Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 stycznia 2021 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Marta Sawińska

Sędziowie: Małgorzata Aleksandrowicz

Małgorzata Woźniak-Zendran

Protokolant: Alicja Karkut

po rozpoznaniu w dniu 19 stycznia 2021 r. w Poznaniu na posiedzeniu niejawnym

sprawy M. N. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P.

o umorzenie należności z tytułu składek

na skutek apelacji M. N. (1)

od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 14 listopada 2018 r. sygn. akt VII U 6328/16

uchyla zaskarżony wyrok oraz poprzedzające go decyzje i sprawę przekazuje Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P. do ponownego rozpoznania.

Małgorzata Woźniak-Zendran

Marta Sawińska

Małgorzata Aleksandrowicz

UZASADNIENIE

Decyzją z 07.07.2016 r. Nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P., na podstawie art. 83a ust. 1 i art. 123 ustawy z 13.10.1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych w związku z art. 151 § 1 pkt 2 ustawy z 14.06.1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego oraz na podstawie art. 1 ust. 8 ustawy z 09.11.2012 r. o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność, po ponownym przeanalizowaniu sprawy wszczętej na wniosek M. N. (1) złożony w 12.04.2013 r. w sprawie umorzenia należności z tytułu składek w punkcie I uchylił decyzję z 13.03.2014 r. Nr (...), zaś w punkcie II wskazał, że według stanu na dzień 12.04.2013 r. umorzeniu będą podlegały należności z tytułu składek na:

- ubezpieczenia społeczne za okres od 07/2008 r. do 02/2009 r. w łącznej kwocie 6 145,01 zł

w tym z tytułu:

- składek – 3 962,99 zł,

- odsetek – 2 111,62 zł,

- kosztów upomnień – 70,40 zł,

- ubezpieczenie zdrowotne za okres od 07/2008 r. do 02/2009 r. w łącznej kwocie 2 670,12 zł,

w tym z tytułu:

- składek – 1 696,13 zł,

- odsetek – 903,59 zł,

- kosztów upomnień – 70,40 zł,

- Fundusz Pracy za okres od 07/2008 r. do 02/2009 r. w łącznej kwocie 615,42 zł, w tym

z tytułu:

- składek – 355,41 zł,

- odsetek – 189,61 zł,

- kosztów upomnień – 70,40 zł.

W punkcie III decyzji organ rentowy stwierdził, że warunkiem umorzenia ww. należności jest spłata należności niepodlegających umorzeniu. Należności z tytułu składek za okres od 01.01.1999 r. nieobjęte postępowaniem o umorzenie należy uregulować w terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się niniejszej decyzji wraz z odsetkami naliczonymi do dnia wpłaty włącznie zgodnie z zasadami określonymi w ustawie z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz wydanym na jej podstawie rozporządzeniu Rady Ministrów z 18.04.2008 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu postępowania w sprawach rozliczania składek, do których poboru jest zobowiązany Zakład Ubezpieczeń Społecznych. W przypadku gdy w terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się niniejszej decyzji nie podlegające umorzeniu należności zostaną rozłożone na raty lub zostanie odroczony termin ich płatności warunek umorzenia ww. należności uważa się za spełniony po ich opłaceniu.

Na podstawie zgromadzonego w sprawie materiału organ rentowy ustalił, że M. N. (1) podlega od 01.07.2008 r. obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej. Według stanu na dzień 18.05.2016 r. na koncie ubezpieczonej figuruje zadłużenie z tytułu składek w wysokości szczegółowo określonej w decyzji nie podlegające umorzeniu na podstawie ustawy abolicyjnej, które podlega spłacie wraz z odsetkami należnymi do dnia zapłaty włącznie oraz kosztami egzekucyjnymi w terminie wskazanym w punkcie III sentencji niniejszej decyzji.

Odwołanie od decyzji złożyła M. N. (1) zaskarżając decyzję w całości i wnosząc o jej uchylenie ewentualnie zmianę poprzez orzeczenie zgodnie z zakresem wniosku z 08.04.2013 r., przeprowadzenie dowodu z akt sprawy VII U 2230/14, a nadto o obciążenie organu rentowego kosztami postępowania sądowego.

W uzasadnieniu odwołania odwołująca zarzuciła zaskarżonej decyzji, że decyzja ta w punkcie I jest bezprzedmiotowa, ponieważ Sąd Apelacyjny w Poznaniu wyrokiem z 11.02.2016r. w sprawie III AUa 1001/15 uchylił decyzję z 13.03.2014 r. Nr (...). Nadto podała, że zaskarżona decyzja nie uwzględnia całości wniosku odwołującej z 08.04.2013 r., który dotyczył okresu od grudnia 2007 r. do 28.02.2009r. Wskazała również, że w uzasadnieniu decyzji organ rentowy powołał się na nieprawomocną decyzję z 13.03.2014 r. Nr (...), na podstawie której umorzono postępowanie w zakresie wniosku o umorzenie należności z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenie społeczne za okres 03/2008 r. do 05/2008 r. i na Fundusz Pracy za 04/2008 r., z uwagi na brak zaległości na koncie, na ubezpieczenie zdrowotne od 11/2007 r. do 02/2008 r., 06/2008 r. do 02/2009 r. i na Fundusz Pracy od 11/2007 r. do 03/2008 r. i od 05/2008 r. do 02/2009 r. ponieważ nie podlegają umorzeniu na podstawie ustawy abolicyjnej. Podkreśliła, że w niniejszej sprawie złożono odwołanie i sprawa toczy się w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Poznaniu pod sygnaturą III SA/Po 121/14. Częściowo okresy, które mają podlegać umorzeniu na podstawie zaskarżonej decyzji pokrywają się z okresami, które według decyzji z 13.03.2014 r. nie podlegają umorzeniu na podstawie ustawy abolicyjnej. W ocenie odwołującej rozstrzygnięcia zawarte w decyzjach z 13.03.2014 r. i z 07.07.2016 r. są wzajemnie sprzeczne.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, przeprowadzenie dowodu z akt organu rentowego oraz o zasądzenie od odwołującej na jego rzecz kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Dodatkowo wyjaśnił, że decyzja z 07.07.2016 r. została wydana w wykonaniu wyroku Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 11.02.2016 r. w sprawie sygn. III AUa 1001/15. Pełnomocnik organu rentowego ustosunkowując się do pisma odwołującej z 24.04.2017r. wyjaśnił, że nie zachodzi domniemana sprzeczność pomiędzy treścią decyzji z 07.07.2016 r. a treścią decyzji z 13.03.2014 r. ponieważ w zaskarżonej decyzji zostało już wyraźnie wskazane, jakie zadłużenie należy spłacić, aby skorzystać z warunku abolicyjnego.

W piśmie z 29.09.2017 r. odwołująca podtrzymała dotychczasowe stanowisko w sprawie wskazując, że organ rentowy zmienił częściowo niektóre wcześniej wydane decyzje na jej korzyść.

Decyzją z 27.10.2017 r. organ rentowy wykonując prawomocny wyrok Sądu Okręgowego w Poznaniu z 08.03.2017 r. w sprawie VII U 5491/16 wydał decyzję z 27.10.2017r., na mocy, której zmienił zaskarżoną decyzję z 07.07.2016 r. w ten sposób, że wyłączył składki na własne ubezpieczenie odwołującej za okres od 07/2014 r. do 10/2015 r.

Od powyższej decyzji M. N. (1) odwołała się do Sądu Okręgowego w piśmie 01.12.2017 r. podnosząc, że także za okres po 10/2015 r. nie powinny być naliczane składki, skoro Sąd Okręgowy w sprawie VII U 5491/16 orzekł o braku obowiązku płacenia składek po tym miesiącu.

Zarządzeniem z 15.03.2018 r. sprawa z odwołania od decyzji z 27.10.2017 r. zarejestrowana pod sygnaturą VII U 68/18 została połączona z niniejszą sprawę do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia.

Na rozprawie 20.06.2018 r. odwołująca wniosła o wyłączenie z zaskarżonej decyzji z 27.10.2017 r. składek na własne ubezpieczenia za okres od 02/2011 r. do 06/2014 r., które to składki zostały określone jako składki nie podlegające umorzeniu. Wniosła również o zawieszenie postępowania w niniejszej sprawie z uwagi na złożony wniosek o wydanie decyzji administracyjnej w zakresie wyłączenia odwołującej z ubezpieczeń społecznych.

Sąd Okręgowy przekazał organowi rentowemu wniosek odwołującej o wydanie decyzji administracyjnej w zakresie ustalenia, że M. N. (1) nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej od 02/2011 r. do 06/2014 r. i od 01.11.2015 r. do 01.06.2018 r.

W piśmie procesowym z 04.07.2018 r. pełnomocnik organu rentowego podniósł, że brak jest podstaw do zawieszenia postępowania ponieważ złożenie przez odwołującą do organu rentowego wniosku o ustalenie podlegania, a następnie wydanie przez ZUS decyzji w tym zakresie restytuuje termin do złożenia wniosku o umorzenie zaległości.

Postanowieniem z 23.07.2018 r. Sąd Okręgowy oddalił wniosek odwołującej o zawieszenie postępowania (złożony na rozprawie 20.06.2018 r.) w związku ze złożonym wnioskiem przez stronę odwołującą o wydanie decyzji administracyjnej w zakresie ustalenia, że M. N. (1) nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej od 02/2011 r. do 06/2014 r. i od 01.11.2015 r. do 01.06.2018 r.

Wyrokiem z 14.11.2018 r. Sąd Okręgowy w Poznaniu VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w sprawie o sygn. VIII U 6328/16 oddalił odwołanie M. N. (1) oraz postanowił nie obciążać odwołującej kosztami zastępstwa prawnego organu rentowego w sprawie.

Powyższy wyrok zapadł w oparciu o następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne:

M. N. (1) (zd. K.) ur. (...) od 29.09.1999 r. prowadziła pozarolniczą działalność gospodarczą pod nazwą (...) (...) z siedzibą w Ś. w zakresie transportu drogowego towarów ((...)

W dniu 06.10.2004 r. odwołująca zgłosiła się do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego, rentowego i wypadkowego oraz do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego od 01.10.2004 r. z tytułu prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej. W dniu 05.06.2006 r. odwołująca wyrejestrowała się z wymienionych ubezpieczeń od 01.10.2004 r. Zadeklarowała przy tym przyczynę wyrejestrowania inną niż ustanie tytułu ubezpieczenia.

Decyzją Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego z 20.05.2008 r. odwołująca została wyłączona z ubezpieczenia społecznego rolników poczynając od 01.07.2008 r.

W dniu 07.07.2008 r. odwołująca ponownie zgłosiła się do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego, rentowych i wypadkowego z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w związku z prowadzoną działalnością od 01.07.2008 r. W dniu 11.10.2012 r. odwołująca wyrejestrowała się z wymienionych ubezpieczeń od 01.07.2008 r., jako przyczynę podając ustanie tytułu ubezpieczenia.

Odwołująca w okresie prowadzenia działalności zgłosiła do ubezpieczeń społecznych następujących pracowników:

-

P. S. (od 16.08.2004 r. do 31.10.2011 r.),

-

P. N. (od 05.05.2004 r. do 30.06.2009 r.),

-

K. B. (od 01.03.2007 r. do 12.01.2011 r.).

W okresie od 01.01.2011 r. do 31.12.2011 r. koszty uzyskania przychodu z prowadzonej działalności zamknęły się w kwocie 5 454,58 zł, przychód wyniósł 4 083,22 zł. Odwołująca poniosła stratę w kwocie 1 371,36 zł.

W latach 2012 – 2015 M. N. (1) nie osiągała przychodów z tytułu prowadzonej działalności.

W dniu 01.06.2018 r. odwołująca wyrejestrowała działalność z Centralnej Ewidencji Działalności Gospodarczej.

Wnioskiem z 08.04.2013 r. (data wpływu 12.04.2013 r.) M. N. (1) wystąpiła do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddziału w P. z wnioskiem o umorzenie nieopłaconych składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe, ubezpieczenie zdrowotne oraz na Fundusz Pracy za okres od 12/2007 r. do 28.02.2009 r. objęty ustawą z 09.11.2012 r. o umorzeniu należności z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność.

W okresie od 25.04.2013 r. do 17.12.2013 r. postępowanie administracyjne w sprawie wniosku odwołującej było zawieszone z uwagi na oczekiwanie wydania przez Komisję Europejską decyzji stwierdzającej, że umorzenie należności z tytułu składek nie stanowi pomocy publicznej w rozumieniu art. 107 ust. 1 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej (wersja skonsolidowana traktatu – Dz. Urz. UE C83 z 30.08.2010 r.) lub stwierdzającej, że umorzenie należności stanowi pomoc publiczną zgodną z rynkiem wewnętrznym.

Po rozpoznaniu wniosku z 08.04.2013 r. organ rentowy wydał w dniu 13.03.2014 r. dwie decyzje.

Na mocy decyzji z 13.03.2014 r. Nr (...), doręczonej odwołującej w dniu 21.03.2014 r., sprostowanej postanowieniem z 28.04.2014 r. Nr (...)- (...) pozwany umorzył postępowanie w zakresie wniosku o umorzenie należności z tytułu nieopłaconych składek na:

1.  na ubezpieczenie zdrowotne za okres od 03/2008 r. do 05/2008 r. oraz na Fundusz Pracy za 04/2008 r. z uwagi na brak zaległości,

2.  ubezpieczenia społeczne za okres od 12/2007 r. do 02/2009 r., na ubezpieczenie zdrowotne za okres od 11/2007 r. do 02/2008 r., od 06/2008 r. do 02/2009 r. oraz na Fundusz Pracy za okres od 11/2007 r. do 03/2008 r., od 05/2008 r. do 02/2009 r. ponieważ należności te dotyczą innych ubezpieczonych – pracowników, a zatem nie podlegają umorzeniu na podstawie ustawy abolicyjnej.

Sąd Okręgowy w Poznaniu postanowieniem z 27.05.2014 r. w sprawie VII U 2239/14 przekazał sprawę do rozpoznania Prezesowi Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z uwagi niedopuszczalność drogi sądowej. Sąd Apelacyjny w Poznaniu postanowieniem z 17.09.2014r. w sprawie III AUz 383/14 oddalił zażalenie organu rentowego.

W decyzji z 13.03.2014 r. Nr (...) organ rentowy, na podstawie art. 1 ust. 8 ustawy abolicyjnej, określił odwołującej warunki umorzenia należności z tytułu nieopłaconych składek. W punkcie I wskazał, że według stanu na dzień 12.04.2013 r. umorzeniu będą podlegały należności z tytułu składek na:

- na ubezpieczenia społeczne – za okres od 07/2008 r. do 02/2009 r. w łącznej kwocie

6 145,01 zł, w tym z tytułu:

- składek – 3 962,99 zł,

- odsetek – 2 111,62 zł,

- kosztów upomnienia – 70,40 zł

- ubezpieczenie zdrowotne – za okres od 07/2008 r. do 02/2009 r. w łącznej kwocie

2 670,12 zł, w tym z tytułu:

- składek – 1 696,13 zł,

- odsetek – 903,59 zł,

- kosztów upomnienia – 70,40 zł

- Fundusz Pracy – za okres od 07/2008 r. do 02/2009 r. w łącznej kwocie 615,42 zł, w tym z

tytułu:

- składek – 355,41 zł,

- odsetek – 189,61 zł,

- kosztów upomnienia – 70,40 zł.

W punkcie II stwierdził, że warunkiem umorzenia ww. należności jest spłata należności niepodlegających umorzeniu. Należności z tytułu składek za okres od 01.01.1999 r. nieobjęte postępowaniem o umorzenie należy uregulować w terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się niniejszej decyzji wraz z odsetkami naliczonymi do dnia wpłaty włącznie zgodnie z zasadami określonymi w ustawie z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz wydanym na jej podstawie rozporządzeniu Rady Ministrów z 18.04.2008 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu postępowania w sprawach rozliczania składek, do których poboru jest zobowiązany ZUS. W związku z wniesionym przez M. N. (1) odwołaniem od przedmiotowej decyzji Sąd Okręgowy w Poznaniu wyrokiem z 13.01.2015 r. w sprawie VII U 2230/14 oddalił odwołanie wskazując, że organ rentowy prawidłowo wydał w 13.03.2014 r. zaskarżoną decyzję, powołując się na art. 1 ust. 8 ustawy z 09.11.2012 r. o umorzeniu należności z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność. W decyzji tej pozwany wskazał, które kwoty należności z tytułu składek będą podlegać umorzeniu. Decyzja ta ma tylko charakter warunkowy, co oznacza, że dopiero po jej uprawomocnieniu i spełnieniu (bądź nie) pozostałych warunków zostanie wydana decyzja w przedmiocie umorzenia należności wskazanych w decyzji z 13.03.2014 r. Pozwany nie miał możliwości wydania od razu decyzji umarzającej należności z tytułu nieopłaconych składek. Konieczne było między innymi stwierdzenie, czy odwołująca spełnia pozostałe wymogi warunkujące umorzenie należności, w tym nieposiadanie niepodlegających umorzeniu składek (art. 1 ust. 10 ustawy abolicyjnej). W zaskarżonej decyzji określono, że konto ubezpieczeniowe odwołującej wykazuje zadłużenie związane z nieopłaceniem składek z tytułu zatrudniania pracowników. Okoliczność ta została potwierdzona w toku rozprawy przeprowadzonej w dniu 13.01.2015 r. także oświadczeniem pełnomocnika odwołującej. Oznacza, to że warunkiem umorzenia należności określonych w zaskarżonej decyzji z 13.03.2014 r. nr (...) (zestawienie składek, wraz z odsetkami i kosztami upomnienia - powyżej), jest dokonanie spłaty niepodlegających umorzeniu należności i to z uwzględnieniem nakazu wynikającego z art. 1 ust. 11 względnie ust. 12 ustawy abolicyjnej. Jednocześnie Sąd Okręgowy stwierdził, że na rozstrzygnięcie niniejszej sprawy nie miał wpływu podnoszony w odwołaniu zarzut nieuwzględnienia w decyzji całości żądania odwołującej, tzn. pominięcia umorzenia zadłużenia za okres od 12/2007 r. do 06/2008 r., ponieważ odnosi się on w istocie do przedmiotu decyzji z 13.03.2014r. nr (...), sprostowanej postanowieniem z 28.04.2014r. znak (...)- (...), co nie stanowi przedmiotu decyzji określającej warunki umorzenia. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydaje decyzję określającą warunki umorzenia, w której ustala także kwoty należności, o których mowa w ust. 1 i 6, z wyłączeniem kosztów egzekucyjnych (chodzi tu zatem o sprecyzowanie dokładnych kwot należności podlegających umorzeniu). Obowiązek sprecyzowania w decyzji określającej warunki umorzenia należności niepodlegających umorzeniu a podlegających obowiązkowi spłaty i warunkujących wydanie decyzji umarzającej nie wynika z cytowanego przepisu. Wystarczające jest aby w decyzji tej zawarto stwierdzenie o posiadaniu tych należności, tzn. należności niepodlegających umorzeniu. Taka interpretacja wynika z zakresu przedmiotowego art. 1 ust. 1 i 6 (określającego należności podlegające umorzeniu) i art. 1 ust. 8 cyt. ustawy zawierającego kompetencję do wydania decyzji, określającej warunki umorzenia. Także treść cyt. art. 1 ust. 10 nasuwa podobne wnioski. Mowa w nim bowiem o warunku nieposiadania, na dzień wydania decyzji o której mowa w ust. 13 pkt 1, niepodlegających umorzeniu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych oraz na Fundusz Emerytur Pomostowych. Z żadnego przepisu ustawy abolicyjnej nie wynika obowiązek zawarcia w decyzji określającej warunki umorzenia szczegółowego zestawienia należności niepodlegających umorzeniu. Skoro pozwany prawidłowo wskazał kwoty składek podlegających umorzeniu oraz warunki tego umorzenia, to zaskarżona decyzja jest prawidłowa, a odwołanie podlega oddaleniu.

Na skutek apelacji odwołującej Sąd Apelacyjny w Poznaniu wyrokiem z 11.02.2016 r. w sprawie III AUa 1001/15, na podstawie art. 477 ^14a kpc uchylił zaskarżony wyrok Sądu Okręgowego w Poznaniu z 13.01.2015 r. w sprawie o sygn. akt VII U 2230/14 oraz poprzedzającą go decyzję i sprawę przekazał Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddziałowi w P. do ponownego rozpoznania. Sąd II instancji stwierdził, że organ rentowy nieprawidłowo zastosował przepisy ustawy abolicyjnej w zakresie art. 1 ust. 8 odnoszące się do postępowania w sprawie umorzenia należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek, a Sąd I instancji błędnie przychylił się do tej procedury, co skutkowało naruszeniem przepisów prawa materialnego i niewłaściwą subsumcją ustaleń faktycznych pod odpowiednie dyspozycje przepisów prawa materialnego. W zaskarżonej decyzji z 13.03.2014r. nie zostały wskazane kwoty należności nie podlegających umorzeniu - podlegające spłacie jako warunek umorzenia należności określonych w punkcie I decyzji. Sąd II instancji stanął na stanowisku, że w zaskarżonej decyzji powinny zostać określone nie tylko kwoty należności z tytułu nieopłaconych składek i innych należności wymienionych w ust. 1 i 6, podlegające umorzeniu, ale również warunki umorzenia. Do wniosku takiego prowadzi literalna wykładania omawianego przepisu, w którym jest mowa, że ZUS wydaje decyzję określającą warunki umorzenia, w której ustala także kwoty należności, o których mowa w ust. 1 i 6, z wyłączeniem kosztów egzekucyjnych. Przepis ten wyraźnie zatem wskazuje na dwa elementy składowe decyzji z art. 1 ust. 8 ustawy, a mianowicie kwoty należności, o których mowa w ust. 1 i 6 oraz warunki umorzenia. Warunki umorzenia, o których mowa w art. 1 ust. 8 ustawy, zostały wskazane w cytowanych już wyżej przepisach ust. 10-12 art. 1 ustawy. Zakład Ubezpieczeń Społecznych obowiązany jest zatem w decyzji opartej o przepis art. 1 ust. 8 warunki te określić, tzn. skonkretyzować poprzez podanie kwot niepodlegających umorzeniu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych za okres od 01.01.1999 r., do których opłacenia jest obowiązana wnioskodawczyni wraz z wszelkimi kosztami dodatkowymi wymienionymi w ustawie oraz poprzez wskazanie terminu, w jakim należności te podlegają spłacie. W niniejszej sprawie organ rentowy uchybił temu wymaganiu. Organ wskazał, co prawda, termin spłaty, ale uchylił się od wskazania odwołującej kwot podlegających spłacie składek, które umorzeniu nie podlegają, przytaczając jedynie treść ust. 10 art. 1 ustawy abolicyjnej. Wydanie decyzji nie zawierającej koniecznego elementu w postaci określenia kwot składek nie podlegających umorzeniu jednego z warunków umorzenia należności z tytułu nieopłaconych składek, a należących do warunków umorzenia pozbawia możliwości zaskarżenia decyzji w tym zakresie. Wyrok jest prawomocny.

Decyzją z 19.11.2014 r. Nr (...)organ rentowy wykonując postanowienie Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 17.09.2014 r. w sprawie III AUz 383/14, ponownie zweryfikował konto odwołującej i postanowił utrzymać w mocy decyzję z 13.03.2014 r. Nr (...), sprostowaną postanowieniem z 28.04.2014 r. Nr (...)- (...) i to uznając, że w przedmiotowej decyzji prawidłowo wskazano okresy dotyczące braku zaległości oraz okresy dotyczące zaległości nie podlegających umorzeniu na podstawie ustawy abolicyjnej. Decyzja została prawidłowo doręczona odwołującej w 20.11.2014 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu wyrokiem z 29.04.2015 r. w sprawie III SA/Po 121/15 oddalił skargę M. N. (1) na decyzję z 19.11.2014 r. Wyrok uprawomocnił się w 09.06.2015 r. Przedmiotowa decyzja jest prawomocna.

W dniu 07.07.2016 r. organ rentowy wydał zaskarżoną decyzję, na mocy której uchylił decyzję z 13.03.2014 r. Nr (...) i określił warunki umorzenia na podstawie art. 1 ust. 8 ustawy abolicyjnej wykonując wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 11.02.2016 r. w sprawie III AUa 1001/15. Przedmiotowa decyzja została doręczona odwołującej w dniu 18.07.2016 r.

Decyzją z 28.09.2016 r. Nr (...) - (...) organ rentowy zmienił sentencję zaskarżonej decyzji z 07.07.2016 r. ponieważ błędnie wskazał w sentencji, że uchyla decyzję uprzednio uchyloną przez Sąd oraz błędnie wskazał numer i datę decyzji umarzającej postępowanie. Przedmiotowa decyzja została doręczona odwołującej 03.10.2016 r.

Decyzją z 03.12.2015 r. o znaku (...) pozwany określił wysokość zadłużenia M. N. (1) z tytułu składek na kwotę 16 274,41 zł, w tym:

1)  składek na ubezpieczenie społeczne za okres od 07/2014 r. do 10/2015 r. – w kwocie 10 945,49 zł tytułem należności głównej i kwocie 595,00 zł tytułem odsetek na dzień 03.12.2015 r.,

2)  składek na ubezpieczenie zdrowotne za okres od 07/2014 r. do 10/2015 r. – w kwocie 4 416,50 zł tytułem należności głównej i kwocie 233,00 zł tytułem odsetek na dzień 03.12.2015 r.,

3)  składek na Fundusz Pracy za okres od 07/2014 r. do 10/2015 r. – w kwocie 912,42 zł tytułem należności głównej.

Na skutek odwołania M. N. (1) Sąd Okręgowy w Poznaniu wyrokiem z 08.03.2017 r. w sprawie VII U 5491/16 zmienił zaskarżoną decyzję z 03.12.2015 r. o znaku (...) i ustalił, że odwołująca nie ma zadłużenia z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne za okres od 07/2014 r. do 10/2015 r., na ubezpieczenie zdrowotne za okres od 07/2014 r. do 10/2015 r. i na Fundusz Pracy za okres od 07/2014 r. do 10/2015 r. Sąd Okręgowy ustalił, że w okresie objętym zaskarżoną decyzją, odwołująca nie prowadziła pozarolniczej działalności gospodarczej. W styczniu 2011 r. odwołująca uzyskała ostatni przychód i poniosła koszty, a w marcu 2011 r. faktycznie przekazała jedyny pozostający w jej dyspozycji pojazd ciężarowy mężowi M. N. (2). Później nie podejmowała żadnej aktywności w zakresie swojego przedsiębiorstwa – to bowiem musiałoby się wiązać z określonymi kosztami, których faktycznie również nie ponosiła. Odwołująca nie zatrudniała żadnych osób, zwłaszcza kierowców, którym mogłaby polecić wykonanie kolejnej usługi, nie poszukiwała żadnych zleceń w ramach formalnie zarejestrowanej działalności, nie otrzymała również żadnego zlecenia, nie wykonała również żadnych czynności zmierzających do wykonania usługi, ani nie poniosła w związku z tym żadnych kosztów. Wszystkie uzyskane dowody, w tym zeznania świadków P. S., J. N., M. N. (2) oraz zeznania odwołującej, jak również dokumenty w postaci zaświadczeń Naczelnika Urzędu Skarbowego w Ś., zeznań podatkowych, czy podatkowej księgi przychodów i rozchodów zaprzeczały odmiennym twierdzeniom organu rentowego. Zakład, poza dokumentem w postaci wyciągu z (...), nie zaoferował Sądowi Okręgowemu żadnych dowodów, które zaprzeczyłyby wnioskom wynikającym z tych dowodów, jakie zostały uzyskane w trakcie postępowania sądowego. Wyrok jest prawomocny od 20.04.2017 r.

Wykonanie prawomocnego wyroku z 08.03.2017 r. wydanego w sprawie VII U 5491/16 nastąpiło w decyzji z 27.10.2017 r. zmieniającej zaskarżoną decyzję z 07.07.2016 r.

W pkt I według stanu na dzień 12.04.2013 r. umorzeniu będą podlegały należności z tytułu składek na:

- ubezpieczenia społeczne za okres od 07/2008 r. do 02/2009 r. w łącznej kwocie 6 145,01 zł

w tym z tytułu:

- składek – 3 962,99 zł,

- odsetek – 2 111,62 zł,

- kosztów upomnień – 70,40 zł,

- ubezpieczenie zdrowotne za okres od 07/2008 r. do 02/2009 r. w łącznej kwocie 2 670,12 zł,

w tym z tytułu:

- składek – 1 696,13 zł,

- odsetek – 903,59 zł,

- kosztów upomnień – 70,40 zł,

- Fundusz Pracy za okres od 07/2008 r. do 02/2009 r. w łącznej kwocie 615,42 zł, w tym

z tytułu:

- składek – 355,41 zł,

- odsetek – 189,61 zł,

- kosztów upomnień – 70,40 zł.

W punkcie II organ rentowy stwierdził, że warunkiem umorzenia ww. należności jest spłata należności niepodlegających umorzeniu. Należności z tytułu składek za okres od 01.01.1999 r. nieobjęte postępowaniem o umorzenie należy uregulować w terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się niniejszej decyzji wraz z odsetkami naliczonymi do dnia wpłaty włącznie zgodnie z zasadami określonymi w ustawie z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz wydanym na jej podstawie rozporządzeniu Rady Ministrów z 18.04.2008 r. W przypadku gdy w terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się niniejszej decyzji nie podlegające umorzeniu należności zostaną rozłożone na raty lub zostanie odroczony termin ich płatności warunek umorzenia ww. należności uważa się za spełniony po ich opłaceniu.

Organ rentowy, wykonując prawomocny wyrok Sądu Okręgowego w Poznaniu 08.03.2017 r. w sprawie o sygn. akt VII U 5491/16 ustalił, że na koncie M. N. (1) według stanu na dzień 20.10.2017 r. figuruje zadłużenie z tytułu składek wskazanych niżej, nie podlegające umorzeniu na podstawie ustawy abolicyjnej, które podlega spłacie w terminie wskazanym w punkcie III niniejszej decyzji.

1)  za zatrudnionych pracowników: na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych, Fundusz Ubezpieczeń Zdrowotnych, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (wyszczególniając w tabeli kwoty za poszczególne miesiące)

2)  na własne ubezpieczenie: na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych, Fundusz Ubezpieczenia Zdrowotnego, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (wyszczególniając w tabeli kwoty za poszczególne miesiące)

Po dokonanej zmianie zaskarżona decyzja nie obejmuje składek na ubezpieczenia własne odwołującej za okres od 07/2014 r. do 10/2015 r., i to z uwagi na treść prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu z 08.03.2017 r. w sprawie o sygn. akt VII U 5491/16 ustalającego, że odwołująca M. N. (1) nie ma zadłużenia składek:

- na ubezpieczenia społeczne za okres od 07/2014 r. do 10/2015 r.,

- na ubezpieczenia zdrowotne za okres od 07/2014 r. do 10/2015 r.,

- na Fundusz Pracy za okres od 07/2014 r. do 10/2015 r.

Od powyższej decyzji M. N. (1) odwołała się do Sądu Okręgowego podnosząc, że za okres po 10/2015 r. – tj. za okres od 11/2015 r. do 10/2016 r. także nie są należne żadne składki, albowiem w tym czasie nie prowadziła ona działalności gospodarczej pod firmą (...). Sprawa została zarejestrowana pod sygnaturą VII U 68/18, przy czym zarządzeniem z 15.03.2018 r. została połączona z niniejszą sprawą do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia.

Na rozprawie w dniu 20.06.2018 r. pełnomocnik odwołującej oświadczył, że podtrzymuje twierdzenia odnośnie do nowej decyzji organu rentowego z 27.10.2017 r. zawarte w odwołaniu z 01.12.2017 r. (pierwotnie zarejestrowanym pod sygn. akt VII U 68/18), a nadto wniósł o wyłączenie z ww. decyzji składek obejmujących okres od 02/2011 r. do 06/2014 r. włącznie.

Dodatkowo na rozprawie w dniu 20.06.2018 r. pełnomocnik odwołującej złożył wniosek o: 1) wydanie przez organ rentowy decyzji administracyjnej w zakresie ustalenia, że M. N. (1) nie podlega ubezpieczeniom z tytułu prowadzonej działalności od 02/2011 r. do 06/2014 r. oraz od 01.11.2015 r. do 01.06.2018 r. oraz 2) zawieszenie postępowania w niniejszej sprawie z uwagi na złożony wniosek o wydanie decyzji administracyjnej w zakresie ustalenia, że M. N. (1) nie podlega ubezpieczeniom z tytułu prowadzonej działalności od 02/2011 r. do 06/2014 r. oraz od 01.11.2015 r. do 01.06.2018 r.

Postanowieniem z 23.07.2018 r. Sąd Okręgowy w Poznaniu oddalił wniosek odwołującej o zawieszenie postępowania w niniejszej sprawie w związku ze złożonym na rozprawie w dniu 20.06.2018 r. wnioskiem o decyzji administracyjnej w zakresie ustalenia, że M. N. (1) nie podlega ubezpieczeniom z tytułu prowadzonej działalności od 02/2011 r. do 06/2014 r. oraz od 01.11.2015 r. do 01.06.2018 r.

Na podstawie tak ustalonego stanu faktycznego Sąd I instancji wydał zaskarżony wyrok, w którym w pkt 1 oddalił odwołanie, nie obciążył odwołującej kosztami postępowania w sprawie (pkt 2).

Rozważania prawne Sąd I instancji rozpoczął od wskazania, że w rozpoznawanej sprawie spór sprowadzał się do oceny prawnej tego, czy pozwany organ rentowy w zaskarżonej decyzji z 07.07.2016 r., zmienionej decyzją z 28.09.2016 r., zmienionej decyzją z 27.10.2017r. prawidłowo ustalił M. N. (1) warunki umorzenia należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne i Fundusz Pracy za okres od 07/2008 r. do 02/2009 r. wraz ze zobowiązaniami ubocznymi (odsetki, koszty upomnienia), na podstawie przepisów ustawy z 09.11.2012 r. o umorzeniu należności z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność (Dz.U z 2012 r., poz. 1551), powoływanej dalej jako ustawa abolicyjna oraz czy prawidłowo określił na dzień 20.10.2017 r. wysokość zadłużenia z tytułu składek w wysokości szczegółowo określonej w decyzji nie podlegające umorzeniu na podstawie powołanej ustawy, które podlegają spłacie wraz z odsetkami należnymi do dnia zapłaty włącznie oraz kosztami egzekucyjnymi we wskazanym w decyzji terminie.

Następnie Sąd Okręgowy przytoczył treść przepisów art. 1 ust. 1, 4, 6, 8, 10, 12 ustawy abolicyjnej z 09.11.2012 r.

W dalszej części uzasadnienia Sąd I instancji wskazał, że ustawa abolicyjna przewiduje swoistą dwustopniowość w rozpoznawaniu wniosku ubezpieczonego o abolicję – reguluje bowiem dwa postępowania prowadzone przez ZUS, z których każde kończy się wydaniem merytorycznej decyzji. Najpierw ZUS prowadzi postępowanie w sprawie określenia warunków umorzenia należności, a następnie, po uprawomocnieniu się pierwszej decyzji (warunkowej) - postępowanie w sprawie umorzenia należności. Warunkiem umorzenia jest spełnienie przez ubezpieczonego warunków określonych w decyzji warunkowej. W braku ich spełnienia - ZUS musi wydać decyzję odmawiającą umorzenia. Od każdej z decyzji przysługuje ubezpieczonemu odwołanie. Następnie podał, że skoro warunkiem wydania decyzji w przedmiocie umorzenia należności jest uprawomocnienie się decyzji warunkowej, oznacza to, że w przypadku zaskarżenia decyzji kończącej drugie postępowanie, sąd nie może badać prawidłowości decyzji warunkowej, bo jest już ona – w czasie wydanie zaskarżonej decyzji - prawomocna i niezaskarżalna. A zatem rozstrzygnięcie w niej zawarte – także w przedmiocie ustaleń dotyczących istnienia zaległości z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne oraz ich wysokości – sąd winien przyjąć za prawidłowe.

Następnie zaznaczył, iż zaskarżona decyzja z 07.07.2016 r., zmieniona decyzją z 28.09.2016 r., zmieniona decyzją z 27.10.2017 r. jest decyzją deklaratoryjną. Określa ona wysokość zobowiązania już istniejącego i nie tworzy nowych obowiązków, a jedynie stwierdza fakt uprzedniego powstania zobowiązania za poszczególne okresy na podstawie zapisów na koncie płatnika składek. Podał również, że rację ma organ rentowy, że prawidłowość i legalność zaskarżonej decyzji z 07.07.2016 r., zmienionej z 28.09.2016 r., zmienionej decyzją z 27.10.2017 r. należy oceniać na dzień jej wydania. Na dzień wydania zaskarżonej decyzji z 07.07.2016 r. na koncie odwołującej w Kompleksowym Systemie Informatycznym ZUS figurowały należności składkowe, które były objęte decyzją z 03.12.2015 r. zaskarżoną w sprawie VII U 5491/16. Podkreślił, że organ rentowy wykonując prawomocny wyrok Sądu Okręgowego w Poznaniu z 08.03.2017 r. wydany w sprawie VII U 5491/16 ostatecznie w decyzji z 27.10.2017r. dokonał rozliczenia konta odwołującej M. N. (1) wyraźnie stwierdzając, jakie składki i za jaki okres podlegają umorzeniu, za jakie okresy odwołująca nie uiściła należnych składek w terminie i określił wysokość zaległych składek oraz odsetek z tytułu zwłoki według stanu na dzień 20.10.2017 r., a nadto wskazał składki (wraz z okresami szczegółowo określonymi w decyzji) nie podlegające umorzeniu z wyłączeniem składek na własne ubezpieczenia – tj. ubezpieczenie społeczne, ubezpieczenie zdrowotne i Fundusz Pracy za okres od 07/2014 r. do 10/2015 r. (zgodnie z prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Poznaniu z 08.03.2017 r. w sprawie o sygn. akt VII U 5491/16). W ocenie Sądu I instancji organ rentowy nie mógł z urzędu dokonać na koncie odwołującej korekty co do składek za okres od 07/2014 r. do 10/2015 r. ponieważ na dzień wydania zaskarżonej decyzji z 07.07.2016r. brak było podstaw do przyjęcia, że odwołująca nie jest zobowiązana do zapłaty składek za ww. okres. Dopiero postępowanie dowodowe przeprowadzone w sprawie VII U 5491/16 wykazało, że odwołująca w okresie od 07/2014 r. do 10/2015 r. nie prowadziła pozarolniczej działalności gospodarczej w rozumieniu art. 8 ust. 6 ustawy z 12.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Sprawa z odwołania od decyzji z 03.12.2015 r. prowadzona pod sygnaturą VII U 5491/16 została prawomocnie zakończona dopiero w dniu 20.04.2017 r. Sąd I instancji wyjaśnił, że konieczność zmiany zaskarżonej decyzji wyniknęła zatem dopiero w toku niniejszego postępowania. Innymi słowy wskazał, że skoro odwołująca nie podlegała w spornym okresie obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności, to w konsekwencji pozwany organ rentowy zasadnie wskazał z decyzji z 27.10.2017 r. składki (wraz z okresami szczegółowo określonymi w decyzji) nie podlegające umorzeniu z wyłączeniem składek na własne ubezpieczenia – tj. ubezpieczenie społeczne, ubezpieczenie zdrowotne i Fundusz Pracy za okres od 07/2014 r. do 10/2015 r. Odnosząc się do sformułowanego w toku postępowania przez odwołującą zarzutu nieprowadzenia w spornym okresie (od 02/2011 r. do 06/2014 r. oraz od 01.11.2015 r. do 01.06.2018 r.) działalności gospodarczej Sąd I instancji nadmienił jedynie, że zakres niniejszego postępowania określa wyłącznie treść zaskarżonej decyzji ZUS. Podkreślił, że organ rentowy nie ma obowiązku, na etapie postępowania wyjaśniającego i z urzędu przeprowadzać dowodów na okoliczność, że działalność gospodarcza nie jest, bądź nie była prowadzona przez odwołującą. Badaniu podlegała jedynie kwestia, czy na dzień wydania decyzji zmieniającej, tj. 27.10.2017 r. na koncie płatnika składek figurowało zadłużenie, w tym zadłużenie nie podlegające umorzeniu. W ocenie Sądu I instancji podnoszona zatem przez odwołującą okoliczność nie podejmowania żadnej aktywności w zakresie własnego przedsiębiorstwa w ww. okresach nie podlegała badaniu w toku niniejszego postępowania jurysdykcyjnego. Powyższa konstatacja w ocenie Sądu I instancji czyniła zbędnym dalsze rozważanie zarzutów podniesionych przez odwołującą w ww. przedmiocie. Wykraczają one zdaniem Sądu I instancji poza określony na wstępie przedmiot sporu rozpoznawanej sprawy. Sąd Okręgowy zauważył jedynie, że na osobach prowadzących działalność gospodarczą ciąży obowiązek samodzielnego obliczania i przekazywania co miesiąc składek na wszelkie rodzaje ubezpieczeń. Zgodnie z dyspozycją 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych płatnik składek jest obowiązany według zasad wynikających z przepisów ustawy obliczać, potrącać z dochodów ubezpieczonych, rozliczać oraz opłacać należne składki za każdy miesiąc kalendarzowy, a także przesyłać deklarację rozliczeniową, imienne raporty miesięczne oraz opłacać składki za dany miesiąc. W myśl art. 23 ust. 1 tej ustawy od nieopłaconych w terminie składek należne są od płatnika składek odsetki za zwłokę, na zasadach i w wysokości określonych w ustawie z 29.08.1997 r. Ordynacja podatkowa. Na zasadzie art. 32 ustawy systemowej, do składek na Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz na ubezpieczenie zdrowotne w zakresie: ich poboru, egzekucji, wymierzania odsetek za zwłokę i dodatkowej opłaty, przepisów karnych, dokonywania zabezpieczeń na wszystkich nieruchomościach, ruchomościach i prawach zbywalnych dłużnika, odpowiedzialności osób trzecich i spadkobierców oraz stosowania ulg i umorzeń stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące składek na ubezpieczenia społeczne.

Jednocześnie Sąd I instancji podkreślił, że nie znalazł podstaw do zawieszenia przedmiotowego postępowania z uwagi na złożony przez odwołującą wniosek o wydanie decyzji administracyjnej w zakresie ustalenia, że M. N. (1) nie podlega ubezpieczeniom z tytułu prowadzonej działalności od 02/2011 r. do 06/2014 r. oraz od 01.11.2015 r. do 01.06.2018 r., i to z powodów szczegółowo wskazanych w uzasadnieniu tegoż postanowienia (k. 99 – 101). Sąd Okręgowy nadmienił, że w przypadku wydania decyzji w zakresie tzw. schematu podlegania, odwołującej będzie co najwyżej przysługiwało prawo do ponownego zainicjowania procedury abolicyjnej, zaś w toku niniejszej sprawy zakres kognicji Sądu ograniczony został do oceny decyzji warunkowej w ramach procedury abolicyjnej wszczętej wnioskiem odwołującej z 08.04.2013 r.

Reasumując Sąd Okręgowy przyjął, że zaskarżona decyzja z 07.07.2016 r., zmieniona decyzją z 28.09.2016 r., zmieniona decyzją z 27.10.2017 r. jest prawidłowa, a organ rentowy przy jej wydawaniu nie naruszył przepisów ustawy abolicyjnej.

Mając powyższe na uwadze, Sąd I instancji na podstawie powołanych przepisów prawa materialnego i art. 477 ¹⁴ § 1 kpc oddalił odwołanie M. N. (1) jako bezzasadne.

W niniejszej sprawie Sąd Okręgowy na podstawie art. 102 kpc nie obciążył strony przegrywającej kosztami procesu.

Apelację od powyższego wyroku wniosła odwołująca M. N. (1), zaskarżając go w całości.

Zaskarżonemu orzeczeniu zarzuciła, że Sąd I instancji nie uwzględnił tego, na co w toku procesu zwracała uwagę Sądowi odwołująca tj. że w okresie od 02/2011 r. do 06/2014 r. i od 11/2014 r. do 01.06.2018 r. odwołująca nie prowadziła działalności gospodarczej. Wskazała również, że skoro decyzję zaskarżyła w całym zakresie to Sąd powinien był zbadać również pkt III decyzji określający wysokość zadłużenia nie podlegającego umorzeniu, czego nie uczynił. Jednocześnie podała, że Sąd I instancji błędnie oddalił wniosek odwołującej w zakresie zawieszenia niniejszego postępowania, gdyż w ocenie odwołującej Sąd winien zawiesić postępowanie do czasu prawomocnego zakończenia postępowania tj. rozstrzygnięcia czy odwołująca M. N. (1) podlega (nie podlega) obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej od 02/2011r. do 06/2014 r. oraz od 01.11.2015 r. do 01.06.2018 r.

Wskazując powyższe zarzuty odwołująca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i utrzymanych w mocy decyzji ZUS, względnie uchylenie zaskarżonego wyroku i utrzymanych w mocy decyzji ZUS i przekazanie sprawy ZUS II Oddział w P. do ponownego rozpoznania, a także nieobciążenie odwołującej kosztami postepowania sądowego.

Organ rentowy nie wniósł odpowiedzi na apelację odwołującej.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja skutkować musiała uchyleniem zaskarżonego wyroku i poprzedzającej go decyzji oraz przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania organowi rentowemu.

Na wstępie wymaga wyjaśnienia, że apelacja w swej treści nie zawierała wniosku o przeprowadzenie rozprawy, a jednocześnie zdaniem Sądu Apelacyjnego w niniejszej sprawie nie było potrzeby przeprowadzenia rozprawy, ponieważ rozstrzygnięcie uzależnione było od rozstrzygnięcia problemu prawnego, co skutkowało wydaniem wyroku na posiedzeniu niejawnym - zgodnie z art. 15zzs ³ ust. 1 ustawy z 02.03.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. z 2020 r., poz. 374 ze zm.). Należy przy tym wskazać, że żadna ze stron nie złożyła wniosku o przeprowadzenie rozprawy, pomimo zawiadomienia o skierowaniu sprawy na posiedzenie niejawne i pouczenia o skutkach niezłożenia takiego wniosku.

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie była prawidłowość decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddziału w P. wydanej wobec odwołującej M. N. (1) na podstawie przepisów ustawy z 09.11.2012 r. o umorzeniu należności z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność.

W myśl art. 1 ust. 13 ustawy z 09.11.2012 r. o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność, zwanej dalej ustawą abolicyjną, Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydaje decyzję o:

1) umorzeniu należności, o których mowa w ust. 1 i 6 - po spełnieniu warunku, o którym mowa w ust. 10, z uwzględnieniem ust. 7, 11 i 12, lub

2) odmowie umorzenia należności, o których mowa w ust. 1 i 6 - w przypadku niespełnienia warunku, o którym mowa w ust. 10, z uwzględnieniem ust. 7, 11 i 12.

Zakład wydaje zatem decyzję o umorzeniu należności, które podlegają umorzeniu w trybie ustawy abolicyjnej w sytuacji, gdy wnioskodawca w terminie wyznaczonym opłaci należności podlegające umorzeniu wymienione w decyzji określającej warunki umorzenia. Spełnienie warunku, o którym mowa w art. 1 ust. 10 ustawy polega na spłacie zaległości z tytułu składek niepodlegających umorzeniu, które powstały w okresie od 01.01.1999 r. do dnia wydania decyzji określającej warunki umorzenia (art. 1 ust. 8) - w terminie 12 miesięcy od uprawomocnienia się tej decyzji. Zgodnie z art. 1 ust. 8 ustawy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydaje decyzję określającą warunki umorzenia, w której ustala także kwoty należności, o których mowa w ust. 1 i 6, z wyłączeniem kosztów egzekucyjnych.

Zarzuty podniesione w apelacji przez odwołującą okazały się zasadne i podlegały uwzględnieniu.

Z ustalonego w sprawie stanu faktycznego wynika, że odwołująca w dniu 08.04.2013 r. złożyła wniosek o umorzenie zadłużenia z tytułu nieopłaconych należności na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i wypadkowe oraz ubezpieczenie zdrowotne i Fundusz Pracy za okres od 12.2007 r. do 28.02.2009 r. na podstawie przepisów ustawy z 09.11.2012 r. o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność. Decyzją z 07.07.2016 r. Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P. uchylił wcześniejszą decyzję z 13.03.2016 r., a także częściowo uwzględnił wniosek odwołującej i stwierdził, że umorzeniu będą podlegały należności z tytułu następujących składek: na ubezpieczenie społeczne za okres od 07/2008 do 02/2009 w łącznej kwocie 6.145,01 zł, na ubezpieczenie zdrowotne za okres od 07/2008 do 02/2009 w łącznej kwocie 2.670,12 zł, na Fundusz Pracy za okres od 07/2008 do 02/2009 r. w łącznej kwocie 615,42 zł. Organ rentowy ustalił, że odwołująca podlega od 01.07.2008 r. obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej. Z kolei decyzją z 27.10.2017 r. organ rentowy wykonując prawomocny wyrok Sądu Okręgowego w Poznaniu z 08.03.2017 r. (w sprawie sygn. VII U 5491/16) zmienił zaskarżoną decyzję z 07.07.2016 r. w ten sposób, że wyłączył składki na własne ubezpieczenie odwołującej za okres od 07/2014 r. do 10/2015 r. Odwołująca odwołała się od decyzji z 27.10.2017 r. podnosząc, że także za okres po 10/2015 r. nie powinny być naliczane składki. Sprawa została zarejestrowana pod sygn. VII U 68/18 i połączona z niniejszą sprawą do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia. Na rozprawie z 20.06.2018 r. odwołująca wniosła o wyłączenie z zaskarżonej decyzji z 27.10.2017 r. składek na własne ubezpieczenia za okres od 02/2011 r. do 06/2014 r., które to składki zostały określone jako składki niepodlegające umorzeniu. Sąd I instancji przekazał organowi rentowemu wniosek odwołującej (z 20.06.2018r.) o wydanie decyzji administracyjnej w zakresie ustalenia, że odwołująca M. N. (1) nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej od 02/2011 r. do 06/2014 r. i od 01.11.2015 r. do 01.06.2018 r. Odwołująca wniosła o zawieszenie niniejszego postępowania do czasu rozstrzygnięcia czy podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej od 02/2011 r. do 06/2014 r. i od 01.11.2015 r. do 01.06.2018 r. Sąd I instancji oddalił wniosek odwołującej o zawieszeniu postępowania.

W ocenie Sądu Apelacyjnego wniosek o zawieszenie postępowania do czasu rozstrzygnięcia czy odwołująca podlega bądź nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej od 02/2011 r. do 06/2014 r. i od 01.11.2015 r. do 01.06.2018 r. należało uwzględnić.

Sąd Apelacyjny wskazuje, że Sąd I instancji błędnie przejął za organem rentowym, że złożenie przez odwołującą do organu rentowego wniosku o ustalenie podlegania, a następnie wydanie przez ZUS decyzji w tym zakresie restytuuje termin do złożenia wniosku o umorzenie zaległości. W ocenie Sądu Apelacyjnego nie sposób się zgodzić ze stanowiskiem organu rentowego, a następnie Sądem I instancji, że niezasadna byłaby teza, że zachodzi prosta, prejudycjalna korelacja pomiędzy przedmiotem niniejszego postępowania a decyzją, która dopiero będzie wydana w toku postępowania o ustalenie podlegania ubezpieczeniom społecznym. Zdaniem Sądu Okręgowego skoro art. l ust. 5 ustawy abolicyjnej wprost przewiduje przywrócenie terminu do złożenia wniosku o umorzenie abolicyjne, to nie sposób przyjąć, że w jakiś sposób ustalenie schematu podlegania będzie miało wpływ na ocenę zasadności decyzji wydanej w trybie art. 1 ust. 13 ustawy abolicyjnej. W ocenie organu rentowego (a następnie Sądu I instancji) odwołująca będzie miała co najwyżej prawo do ponownego zainicjowania procedury abolicyjnej, natomiast sąd w niniejszym postępowaniu rozstrzyga zasadność i legalność działania organu rentowego w ramach procedury abolicyjnej wszczętej wnioskiem z 08.04.2013 r.

Sąd Apelacyjny wskazuje, że zgodnie z art. 1 ust. 5 ustawy abolicyjnej jeżeli decyzję o podleganiu obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym lub decyzję o wysokości zadłużenia z tytułu składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne, o których mowa w ust. 1, Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyda po dniu wejścia w życie niniejszej ustawy, wniosek o umorzenie można złożyć w terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się tej decyzji, chyba że termin określony w ust. 4 jest dłuższy. Sąd Apelacyjny zwraca natomiast uwagę, że powyższy przepis dotyczy wyłącznie pierwszego wniosku. Zgodnie z art. 1 ust. 9 ustawy w przypadku prowadzenia przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych albo wszczęcia po dniu złożenia wniosku, o którym mowa w ust. 1, postępowania w sprawie podlegania ubezpieczeniom społecznym z tytułu określonego w art. 6 ust. 1 pkt 2 ustawy wymienionej w ust. 1 w odniesieniu do osób zgłoszonych do tych ubezpieczeń przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność albo spółki, o których mowa w art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy wymienionej w ust. 1, postępowanie, o którym mowa w ust. 8, ulega zawieszeniu do dnia uprawomocnienia się decyzji w sprawie podlegania tym ubezpieczeniom. Z kolei użyte sformułowanie „ulega zawieszeniu” odnosi się do decyzji warunkowej (przed jej wydaniem). Powyższy przepis dotyczy bowiem tzw. „świeżo wszczętych” spraw, a nie tych co już w toku (jak w niniejszej sprawie).

Mając na uwadze powyższe wbrew stanowisku Sądu I instancji (oraz stanowisku organu rentowego) odwołująca nie będzie miała prawa do ponownego zainicjowania procedury abolicyjnej. Procedurę abolicyjną odwołująca zainicjowała we właściwym terminie oraz zgodnie z przepisami ustawy z 09.11.2012 r. o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność, a w związku z tym, że kwestionowała okresy składkowe, winna zostać wyjaśniona również ta okoliczność. Jednocześnie Sąd Apelacyjny przypomina, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych decyzją z 27.10.2017 r. wykonując prawomocny wyrok Sądu Okręgowego w Poznaniu z 08.03.2017 r. (w sprawie sygn. VII U 5491/16) zmienił zaskarżoną decyzję z 07.07.2016 r. w ten sposób, że wyłączył składki na własne ubezpieczenie odwołującej za okres od 07/2014 r. do 10/2015 r., wówczas nie kwestionował zasadności dokonania ponownego przeliczenia składek. Zatem mając na uwadze zainicjowania przez odwołującą sprawy o podleganie ubezpieczeniom społecznych Sąd I instancji winien był postępowanie w niniejszej sprawie zawiesić zgodnie z wnioskiem odwołującej, do czasu rozstrzygnięcia wątpliwości czy odwołująca podlegała (bądź nie podlegała) obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu, wypadkowemu jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą od 01.02.2011 r. do 30.06.2014 r. i od 01.11.2015 r. do 31.05.2018 r. – w okresie objętym zaskarżona decyzją.

Z kolei stosownie do treści art. 316 § 1 k.p.c. po zamknięciu rozprawy sąd wydaje wyrok, biorąc za podstawę stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy. Stan rzeczy o jakim stanowi cyt. przepis obejmuje zarówno stan faktyczny, ustalony w danej sprawie jak i stan prawny.

Sąd Apelacyjny w dniu wydania wyroku tj. 19.01.2021 r. miał na uwadze treść prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu z 08.01.2020 r. w sprawie o sygn. VIII U 1954/18 o podleganie ubezpieczeniom społecznym. Sąd Okręgowy stwierdził, że odwołująca M. N. (1) nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu, wypadkowemu jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą od 01.02.2011 r. do 30.06.2014 r. i od 01.11.2015 r. do 31.05.2018 r. Sąd Apelacyjny zwraca również uwagę, że organ rentowy nie złożył apelacji od wyroku Sądu Okręgowego z 08.01.2020 r. – a wyrok jest prawomocny (notatka z 19.01.2021 r. w aktach sprawy).

W ocenie Sądu Apelacyjnego - mając na uwadze powyższe ustalenia - tj. wyłączenie odwołującej z podlegania ubezpieczeniom społecznym również w okresie od 01.02.2011 r. do 30.06.2014 r. i od 01.11.2015 r. do 31.05.2018 r. (w okresie który jest objęty zaskarżoną decyzją) wymaga zmiany zaskarżonej decyzji przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych z uwzględnieniem wyłączonych okresów składowych. Z powyższych względów również brak było podstaw do uchylenia wyroku Sądu I instancji i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania, gdyż to Zakład Ubezpieczeń Społecznych winien wydać decyzję z uwzględnieniem okresów wskazanych w wyroku Sądu Okręgowego z 08.01.2020 r. w sprawie sygn. VIII U 1954/18 o podleganie ubezpieczeniom społecznym.

Nadto Sąd Apelacyjny zwraca uwagę, że Sąd I instancji nie wyjaśnił wszystkich wątpliwości w niniejszej sprawie, a mianowicie tego że jak wynika z zaskarżonej decyzji umorzeniu będą podlegały należności (za własne ubezpieczenie odwołującej) z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne i Fundusz Pracy za okres od 07/2008 do 02/2009, a jednocześnie ujęto ten sam okres (tj. od 07/2008 do 02/2009) jako okres składek nie podlegających umorzeniu (na stronie 7-12 decyzji) – co wydaje się być omyłką pisarską, niemniej wymaga sprostowania przez Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Reasumując wydając ponownie decyzję organ rentowy winien uwzględnić okres w którym odwołująca nie podlegała ubezpieczeniom społecznych (zgodnie z wyrokiem z 08.01.2020 r. sygn. VIII U 1954/18) oraz wyjaśnić wątpliwości – które nie zostały rozstrzygnięte przez Sądem I instancji przed wydaniem wyroku z 14.11.2018 r. – a mianowicie, że umorzeniu będą podlegały należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne i Fundusz Pracy za okres od 07/2008 do 02/2009, a jednocześnie ujęto ten sam okres jako okres składkowy nie podlegający umorzeniu (na stronie 7-12 decyzji).

Z tych względów Sąd Apelacyjny doszedł do przekonania, iż zgodnie z art. 477 ^14a k.p.c. należało uchylić zaskarżony wyrok Sądu Okręgowego oraz poprzedzającej go decyzję organu rentowego, a sprawę przekazać do ponownego rozpoznania organowi rentowemu w celu prawidłowego określenia kwot niepodlegających umorzeniu składek na określone ubezpieczenia i fundusze, za okres od 01.01.1999 r., do których opłacenia jest odwołująca obowiązana wraz z wszelkimi kosztami dodatkowymi wymienionymi w ustawie, a nadto przy wydaniu kolejnej decyzji organ rentowy winien uwzględnić prawomocny wyrok Sądu Okręgowego w Poznaniu z 08.01.2020 r. w sprawie sygn. VIII U 1954/18.

Małgorzata Woźniak-Zendran

Marta Sawińska

Małgorzata Aleksandrowicz