Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 maja 2019 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Marta Sawińska

Sędziowie: SSA Dorota Goss-Kokot (spr.)

del. SSO Roman Walewski

Protokolant: st.sekr.sąd. Emilia Wielgus

po rozpoznaniu w dniu 15 maja 2019 r. w Poznaniu

sprawy D. G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P.

przy udziale zainteresowanej S. G.

o składki

na skutek apelacji D. G.

od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 17 listopada 2017 r. sygn. akt VIII U 830/17

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od D. G. na rzecz pozwanego kwotę 2700 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym.

del. SSO Roman Walewski

SSA Marta Sawińska

SSA Dorota Goss-Kokot

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 23 lutego 2017r., znak (...) (sprostowaną postanowieniem z dnia 26 kwietnia 2017 r. w zakresie okresów zaległości) adresowaną do S. G. oraz D. G., Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P. Inspektorat w Ś., na podstawie art. 83 ust. 1 oraz art. 32 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2016 r., poz. 963 z późn. zm.) stwierdził, że płatnik S. G. jest dłużnikiem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz Fundusz Pracy.

Zadłużenie wraz z należnymi odsetkami za zwłokę naliczonymi na dzień wydania decyzji wynosi łącznie 19.869,09 zł, w tym:

1.  Należność na ubezpieczenia społeczne z tytułu składek od stycznia 2015 r. do października 2015 w ramach zakresów numerów deklaracji (...)– 14.221,53 zł.

w tym: składki: 12.067,13 zł., odsetki za zwłokę 1.614,00 zł, koszty upomnienia 23,20 zł, koszty egzekucji 517,20 zł

2.  Należność na ubezpieczenie zdrowotne z tytułu składek od listopada 2014 r. do października 2015 r. w ramach zakresów numerów deklaracji (...)– 4.855,17 zł.

w tym: składki: 3.984,47 zł., odsetki za zwłokę 510,00 zł, koszty upomnienia 46,40 zł, koszty egzekucji 314,30 zł

3.  Należność na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych z tytułu składek za okres listopad 2014 r. i od stycznia 2015 r. do października 2015 r. w ramach zakresów numerów deklaracji (...) – 792,39 zł.

w tym: składki: 622,49 zł., odsetki za zwłokę 70,00 zł, koszty upomnienia 46,40 zł, koszty egzekucji 53,50 zł.

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł D. G., domagając się jej uchylenia w części odnoszącej się do jego odpowiedzialności z tytułu zobowiązań płatnika składek w zakresie majątku wspólnego płatnika i jego małżonka, a ewentualnie zmiany poprzez ograniczenie odpowiedzialności majątkiem wspólnym małżonka płatnika za zobowiązania płatnika powstałe do dnia wskazanego w wyroku ustanawiającym przymusową rozdzielność majątkową z datą wsteczną.

Pozwany organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania.

Sąd Okręgowy w Poznaniu, VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, wyrokiem z dnia 17 listopada 2017 r. wydanym w sprawie VIII U 830/17 zmienił zaskarżoną decyzję i stwierdził, że D. G. nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy żony S. G. wynikające z prowadzonej działalności gospodarczej powstałe w okresie od dnia 31 marca 2015 r.

Sąd I instancji uznał odwołanie za uzasadnione, opierając się w tym zakresie na przepisach art. 26 ust. 2, 3 i 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz art. 26 i 29 Ordynacji podatkowej w zw. z art. 31 oraz art. 32 ustawy systemowej, a także art. 316 § 1, art. 477 § 2, art. 477 ¹ § 2, art. 477 ^14a i art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy na podstawie ustalenia, że pomiędzy płatnikiem składek a odwołującym została ustanowiona rozdzielność majątkowa ze skutkiem od dnia 31 marca 2015 r., przyjął brak podstaw do przypisania odwołującemu odpowiedzialności za zaległości składkowe płatnika składek – jego małżonki – powstałe po dniu 31 marca 2015 r. Jednocześnie Sąd I instancji wyjaśnił, że należności składkowe objęte zaskarżoną decyzją nie uległy przedawnieniu.

Od powyższego wyroku apelację wywiódł odwołujący, zaskarżając go w całości i zarzucając naruszenie art. 83 ust. 1 i art. 32 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz art. 29 Ordynacji podatkowej poprzez niewskazanie okresu początkowego odpowiedzialności odwołującego za zobowiązania małżonki oraz nieokreślenie kwoty zobowiązania, do którego została ograniczona jego odpowiedzialność.

Wskazując na powyższe apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez stwierdzenie, że D. G. nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne i Fundusz Pracy żony S. G. wynikające z prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej, powstałe w okresie od listopada 2014 r., od dnia 31 marca 2015 r. i jednoczesne szczegółowe określenie wysokości zobowiązania, do którego odpowiedzialność odwołującego nie została ograniczona, a ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania. Jednocześnie apelujący domagał się zasądzenia od pozwanego na swoją rzecz zwrotu kosztów postępowania przed Sądami obu instancji.

Pozwany organ rentowy wniósł o oddalenie apelacji oraz zasądzenie od odwołującego na swoją rzecz zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja odwołującego okazała się bezzasadna.

Na wstępie wymaga wyjaśnienia, że Sąd Apelacyjny nie przeprowadził postępowania dowodowego ani nie zmienił ustaleń faktycznych Sądu I instancji, a apelujący nie zakwestionował ustaleń faktycznych poczynionych przez ten Sąd i nie zgłosił zarzutów dotyczących tych ustaleń, w związku z czym zgodnie z treścią art. 387 § 2 ¹ k.p.c. uzasadnienie niniejszego wyroku ograniczone zostało do wyjaśnienia jego podstawy prawnej wraz z przytoczeniem przepisów prawa.

Kolejno należy wskazać, że przedmiot sporu w sprawach ubezpieczeniowych determinuje w pierwszej kolejności przedmiot decyzji organu rentowego zaskarżonej do sądu ubezpieczeń społecznych, a w drugim rzędzie zakres odwołania od tej decyzji, ponieważ rozpoznając odwołanie od decyzji organu rentowego, sąd ubezpieczeń społecznych rozstrzyga o zasadności odwołania w granicach wyznaczonych, z jednej strony, zakresem samego odwołania, a z drugiej przez przedmiot decyzji (zob. postanowienie SN z dnia 22 listopada 2017 r. w sprawie II UZ 84/17).

W rozpoznawanej sprawie nie zostały zakwestionowane ustalenia dotyczące rozmiaru zadłużenia obciążającego S. G., wszak jedyne odwołanie od przedmiotowej decyzji zostało wywiedzione przez D. G., który powołał się na trwające postępowanie sądowe w przedmiocie ustanowienia przymusowej rozdzielności majątkowej z datą wsteczną oraz przedawnienie należności składkowych. Skoro zatem nie zakwestionowano ustalonego rozmiaru zobowiązania S. G., to nie było podstaw do badania tej kwestii.

Wobec powyższego należy stwierdzić, że w rozpoznawanej sprawie kognicja sądu ograniczona była wyłącznie do określenia zakresu odpowiedzialności D. G. za zaległości składkowe związane z pozarolniczą działalnością gospodarczą prowadzoną przez jego małżonkę – S. G.. Wymaga przy tym wyjaśnienia, że współmałżonek odpowiadający za zaległość składkową małżonka nie może być utożsamiany z płatnikiem, wszak jego zobowiązanie wynika z długu małżonka – płatnika składek i ograniczone jest do odpowiedzialności z majątku wspólnego (por. wyrok SN z dnia 22 maja 2012 r. w sprawie II UK 339/11, OSNAPiUS 2013/7-8/97/332.) Zatem zobowiązanie współmałżonka nie ma samodzielnego charakteru, a jego zakres każdorazowo wyznacza rozmiar długu małżonka – płatnika składek. Dlatego też przedmiotem zaskarżonej decyzji było określenie rozmiaru zobowiązania S. G. jako płatnika składek. Z kolei ustalenie zakresu odpowiedzialności odwołującego jako małżonka płatnika składek nie wymagało odrębnego określenia kwoty zadłużenia, za którego spłatę odpowiada on z majątku wspólnego, wszak wartość tę będzie zawsze wyznaczać aktualny rozmiar zobowiązania płatnika składek. Zatem Sąd Okręgowy prawidłowo ograniczył się do określenia jedynie okresu, za który odwołujący nie ponosi odpowiedzialności za zaległości składkowe S. G.. Z treści zaskarżonego rozstrzygnięcia Sądu I instancji jednoznacznie wynika, że odwołujący ponosi odpowiedzialność za wszystkie inne zaległości składkowe powstałe w okresie od powstania wspólności majątkowej pomiędzy odwołującym a płatnikiem składek do czasu jej ustania, tj. do dnia 31 marca 2015 r. Należy również zauważyć, że taki sposób sformułowania sentencji odpowiada założeniom art. 29 § 2 pkt 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U.2019.900 ze zm.), który skutki zniesienia wspólności majątkowej prawomocnym orzeczeniem sądu odnosi do czasu powstania zobowiązań. Jednocześnie wobec braku samodzielnego charakteru zobowiązania odwołującego, nie było podstaw do odrębnego określenia wartości obciążającego go zadłużenia.

Z tych wszystkich względów należy uznać, że zaskarżony wyrok odpowiada prawu, a apelacja odwołującego nie dostarczyła argumentów podważających jego prawidłowość.

W tym stanie rzeczy Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację odwołującego, jako bezzasadną.

Rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego zapadło na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. i art. 99 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. przy uwzględnieniu § 2 pkt 5 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz.U. z 2018 r., poz. 265). W konsekwencji Sąd Apelacyjny zasądził od odwołującego (...) na rzecz organu rentowego kwotę 2.700 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej. Wymaga przy tym wyjaśnienia, że przedmiotem niniejszej sprawy były należności z tytułu składek obciążające płatnika składek i jego małżonka, a zatem nie jest sprawą o świadczenie pieniężne w rozumieniu § 9 ust. 2 powołanego rozporządzenia.

del. SSO Roman Walewski

SSA Marta Sawińska

SSA Dorota Goss-Kokot