnictwie (...) S.A., pozwalała na ustalenie wysokości wynagrodzenia w spornym okresie, jedynie w oparciu o umowę o pracę określającą wysokość miesięcznego wynagrodzenia oraz w oparciu o kolejne angaże określające wysokość miesięcznego wynagrodzenia.

Jednocześnie wnioskodawca żądał, aby wynagrodzenie to zostało ustalone wraz z premią za okres zatrudnienia w (...) s.c. Stanowiska tego Sąd Okręgowy jednakże nie podzielił. W istocie dostępny materiał dowodowy – zdaniem Sądu I instancji - nie pozwalał na ustalenie, czy i w jakiej konkretnie wysokości był wypłacany ten składnik wynagrodzenia w spornym okresie. Skarżący nie udowodnił bowiem ich wysokości w sposób pewny i konkretny, wiarygodnymi dokumentami płacowymi, czy chociażby zeznaniami świadków. Wnioskodawca, na którym zgodnie z art. 6 k.c. spoczywał ciężar dowodowy, nie udowodnił swojego roszczenia w tym zakresie.

Zaznaczył, że wnioskodawca nie przedłożył żadnych miarodajnych dowodów potwierdzających wysokość premii. Załączona do akt sprawy dokumentacja, głównie dowodzi, że premia faktycznie ubezpieczonemu przysługiwała, ale jednocześnie nie pozwala ona na ustalenie, w jakiej wysokości. Z uwagi na brak dokumentacji świadczącej o wysokości premii nie było możliwe przyjęcie, że wynosiła ona 2 000 000 zł miesięcznie, jak chce tego ubezpieczony. W oparciu o materiał dowodowy zgromadzony w sprawie nie ma możliwości ustalenia wysokości kwot wypłaconych tytułem premii, ponieważ brak jest dokumentacji w tym zakresie, brak jest regulaminów premiowania, czy wynagradzania. W przypadku wynagrodzenia zasadniczego lub innych obligatoryjnych składników wynagrodzenia, wynikających z obowiązujących przepisów, można przyjąć najniższe wynagrodzenie obowiązujące w czasie, którego dotyczy żądanie uwzględnienia tego okresu do przeliczenia świadczenia. W sytuacji takiego składnika wynagrodzenia, jakim jest premia, konieczne jest jednak istnienie dowodów potwierdzających bez wątpliwości fakt wypłaty premii oraz jej wysokość (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 lipca 2007 r., I UK 36/07, LEX nr 390123). Nie można bowiem pominąć, iż wysokość świadczenia emerytalnego pozostaje funkcją uzyskiwanych niegdyś dochodów, a zatem dla jego wyliczenia nieodzownym pozostaje ustalenie rzeczywistych zarobków, jako decydujących o rozmiarze opłacanej składki na ubezpieczenie społeczne. Niedopuszczalne przy tym jest opieranie się jedynie na hipotezach, czy założeniach, wynikających z przyjęcia średnich wartości. W szczególności jako podstawy przyjęcia wysokości premii wnioskodawcy w spornym okresie nie można przyjąć, że premia była wypłacane bezwarunkowo, w wysokości nie niższej niż 2 000 000 zł. Jest to założenie nie poparte żadnym dowodem.

W świetle dokumentacji zgromadzonej w aktach sprawy nie budziło natomiast wątpliwości, że odwołujący w okresie od 14 października 1993 r. do 31 grudnia 1993 r. nie otrzymywał ryczałtu poselskiego, zatem za ten okres winno być wzięte przy wyliczeniu kapitału początkowego wynagrodzenie odwołującego, wynikające z umowy o pracę.

Reasumując Sąd Okręgowy wskazał, co do żądania skarżącego o uwzględnienie w wyliczeniu podstawy wymiaru w spornym okresie faktycznych kwot otrzymywanego całego wynagrodzenia, brak jest podstaw do przyjęcia premii uznaniowej. Wnioskodawca nie udowodnił bowiem konkretnych kwot otrzymywanego wynagrodzenia w postaci premii w sposób pewny. Wątpliwości nie budzi natomiast ustalone przez ZUS hipotetyczne wyliczenie kapitału początkowego z uwzględnieniem wynagrodzenia zasadniczego za lata 1991-1993.

Wobec powyższego, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 i § 2 k.p.c., orzekł jak sentencji.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r., poz. 1800) zasądzając od pozwanego organu rentowego na rzecz odwołującego kwotę 180 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego.

Apelację od powyższego wyroku wniósł odwołujący K. N. zaskarżając go w zakresie pkt 2 oraz zarzucając mu:

1.  naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 473 k.p.c. poprzez błędną ocenę materiału dowodowego, sprzeczną z zasadami doświadczenia życiowego, polegającą na nieprawidłowym przyjęciu, że zeznania świadków nie wykazały wysokości premii otrzymywanej przez Odwołującego, a tym samym, że nie można przyjąć bezwarunkowo, że premia była wypłacana w wysokości nie niższej niż 2 000 000 zł, podczas gdy z uznanych za wiarygodne zeznań świadków T. W. (2) i M. L. wynika jednoznacznie, że premia była wypłacona bezwarunkowo w stałej wysokości,

2.  przepisu art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 299 k.p.c. w zw. z art. 473 k.p.c. poprzez błędną ocenę materiału dowodowego w postaci zeznań Wnioskodawcy jako niewystarczających dla ustalenia wysokości premii i warunków jej wypłacania, podczas gdy przesłuchanie wnioskodawcy znalazło potwierdzenie w pozostałym materiale dowodowym w postaci dokumentów i zeznań świadków, zatem niesłuszne jest deprecjonowanie ich wartości.

W związku z powyższym wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez:

a.  zmianę wyroku poprzez ustalenie kapitał początkowym Odwołującego z uwzględnieniem premii uznaniowej w wysokości 2 000 000 zł,

b.  zasądzenie od organu na rzecz Odwołującego zwrotu kosztów postępowania przed sądem II instancji, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego, według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację odwołującego K. N. organ rentowy wniósł o oddalenie apelacji oraz o zasądzenie na swoją rzecz od odwołującego kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja odwołującego K. N. zasługiwała na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności podkreślić należy, że odwołujący zaskarżył wyrok w zakresie pkt 2, natomiast organ rentowy nie wniósł apelacji, a zatem spór w niniejszej sprawie sprowadzał się ustalenia, czy pozwany organ rentowy prawidłowo wyliczył kapitał początkowy odwołującego w szczególności czy słusznie nie uwzględnił odwołującemu do kapitału początkowego premii uznaniowej w kwocie 2 000 000 zł (w tym zakresie oddalono odwołanie).

Na wstępie przypomnieć należy, że zgodnie z treścią art. 173 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne albo za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy. Wartość kapitału początkowego ustala się na dzień wejścia w życie ustawy.

Z kolei art. 174 ust. 1 ww. ustawy wskazuje, iż kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12, natomiast ust. 2 powołanego przepisu podaje, iż przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy: okresy składkowe, o których mowa w art. 6, okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5 oraz okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-4 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2.

Nadto w art. 174 ust. 3 ww. ustawy wskazano, że podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym, że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu od dnia 1 stycznia 1980 r. do dnia 31 grudnia 1998 r.

Zasady dotyczące postępowania w sprawie o świadczenia emerytalno-rentowe zostały określone w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasady wypłaty tych świadczeń, a od dnia 23 listopada 2011 r. w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe.

W § 22 ust. 1 ww. rozporządzenia wskazano, iż środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

Wspomniane ograniczenia dowodowe, jak słusznie zauważył Sąd I instancji, nie dotyczą postępowania przed sądem (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25.07.1997r. sygn. II UKN 186/97), jednak ustalenia dokonywane przez sąd muszą być oparte na konkretnych dowodach.

W judykaturze utrwalił się pogląd, że wysokość zarobków, której pochodną jest podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne, jest faktem mającym istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 227 k.p.c.), który w postępowaniu przed sądem udowadniany może być wszelkimi środkami wynikającymi z przepisów działu III rozdziału 2 Kodeksu postępowania cywilnego. O ile zatem w toku postępowania przed organem rentowym istnieją stosowne ograniczenia dowodowe, o tyle w toku postępowania sądowego ubezpieczony może udowodnić swoje żądanie za pomocą każdego dowodu. Oznacza to, że fakty, od których uzależniona jest wysokość kapitału początkowego mogą być wykazywane wszelkimi środkami dowodowymi przewidzianymi w Kodeksie postępowania cywilnego, w tym także zeznaniami świadków. Jak słusznie wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z 4 lipca 2007 r., w postępowaniu cywilnym przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych, w sprawie o przeliczenie wysokości emerytury możliwe jest dopuszczenie i przeprowadzenie wszelkich dowodów, w tym także dowodu z zeznań świadków lub przesłuchania samego wnioskodawcy (wyrok SN z 4 lipca 2007 r., I UK 36/07, Legalis nr 181419). Nie ulega wątpliwości, że wiarygodność i moc wszystkich dowodów wymaga wszechstronnej oceny zgodnie z swobodną oceną dowodów. Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, wysokość podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne w danych okresach, przyjmowana dla potrzeb ustalenia wysokości świadczeń emerytalno-rentowych, wynikać musi z nie budzących żadnych wątpliwości, spójnych i precyzyjnych dowodów (wyrok Sądu Najwyższego z 9 stycznia 1998 r., II UKN 440/97, LEX nr 34199).

W ocenie Sądu Apelacyjnego, wbrew stanowisku Sądu I instancji zgromadzony w sprawie materiał dowodowy pozwalał na uwzględnienie do kapitału początkowego również premii w wysokości 2 000 000 zł w okresie zatrudnienia odwołującego w (...) s.c.

Jak wynika z ustalonego w sprawie stanu faktycznego, od 25 lutego 1991 r. odwołujący zawarł z (...) s.c. umowę o pracę. Odwołujący został zatrudniony na stanowisku redaktora naczelnego (...) za wynagrodzeniem 3 000 000 zł miesięcznie. Z dniem 1 października 1991 r. odwołującemu przyznano wynagrodzenie w kwocie 5 000 000 zł, poza tym przysługiwała też premia uznaniowa w wysokości 2 000 000 zł. Dyrektorem wydawnictwa w ww. okresie był T. W. (1), który decydował o wypłacie premii uznaniowej m.in. odwołującemu. W spornym okresie wraz z odwołującym pracował też M. L..

Zgodnie z zasadą kontradyktoryjności ciężar dowodu spoczywa na stronach postępowania cywilnego. To one, a nie sąd, są wyłącznym dysponentem toczącego się postępowania i one wreszcie ponoszą odpowiedzialność za jego wynik. Stosownie do treści art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Przepis art. 232 § 1 zd. 1 k.p.c. stanowi natomiast odpowiednio, że strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne.

Sąd Najwyższy charakteryzując art. 232, stwierdził, że na sądzie rozpoznającym sprawę nie spoczywa powinność zarządzania dochodzeń mających na celu uzupełnienie i wyjaśnienie twierdzeń stron oraz poszukiwanie dowodów na ich udowodnienie. Do sądu nie należy przeprowadzanie z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 232). Obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach (art. 3), a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227) spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne - art. 6 k.c. (zob. wyroki SN: z dnia 17 grudnia 1996 r., I CKU 45/96, OSNC 1997, nr 5-6, poz. 76, wyrok SA w Poznaniu z dnia 29 grudnia 2003 r., I ACa 1457/03, OSA 2005, z. 3, poz. 12, wyroki SN: z dnia 11 lipca 2001 r., V CKN 406/00, Lex nr 52321, z dnia 12 kwietnia 2000 r., IV CKN 22/00, Lex nr 52438).

Obowiązek udowodnienia faktów spoczywa więc na osobie, która wywodzi z nich skutki prawne (art. 232 k.p.c.), stąd też na odwołującym ciąży obowiązek przedstawienia dowodów dla udowodnienia podnoszonych okoliczności (w tej sprawie przedstawienia dowodów na poparcie swoich twierdzeń co do wysokości wynagrodzenia oraz jego składników). Muszą to być jednak środki dowodowe, które pozwolą na wiarygodne ustalenie okoliczności faktycznych. Nie można również pominąć ogólną regułą dowodową wyrażoną w art. 6 k.c., iż ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Ciężar dowodu wiąże się z obowiązkiem twierdzenia (ciężarem twierdzenia) i obowiązkiem dowodzenia tych wszystkich okoliczności, które mogą być stosownie do treści art. 227 k.p.c. przedmiotem dowodu. Zatem to na odwołującym spoczywał ciężar udowodnienia wysokości uzyskiwanego w spornym okresie wynagrodzenia oraz wymiaru etatu.

Oceniając zgromadzony materiał dowodowy – zdaniem Sądu Apelacyjnego – uznać należy, że twierdzenia odwołującego zostały dostatecznie udowodnione w zakresie, w jakim twierdził, że otrzymywał premię w stałej wysokości 2 000 000 zł.

Zauważyć należy, że z zeznań przesłuchanych w sprawie świadków T. W. (1) i M. L. wynika, że w spornym okresie odwołującemu przysługiwała stała premia w wysokości 2 000 000 zł. Jak wyjaśnił świadek T. W. (1), premia była wypłacana regularnie wszystkim członkom redakcji (w tym odwołującemu), automatycznie, bez konieczności składania jakichkolwiek dodatkowych wniosków, co jego zdaniem miało motywować zespół pracowników. Podkreślić należy również, że po okazaniu świadkowi na rozprawie angażu z 1 października 1991r. potwierdził on, że odwołujący otrzymywał wynagrodzenie w wysokości 5 000 000 zł oraz 2 000 000 premii uznaniowej. Wskazał też, że dyrektor wydawnictwa decydował m.in. o premii, zaznaczył też że premia była wypłacana co miesiąc wraz z wynagrodzeniem w pełnej wysokości.

Z kolei świadek M. L. potwierdził, że w latach 1991-1992 wszyscy pracownicy wydawnictwa (w tym również odwołujący) otrzymywali premię uznaniową. Jak wyjaśnił cyt. „To był bardzo dobry rok dla dziennikarzy – duże zapotrzebowanie na dziennikarzy”, „Tę premię uznaniową wypłacano nam co miesiąc. Wypłacana ona była w wysokości do 40 % pensji. Otrzymywaliśmy ją automatycznie bez dodatkowych formalności”, „Mam też wpis w książeczce ubezpieczeniowej gdzie za 95 rok po odliczeniu wynagrodzenia zasadniczego za cały rok pozostaje mi ok. 7000 zł premii uznaniowej. Jestem przekonany, że inni pracownicy gazety w latach 91-92 otrzymywali premię uznaniową. To był bardzo dobry rok dla dziennikarzy – duże zapotrzebowanie na dziennikarzy”, „Zdecydowanie odwołujący miał ten sam mechanizm wynagrodzenia w spornym okresie co ja”.

Zeznania ww. świadków były spójne i korelowały w pozostałych materiałem dowodowym, w tym zgromadzoną dokumentacją pracowniczą oraz z zeznaniami odwołującego.

Ponadto zaznaczyć wypada, że pełnomocnik pozwanego – prawidłowo zawiadomiony o terminie rozprawy na której przesłuchano ww. świadków – nie stawił się na rozprawie, wówczas de facto dobrowolnie zrezygnował z weryfikacji zeznań świadków i możliwości zadawania im pytań. Dopiero w odpowiedzi na apelację podniósł, że z zeznań przesłuchanych świadków nie sposób wywnioskować w jakiej wysokości otrzymywał premię odwołujący.

Wbrew stanowisku organu rentowego zeznania przesłuchanych w sprawie świadków wprost potwierdziły stanowisko odwołującego (w tym również co do wysokości), świadek T. W. (1) jako dyrektor wydawnictwa w spornym okresie, wprost wskazał, jaką premie uzyskiwał odwołujący, a świadek M. L. opisał mechanizm ustalania premii (m.in. na swoim przykładzie- ze wskazanych przez niego danych wynika, że premię taką otrzymywał w pełnej wysokości- płaca zasadnicza w roku 1995 : 1200 zł., 40%- 480 zł x 12 miesięcy: 5760 zł. , zaś świadek oszacował ją na około 7000 zł.)).

Z kolei jak wynika z pisma Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P. z dnia 25 października 2022 r. (k. 59) hipotetyczna wysokość kapitału początkowego z uwzględnieniem wynagrodzenia za cały rok 1993 oraz premii za miesiące 10.-12.1991r. i 01.-08.1992 r. w kwocie 2 000 000 zł za każdy miesiąc - okres zatrudnienia w Wydawnictwo (...) S.A. wyniosłaby 189 383,26 zł.

Sąd I instancji w punkcie 1 zaskarżonego wyroku zmienił zaskarżoną decyzję 28 lutego 2022 r., znak: (...) w ten sposób, że ustalił kapitał początkowy odwołującego na dzień 1 stycznia 1999 r. na 184.601,34 zł, a w pozostałym zakresie odwołanie oddalił (co do premii).

Z powyższych względów na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. – Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżony wyrok w punkcie 2 oraz poprzedzającą go decyzję i zaliczył do wysokości kapitału początkowego K. N. dodatkowo kwotę 4781,92 zł (punkt sentencji 1 wyroku).

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. art. 98 § 1, 1 ¹ i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. oraz § 9 ust. 2 i § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie. Mając powyższe na względzie, tytułem zwrotu kosztów procesu (kosztów zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej) zasądzono od organu rentowego na rzecz odwołującego kwotę 360 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego od dnia uprawomocnienia się orzeczenia o kosztach do dnia zapłaty – punkt 2 sentencji wyroku.

sędzia Marta Sawińska