Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 września 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Marta Sawińska

Sędziowie: SSA Dorota Goss-Kokot (spr.)

del. SSO Katarzyna Schönhof-Wilkans

Protokolant: st.sekr.sąd. Emilia Wielgus

po rozpoznaniu w dniu 29 września 2015 r. w Poznaniu

sprawy (...) Związku (...)w P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P.

przy udziale zainteresowanych : J. K., J. M., M. L., G. K., E. K., K. O., Z. T.

o podstawę wymiaru składek

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P.

od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 8 października 2014 r. sygn. akt VII U 2910/13

1.  Oddala apelację;

2.  Zasądza od pozwanego na rzecz odwołującego (...) Związku (...) w P. kwotę 120zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

del. SSO Katarzyna Schönhof-Wilkans

SSA Marta Sawińska

SSA Dorota Goss-Kokot

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 15 czerwca 2013 r. nr (...), znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P., na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 3 w zw. z art. 18 ust. 1, art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, j.t. Dz. U. z 2009 r., nr 205, poz. 1585 ze zm. i art. 81 ust. 1, ust. 5, ust. 6 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, Dz. U. z 2008 r., nr 164, poz. 1027 ze zm., stwierdził, że podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia G. K., zatrudnionego na podstawie umowy o pracę u płatnika: (...) Związek (...) z siedzibą w P., wynosi kwotę wskazaną w decyzji. Tak postanowiono również w stosunku do kolejnych osób zatrudnionych u płatnika, wydając decyzję z tego samego dnia pod odrębnymi numerami, a mianowicie do osób: E. K., J. K., M. L., J. M., K. O., Z. T.. Organ rentowy wskazał, że płatnik składek w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne nie uwzględnił przychodu osiągniętego przez wyżej wskazane osoby z tytułu wypłaconych im kwot tytułem zwrotu kosztów dojazdu do pracy.

Odwołania od wyżej wymienionych decyzji jednym pismem wniósł, reprezentowany przez pełnomocnika (radcę prawnego) płatnik składek – (...) Związek (...), żądając ich uchylenia i uznania, że podstawa wymiaru składek nie obejmuje zwrotu kosztów dojazdu do pracy, a przy tym wykonywania zadań związanych z pracą. Z ostrożności procesowej pełnomocnik wniósł o uchylenie zaskarżonych decyzji i przekazanie organowi rentowemu sprawy do ponownego rozpoznania. Ponadto domagał się zasądzenia od organu rentowego na rzecz (...) Związku (...) kosztów postępowania według norm przepisanych i kosztów zastępstwa procesowego.

W odpowiedzi na odwołania pozwany organ rentowy wniósł o ich oddalenie oraz o zasądzenie od płatnika składek na rzecz organu rentowego kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu pozwany powtórzył argumentację zawartą w zaskarżonych decyzjach. Dodatkowo wskazał, że wypłacone kwoty tytułem zwrotu kosztów za dojazd do pracy nie pozostawały w związku z rzeczywistymi dojazdami do pracy lecz stanowiły jedynie formę podwyżki wynagrodzenia. Takie stanowisko potwierdza okoliczność zwracania przez płatnika składek kosztów zakupu miesięcznych biletów imiennych pracownikom również za okresy ich nieobecności w pracy spowodowane urlopem wypoczynkowym.

Pismem z dnia 23 grudnia 2013 r. zainteresowani w sprawie pracownicy wnieśli o uznanie za zasadne odwołań płatnika składek oraz uwzględnienie jego wniosków.

Wyrokiem Sądu Okręgowego, VII Wydział Ubezpieczeń Społecznych w P., z dnia 8 października 2014 r., po rozpoznaniu wyżej wskazanych odwołań przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P. o składki, zmieniono zaskarżone decyzje, wskazując, że przychód uzyskany przez poszczególnych Zainteresowanych z tytułu wypłaconego w danym okresie zwrotu kosztów dojazdu do pracy nie stanowi podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe, chorobowe i wypadkowe oraz ubezpieczenie zdrowotne.

Sąd I instancji ustalił następujący stan faktyczny:

(...) Związek (...)jako płatnik składek na dzień 30 listopada 2012 r. zatrudniał 10 osób na podstawie umowy o pracę. Działa on w oparciu o statut, którego nowe brzmienie przyjęto w dniu 12 maja 2008 r.

W § 9 ust. 1 pkt 21-22 statutu określono, że (...) realizuje swoje cele w szczególności poprzez ponoszenie kosztów szkolenia i doszkalania trenerów, instruktorów, sędziów, działaczy i menedżerów piłkarskich, licencjonowanych organizatorów imprez piłkarskich oraz pracowników (...), innych niezbędnych wydatków związanych z bieżącą działalnością (...) i służących realizacji celów (...).

W dniu 19 grudnia 2009 r. dyrektor Biura (...) Związku (...), na podstawie § 9 ust. 1 pkt 21 w zw. z § 9 ust. 1 pkt 22 statutu, wydał zarządzenie nr (...) w sprawie rekompensaty z tytułu zakupu biletów miesięcznych na komunikację miejską. Zgodnie z § 1 cyt. zarządzenia od dnia 1 stycznia 2010 r. pracownikom Biura (...) Związku (...) w P. zatrudnionym na umowę o pracę przysługuje zwrot kosztów dojazdu do pracy komunikacją miejską. Zwrot kosztów nastąpi po okazaniu przez pracownika zakupionego imiennego biletu miesięcznego komunikacji miejskiej (§ 2 cyt. zarządzenia).

Jak ustalił Sąd Okręgowy, zwrot kosztów dojazdu do pracy obejmował koszty zakupów biletów imiennych na przejazd środkami komunikacji miejskiej i podmiejskiej lub (...). Po przedstawieniu dowodu zakupu biletów wypłata zwrotu następowała na koniec miesiąca razem z wynagrodzeniem. Wysokość zwrotu obejmowała cenę biletów pomniejszą o podatek dochodowy. Zwrot obejmował także koszty imiennych biletów okresowych pracowników w przypadku przebywania ich na urlopie wypoczynkowym.

U płatnika składek zatrudnieni byli/są na podstawie umowy o pracę m.in. osoby zainteresowane w niniejszej sprawie: G. K., E. K., J. K., M. L., J. M., K. O. oraz Z. T..

Zainteresowany G. K. otrzymał zwrot kosztów za dojazd do pracy: w styczniu 2010 r. w wysokości: 140,00 zł, w lutym 2010 r. w wysokości: 252,00 zł, od marca 2010 r. do grudnia 2010 r. w wysokości: po 221,00 zł miesięcznie, od stycznia 2011 r. do października 2011 r. w wysokości: po 226,00 zł miesięcznie, od listopada 2011 r. do czerwca 2012 r. w wysokości: po 230,00 zł miesięcznie, od lipca 2012 r. do grudnia 2012 r. w wysokości: po 248,00 zł miesięcznie.

Zainteresowana E. K. otrzymała zwrot kosztów za dojazd do pracy: w lutym 2010 r. w wysokości: 112,00 zł, od marca 2010 r. do maja 2012 r. w wysokości: po 81,00 zł miesięcznie, od czerwca 2012 r. do października 2012 r. w wysokości: po 99,00 zł miesięcznie, w grudniu 2012 r. w wysokości: 99,00 zł.

Zainteresowany J. K. otrzymał zwrot kosztów za dojazd do pracy w kwietniu 2010 r. w wysokości: 27,50 zł, od maja 2010 r. do maja 2012 r. w wysokości: po 40,00 zł miesięcznie, od czerwca 2012 r. do grudnia 2012 r. w wysokości: po 49,00 zł miesięcznie.

Zainteresowana M. L. otrzymała zwrot kosztów za dojazd do pracy: w lutym 2010 r. w wysokości: 112,00 zł, od marca 2010 r. do listopada 2010 r. w wysokości: po 81,00 zł. miesięcznie, w styczniu 2011 r. w wysokości: 81,00 zł, w lutym 2011 r. w wysokości: 162,00 zł, od marca 2011 r. do maja 2012 r. w wysokości: po 81,00 zł miesięcznie, od czerwca 2012 r. do grudnia 2012 r. w wysokości: po 99,00 zł miesięcznie.

Zainteresowany J. M. otrzymał zwrot kosztów za dojazd do pracy: w lutym 2010 r. w wysokości: 112,00 zł, od marca 2010 r. do czerwca 2012 r. w wysokości: po 81,00 zł miesięcznie, od lipca 2012 r. do grudnia 2012 r. w wysokości: po 99,00 zł miesięcznie.

Zainteresowany K. O. otrzymał zwrot kosztów za dojazd do pracy: od marca 2010 r. do czerwca 2012 r. w wysokości: po 81,00 zł miesięcznie, od lipca 2012 r. do grudnia 2012 r. w wysokości: po 99,00 zł miesięcznie.

Zainteresowana Z. T. otrzymała zwrot kosztów za dojazd do pracy: w styczniu 2010 r. w wysokości: 161,00 zł, w lutym 2010 r. w wysokości: 273,00 zł, od marca 2010 r. do maja 2010 r. w wysokości: po 204,40 zł miesięcznie, w czerwcu 2010 r. w wysokości: 123,40 zł, od lipca 2010 r. do kwietnia 2011 r. w wysokości: po 204,40 zł miesięcznie, od maja 2011 r. do czerwca 2012 r. w wysokości: po 208,50 zł miesięcznie, od sierpnia 2012 r. do grudnia 2012 r. w wysokości: po 226,50 zł miesięcznie.

Płatnik składek nie wliczył do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne w/w wypłat.

W dniach od 22 stycznia do 21 lutego 2013 r. inspektor kontroli ZUS przeprowadził w (...) Związku (...) kontrolę m.in. w zakresie prawidłowości i rzetelności obliczania składek na ubezpieczenia społeczne oraz innych składek, do których pobierania zobowiązany jest Zakład, zgłaszania do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego. Kontrolą objęto okres od dnia 1 stycznia 2010 roku do dnia 31 grudnia 2012 roku. W dniu 22 lutego 2013 r. sporządzony został protokół kontroli. Do ustaleń protokołu kontroli płatnik składek wniósł zastrzeżenia pismem z dnia 14 marca 2013 roku.

Pismem z dnia 9 kwietnia 2013 r. inspektor kontroli poinformował, że z przyczyn formalno-prawych zastrzeżenia do protokołu kontroli nie mogą być rozpatrzone. Płatnik składek nie dotrzymał 14-dniowego terminu na złożenie zastrzeżeń a w złożonych zastrzeżeniach nie wskazał stosownych środków dowodowych.

Kolejnym pismem z dnia 18 kwietnia 2013 r. płatnik składek w całej rozciągłości podtrzymał zastrzeżenia do protokołu kontroli. Pismem z dnia 30 kwietnia 2013 r. inspektor powtórzył swoje stanowisko wyrażone w piśmie z dnia 9 kwietnia 2013 r.

Na rozprawie w dniu 24 września 2014 r. strony wniosły jak dotychczas. Pełnomocnik odwołującego zaznaczył przy tym, że nie kwestionuje kwot wskazanych w zaskarżonych decyzjach a jedynie uwzględnienie w podstawie wymiaru składek kwot wypłaconego zwrotu kosztów zakupu biletów.

Sąd Okręgowy uznał, że odwołania zasługiwały na uwzględnienie.

Jak stwierdził Sąd, stan faktyczny w niniejszej sprawie w zasadzie nie był sporny. Istota postępowania sprowadzała się do rozstrzygnięcia kwestii prawnej – tego, czy organ rentowy zasadnie ustalił podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia: emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe i zdrowotne zainteresowanych, wliczając do podstawy wymiaru tych składek wypłacone kwoty zwrotu kosztów dojazdu do pracy.

Powołując się na przepisy § 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. z 1998 r., Nr 161, poz. 1106 z późń. zm.), Sąd I instancji wskazał, że podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, osiągany przez pracownika u pracodawcy z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy, z zastrzeżeniem art. 18 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz § 2 tego rozporządzenia. W § 2 rozporządzenia – na co zwrócił uwagę Sąd – zawarto wyłączenia niektórych przychodów pracownika z podstawy wymiaru składek. W myśl § 2 ust 1 pkt 26 ww. rozporządzenia podstawy wymiaru składek nie stanowią bowiem korzyści materialne wynikające z układów zbiorowych pracy, regulaminów wynagradzania lub przepisów o wynagradzaniu, a polegające na uprawnieniu do zakupu po cenach niższych niż detaliczne niektórych artykułów, przedmiotów lub usług oraz korzystaniu z bezpłatnych lub częściowo odpłatnych przejazdów środkami lokomocji.

Sąd w niniejszej sprawie podzielił stanowisko strony odwołującej odnośnie tego, iż zawarte w cyt. rozporządzeniu pojęcie „korzyść materialna” oznacza również ekwiwalent pieniężny. W ocenie Sądu organ rentowy niesłusznie wliczył do podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe i zdrowotne kwoty zwrotu kosztów za dojazd do pracy, jakie odwołujący płatnik wypłacił zainteresowanym w okresach wskazanych w zaskarżonych decyzjach. Jak wskazał Sąd I instancji, wprawdzie w regulaminie wynagradzania obowiązującym w (...) Związku (...) w P. brak zapisu określającego zasady korzystania z bezpłatnych lub częściowo odpłatnych przejazdów środkami lokomocji, to jednak nie ulega wątpliwości, iż podstawę prawną w tym zakresie stanowiło Zarządzenie dyrektor Biura (...) Związku (...) nr (...) w sprawie rekompensaty z tytułu zakupu biletów miesięcznych na komunikację miejską z dnia 19 grudnia 2009 r., wydane na podstawie § 9 ust. 1 pkt 21 w zw. z § 9 ust. 1 pkt 22 statutu.

Od wyroku Sądu Okręgowego strona pozwana wniosła apelację zaskarżając wyrok w całości, zarzucając mu: niezgodność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego poprzez przyjęcie, że do podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe nie wlicza się wysokości wypłaconych Zainteresowanym zwrotów kosztów za dojazd do pracy za okres od stycznia 2010 r. do grudnia 2012 r., a w konsekwencji naruszenie prawa materialnego, tj. art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, Dz. U. z 2009 Nr 205, poz. 1585 ze zm. w zw. § 2 ust. 1 pkt 26 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18.12.1998r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, Dz. U. Nr 161, poz. 1106 ze zm.

Wskazując na powyższe podstawy apelacji organ rentowy wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w całości i o oddalenie odwołania, ewentualnie o uchylenie wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji, a także o zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych za obie instancje.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja strony pozwanej nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd Apelacyjny zgodził się z Sądem I instancji, że stan faktyczny w niniejszej sprawie w zasadzie nie był sporny, zaś istota postępowania sprowadzała się do rozstrzygnięcia kwestii prawnej – tego, czy organ rentowy zasadnie ustalił podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia: emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe i zdrowotne zainteresowanych, wliczając do podstawy wymiaru tych składek wypłacone kwoty zwrotu kosztów dojazdu do pracy. Jednocześnie Sąd Apelacyjny podziela ocenę prawną sformułowaną przez Sąd Okręgowy.

W pierwszej kolejności Sąd II instancji wskazuje, że w przepisach prawa ustawodawca wprost stwierdza o wyłączeniu możliwości wliczenia do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia: emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe i zdrowotne, kwoty zwrotu kosztów dojazdu do pracy. Zgodnie bowiem z przepisami § 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. z 1998 r., Nr 161, poz. 1106 z późń. zm.), podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, osiągany przez pracownika u pracodawcy z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy, z zastrzeżeniem art. 18 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz § 2 tego rozporządzenia. W § 2 rozporządzenia zawarto wyłączenia niektórych przychodów pracownika z podstawy wymiaru składek. W myśl § 2 ust. 1 pkt 26 ww. rozporządzenia podstawy wymiaru składek nie stanowią bowiem korzyści materialne wynikające z układów zbiorowych pracy, regulaminów wynagradzania lub przepisów o wynagradzaniu, a polegające na uprawnieniu do zakupu po cenach niższych niż detaliczne niektórych artykułów, przedmiotów lub usług oraz korzystaniu z bezpłatnych lub częściowo odpłatnych przejazdów środkami lokomocji.

Jako bezpodstawny, Sąd II instancji uznaje apelacyjny zarzut organu rentowego, jakoby wypłacone kwoty tytułem zwrotu kosztów za dojazd do pracy nie pozostawały w związku z rzeczywistymi dojazdami do pracy lecz stanowiły jedynie formę podwyżki wynagrodzenia, z uwagi na fakt otrzymywania ich także w okresie przebywania przez pracowników na urlopach wypoczynkowych. Sąd II instancji przychyla się do argumentacji Sądu Okręgowego, iż pojęcie „bilety okresowe/miesięczne" wskazują na zakres czasowy ich obowiązywania, który w żadnym wypadku nie jest zasadniczo tożsamy z okresem przebywania na urlopie wypoczynkowym. Również w ocenie Sądu Apelacyjnego brak jest podstaw do proporcjonalnego redukowania refundacji zakupu biletów za okresy, w których pracownicy częściowo przebywali na urlopach wypoczynkowych: pracownicy byli bowiem zmuszeni do zakupu biletów za cały okres obejmujący także dni, w których z przejazdów nie korzystali. Niedokonanie zaś zakupu biletu okresowego i korzystanie z biletów jednorazowych pozbawiałoby ich możliwości uzyskania zwrotu kosztów.

Z kolei co się tyczy zarzutu, iż pracodawca winien przekazywać świadczenia pracownikom w formie niepieniężnej, to Sąd Apelacyjny stwierdza, iż w kontekście całości mechanizmu niewliczania do podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe wypadkowe i zdrowotne kwoty zwrotu kosztów za dojazd do pracy – powyższe pozostaje bez znaczenia. Jest to bowiem wyłącznie kwestia przesunięcia środków finansowych, nie wpływająca w żaden sposób na wyżej wskazaną całość mechanizmu określenia owej podstawy.

W konsekwencji, Sąd Apelacyjny uznał, że organ rentowy niesłusznie wliczył do podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe wypadkowe i zdrowotne kwoty zwrotu kosztów za dojazd do pracy, jakie odwołujący płatnik wypłacił zainteresowanym w okresach wskazanych w zaskarżonych decyzjach.

Mając na względzie powyższe, na podstawie przepisu art. 385 k.p.c. Sąd Apelacyjny oddalił apelację.

O kosztach procesu Sąd Apelacyjny orzekł na podstawie przepisu art. 98 kpc i § 13 ust 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28.09.2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (…)(Dz. U. 2013, poz. 461).

del. SSO Katarzyna Schönhof-Wilkans

SSA Marta Sawińska

SSA Dorota Goss-Kokot