Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 lipca 2022 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Marta Sawińska

Protokolant: Nina Bekalarek-Bruź

po rozpoznaniu w dniu 12 lipca 2022 r. w Poznaniu

sprawy (...) Wyższej Szkoły (...) z siedzibą w Ś.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P.

o podstawę wymiaru składek

na skutek apelacji (...) Wyższej Szkoły (...) z siedzibą w Ś.

od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 4 grudnia 2020 r. sygn. akt VIII U 195/19

1.  oddala apelację.

2.  zasądza od (...) Wyższej Szkoły (...)z siedzibą w Ś. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P. kwotę 2700 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej.

Marta Sawińska

UZASADNIENIE

Decyzją z 4 grudnia 2018 r., nr (...), adresowaną do (...) Wyższej Szkoły (...)w Ś. oraz do E. K., Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P., działając na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 3 w zw. z art. 4 ust. 9, art. 18 ust. 1, art. 20 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tj. Dz. U. z 2017 r., poz. 1778) oraz art. 81 ust. 1, 5 i 6 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tj. Dz. U. z 2018 r., poz. 1510) stwierdził, że podstawa wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe i zdrowotne, E. K. z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u płatnika składek W. Wyższa Szkoła (...)wynosi:

Miesiąc/rok	Kod ubezpieczenia	Podstawa wymiaru składek				Składka na ubezpieczenie zdrowotne
		na ubezpieczenia
		emerytalne i rentowe	chorobowe	wypadkowe	zdrowotne
10-2013	(...)	3 800,00 zł	3 800,00 zł	3 800,00 zł	3 279,02 zł	295,11 zł
11-2013	(...)	3 800,00 zł	3 800,00 zł	3 800,00 zł	3 279,02 zł	295,11 zł
12-2013	(...)	3 800,00 zł	3 800,00 zł	3 800,00 zł	3 279,02 zł	295,11 zł
01-2014	(...)	3 800,00 zł	3 800,00 zł	3 800,00 zł	3 279,02 zł	295,11 zł
02-2014	(...)	3 800,00 zł	3 800,00 zł	3 800,00 zł	3 279,02 zł	295,11 zł
03-2014	(...)	3 800,00 zł	3 800,00 zł	3 800,00 zł	3 279,02 zł	295,11 zł
04-2014	(...)	3 800,00 zł	3 800,00 zł	3 800,00 zł	3 279,02 zł	295,11 zł
05-2014	(...)	3 800,00 zł	3 800,00 zł	3 800,00 zł	3 279,02 zł	295,11 zł
06-2014	(...)	3 800,00 zł	3 800,00 zł	3 800,00 zł	3 279,02 zł	295,11 zł
07-2014	(...)	3 800,00 zł	3 800,00 zł	3 800,00 zł	3 279,02 zł	295,11 zł
08-2014	(...)	3 800,00 zł	3 800,00 zł	3 800,00 zł	3 279,02 zł	295,11 zł
09-2014	(...)	3 800,00 zł	3 800,00 zł	3 800,00 zł	3 279,02 zł	295,11 zł
10-2014	(...)	3 905,00 zł	3 905,00 zł	3 905,00 zł	3 369,62 zł	303,27 zł
11-2014	(...)	3 905,00 zł	3 905,00 zł	3 905,00 zł	3 369,62 zł	303,27 zł
12-2014	(...)	3 905,00 zł	3 905,00 zł	3 905,00 zł	3 369,62 zł	303,27 zł
01-2015	(...)	3 905,00 zł	3 905,00 zł	3 905,00 zł	3 369,62 zł	303,27 zł
02-2015	(...)	3 905,00 zł	3 905,00 zł	3 905,00 zł	3 369,62 zł	303,27 zł
03-2015	(...)	3 905,00 zł	3 905,00 zł	3 905,00 zł	3 369,62 zł	303,27 zł
04-2015	(...)	3 905,00 zł	3 905,00 zł	3 905,00 zł	3 369,62 zł	303,27 zł
05-2015	(...)	3 905,00 zł	3 905,00 zł	3 905,00 zł	3 369,62 zł	303,27 zł
06-2015	(...)	3 905,00 zł	3 905,00 zł	3 905,00 zł	3 369,62 zł	303,27 zł
07-2015	(...)	3 905,00 zł	3 905,00 zł	3 905,00 zł	3 369,62 zł	303,27 zł
08-2015	(...)	3 905,00 zł	3 905,00 zł	3 905,00 zł	3 369,62 zł	303,27 zł
09-2015	(...)	3 905,00 zł	3 905,00 zł	3 905,00 zł	3 369,62 zł	303,27 zł
10-2015	(...)	3 930,00 zł	3 930,00 zł	3 930,00 zł	3 391,19 zł	305,21 zł
11-2015	(...)	3 930,00 zł	3 930,00 zł	3 930,00 zł	3 391,19 zł	305,21 zł
12-2015	(...)	3 930,00 zł	3 930,00 zł	3 930,00 zł	3 391,19 zł	305,21 zł
01-2016	(...)	3 930,00 zł	3 930,00 zł	3 930,00 zł	3 391,19 zł	305,21 zł
02-2016	(...)	3 930,00 zł	3 930,00 zł	3 930,00 zł	3 391,19 zł	305,21 zł
03-2016	(...)	3 930,00 zł	3 930,00 zł	3 930,00 zł	3 391,19 zł	305,21 zł
04-2016	(...)	3 930,00 zł	3 930,00 zł	3 930,00 zł	3 391,19 zł	305,21 zł
05-2016	(...)	3 930,00 zł	3 930,00 zł	3 930,00 zł	3 391,19 zł	305,21 zł
06-2016	(...)	3 930,00 zł	3 930,00 zł	3 930,00 zł	3 391,19 zł	305,21 zł
07-2016	(...)	3 930,00 zł	3 930,00 zł	3 930,00 zł	3 391,19 zł	305,21 zł
08-2016	(...)	3 930,00 zł	3 930,00 zł	3 930,00 zł	3 391,19 zł	305,21 zł
09-2016	(...)	3 930,00 zł	3 930,00 zł	3 930,00 zł	3 391,19 zł	305,21 zł

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy przytoczył treść przepisów stanowiących jej podstawę oraz zapisy Regulaminu przyznawania stypendiów naukowych dla pracowników (...) Wyższej Szkoły (...) i podał, że płatnik składek naliczając podstawę wymiaru składek za osobę ubezpieczoną na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne nie uwzględnił przychodu nazwanego przez pracodawcę „stypendium naukowym”. Organ rentowy uznał, że umieszczenie w umowie o pracę zapisu dotyczącego wysokości „stypendium”, zasady jego przyznawania i wypłaty, przemawiają za jego pracowniczym charakterem. Tym samym traktowanie powyższego składnika, inaczej niż część wynagrodzenia za pracę, jest nieuzasadnione. W konsekwencji organ rentowy stwierdził, że wypłacone ubezpieczonemu kwoty, o których mowa w decyzji, stanowią przychody tej osoby z tytułu wykonywania pracy w ramach stosunku pracy, a w konsekwencji stanowią podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe oraz ubezpieczenie zdrowotne.

Odwołanie od powyższej decyzji wniosła W. Wyższa Szkoła (...) w Ś. W.. zaskarżając ją w całości.

Odwołująca Szkoła wniosła o:

1)  uchylenie decyzji w całości i umorzenie postępowania,

ewentualnie

2)  zmianę decyzji w całości poprzez ograniczenie podstawy wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i zdrowotne do przychodu z tytułu umowy o pracę zawartej pomiędzy ubezpieczonym a szkołą,

3)  zasądzenie od organu rentowego zwrotu kosztów postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu odwołania odwołująca szkoła podnosiła, że proces stypendialny został w sposób sztywny sformalizowany. Podstawą powstania procesu i prowadzenia polityki stypendialnej przez szkołę jest przede wszystkim decyzja Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego zatwierdzająca pełne spektrum zasad przyznawania stypendiów naukowych dla pracowników (...), co daje pełną rękojmię prawidłowej konstrukcji procesu stypendialnego, a także w sposób zgodny z przepisami prawa determinuje jego modelową strukturę, utrwaloną w regulaminie przyznawania stypendiów. Zamiarem Szkoły było i jest nie tylko samo stworzenie procesu i zatwierdzenie go w stricte legalnym zakresie, ale przede wszystkim transparentność i dostępność modelu dla obecnych i przyszłych stypendystów, a co istotniejsze poprzez wdrożenie systemu stypendialnego, taka działalność stypendialna, która dawałaby możliwość osiągania celów naukowych, badawczych, projektowych przez beneficjentów. Nie sposób zgodzić się z uznaniem organu rentowego, jakoby wypłata stypendiów naukowych miała na celu wyłącznie obejście przepisów prawa (w rozumieniu przepisów art. 58 § 1 i § 2 k.c.) poprzez zaniżenie przychodu stanowiącego podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie. W przedmiotowej sprawie stypendium naukowe przyznawane nie stanowi takiego przychodu, który wpływałby na podstawę wymiaru składek.

Wyrokiem z dnia 4 grudnia 2020r. Sąd Okręgowy w Poznaniu VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, sygn. akt VIII U 195/19 oddalił odwołanie oraz zasądził od odwołującej (...) Wyższej Szkoły (...) na rzecz pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P. kwotę 3600 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego.

Powyższy wyrok zapadł w oparciu o następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne:

(...) Wyższa Szkoła (...) z siedzibą w Ś. istnieje od 28 października 2005 r., na podstawie pozwolenia Ministra Edukacji Narodowej nr (...) Założycielem uczelni jest Fundacja (...) z siedzibą w Ś. W..

Odwołująca Szkoła jest niepubliczną uczelnią zawodową. Aktualnie rektorem uczelni jest prof. I. K., prorektorami - prof. J. B. i dr P. F., dziekanami - prof. D. D. i prof. A. K..

Fundacja (...) jest organizacją pożytku publicznego i została powołana w celu wspierania rozwoju naukowego studentów, nauczycieli oraz pracowników naukowych, którzy przyczyniają się do rozwoju własnego regionu, w tym w szczególności obszarów wiejskich oraz małych i średnich miejscowości, wspierania kształcenia dzieci i młodzieży i ułatwiania im startu zawodowego, działalności oświatowej, w tym również kształcenia studentów, prowadzenia wszechstronnej działalności szkoleniowej zmierzającej do kształtowania pożądanych przemian społecznych i ekonomicznych na terenach wiejskich oraz małych i średnich miejscowości, wspierania europejskiej współpracy regionalnej w zakresie oświaty i szkolnictwa wyższego oraz nauki, a także upowszechniania wiedzy.

Prezesem zarządu Fundacji (...) jest prof. I. K.. Aktualnie członkami zarządu fundacji są także K. J. i M. C.. W komisji rewizyjnej zasiadają M. K. i Z. P..

Siedziba odwołującej Szkoły, jak i Fundacji (...), mieści się w tym samym budynku. W tym samym budynku działa też Zespół Szkół (...), a w jego ramach m.in. niepubliczna szkoła podstawowa, gimnazjum i liceum.

Odwołująca Szkoła na podstawie uchwały Senatu nr (...) z 16 stycznia 2014 r. oraz zarządzenia Rektora Nr (...) z 17 lutego 2014 r. dokonała zmiany organu prowadzącego (...) Szkołę Podstawową z (...) Wyższej Szkoły (...) na Fundację (...). Zmiana organu prowadzącego nastąpiła od 1 września 2014 r.

Z porozumienia zawartego między odwołującą szkołą a Fundacją (...) wynika, że ww. strony ustaliły, że „w związku z tym, że szkoły wchodzące w skład Zespołu Szkół (...) prowadzone są przez dwa organy, tj. (...) Szkoła Podstawowa przez Fundację (...), (...) Gimnazjum i (...) Liceum Ogólnokształcące przez W. Wyższą Szkołę (...) niemożliwym jest rozdzielenie i płacenie niektórych rachunków i wynagrodzeń z poszczególnych kont, na które przekazywana jest dotacja. W związku z tym wszelkiego rodzaju zapłaty będą dokonywane z konta głównego Fundacji (...) bądź (...) Wyższej Szkoły (...), natomiast szkoły będą co miesiąc dokonywały rozliczeń i przekazywały je do księgowości”.

Od 19 października 2018 r. organem prowadzącym Zespołu Szkół (...) jest odwołująca szkoła, w miejsce Fundacji (...). W imieniu odwołującej szkoły nadzór nad Zespołem Szkół (...) sprawuje prof. I. K.. K. J. sprawuje funkcję dyrektora Zespołu Szkół (...).

Zgodnie ze statutem podstawowymi zadaniami odwołującej Szkoły są m.in.: kształcenie studentów w celu zdobywania i uzupełniania wiedzy i umiejętności niezbędnych w pracy zawodowej, wychowywanie studentów w poczuciu odpowiedzialności za państwo polskie, za umacnianie zasad demokracji i poszanowania praw człowieka, prowadzenie badań naukowych i prac rozwojowych, świadczenie usług oraz wykonywanie prac dotyczących transferu technologii do gospodarki, kształcenie i promowanie kadr naukowych, prowadzenie studiów podyplomowych, kursów, szkoleń w celu kształcenia nowych umiejętności niezbędnych na rynku pracy w systemie uczenia się przez całe życie (§ 3 statutu).

Decyzją z 29 lipca 2010 r. Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego zatwierdził zasady określone w Regulaminie przyznawania stypendiów naukowych dla pracowników odwołującej Szkoły.

Zgodnie z § 1 tego Regulaminu, regulamin określa zasady tworzenia, przyznawania i wypłacania stypendiów naukowych, o których mowa w art. 21 pkt 39 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z § 2 na potrzeby stypendiów naukowych utworzony miał zostać Fundusz (...).

Zgodnie z § 3 stypendia naukowe przyznaje rektor po zasięgnięciu opinii Komisji Stypendialnej dla (...) Wyższej Szkoły (...) którą tworzy prorektor oraz powołani przez rektora dwaj nauczyciele akademiccy posiadający tytuł naukowy lub stopień naukowy doktora habilitowanego. Łączna kwota przyznanych stypendiów naukowych nie może przekraczać środków funduszu stypendialnego.

Zgodnie z § 4 ust. 1 podstawę przyznania stypendium naukowego dla pracowników odwołującej szkoły stanowią: a) twórcze osiągnięcia naukowe uzyskane przez kandydata w okresie poprzedzającym ubieganie się o stypendium, b) zgłoszony przez kandydata projekt naukowy.

Zgodnie z § 5 konkurs na stypendia naukowe ogłasza komisja stypendialna w formie wywieszenia na tablicy ogłoszeń, komunikaty na stronie internetowej i w inny sposób publiczny. Wnioski o przyznanie stypendium składane są w terminie do 1 września. Z kolei przy przyznawaniu stypendium bierze się pod uwagę osiągnięcia naukowe i publikacje.

Zgodnie z § 6 wnioski o przyznanie stypendium oceniane są przez komisję stypendialną. Komisja ta ocenia wniosek, proponuje wysokość stypendium oraz okres jego wypłacania.

Zgodnie z § 7 stypendium naukowe dla pracownika uczelni nie może być wyższe niż 3000 zł miesięcznie, w szczególnie uzasadnionych przypadkach rektor może przyznać stypendium do 6000 zł.

Zgodnie z § 8 stypendia naukowe przyznawane są od 1 października na okres semestru lub roku akademickiego. Stypendia mogą być przedłużane na kolejne okresy. W przypadku zatrudnienia w ciągu roku akademickiego nauczyciela spełniającego warunki do otrzymania stypendium, może on je otrzymać z początkiem semestru letniego. Rektor zarządza okresowe, coroczne sprawozdanie realizacji celów, dla których przyznano stypendia naukowe.

Stypendia naukowe w latach 2013 – 2017 otrzymywali niemal wszyscy zatrudnieni w odwołującej szkole. Jednocześnie ich wynagrodzenie zasadnicze oscylowało wokół najniższej płacy krajowej. W momencie ich wprowadzenia w roku 2010 ówczesnym pracownikom w większości obniżono wysokość wynagrodzenia do poziomu płacy minimalnej.

E. K. urodził się (...) Po ukończeniu studiów wyższych na Wydziale (...) otrzymał tytuł doktora habilitowanego nauk pedagogicznych.

W dniu 15 stycznia 2011 r. E. K. zawarł z W. Wyższą Szkołą (...)w Ś. W.. reprezentowaną przez prorektora prof. dr hab. I. K., na mocy której został zatrudniony od 1 października 2011 r., na stanowisku pracownika naukowo-dydaktycznego. Jego pensum w odwołującej Szkole wynosiło 60 godzin. Strony ustaliły, że ubezpieczonemu będzie przysługiwać wynagrodzenie zasadnicze w kwocie 7 000 zł netto, z czego kwota 2 000 zł to pensja a 5 000 zł stypendium.

W pkt 6 umowy widnieje wpis ”Wyrażam zgodę do zaliczenia mnie do minimum kadrowego w (...) Wyższej Szkole (...) w Ś. W.., na kierunku pedagogika studia (...) stopnia oraz oświadczam, że jest moje podstawowe miejsce pracy”.

W aneksie do umowy pracę z 1 października 2013 r. strony ustaliły, że wynagrodzenie zasadnicze E. K. jako pracownika naukowo – dydaktycznego wynosi od 1 października 2013 r. 1 700 zł miesięcznie, a miejscem wykonywania pracy jest ul. (...) w Ś. W.. Pozostałe warunki zatrudnienia nie uległy zmianie.

W aneksie do umowy pracę z 1 października 2015 r. strony ustaliły, że wynagrodzenie zasadnicze E. K. jako pracownika naukowo – dydaktycznego wynosi od 1 października 2015 r. 1 850 zł miesięcznie. Pozostałe warunki zatrudnienia nie uległy zmianie.

E. K. był zgłoszony do ZUS jako pracownik (...) Wyższej Szkoły (...)w okresie od 1 października 2011 r. do 30 września 2016 r. z kodem ubezpieczenia (...). Ubezpieczony pobierał emeryturę w ZUS.

E. K. zmarł (...) r. W dniu 22 grudnia 2016 r. został złożony dokument (...) wyrejestrowujący E. K. z ubezpieczeń społecznych od 7 grudnia 2016 r. z kodem przyczyny wyrejestrowania (...)

W czasie zatrudnienia w (...) Wyższej Szkole (...)w latach 2013 – 2016 E. K. prowadził wykłady z dydaktyki na I roku drugiego stopnia oraz seminaria magisterskie na I i II studiów drugiego stopnia. Przygotowywał sylabusy do prowadzonych zajęć. Konsultował koncepcje pracy doktorskiej z asystentami. Brał czynny udział w konferencjach naukowych.

11 czerwca 2013 r. E. K. złożył do Rektora (...) wniosek o przyznanie stypendium naukowego na rok akademicki 2013/2014 bez konkursu w oparciu o dotychczasowy dorobek. W sprawozdaniu z działalności dydaktycznej za rok 2012 i 2013 ubezpieczony oświadczył, że prowadził seminaria magisterskie na I i II stopniu studiów drugiego stopnia, przygotował i przeprowadził wykłady z dydaktyki oraz przygotował sylabusy do tych zajęć. W 2012 r. brał udział w konferencji naukowej, przygotował i wygłosił referat.

20 września 2013 r. została wydana opinia Komisji Stypendialnej odwołującej Szkoły w sprawie przyznania E. K. stypendium naukowego za rok akademicki 2013/2014 w wysokości 2 100 zł miesięcznie zgodnie z wymogami kryterium nr (...) z zarządzenia Rektora dotyczącego przyznawania stypendium naukowego dla pracowników (...) w Ś. W.. W opinii zapisano, że Komisja Stypendialna zapoznała się ze sprawozdaniem z działalności naukowej za miniony rok i planami dalszej pracy naukowo – badawczej wnioskodawcy dotyczącymi prowadzenia dalszych badań oraz zanalizowała ankiety ewaluacyjne.

23 września 2013 r. została wydana decyzja rektora o przyznaniu E. K. stypendium naukowego na rok akademicki 2013/2014 (od października 2013 r. do września 2014 r.) w wysokości 2 100 zł miesięcznie, na podstawie decyzji Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z 29 lipca 2010 r. znak (...) (...)- (...) (...) zatwierdzającej zasady określone w Regulaminie przyznawania stypendiów naukowych, o których mowa w art. 21 ust.1 pkt 39 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym o osób fizycznych.

11 czerwca 2014 r. E. K. złożył do Rektora (...) wniosek o przyznanie stypendium naukowego na rok akademicki 2014/2015 bez konkursu w oparciu o dotychczasowy dorobek. W sprawozdaniu z działalności dydaktycznej za rok 2013 i 2014 ubezpieczony oświadczył, że prowadził wykłady z dydaktyki, seminaria magisterskie na studiach drugiego stopnia, przygotował sylabusy. Brał udział w konferencjach naukowych krajowych i zagranicznych, a efektem jego działalności dydaktycznej były publikacje.

19 września 2014 r. została wydana opinia Komisji Stypendialnej odwołującej Szkoły w sprawie przyznania E. K. stypendium naukowego za rok akademicki 2014/2015 w wysokości 2 155 zł miesięcznie zgodnie z wymogami kryterium nr(...) z zarządzenia Rektora dotyczącego przyznawania stypendium naukowego dla pracowników (...) w Ś. W.. W opinii zapisano, że Komisja Stypendialna zapoznała się ze sprawozdaniem z działalności naukowej za miniony rok i planami dalszej pracy naukowo – badawczej wnioskodawcy dotyczącymi prowadzenia dalszych badań oraz zanalizowała ankiety ewaluacyjne.

20 września 2014 r. została wydana decyzja rektora o przyznaniu E. K. stypendium naukowego na rok akademicki 2014/2015 (od października 2014 r. do września 2015 r.) w wysokości 2 155 zł miesięcznie, na podstawie decyzji Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z 29 lipca 2010 r. znak (...) (...)- (...) (...) oraz złożonego wniosku.

11 czerwca 2015 r. E. K. złożył do Rektora (...) wniosek o przyznanie stypendium naukowego na rok akademicki 2015/2016 bez konkursu w oparciu o dotychczasowy dorobek. W sprawozdaniu z działalności dydaktycznej za rok 2014 i 2015 ubezpieczony oświadczył, że prowadził wykłady z dydaktyki, seminaria magisterskie na studiach drugiego stopnia, przygotował sylabusy. Efektem jego działalności dydaktycznej były publikacje.

24 września 2015 r. została wydana opinia Komisji Stypendialnej odwołującej Szkoły w sprawie przyznania E. K. stypendium naukowego za rok akademicki 2015/2016 w wysokości 2 080 zł miesięcznie zgodnie z wymogami kryterium nr(...) z zarządzenia Rektora dotyczącego przyznawania stypendium naukowego dla pracowników (...) w Ś. W.. W opinii zapisano, że Komisja Stypendialna zapoznała się ze sprawozdaniem z działalności naukowej za miniony rok i planami dalszej pracy naukowo – badawczej wnioskodawcy dotyczącymi prowadzenia dalszych badań oraz zanalizowała ankiety ewaluacyjne.

25 września 2015 r. została wydana decyzja rektora o przyznaniu E. K. stypendium naukowego na rok akademicki 2015/2016 (od października 2015 r. do września 2016 r.) w wysokości 2 155 zł miesięcznie, na podstawie decyzji Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z 29 lipca 2010 r. znak (...) (...)- (...) (...) oraz złożonego wniosku.

Wynagrodzenie E. K. składało się z dwóch części: wynagrodzenia za pracę w wysokości minimalnego wynagrodzenia i stypendium wypłacanego na podstawie regulaminu.

Odwołująca Szkoła naliczając podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia E. K. nie uwzględniła w okresie od października 2013 r. do września 2016 r. przychodu, nazywanego przez pracodawcę „stypendium naukowe”. Łączny dochód E. K. wyniósł:

Miesiąc	Rok	Podstawa na ubezpieczenia społeczne z tytułu umowy o pracę wykazane na raporcie (...)	Stypendium	Przychód łącznie
10	2013	1 700,00	2 100,00	3 800,00
11	2013	1 700,00	2 100,00	3 800,00
12	2013	1 700,00	2 100,00	3 800,00
1	2014	1 700,00	2 100,00	3 800,00
2	2014	1 700,00	2 100,00	3 800,00
3	2014	1 700,00	2 100,00	3 800,00
4	2014	1 700,00	2 100,00	3 800,00
5	2014	1 700,00	2 100,00	3 800,00
6	2014	1 700,00	2 100,00 100,00	3 800,00
7	2014	1 700,00	2 100,00	3 800,00
8	2014	1 700,00	2 100,00	3 800,00
9	2014	1 700,00	2 100,00	3 800,00
10	2014	1 750,00	2 155,00	3 905,00
11	2014	1 750,00	2 155,00	3 905,00
12	2014	1 750,00	2 155,00	3 905,00
1	2015	1 750,00	2 155,00	3 905,00
2	2015	1 750,00	2 155,00	3 905,00
3	2015	1 750,00	2 155,00	3 905,00
4	2015	1 750,00	2 155,00	3 905,00
5	2015	1 750,00	2 155,00	3 905,00
6	2015	1 750,00	2 155,00	3 905,00
7	2015	1 750,00	2 155,00	3 905,00
8	2015	1 750,00	2 155,00	3 905,00
9	2015	1 750,00	2 155,00	3 905,00
10	2015	1 850,00	2 080,00	3 930,00
11	2015	1 850,00	2 080,00	3 930,00
12	2015	1 850,00	2 080,00	3 930,00
1	2016	1 850,00	2 080,00	3 930,00
2	2016	1 850,00	2 080,00	3 930,00
3	2016	1 850,00	2 080,00	3 930,00
4	2016	1 850,00	2 080,00	3 930,00
5	2016	1 850,00	2 080,00	3 930,00
6	2016	1 850,00	2 080,00	3 930,00
7	2016	1 850,00	2 080,00	3 930,00
8	2016	1 850,00	2 080,00	3 930,00
9	2016	1 850,00	2 080,00	3 930,00

W okresie luty – kwiecień 2018 r. pozwany przeprowadził kontrolę m.in. w zakresie prawidłowości i rzetelności obliczania składek na ubezpieczenia społeczne oraz innych składek do których pobierania zobowiązany jest Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Kontrolujący w toku postępowania ustalili, że odwołująca Szkoła wypłacała „stypendia naukowe” w oderwaniu od treści wprowadzonego Regulaminu. Komisja Stypendialna, która miała opiniować ubiegających się o stypendia zbierała się we wrześniu danego roku, a pracownicy naukowo – dydaktyczni, nauczyciele przedszkola, szkoły podstawowej, gimnazjum i liceum otrzymywali stypendia wraz z rozpoczęciem roku szkolnego, czyli od września. Wypłat stypendiów dokonywano od początku zatrudniania, podczas gdy teoretycznie w pierwszym roku pracy, pracownicy naukowo – dydaktyczni nie mieli do tego prawa. Wypłaty dotyczyły także osób, które nie były uwzględnione w protokołach przyznania stypendiów. Nauczyciele pracujący w przedszkolu, szkole podstawowej, gimnazjum i liceum byli zatrudniani przez odwołującą szkołę na stanowiskach asystenta w celu stworzenia pozoru wykonywania czynności akademickich, uzasadniających z kolei przyznanie „stypendium naukowego”. Kontrolujący ustalili, że „stypendia” stanowiły dodatkowy element ich wynagrodzenia, by osiągnęło ono w ten sposób poziom wynagrodzeń nauczycieli pracujących w szkołach państwowych.

Protokół pokontrolny został podpisany przez I. K. bez uprzedniego przeczytania. Po zapoznaniu się z jego treścią, Szkoła wniosła do jego ustaleń zastrzeżenia, jak i dokumenty mające uwiarygodnić charakter wypłacanych stypendiów: wnioski o przyznanie stypendium naukowego, sprawozdania z działalności naukowej ubezpieczonych, opinie komisji stypendialnej, jak i decyzje o przyznaniu stypendium naukowego.

3 września 2018 r. odwołująca Szkoła dokonała jednostronnie (po śmierci ubezpieczonego) korekty umowy o pracę, zawartej 15 stycznia 2011 r., w której odnośnie wysokości wynagrodzenia wpisano, że będzie ono wynosiło „stawka płacy zasadniczej – wynagrodzenie - pensja minimalna (brutto) obowiązująca w danym okresie.”

W październiku 2018 r. pozwany wszczął z urzędu postępowanie administracyjne w sprawie nieuwzględnienia podczas ustalania podstaw wymiaru składek wynagrodzenia nazywanego przez płatnika składek „stypendium”.

20 listopada 2018 r. prof. I. K., działając jako rektor odwołującej Szkoły, złożył oświadczenie pracodawcy – sprostowanie oczywistej omyłki pisarskiej o treści: „prostuję treść zapisu umowy z dnia 15 stycznia 2011 r. Pana E. K. w ten sposób, że zapis w pkt 4 wynagrodzenie będzie wynosiło „stawka płacy zasadniczej – wynagrodzenie - pensja minimalna (brutto) obowiązująca w danym okresie. Pierwotny wpis został wykonany przeze mnie omyłkowo”.

4 grudnia 2018 r. ZUS wydał zaskarżoną w niniejszej sprawie decyzję Nr (...)

Na podstawie powyżej przedstawionego stanu faktycznego, Sąd I instancji wydał powyższy wyrok uznając odwołanie za nieuzasadnione.

Na wstępie rozważań prawnych Sąd Okręgowy wskazał, że ubezpieczony E. K. w dniu (...) r. zmarł, Sąd jednakże nie znalazł podstaw do uchylenia zaskarżonej decyzji, albowiem nie była ona skierowana do zmarłego, zmarły został jedynie wymieniony w preambule decyzji jako osoba ubezpieczona. Adresatem decyzji jest faktycznie wyłącznie płatnik składek. Ponadto sama decyzja ma charakter deklaratoryjny, niczego nie kreuje, jedynie „stwierdza” wysokość podstaw wymiaru składek z tytułu stosunku prawnego pomiędzy płatnikiem, a ubezpieczonym. Dopiero w konsekwencji prawomocnej decyzji płatnik składek będzie miał obowiązek złożenia stosownych korekt deklaracji rozliczeniowych z ZUS.

W ocenie Sądu Okręgowego nie było zatem podstaw do uchylenia spornej decyzji z uwagi na brak jej nieważności (decyzja istnieje i jest wiążąca wobec płatnika składek jako jedynego jej adresata).

Jako podstawę prawną rozstrzygnięcia Sąd I instancji wskazał art. 18 ust. 1 i ust.1a, art. 20 ust. 1, art. 4 pkt 1,2,5, 9, art.8 ust.1, ust. 2 i ust. 2a ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, § 1 i 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz art. 12 ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Sąd I instancji podkreślił, że przedmiotem sporu w sprawie było to, czy kwoty przyznane ubezpieczonemu E. K. jako przychody w miesiącach wskazanych w zaskarżonej decyzji stanowią podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne i zasadnie zostały przez ZUS doliczone do przychodów osiągniętych przez ubezpieczonego w miesiącach wskazanych w uzasadnieniu decyzji. Poza sporem pozostaje natomiast, że odwołująca Szkoła w okresie od października 2013 r. do stycznia 2016 r. wypłacała E. K. świadczenie nazwane „stypendium naukowym”.

Sąd Okręgowy zaznaczył, że w niniejszej sprawie podziela stanowiska wyrażane już w uzasadnieniach innych składów tut. Sądu, że świadczenia przyznawane i wypłacane przez odwołującą Szkołę pracownikom, w tym ubezpieczonemu, z funduszu stypendialnego w postaci stypendiów naukowych stanowiły przychód ubezpieczonego w rozumieniu wyżej cytowanych przepisów. Niewątpliwie świadczenia pieniężne – a takim jest stypendium naukowe - są elementem przychodu ze stosunku pracy, stosownie do treści art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Jak wynika wprost z treści art. 12 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych za przychody ze stosunku pracy uznaje się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne z tym związane.

Kryterium decydującym o tym, czy dane świadczenie jest świadczeniem ze stosunku pracy nie jest źródło finansowania wydatku przez pracodawcę, ale okoliczność, czy świadczenie to może otrzymać wyłącznie pracownik, czy też inna osoba niezwiązana z pracodawcą stosunkiem pracy i czy między świadczeniem, a stosunkiem pracy istnieje związek faktyczny i prawny (vide wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego z: 26 kwietnia 2018 r., II FSK 1179/16; z 8 września 2016r., II FSK 3073/14; z 28 czerwca 2016r., II FSK 1490/14; z 27 kwietnia 2016r., II FSK 516/14; z 3 marca 2016r., II FSK 44/14; 12 października 2012r., II FSK 309/11; z 2 sierpnia 2017 r., II FSK 1892/15). O zakwalifikowaniu przychodu jako świadczenia ze stosunku pracy nie decyduje jego nazwa, lecz charakter.

Skoro zatem sporne w sprawie kwoty stanowią, w świetle powyższego, przychód w rozumieniu art. 4 pkt 9 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, w następnej kolejności należało ustalić, czy kwoty te podlegają wyłączeniu z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne osoby ubezpieczonej na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 39 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z tym przepisem, w brzmieniu obowiązującym do 1 października 2018 r., wolne od podatku dochodowego są stypendia otrzymywane na podstawie przepisów o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki, stypendia doktoranckie otrzymywane na podstawie przepisów o szkolnictwie wyższym lub stypendia przyznawane na podstawie przepisów o zasadach finansowania nauki oraz inne stypendia naukowe i stypendia za wyniki w nauce, których zasady przyznawania zostały zatwierdzone przez ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego, po zasięgnięciu opinii Rady Głównej Nauki i Szkolnictwa Wyższego, albo przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania.

Treść omawianego przepisu wskazuje na dwie grupy stypendiów podlegających zwolnieniu z opodatkowania. Pierwsza grupa obejmuje stypendia otrzymywane na podstawie przepisów ustawowych i dotyczy stypendiów otrzymywanych na podstawie ustawy z 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki (Dz. U. z 2016 r., poz. 882, ze zm.) oraz stypendiów doktoranckich otrzymywanych na podstawie przepisów ustawy z 7 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. z 2016 r., poz. 1842). Druga grupa dotyczy innych stypendiów naukowych i za wyniki w nauce, które mogą być przyznawane przez różnego rodzaju instytucje (np. szkoły), organy administracji rządowej, jednostki samorządu terytorialnego, czy organizacje społeczne, w ramach prowadzonej przez nie działalności. Jednakże dla tej grupy stypendiów, warunkiem zastosowania zwolnienia od podatku jest konieczność zatwierdzenia zasad ich przyznawania przez właściwego ministra do spraw szkolnictwa wyższego po zasięgnięciu opinii Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego albo przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania.

W okolicznościach sprawy Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego, po zasięgnięciu opinii Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego, decyzją z 29 lipca 2010 r. zatwierdził zasady określone w regulaminie przyznawania stypendiów naukowych dla pracowników (...) Wyższej Szkoły (...)w Ś. W.., w brzmieniu stanowiącym załącznik do tej decyzji. Powyższe oznacza, że zasady przyznawania stypendiów naukowych w odwołującej szkole zostały sformalizowane. Regulamin powołuje fundusz stypendialny, komisję stypendialną, określa zasady przyznawania stypendiów naukowych – przewiduje konkurs, konieczność złożenia wniosku, wskazanie twórczych osiągnięć naukowych przez kandydata, bądź zgłoszenie projektu naukowego, na te okoliczności powinny zostać sporządzone określone dokumenty, np. sprawozdania z posiedzeń komisji.

Sąd Okręgowy podkreślił, że sam fakt, że sporne świadczenie zostało przewidziane w Regulaminie przyznawania stypendiów naukowych nie przesądza, że miało ono charakter stypendium naukowego. O naukowym charakterze stypendium winien każdorazowo decydować cel, rodzaj działalności stypendysty nie zaś formalna nazwa stypendium.

Następnie Sąd I instancji zacytował orzecznictwo sądów, w tym NSA. Sąd Okręgowy podał, że stypendium w znaczeniu prawnym stanowi jednostronne świadczenie pieniężne ze strony osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nie posiadającej osobowości prawnej, przyznane za osiągnięcie określonego wyniku w danej dziedzinie nauki lub sztuki albo w celu umożliwienia kontynuowania nauki, prowadzenia badań naukowych lub prac w dziedzinie sztuki. Podał też, że rację ma organ rentowy, że stypendium nie może wiązać się z ekwiwalentnym świadczeniem usług przez otrzymującego stypendium, na rzecz przyznającego, ponieważ powstanie wtedy zobowiązanie wzajemne w postaci umowy cywilnoprawnej o świadczenie usług.

W niniejszej sprawie problem sprowadzał się do oceny pod kątem zgodności z prawem mechanizmu przyznawania i wypłacania pracownikom naukowym „stypendium naukowego”.

Sąd Okręgowy wskazał, że w świetle całokształtu materiału dowodowego na aprobatę zasługuje stanowisko organu rentowego, że pobierane przez E. K. stypendium, nie mogło być zaliczone do stypendiów naukowych, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 39 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wprawdzie decyzjami rektora odwołującej Szkoły z 23 września 2013 r., z 20 września 2014 r. i z 25 września 2015 r., po zapoznaniu się każdorazowo z pozytywną opinią Komisji Stypendialnej, po rozpatrzeniu złożonego wniosku, przyznawano E. K. stypendium naukowe na rok akademicki 2013/2014, 2014/2015, 2015/2016 jednakże użyta w decyzji nazwa stypendium nie może mieć decydującego znaczenia przy ocenie charakteru przyznanego stypendium jako stypendium naukowego w rozumieniu omawianego przepisu. Z żadnych dowodów nie wynika, aby stypendium było powiązane z twórczym osiągnięciem naukowym uzyskanym przez E. K. w okresie poprzedzającym ubieganie się o stypendium albo zgłoszonym, nie później niż we wniosku o stypendium, projektem naukowym. Nie ulega wątpliwości, że E. K. nie prowadził działalności twórczej i badawczej w dziedzinie nauki. W aktach sprawy nie ma dokumentów na potwierdzenie tego faktu. W ocenie Sądu Okręgowego każda sprawa winna być indywidulanie badana wbrew okolicznościom wykazanym w innych sprawach. Z analizy akt sprawy wynika, że ubezpieczony w ramach swojej pracy naukowej i dydaktycznej prowadził faktycznie zajęcia dydaktyczne, zaś stypendium miało służyć wspieraniu działalności twórczej i badawczej w danej dziedzinie nauki, której nie wykazano w sprawie. Zatem było ono dodatkowym ukrytym elementem wynagrodzenia za pracę nie mającym charakteru stypendium naukowego i będącym przychodem stanowiącym podstawę wymiaru składek

W ocenie Sądu Okręgowego świadczenie nazwane stypendium naukowym, przyznane osobie ubezpieczonej, jako pracownikowi odwołującej Szkoły, było dodatkowym elementem wynagrodzenia za pracę.

Sąd I instancji dodał, że z dokonanych przez organ rentowy ustaleń wynika, że stypendia naukowe były tak naprawdę dodatkowym elementem wynagrodzenia w skład, którego wchodziło najniższe wynagrodzenie plus stypendium, ustalane w większości przypadków indywidualnie z zatrudnianymi nauczycielami.

W ocenie Sądu Okręgowego w realiach sprawy działania odwołującej Szkoły nie mogły być zaakceptowane z prawnego punktu widzenia. Argumentacja odwołującej Szkoły jest całkowicie chybiona, jeśli wziąć pod uwagę, że w każdym przypadku to tylko od wynagrodzenia minimalnego były odprowadzane składki na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne. W świetle zasad doświadczenia życiowego jest oczywiste, że przyjęcie takiego rozwiązania miało na celu redukcję kosztów z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne. Nie budzą również wątpliwości negatywne skutki takiego stanu rzeczy dla ubezpieczonych indywidualnie z punktu widzenia ich świadczeń z ubezpieczeń społecznych, jak i dla ogółu ubezpieczonych z punktu widzenia zasady solidarności. System ubezpieczeń społecznych oparty jest na zasadzie równego traktowania wszystkich ubezpieczonych bez względu na płeć, rasę, pochodzenie etniczne, narodowość, stan cywilny oraz stan rodzinny. Zasada równego traktowania dotyczy w szczególności warunków objęcia systemem ubezpieczeń społecznych, obowiązku opłacania i obliczania wysokości składek na ubezpieczenie społeczne, obliczania wysokości świadczeń, okresu wypłaty świadczeń i zachowania prawa do świadczeń. Nie może być tak, że dany podmiot redukuje w sposób nieuprawniony koszt składek, podczas gdy inny musi opłacać składki, dany podmiot osiąga korzyści ze swojego działania, podczas gdy inny ich nie osiąga, przy czym niewątpliwie uszczupleniu ulega Fundusz Ubezpieczeń Społecznych stanowiący źródło świadczeń ubezpieczonych.

Reasumując zdaniem Sądu I instancji, sporne świadczenie nazwane „stypendium naukowym” wypłacone m.in. E. K. stanowi świadczenie dodatkowe pracodawcy dla pracownika, a nie świadczenie z funduszu stypendialnego, ze wszystkimi konsekwencjami prawnymi tak wobec osoby ubezpieczonej, jak wobec płatnika składek. Skoro sporne świadczenie nie miało charakteru stypendium naukowego wolnego od podatku, gdyż nie wiązało się z działalnością twórczą i badawczą odwołującej w dziedzinie nauki, to należało je uznać za przychód w rozumieniu art. 12 ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, który to przychód zgodnie z art. 18 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.

Uwzględniając powyższe rozważania, na podstawie art. 477 ^{( 14 )}§ 1 k.p.c.
i powołanych przepisów prawa materialnego, Sąd Okręgowy oddalił odwołanie (...) Wyższej Szkoły (...) w Ś. W.. jako bezzasadne, orzekając jak w punkcie 1 i wyroku.

O kosztach postępowania Sąd Okręgowy orzekł w punkcie 2 wyroku na podstawie art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. w zw. z § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2018 r., poz. 265) zasądzając od odwołującej Szkoły na rzecz pozwanego organu rentowego kwotę 3 600 zł (stosownie do wartości przedmiotu sporu ustalonej jako suma różnic między deklarowanymi przez płatnika składek podstawami wymiaru składek, a podstawami wymiaru określonymi przez organ rentowy za sporny okres).

Apelację od powyższego wyroku wniosła odwołująca W. Wyższa Szkoła (...) w Ś. W.. zaskarżając go w całości.

Zaskarżonemu orzeczeniu zarzuciła w szczególności:

I. mające istotny wpływ na wynik sprawy naruszenie przepisów prawa procesowego tj.

1. naruszenie art. 244 § 1 k.p.c. w zw. z art. 91 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w zw. z art. 252 k.p.c. poprzez dokonanie błędnej oceny zgromadzonego w sprawie dokumentu w postaci protokołu kontroli przeprowadzonej w siedzibie (...) Wyższej Szkoły (...) i uznanie, iż stanowi on dokument urzędowy, a w konsekwencji bezkrytyczne przyjęcie jego wiarygodności oraz zasadności wszelkich zawartych w jego treści twierdzeń i wniosków, w sytuacji kiedy został on zakwestionowany przez Odwołującą nie tylko w formie złożonych zastrzeżeń do protokołu, ale i w trakcie ustnego przesłuchania przedstawiciela Odwołującej, który biorąc osobisty udział w kontroli wskazał, że nie tylko nie został formalnie i oficjalnie przesłuchany, na co wskazuje treść protokołu kontroli, jak i że żaden fragment przedmiotowego dokumentu, któremu Sąd I instancji nadał walor dokumentu urzędowego nie odnosi się do indywidualnej i konkretnej sytuacji Ubezpieczonego E. K., co prowadziło w konsekwencji do poczynienia na jego podstawie błędnych ustaleń stanu faktycznego sprawy,

2. naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie całkowicie arbitralnej i dowolnej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, sprzecznej z zasadami wiedzy i doświadczenia życiowego oraz regułami logicznego myślenia, w szczególności poprzez:

a.  błędną ocenę dowodu z zeznań rektora odwołującej szkoły prof. I. K. i uznanie, iż zeznania te nie są wiarygodne w części w jakiej dotyczą systemu stypendiów naukowych przyznawanych przez Odwołującą (...), podczas gdy zeznania prof. I. K. złożone w tym zakresie były spójne, logiczne i znalazły potwierdzenie w treści pozostałego zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, w szczególności w treści zeznań Ubezpieczonego oraz przedłożonych przez Odwołującą w toku postępowania dokumentów,

b.  błędną ocenę dowodu z dokumentów dotyczących korygowania i sprostowania umów o pracę zawartych pomiędzy Ubezpieczonym a (...) i uznanie ich za „budzące wątpliwości”, podczas gdy zgodnie z treścią zeznań tak Ubezpieczonego jak i przedstawiciela (...) prof. I. K. dokumenty te odzwierciedlały rzeczywistą wolę stron wyrażoną przy zawarciu umów o pracę,

c.  błędną ocenę dowodu z dokumentów dotyczących procedury przyznania Ubezpieczonemu stypendium naukowego i uznanie, że nie stanowią one wiarygodnego dowodu dopełnienia wymogów formalnych regulaminu przyznawania stypendiów, podczas gdy treść przedmiotowych dokumentów oraz treść zeznań przedstawiciela (...) prof. I. K. jednoznacznie potwierdzają ich autentyczność, rzetelność oraz cel ich sporządzenia jakim było udokumentowanie procesu przyznania Ubezpieczonemu stypendium naukowego,

3. naruszenie art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. z zw. z § 2 ust. 5 i w zw. § 9 ust. 2 rozporządzenia

Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych poprzez ich błędną wykładnię i w konsekwencji niewłaściwe przyjęcie, iż wysokość należnych organowi rentowemu od Odwołującej kosztów zastępstwa procesowego winna zostać ustalona na podstawie wartości przedmiotu sporu podczas gdy w sprawach dotyczących podstawy wymiaru składek, wysokość kosztów procesu należnych stronie wygrywających nie jest uzależniona od wartości przedmiotu sporu i jest określona stałą wielkością,

II. będące konsekwencją wskazanych powyżej naruszeń prawa procesowego błędy w ustaleniach faktycznych stanowiących podstawę wydania zaskarżonego wyroku, tj.:

1.  błędne ustalenie faktu, iż wypłacane Ubezpieczonemu stypendium naukowe stanowiło w rzeczywistości składnik wynagrodzenia za pracę Ubezpieczonego wynikającego ze stosunku pracy łączącego Ubezpieczonego oraz (...), podczas gdy z treści zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego jednoznacznie wynika, iż wypłacane Ubezpieczonemu stypendium naukowe było świadczeniem o całkowicie odmiennym od wynagrodzenia za prace charakterze, mającym na celu sfinansowanie rzeczywiście prowadzonych przez Ubezpieczonego badań naukowych,

2.  błędne przyjęcie, iż Ubezpieczony w okresie zatrudnienia u Odwołującej (...) nie prowadził działalności naukowej oraz badań naukowych, podczas gdy z treści zeznań rektora Odwołującej (...) jednoznacznie wynika, iż przyznane Ubezpieczonemu stypendium naukowe był dla Ubezpieczonego wsparciem na prowadzenie działalności naukowej, a Ubezpieczony faktycznie prowadził działalność naukową w okresie zatrudnienia u Odwołującej (...) w szczególności, iż E. K. w ramach pracy naukowo-dydaktycznej przygotowywał publikacje naukowe czy brał czynny udział w konferencjach naukowych wygłaszając referaty naukowe, co wprost wynika z treści sporządzonych przez Ubezpieczonego sprawozdań z działalności naukowej,

III. naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.

1.  naruszenie art. 4 pkt 9 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w zw. z art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w zw. z art. 22 Kodeksu Pracy w zw. z § 2 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe poprzez ich błędną wykładnię i przyjęcie, iż wypłacane Ubezpieczonemu przez Odwołującą stypendium naukowe stanowi przychód Ubezpieczonego z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy i jako takie podlega zaliczeniu do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne, podczas gdy wypłacane Ubezpieczonemu stypendium naukowe stanowi świadczenie o niepracowniczym charakterze i nie wynika ze stosunku pracy, a tym samym nie może zostać zaliczone do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy; powyższe tym bardziej, iż zgodnie z treścią art. 4 pkt 9 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych przychód w rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w zakresie stypendiów stanowią wyłącznie stypendia wypłacane bezrobotnym oraz stypendia sportowe, a zatem stypendia o innym charakterze aniżeli to wypłacane Ubezpieczonemu,

2.  naruszenie art. 21 pkt 39 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w zw. z art. 4 pkt 9 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych poprzez jego błędną wykładnię i przyjęcie, iż wypłacane Ubezpieczonemu stypendium naukowe nie podlega wyłączeniu z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne na podstawie ww. przepisów,

3.  naruszenie art. 65 § 1 i 2 k.c. w zw., z art. 300 k.p. poprzez dokonanie błędnej i sprzecznej z rzeczywistą wolą stron wykładni umów o pracę zawartych pomiędzy Ubezpieczonym a (...) i w konsekwencji błędne przyjęcie, iż w skład wypłacanemu Ubezpieczonemu wynagrodzenia za pracę wchodziło również przyznane Ubezpieczonemu stypendium naukowe,

4.  naruszenie art. 22 k.p. poprzez jego błędną wykładnię i w konsekwencji niewłaściwe przyjęcie, że stypendium naukowe stanowiło element należnego Ubezpieczonemu wynagrodzenia za pracę, podczas gdy po pierwsze przyznanie i wypłata Ubezpieczonemu środków przyznanych tytułem stypendium naukowego nie obligowały Ubezpieczonego do pracy w miejscu i czasie określonym przez (...) i pod jej kierownictwem, co jednoznacznie zaprzecza pracowniczemu charakterowi przyznanego stypendium oraz po drugie wysokość stypendium nie była przedmiotem negocjacji bądź uzgodnień pomiędzy (...) a Ubezpieczonym przed zawarciem umowy o pracę, albowiem tak fakt przyznania stypendium, jak i jego wysokość wynikały wyłącznie z treści decyzji (...), podjętej w sposób całkowicie autonomiczny i jednostronny.

Mając powyższe na uwadze, wniósł:

1)  zmianę zaskarżonego wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu poprzez:

a)  zmianę zaskarżonej decyzji organu rentowego i ustalenie, iż przychody Ubezpieczonego otrzymane od odwołującej (...) tytułem stypendium naukowego nie stanowią podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z tytułu pracy świadczonej przez Ubezpieczonego na rzecz (...) na podstawie umowy o pracę,

b)  zasądzenie od organu rentowego na rzecz Odwołującej - (...) Wyższej Szkoły (...)- zwrotu kosztów postępowania, w tym zwrotu kosztów zastępstwo procesowego, według norm przepisanych;

2)  ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu i przekazanie sprawy Sądowa I instancji do ponownego rozpoznania;

Nadto wniósł o zasądzenie od organu rentowego na rzecz Odwołującej - (...) Wyższej Szkoły (...) - zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, w tym zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym, według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelacje odwołującej organ rentowy wniósł o oddalenie apelacji i o zasądzenie od odwołującej (...) na rzecz organu rentowego kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja odwołującej (...) Wyższej Szkoły (...)w P. okazała się bezzasadna i jako taka podlegała oddaleniu.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, Sąd I instancji przeprowadził wyczerpujące i wystarczające do podjęcia rozstrzygnięcia postępowanie dowodowe, a zebrany materiał poddał wszechstronnej ocenie z zachowaniem granic swobodnej oceny dowodów, przewidzianej przez art. 233 § 1 k.p.c. Na tej podstawie Sąd Okręgowy poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne i rozważania prawne, które tutejszy sąd w pełni podziela i przyjmuje za własne, bez potrzeby ponownego ich przytaczania.

Spór w analizowanej sprawie sprowadzał się do rozstrzygnięcia, czy kwoty przypisane odwołującemu E. K. jako przychody w miesiącach wskazanych w zaskarżonej decyzji i szczegółowo opisane powyżej stanowią podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne oraz czy w związku z tym prawidłowo kwoty te doliczono do przychodów osiągniętych przez osobę ubezpieczonego we wskazanych w decyzji miesiącach.

W pierwszym rzędzie należało podać prawne podstawy niniejszego wyroku.

Zgodnie z art. 4 pkt 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych za ubezpieczonego uważa się osobę fizyczną podlegającą chociaż jednemu z ubezpieczeń społecznych, o których mowa w art. 1 tej ustawy. Z kolei, w myśl art. 4 pkt 2 lit. a ustawy systemowej płatnikiem składek jest pracodawca - w stosunku do pracowników i osób odbywających służbę zastępczą oraz jednostka organizacyjna lub osoba fizyczna pozostająca z inną osobą fizyczną w stosunku prawnym uzasadniającym objęcie tej osoby ubezpieczeniami społecznymi, w tym z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym albo pobierania zasiłku macierzyńskiego, z wyłączeniem osób, którym zasiłek macierzyński wypłaca Zakład. Ten sam podmiot realizuje obowiązek odprowadzania składek na ubezpieczenie zdrowotne (art. 85 ust. 1 ustawy z 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych) oraz Fundusz Pracy (art. 104 ust. 1 pkt la ustawy z 20.04.2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy) i składek na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (art. 9 ustawy z 13.07.2006 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy).

Zgodnie z art. 8 ust. 1 cyt. ustawy systemowej za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy, z zastrzeżeniem ust. 2 i 2a. Zgodnie z art. 8 ust. 2a za pracownika uważa się także osobę wykonującą pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy. Zgodnie z art. 18 ust. 1 cyt. ustawy systemowej podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych wymienionych w art. 6 ust. 1 pkt 1-3 i pkt 18a, a więc między innymi pracowników, stanowi przychód, o którym mowa w art. 4 pkt 9 i 10, z zastrzeżeniem ust. la i 2, ust. 4 pkt 5 i ust. 12.

Stosownie do treści art. 20 ust. 1 cyt. ustawy podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe oraz ubezpieczenie wypadkowe stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i ubezpieczenia rentowe, z zastrzeżeniem ust. 2 i ust. 3.

Art. 4 pkt 9 cyt. ustawy jako przychód definiuje: przychody w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu: zatrudnienia w ramach stosunku pracy, pracy nakładczej, służby, wykonywania mandatu posła lub senatora, wykonywania pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania, pobierania zasiłku dla bezrobotnych, świadczenia integracyjnego i stypendium wypłacanych bezrobotnym oraz stypendium sportowego, a także z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności oraz umowy agencyjnej lub umowy zlecenia, jak również z tytułu współpracy przy tej działalności lub współpracy przy wykonywaniu umowy.

Stosownie do treści § 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18.12.1998r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowne podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, osiągany przez pracowników u pracodawcy z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy, z zastrzeżeniem art. 18 ust. 2 ustawy z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. § 2 ust. 1 tego rozporządzenia zawiera zamknięty katalog włączeń określonych przychodów z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

Należy zgodzić się z konstatacją Sądu I instancji, że z treści tego przepisu nie sposób wyinterpretować normy prawnej, która wyłączałaby stypendia, w tym stypendia naukowe, jako przychód ze stosunku pracy, z podstawy wymiaru składek.

Zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Poza sporem pozostaje, że odwołująca szkoła wypłacała E. K. w okresie objętym zaskarżoną decyzją świadczenie nazwane „stypendium naukowym”.

W ocenie Sądu Odwoławczego stypendium naukowe niewątpliwie, jako świadczenie pieniężne, stanowi przychód, stosownie do treści art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Jak trafnie zauważył Sąd I instancji, cytując stosowne orzecznictwo, kryterium decydującym o tym, czy dane świadczenie jest świadczeniem ze stosunku pracy nie jest źródło finansowania wydatku przez pracodawcę, ale okoliczność, czy świadczenie to może otrzymać wyłącznie pracownik, czy też inna osoba niezwiązana z pracodawcą stosunkiem pracy i czy między świadczeniem, a stosunkiem pracy istnieje związek faktyczny i prawny. O zakwalifikowaniu przychodu jako świadczenia ze stosunku pracy nie decyduje jego nazwa, lecz charakter.

W myśl art. 21 ust. 1 pkt 39 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wolne od podatku dochodowego są stypendia otrzymywane na podstawie przepisów o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki, stypendia doktoranckie otrzymywane na podstawie przepisów o szkolnictwie wyższym lub stypendia przyznawane na podstawie przepisów o zasadach finansowania nauki oraz inne stypendia naukowe i stypendia za wyniki w nauce, których zasady przyznawania zostały zatwierdzone przez ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego, po zasięgnięciu opinii Rady Głównej Nauki i Szkolnictwa Wyższego, albo przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego, za w pełni trafną i przydatną dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, należało uznać popartą stosownym orzecznictwem, analizę znaczenia terminu „stypendium naukowe” przeprowadzoną przez Sąd I instancji w uzasadnieniu wyroku, jednakże zaznaczyć należy, że zwolnienie danego przychodu z podatku dochodowego, nie jest równoznaczne z wyłączeniem tego przychodu ze składek na ubezpieczenie społeczne, bowiem prawo ubezpieczeń społecznych ma w tej kwestii własne uregulowania.

Aktem wykonawczym, wydanym na podstawie delegacji ustawowej art. 21 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 423 t.j.), jest rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz.U. 2017 r. poz. 1949 t.j.). § 2 tego rozporządzenia zawiera katalog przychodów, które nie stanowią podstawy wymiaru składek.

Nie ulega wątpliwości, że stypendia o których mowa w ww. art. 21 pkt 39 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie znajdują się w tym katalogu. Mamy zatem sytuację, że stypendia jeżeli spełniają warunki określone w prawie podatkowym są zwolnione od podatku dochodowego, ale nie są wyłączone z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.

Ocena czy stypendium naukowe stanowi podstawę wymiaru składek nie może się jednak ograniczać tylko do powołanego rozporządzenia. Należy bowiem przeanalizować definicję przychodu zawartą w art. 4 pkt 9 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Definicja ta bowiem jest powołana w art. 18 ust.1 ustawy systemowej, który to przepis jednoznacznie określa jaki przychód stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne dla ubezpieczonych będących pracownikami. Powracając z kolei do definicji przychodu z art. 4 pkt 9 ustawy systemowej należy wskazać, że ustawodawca definiując to pojęcie na potrzeby prawa ubezpieczeń społecznych, odwołuje się do pojęcia przychodu w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych. Definicja przychodu ze stosunku pracy jest zawarta w art.12 ust.1 ustawy PIT i wynika z niej, że przychód ze stosunku pracy stanowią wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń. Tak szeroka definicja przychodów ze stosunku pracy niewątpliwie obejmuje stypendia wypłacane pracownikom naukowo-dydaktycznym zatrudnionym w szkolnictwie wyższym. Jednakże trzeba mieć na uwadze, że podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne może być tylko taki przychód, który pracownik pozyskuje w ramach stosunku pracy.

Powołany art. 4 pkt 9 wymienia dwa rodzaje stypendiów, które stanowią podstawę wymiaru składek. Są to: stypendium dla bezrobotnych i stypendium sportowe, co jednak nie oznacza, że nie umieszczenie w tym przepisie stypendium naukowego wyłącza to świadczenie z podstawy wymiaru składek. Pozostaje bowiem do rozważenia czy w rozpoznawanej sprawie stypendium, które otrzymywał E. K. odpowiada definicji przychodu pozyskiwanego w ramach stosunku pracy, w rozumieniu art. 4 pkt 9 ustawy systemowej. Definicja przychodu zapisana w tym uregulowaniu odwołuje się do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, co oznacza, że przychodem są wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne, a wiec również stypendium.

Ocena czy sporne stypendium jest przychodem uzyskiwanym w ramach stosunku pracy wymaga analizy umowy o pracę, jak i wewnętrznych aktów prawnych, które kreują wypłatę stypendium.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, umowa o pracę nakłada na odwołującego E. K. obowiązek realizacji prac naukowo badawczych. Ten zapis w umowie koreluje
z art. 111 ust.1 pkt 2 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym z 27 lipca 2005 r. (Dz.U. z 2005r. Nr 164 poz. 1365), obowiązującym do 1 października 2018 r., zgodnie z którym pracownicy naukowo – dydaktyczni są obowiązani prowadzić badania naukowe i prace rozwojowe, rozwijać twórczość naukową albo artystyczną. Obowiązek ten został również zapisany w § 46 ust. 1 Statutu (...), który to przepis określa obowiązki nauczycieli akademickich poprzez odwołanie do art. 111 powołanej ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym. Zatem umowa o pracę E. K. oraz Statut uczelni w spornym okresie obligowały go do realizacji prac naukowo badawczych.

Odpowiedzi czy sporne stypendium stanowi przychód o którym mowa w art. 18 ust.1 ustawy systemowej, a więc czy ubezpieczony uzyskał go z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy należy poszukiwać w uregulowaniach określających zasady wypłaty stypendium, czyli Regulaminie przyznawania stypendiów naukowych dla pracowników Wyższej Szkoły (...) w Ś. W.. który został zatwierdzony decyzją Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z 29 lipca 2010 r.

§ 4 Regulaminu określa zasady przyznawania stypendium naukowego dla pracowników uczelni, są to: twórcze osiągnięcia naukowe uzyskane przez kandydata w okresie poprzedzającym ubieganie się o stypendium lub zgłoszony przez kandydata projekt naukowy. Zatem można postawić tezę, że pracownik uczelni ubiegając się o stypendium naukowe musi realizować obowiązki wynikające z umowy o pracę i zapisane w Statucie uczelni. Dodatkowym argumentem uzasadniającym zakwalifikowanie spornego stypendium jako przychodu uzyskiwanego z tytułu umowy o pracę, jest zapis w § 5 ust. 3 Regulaminu z którego jednoznacznie wynika, że o prawo do stypendium mogą się ubiegać nauczyciele akademiccy zatrudnieni w wymiarze pełnego etatu. Z kolei § 8 ust. 4 Regulaminu, nakazuje Rektorowi wstrzymanie wypłaty stypendium w przypadku rozwiązania stosunku pracy.

Z uwagi na powyższe, w ocenie Sądu Apelacyjnego, stypendium naukowe jakie otrzymywał E. K., stanowi przychód wchodzący w podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, gdyż odpowiada definicji przychodu z art. 4 pkt 9 ustawy systemowej.

Sąd Apelacyjny zaznacza, że choć zarzuty sformułowane przez odwołującą Szkołę w apelacji są dość obszerne, to są nietrafione, a zatem Sąd Apelacyjny nie znalazł podstaw do ich uwzględnienia. Zarzuty powołane w apelacji w żadnej mierze nie wzruszyły rozstrzygnięcia wydanego przez Sąd I instancji. Uzasadnienie apelacji stanowi polemikę z prawidłowymi ustaleniami Sądu I instancji oraz sprowadza się do przedstawienia własnej oceny zgromadzonego materiału dowodowego, a także wynikających z tej oceny wniosków. Sąd Apelacyjny nie dopatrzył się naruszeń ze strony Sądu Okręgowego, postępowanie dowodowe zostało przeprowadzone w sposób wyczerpujący, Sąd I instancji dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych oraz dokonał prawidłowej analizy zgromadzonego materiału dowodowego, co w konsekwencji przełożyło się na wydanie wyroku oddalającego odwołanie.

Wbrew tezie zawartej w piśmie procesowym apelującej z 12 lipca 2022r. sporne kwoty nie stanowią także świadczeń ujętych w § 2 ust.1 pkt 29 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Brak w materiale dowodowym sprawy jakichkolwiek dowodów, że intencją pracodawcy przyświecającą wypłacie świadczeń było „podnoszenie kwalifikacji zawodowych i wykształcenia ogólnego” E. K.. Wręcz przeciwnie – konsekwentnie wywodzono, że sporne wypłaty stanowią stypendium naukowe w rozumieniu przepisów wewnętrznych uczelni oraz ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym.

Odnośnie zarzutów apelujących dotyczących kosztów postępowania przed Sądem I instancji, wskazać należy, że zostały one również określone prawidłowo. W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, w zależności od przedmiotu sporu, koszty zastępstwa procesowego mogą być bowiem ustalane w dwojaki sposób: wedle określonej w odpowiednich rozporządzeniach Ministra Sprawiedliwości w przedmiocie opłat za czynności adwokackie lub radcowskie stałej stawki minimalnej albo wedle określonej w przedmiotowych rozporządzeniach stawki minimalnej, uzależnionej od wartości przedmiotu sporu, zgodnie z którą im wartość przedmiotu sporu jest wyższa, tym wyższa jest stawka należna profesjonalnemu pełnomocnikowi za udzieloną pomoc w prowadzeniu postępowania. Co znamienne, wszystkie sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych są, co do zasady, sprawami o prawa majątkowe i tak należy je traktować, a co za tym idzie możliwe (a w niektórych przypadkach konieczne) jest oznaczenie w nich wartości przedmiotu zaskarżenia.

Sąd Najwyższy w składzie 7 sędziów w uchwale z 20.07.2016 r., sygn. III UZP 2/16, mającej moc zasady prawnej, przesądził ostatecznie, że w postępowaniach dotyczących m.in. wymiaru składki, minimalne stawki wynagrodzenia pełnomocnika procesowego będącego radcą prawnym (czy adwokatem) powinny być ustalane z uwzględnieniem wartości przedmiotu sprawy (wartości przedmiotu sporu lub zaskarżenia), zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną w odpowiednich przepisach kolejnych rozporządzeń Ministra Sprawiedliwości regulujących kwestię należnych opłat za czynności radców prawnych/adwokatów. Powoływana uchwała jedynie ostatecznie przesądziła stanowisko, które już wcześniej prezentowane było w judykaturze Sądu Najwyższego. W orzecznictwie Sądu Najwyższego wyrażano już wcześniej pogląd, że nie we wszystkich kategoriach spraw z zakresu ubezpieczeń społecznych zastosowanie ma „zryczałtowana” minimalna stawka wynagrodzenia pełnomocnika będącego adwokatem lub radcą prawnym. Zwłaszcza w sprawach dotyczących, najogólniej mówiąc, składek na ubezpieczenia społeczne wynagrodzenie pełnomocnika powinno być ustalane według wartości przedmiotu sprawy. W uchwale z dnia 09.03.1993 r., II UZP 5/93 (OSNCP 1993 nr 11, poz. 194) Sąd Najwyższy przyjął, że w sprawach o wymiar składek na ubezpieczenia społeczne pełnomocnikowi organu rentowego będącemu radcą prawnym, przysługuje wynagrodzenie z tytułu zastępstwa procesowego ustalone od wartości przedmiotu sprawy, ponieważ „składki na ubezpieczenie społeczne nie są świadczeniami pieniężnymi z ubezpieczenia społecznego, lecz świadczeniami na to ubezpieczenie”.

Podsumowując - w orzecznictwie Sądu Najwyższego już wcześniej ujawniło się wyraźnie stanowisko, że w sprawach, które mają za przedmiot obowiązek zapłaty składek na ubezpieczenia społeczne, choćby w następstwie ustalenia podlegania ubezpieczeniom społecznym (ustalenia obowiązku objęcia ubezpieczeniem i podstawy wymiaru składek), minimalne stawki wynagrodzenia pełnomocnika będącego radcą prawnym są ustalane na podstawie wartości przedmiotu sporu.

Wbrew twierdzeniom zawartym w uzasadnieniu apelacji, Sąd Okręgowy dokonał właściwej oceny obowiązujących przepisów prawnych i w oparciu o te przepisy, mając na uwadze odpowiedzialność stron za wynik procesu, prawidłowo zasądził koszty zastępstwa procesowego. Podkreślić należy, że od dnia 13.10.2017r. § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z dnia 05.11.2015 r.) otrzymał brzmienie, zgodnie z którym stawki minimalne wynoszą 180 zł w sprawach o świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego i zaopatrzenia emerytalnego oraz w sprawach dotyczących podlegania ubezpieczeniom społecznym. Zryczałtowana stawka nie dotyczy jednak spraw o wymiar składek na ubezpieczenia społeczne. W ocenie Sądu Apelacyjnego sprawa o wymiar składki nie jest bowiem ani sprawą o świadczenie z ubezpieczenia społecznego i zaopatrzenia emerytalnego, ani też sprawą o podleganie ubezpieczeniowym społecznym. Takie też stanowisko zajmuje Sąd Najwyższy uznając, że sprawa o opłacenie przez pracodawcę składki w wysokości wynikającej z przychodu uzyskanego przez pracownika na podstawie umowy o pracę i umowy zlecenia (lub innej umowy o świadczenie usług) wykonywanej na rzecz tego pracodawcy dotyczy jedynie wysokości składki, a nie objęcia obowiązkiem ubezpieczenia społecznego, gdyż przedmiotem postępowania w takiej sprawie jest jedynie ustalenie właściwej kwoty podstawy wymiaru składki i wysokości składki, a nie samo podleganie ubezpieczeniom społecznym (uchwała SN z dnia 26.04.2018r., III UZP 9/17).

Mając na uwadze powyższe rozważania prawne, Sąd Apelacyjny uznał, że złożona apelacja odwołującej Szkoły jest bezzasadna i na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł o jej oddaleniu (pkt 1 wyroku).

Orzeczenie o kosztach postępowania apelacyjnego zawarte w punkcie 2 wyroku znajduje swoje uzasadnienie w treści art. 98 i art. 108 § 1 k.p.c. oraz § 2 pkt 6 w zw. z § 10 ust. 1 pkt. 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych. Mając powyższe na względzie, tytułem zwrotu kosztów procesu (kosztów zastępstwa procesowego) zasądzono od odwołującej na rzecz organu rentowego kwotę 2700 zł – punkt 2 sentencji wyroku.

sędzia Marta Sawińska