Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 marca 2023 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Wiesława Stachowiak

Protokolant: Beata Tonak

po rozpoznaniu w dniu 10 marca 2023 r. w Poznaniu na posiedzeniu niejawnym

sprawy D. S.

przeciwko Wojewódzkiemu Ośrodkowi Ruchu Drogowego w L.

o wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy i nagrodę jubileuszową

na skutek apelacji D. S.

od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 14 grudnia 2021 r. sygn. akt VIII P 6/21

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie 1 i zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 24.150 zł (słownie: dwadzieścia cztery tysiące sto pięćdziesiąt złotych) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 25.10.2020 r. do dnia zapłaty tytułem wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy, oddalając powództwo w pozostałej części:

2.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie 2 i zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 1.645 zł (słownie: tysiąc sześćset czterdzieści pięć złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

3.  oddala apelację w pozostałej części;

4.  zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 936,00 zł (słownie: dziewięćset trzydzieści sześć złotych) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za czas po upływie tygodnia od dnia doręczenia wyroku zobowiązanemu do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

sędzia Wiesława Stachowiak

UZASADNIENIE

Dnia 15 marca 2021 r. (data nadania przesyłki poleconej) powód D. S. wystąpił przeciwko Wojewódzkiemu Ośrodkowi Ruchu Drogowego w L. z powództwem o zapłatę kwot:

- 150.702,80 zł tytułem wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy za okres od dnia 7 maja 2018 r. do dnia 29 grudnia 2019 r., wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 25 października 2020 r. do dnia zapłaty,

- 8.050 zł tytułem nagrody jubileuszowej z tytułu przepracowania 25 lat u pozwanego pracodawcy, wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 24 października 2020 r. do dnia zapłaty.

Nadto powód wniósł o zasądzenie od pozwanego kosztów sądowych, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pozwany wniósł o oddalenie w całości powództwa oraz zasądzenie od powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz kwoty 17 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

Wyrokiem z dnia 14 grudnia 2021r. w sprawie VIII P 6/21 Sąd Okręgowy w Poznaniu:

1. oddalił powództwo,

2. zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 4.050zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Powyższe rozstrzygnięcie zostało wydane w oparciu o następujące ustalenia:

Powód był zatrudniony u pozwanego od dnia 1 lipca 2007 r., początkowo na podstawie umowy o pracę na okres próbny, a od dnia 1 października 2007 r. na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony, w pełnym wymiarze czasu pracy, na stanowisku egzaminatora.

Dnia 30 stycznia 2018 r. powód w trakcie wykonywania pracy poczuł się źle. Powodowi udzielono pomocy medycznej w szpitalnym oddziale ratunkowym, po czym na okres od dnia 30 stycznia 2018 r. do dnia 3 lutego 2018 r. otrzymał zwolnienie lekarskie.

Dnia 3 lutego 2018 r. powód był na wizycie u lekarza kardiologa M. K.. Lekarz zalecił kontynuowanie leczenia i wystawił zwolnienie od dnia 4 lutego 2018 r.; zwolnienie miało formę elektroniczną. Powód w trakcie wizyty i bezpośrednio po niej, nie miał świadomości, że wystawiono mu zwolnienie lekarskie.

Dnia 5 i 6 lutego 2018 r. (poniedziałek i wtorek) powód udał się do pracy i podjął jej świadczenie – przeprowadzał egzaminy na prawo jazdy.

Dnia 6 lutego 2018 r. wieczorem powód poczuł się gorzej i od razu udał się na wizytę do lekarza M. K.. Podczas wizyty powód dowiedział się, że podczas wizyty dnia 3 lutego 2018 r. wystawiono mu zwolnienie lekarskie od dnia 4 lutego 2018 r., obejmujące również dni 5 i 6 lutego 2018 r.

Dnia 7 lutego 2018 r. powód telefonicznie poinformował księgową H. S., że wystawiono mu zwolnienie lekarskie, obejmujące również dni 5 i 6 lutego 2018 r. Ponadto, poinformował o okolicznościach wystawienia tego zwolnienia oraz braku świadomości tego, że przez 2 dni wykonywał pracę egzaminatora, pomimo wystawienia druku (...).

Dnia 22 lutego 2018 r. pracodawca poinformował działający u niego (...) Związek Zawodowy (...) Wojewódzkiego Ośrodka Ruchu Drogowego w L. ( (...) w L.) o zamiarze rozwiązania z D. S. umowy o pracę bez wypowiedzenia (w trybie art. 52 k.p.).

Pismem z dnia 22 lutego 2018 r. (...) w L. poinformował pracodawcę, że postanowieniem Sądu Rejonowego Poznań – Nowe Miasto i Wilda w Poznaniu z dnia 28 grudnia 2017 r. Związek został postawiony w stan likwidacji. W związku z powyższym jedynymi czynnościami Komisji Likwidacyjnej są czynności zmierzające do wykreślenia Związku z Krajowego Rejestru Sądowego, a tym samym art. 52 § 3 k.p. nie ma w tym przypadku zastosowania.

Ponadto A. B. (1) wchodzący w skład komisji likwidacyjnej (...) w L. poinformował dyrektora (...), że na dzień złożenia oświadczenia Związek nie jest reprezentatywny, ponieważ ma mniej niż 10 członków i nie będzie opiniował zamiaru zwolnienia powoda.

Dnia 22 lutego 2018 r. A. B. (1) zadzwonił do powoda, który w tym czasie przebywał na zwolnieniu lekarskim. Poinformował powoda, że pracodawca rozważa rozwiązanie z nim umowy o pracę, w związku z czym zostanie powinien się przygotować do rozmowy na ten temat po powrocie do pracy.

Dnia 23 lutego 2018 r. pracodawca wysłał do powoda oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika z powodu ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych oraz zachowania podważającego rękojmię do wykonywania obowiązków egzaminatora, a mianowicie wykonywania pracy na stanowisku egzaminatora (...), w tym przeprowadzenia egzaminów praktycznych na prawo jazdy, a więc pracy w okolicznościach stresogennych, wymagającej skupienia i wiążącej się z odpowiedzialnością za życie i zdrowie osoby egzaminowanej oraz innych uczestników ruchu drogowego, w czasie zwolnienia lekarskiego, przez co doszło do poważnego zagrożenia interesów pracodawcy.

Pismo zawierające oświadczenie pracodawcy o rozwiązaniu umowy o pracę zostało skierowane do powoda trzema kanałami: (1) listem poleconym, (2) kurierem (...), (3) za pośrednictwem komisji, która osobiście, trzykrotnie udała się do miejsca zamieszkania powoda. Ostatecznie oświadczenie zostało doręczone powodowi dnia 8 marca 2018 r.

Dnia 26 lutego 2018 r. powód wystąpił z (...).

Dnia 26 lutego 2018 r. powód wstąpił do (...) w (...) w Ł.. Tego samego dnia Komisja (...) w (...) w Ł. podjęła uchwałę o objęciu D. S. szczególną ochroną stosunku pracy w okresie od dnia 26 lutego 2018 r. do dnia 31 marca 2018 r. oraz o upoważnieniu powoda do reprezentowania organizacji związkowej w sprawach bieżących oraz wobec pracodawcy albo organu lub osoby dokonującej za pracodawcę czynności w sprawach z zakresu prawa pracy. Ponadto wskazano, że D. S. korzysta z ochrony szczególnej przed wypowiedzeniem i rozwiązaniem stosunku pracy przez wskazany w uchwale okres, a po jego upływie dodatkowo przez czas odpowiadający połowie okresu określonego uchwałą, nie dłużej jednak niż rok po jego upływie.

Tego samego dnia, tj. 26 lutego 2018 r., (...) Organizacja (...) w Ł. poinformowała dyrektor (...) w L. A. B. (2), że rozpoczęła działalność na terenie (...) w L.. Ponadto zaznaczono, że Komisja (...) objęła D. S. szczególną ochroną stosunku pracy oraz upoważniła go do reprezentowania organizacji wobec pracodawcy w zakresie spraw bieżących oraz prawa pracy. Powyższe pismo zostało przesłane na pocztę elektroniczną, bez kwalifikowanego podpisu elektronicznego.

Od dnia 7 marca 2018 r. do dnia 6 maja 2018 r. powód otrzymywał zasiłek chorobowy.

D. S. odwołał się od rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia, wnosząc o przywrócenie do pracy u pozwanego na poprzednich warunkach pracy i płacy, ewentualnie o odszkodowania za niezgodne z prawem rozwiązanie umowy o pracę oraz sprostowanie świadectwa pracy w zakresie daty rozwiązania umowy o pracę.

Sąd Rejonowy w Lesznie wyrokiem z dnia 15 stycznia 2020 r. (...):

I) przywrócił powoda na dotychczasowych warunkach pracy i płacy, na dotychczas zajmowane stanowisko egzaminatora, w pozwanym Wojewódzkim Ośrodku Ruchu Drogowego w L.,

II) oddalił powództwo w pozostałym zakresie,

III) kosztami postępowania obciążył w całości stronę pozwaną,

IV) nałożył na pozwanego obowiązek dalszego zatrudniania powoda, na dotychczasowych warunkach pracy i płacy, do czasu prawomocnego rozpoznania sprawy.

Wyrok z dnia 15 stycznia 2020 r. uprawomocnił się bez zaskarżenia dnia 5 marca 2020 r.

Od dnia 30 grudnia 2019 r. do dnia 15 stycznia 2020 r. powód otrzymywał zasiłek chorobowy.

Powód powrócił do świadczenia pracy w lipcu 2020 r.

Pismem z dnia 20 stycznia 2020 r. Organizacja (...) – 80 w Wojewódzkich Ośrodkach Ruchu Drogowego poinformowała pozwanego, że działa na terenie (...) w L., że na podstawie art. 32 ustawy o związkach zawodowych objęła D. S. szczególną ochroną stosunku pracy w okresie od dnia 16 stycznia 2020 r. do dnia 31 marca 2021 r. oraz, że upoważniła go do reprezentowania organizacji wobec pracodawcy w zakresie spraw bieżących oraz prawa pracy. Pismem z dnia 8 lipca 2020 r. Organizacja (...) poinformowała pozwanego, że według stanu na dzień 30 czerwca 2020 r. liczy 88 członków, w tym jeden członek organizacji to pracownik (...) w L.. Pismo z dnia 8 lipca 2020 r. podpisano kwalifikowanym podpisem elektronicznym.

Powód powołując się na działanie w charakterze przedstawiciela Związku Zawodowego skierował do pracodawcy trzy pisma:

(i) dnia 22 marca 2021 r. – zwracając się o udostępnienie tablicy informacyjnej dla publikowania komunikatów związkowych,

(ii) dnia 22 marca 2021 r. – wskazując na uchybienia w planowaniu grafiku egzaminów i sugerując określony sposób postępowania w tym zakresie,

( (...)) dnia 24 marca 2021 r. – wnosząc o przydzielenie wszystkim pracownikom premii z okazji Ś. Wielkanocnych.

Wynagrodzenie miesięczne powoda wyliczone jak ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy za ostatnich 3 miesięcy, tj. od dnia 1 lutego 2021 r. do dnia 30 kwietnia 2021 r., wynosi 8.150,00 zł.

Dnia 28 październiku 2015 r. powód otrzymał nagrodę jubileuszową za 20 lat pracy, w wysokości 85% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z ostatnich sześciu miesięcy.

W oparciu o wyżej ustalony stan faktyczny Sąd Okręgowy uznał powództwo za bezzasadne.

Sąd Okręgowy powoływał następnie podstawę prawną rozstrzygnięcia, tj. art. 57 § 1 i 2 k.p., art. 51 § 1 k.p., art. 8 k.p., art. 32, art. 34 ² ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych, w brzmieniu obowiązującym w 2018 r. oraz § 11 rozporządzenia Ministra Transportu w sprawie warunków wynagradzania egzaminatorów przeprowadzających egzaminy kandydatów na kierowców i kierowców z dnia 11 października 2007 r. (Dz. U. z 2007 r., nr 197, poz. 1437),a także orzecznictwo dotyczące przedmiotu sprawy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 października 2011 r., III PK 17/11; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 lutego 2016 r., I PK 233/15; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 grudnia 1998 r., I PKN 509/98; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 lutego 2016 r., I PK 233/15).

Sąd Okręgowy wskazał, że wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy ma właściwości odszkodowawcze i pełni rolę kompensacyjną względem utraty wynagrodzenia w rezultacie niemożności wykonywania pracy wskutek wadliwego lub bezprawnego rozwiązania stosunku pracy. Jest to zatem wynagrodzenie zasądzane za czas niewykonywania pracy, w którym pracownik mógłby ją świadczyć, tyle że doznał przeszkód wskutek bezprawnych działań pracodawcy. Z konstrukcyjnego punktu widzenia wynagrodzenie z art. 57 § 1 i § 2 k.p. należy się za niedopuszczenie pracownika do pracy. Przysługuje bez względu na winę pracodawcy i wystąpienie szkody po stronie zatrudnionego, jedynym warunkiem jego przyznania jest podjęcie przez pracownika pracy, do której został przywrócony. Wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy służy naprawieniu szkody, jaką poniósł pracownik w wyniku utraty zarobku wskutek niezgodnego z prawem rozwiązania przez pracodawcę stosunku pracy. Oznacza to, że wynagrodzenie z art. 57 § 1 i § 2 k.p. jest szczególnym świadczeniem odszkodowawczym, którego specyfika wyraża się w tym, że choć stanowi pokrycie szkody, jaką ponosi pracownik wskutek bezprawnego pozbawienia zatrudnienia, to jednak samo świadczenie w istocie jest oderwane od poniesionej straty. W rezultacie, poza funkcją kompensacyjno-odszkodowawczą, wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy pełni też rolę sankcji wobec pracodawcy za niezgodne z prawem rozwiązanie stosunku pracy oraz funkcję profilaktyczną.

Zdaniem Sądu Okręgowego istotą sporu w rozpatrywanej sprawie jest to, czy powodowi przysługuje wynagrodzenie za cały czas pozostawania bez pracy, jako pracownikowi, którego stosunek pracy podlegał szczególnej ochronie z mocy art. 32 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych (art. 57 § 2 k.p.).

Pozwany argumentował, że przeciwko uznaniu powoda za osobę szczególnie chronioną przed rozwiązaniem stosunku pracy przemawiają trzy zasadnicze argumenty:

(i) powód nie udowodnił, że został wskazany przez związek zawodowy do objęcia szczególną ochroną przed rozwiązaniem stosunku pracy,

(ii) związek zawodowy nie dopełnił powinności w zakresie zawiadomienia pracodawcy o liczbie członków związku, co czyni bezskutecznym wskazanie konkretnego pracownika – działacza związkowego jako osoby szczególnie chronionej,

( (...)) korzystanie przez powoda ze szczególnej ochrony przed rozwiązaniem stosunku pracy stanowiłoby, w okolicznościach sprawy, nadużycie prawa.

Pierwszy (i) argument jest, w ocenie Sądu Okręgowego chybiony. Powód przedstawił kopię deklaracji członkowskiej i uchwały z dnia 26 lutego 2018 r. o objęciu go szczególną ochroną przed rozwiązaniem stosunku pracy. Nadto, wyjaśnił motywy objęcia tą ochroną przez bardzo krótki okres – od dnia 26 lutego 2018 r. do dnia 31 marca 2018 r. – miało się to wiązać z upływem kadencji organów związkowych i nadchodzącymi wyborami do tych gremiów. Wyjaśnienia te są, w ocenie Sądu, przekonujące.

Drugi (ii) argument również zdaniem Sądu Okręgowego nie był przekonywujący. Co prawda zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 6 października 2011 r. (III PK 17/11) pracownik – działacz związkowy korzysta ze szczególnej ochrony przed rozwiązaniem stosunku pracy tylko pod warunkiem dopełnienia przez organizację związkową wymogów z art. 25 ¹ ust. 2 ustawy o związkach zawodowych, tj. przekazania do 10 dnia miesiąca następującego po upływie kwartału, informacji o liczbie osób zrzeszonych w związku. Jednakże w rozpatrywanej sprawie interpretacja ta nie może znaleźć zastosowania, gdyż powód został zwolniony z dniem 8 marca 2018 r., czyli przed upływem kwartału (przed dniem 31 marca 2018 r.). Złożenie lub niezłożenie przez organizację związkową do dnia 10 kwietnia 2018 r. formalnej informacji o liczbie zrzeszonych pracowników (zero) nie miało i nie mogło mieć żadnej doniosłości dla objęcia powoda ochroną w dniu 8 marca 2018 r.

Zarzut uchybienia w postaci przesłania informacji o objęciu ochroną związkową mailem, bez kwalifikowanego podpisu elektronicznego uznać należy za przejaw nadmiernego formalizmu.

Rozważając trzeci argument ( (...)) Sąd Okręgowy wskazał, że instytucja przewidziana w art. 8 k.p. znajduje zastosowanie w sytuacjach szczególnych. Zarzut nadużycia prawa należy zbadać w kontekście zasadności domagania się przez powoda wynagrodzenia za cały czas pozostawania bez pracy (art. 57 § 2 k.p.). Zarzut i argumentacja pozwanego okazały się tutaj w pełni przekonujące. Sąd Okręgowy nie miał wątpliwości, że wstąpienie przez powoda do kolejnej organizacji związkowej dnia 26 lutego 2018 r. i uzyskanie w niej szczególnej ochrony przed rozwiązaniem stosunku pracy nie było podyktowane zamiarem podjęcia służby na rzecz pracowników jako działacz związkowy, a było wyłącznie sposobem na uzyskanie ochrony przed zwolnieniem z pracy, które powodowi zapowiedział A. B. (1).

Mając to wszystko na względzie, Sąd Okręgowy oddalił powództwo w zakresie roszczenia o wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy – punkt 1. sentencji wyroku.

Oddalenie powództwa o wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy ma także ten skutek, że okres ten – pozostawania bez pracy pomiędzy dniem 9 marca 2018 r. a dniem 14 stycznia 2020 r. – nie wlicza się do okresu zatrudnienia. Zdaniem Sądu Okręgowego Skoro dnia 28 października 2015 r. powód otrzymał nagrodę jubileuszową za 20 lat pracy, to kolejną – za 25 lat pracy – mógłby otrzymać dnia 28 października 2020 r., pod warunkiem nieprzerwanego zatrudnienia. Skoro jednak w zatrudnieniu wystąpiła dwudziestodwumiesięczna przerwa, to znaczy, że powód prawa do nagrody jubileuszowej jeszcze nie nabył. Prawo to ma szansę nabyć około sierpnia / września 2022 r.

Mając to wszystko na względzie, Sąd Okręgowy oddalił powództwo w zakresie roszczenia o nagrodę jubileuszową jako przedwczesne – punkt 1. sentencji wyroku.

O kosztach procesu Sąd Okręgowy orzekł zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu i na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z § 2 pkt 6 w zw. z § 9 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r. poz. 1800 ze zm.), uwzględniając niekwestionowaną wartość przedmiotu sporu oznaczoną w pozwie na kwotę 158.753 zł, zasądził od przegrywającego powoda na rzecz wygrywającego pozwanego kwotę 4.050 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego – punkt 2. sentencji wyroku.

Apelację od powyższego wyroku wniósł powód, w całości, zarzucając:

1. naruszenie art. 8 k.p. w zw. z art. 57 k.p. i 32 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych poprzez przyjęcie przez Sąd, że powołanie się przez powoda na szczególną ochronę związkową i co za tym idzie oczekiwanie zapłaty wynagrodzenia za pracę za cały okres pozostawania bez pracy stanowi nadużycie prawa podmiotowego, w sytuacji gdy objęcie powoda szczególną ochroną związkową było kontynuacją jego wcześniejszej działalności związkowej u pozwanego pracodawcy, a przyczyny uzasadniające rozwiązanie z powodem umowy o pracę i argumenty, którymi kierował się Sąd Rejonowy w Lesznie przywracając powoda do pracy były stricte merytoryczne, a co za tym idzie uzasadniały przyznanie przez Sąd Okręgowy wynagrodzenia oraz nagrody jubileuszowej za cały okres pozostawania powoda bez pracy;

2. naruszenie art. 8 k.p. poprzez niewyjaśnienie przez Sąd, czy czynienie przez powoda użytku z prawa podmiotowego polega na jego sprzeczności z zasadami współżycia społecznego, czy ze społeczno- gospodarczym przeznaczeniem prawa (bądź i z zasadami współżycia społecznego i ze społeczno- gospodarczym przeznaczeniem prawa) oraz jakie zasady współżycia społecznego (społeczno- gospodarcze przeznaczenie prawa) zostały pogwałcone;

3. naruszenie art. 57 § 1 k.p. poprzez jego niezastosowanie i nie zasądzenie wynagrodzenia za czas pozostawania powoda bez pracy za okres 3 miesięcy.

Wskazując na powyższe zarzuty powód wnosił o:

1. zmianę zaskarżonego wyroku poprzez orzeczenie zgodnie z żądaniem powoda zapłaty wynagrodzenia za okres pozostawania bez pracy oraz nagrody jubileuszowej;

2. zasądzenie kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego za I i II instancję według norm przepisanych;

ewentualnie o:

3. uchylenie wyroku i przekazanie do ponownego rozpoznania.

W odpowiedzi na apelację pozwany wniósł o jej oddalenie i zasądzenie od powoda na swoją rzecz zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest częściowo zasadna i skutkuje zmianą zaskarżonego wyroku w punkcie 1 i zasądzeniem od pozwanego na rzecz powoda kwoty 24.150 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie tytułem wynagrodzenia za czas 3 miesięcy pozostawania bez pracy.

Sąd Apelacyjny za uzasadniony uznał bowiem zarzut naruszenia art. 57 § 1 k.p. poprzez jego niezastosowanie i nie zasądzenie wynagrodzenia za czas pozostawania powoda bez pracy za okres 3 miesięcy. Sąd Okręgowy poprzestał bowiem na analizie przesłanek wynagrodzenia za cały czas pozostawania bez pracy, o których mowa w art. 57 § 2 k.p., a zatem niejako kwalifikowanej formy tego świadczenia ograniczonego do grup pracowników podlegającej szczególnej ochronie, natomiast pominął ogólne przesłanki wynikające z art. 57 § 1 k.p. Sąd Apelacyjny zwraca tutaj uwagę, że sąd meriti może orzec o przyznaniu wynagrodzenia na podstawie art. 57 § 1 k.p. także wtedy, gdy strona wprost o to nie wnosiła opierając powództwo zasadniczo na podstawie prawnej z art. 57 § 2 k.p. (por wyrok Sądu Najwyższego z 11 lipca 2018r. II PK 175/17).

Przypomnieć należy, że zgodnie z art. 57 § 1 k.p. pracownikowi, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy, przysługuje wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy, nie więcej jednak niż za 3 miesiące i nie mniej niż za 1 miesiąc.

Charakter wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy był wielokrotnie wyjaśniany w orzecznictwie i literaturze przedmiotu. W orzecznictwie jednolicie określa się charakter tego świadczenia. Posiada ono właściwości odszkodowawcze i pełni rolę kompensacyjną względem utraty wynagrodzenia w rezultacie niemożności wykonywania pracy wskutek wadliwego lub bezprawnego rozwiązania stosunku pracy. Jest to zatem wynagrodzenie zasądzane za czas niewykonywania pracy, w którym pracownik mógłby ją świadczyć, tyle że doznał przeszkód wskutek bezprawnych działań pracodawcy (wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 25 stycznia 1983 r., I PRN 139/82, OSNC 1983 r., Nr 9, poz. 138; z dnia 17 listopada 1998 r., I PKN 443/98, OSNAPiUS 2000 r., Nr 1, poz. 12; z dnia 15 lutego 2002 r., I PKN 801/00, LEX nr 564462). Wynagrodzenie z art. 57 § 1 i § 2 k.p. należy się za niedopuszczenie pracownika do pracy. Przysługuje bez względu na winę pracodawcy i wystąpienie szkody po stronie zatrudnionego, jedynym warunkiem jego przyznania jest podjęcie przez pracownika pracy, do której został przywrócony. Właściwości te wzmacniają sytuację prawną zatrudnionego. W orzecznictwie przyjmuje się, że wynagrodzenie to służy naprawieniu szkody, jaką poniósł pracownik w wyniku utraty zarobku wskutek niezgodnego z prawem rozwiązania przez pracodawcę stosunku pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 kwietnia 2015 r., II PK 151/14, LEX nr 1713020.). Oznacza to, że wynagrodzenie z art. 57 § 1 i § 2 k.p. jest szczególnym świadczeniem odszkodowawczym (wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 19 lipca 2005 r., II PK 389/04, OSNP 2006 nr 11-12, poz. 174; z dnia 9 kwietnia 2008 r., II PK 280/07, LEX nr 469169, a także uchwała Sądu Najwyższego z dnia 2 lipca 2008 r., II PZP 12/08, OSNP 2009 nr 3-4, poz. 32 oraz wyroki Sądu Najwyższego z dnia 16 sierpnia 2005 r., I PK 11/05, OSNP 2006 nr 11-12, poz. 181, OSP 2007 Nr 10, poz. 112, oraz z dnia 19 kwietnia 2006 r., I PK 158/05, OSNP 2007 nr 7-8, poz. 99.), którego specyfika wyraża się w tym, że choć stanowi pokrycie szkody, jaką ponosi pracownik wskutek bezprawnego pozbawienia zatrudnienia, to jednak samo świadczenie w istocie jest oderwane od poniesionej straty. Wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy – czyli za okres, w którym pracownik nie był zatrudniony u pozwanego pracodawcy – przysługuje pod warunkiem podjęcia pracy u tego pracodawcy. Realizuje także cele represyjne. Stanowi ono bowiem sui generis sankcję o charakterze finansowym wobec pracodawcy za fakt wadliwego rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia.

Przedstawione właściwości dochodzonego świadczenia z art. 57 § 1 k.p. wskazują, że zasądzenie wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy za okres do 3 miesięcy nie jest uzależnione od tego, czy powód objęty był szczególną ochroną przed rozwiązaniem stosunku pracy na mocy art. 32 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych. Jak już wyżej wskazywano - jest to zatem wynagrodzenie zasądzane za czas niewykonywania pracy, w którym pracownik mógłby ją świadczyć, tyle że doznał przeszkód wskutek bezprawnych działań pracodawcy, przy czym niezależnie od winy pracodawcy. Jedynym warunkiem jest podjęcie przez pracownika pracy, do której został przywrócony.

Taka właśnie sytuacja miała miejsce w niniejszej sprawie, bowiem stosunek pracy z powodem został rozwiązany z dniem 8 marca 2018r., natomiast Sąd Rejonowy w Lesznie wyrokiem z dnia 15 stycznia 2020 r. przywrócił powoda na dotychczasowych warunkach pracy i płacy, na zajmowane stanowisko egzaminatora, w pozwanym Wojewódzkim Ośrodku Ruchu Drogowego w L., zaś powód powrócił do świadczenia pracy w lipcu 2020 r.

W konsekwencji zostały spełnione przesłanki do zasądzenie świadczenia z art. 57 § 1 k.p. Co prawda wskazać należy, że Sąd Okręgowy w sposób prawidłowy ustalił stan faktyczny w niniejszej sprawie, jednakże dokonał błędnej subsumpcji przepisów prawnych poprzez niezastosowanie art. 57 § 1 k.p. mimo, że - jak wskazywano - zostały spełnione warunki uzasadniające przyznanie przedmiotowego świadczenia, o których mowa w powołanym przepisie.

Odnosząc się do ustalenia, za jaki okres przysługuje wynagrodzenie powodowi, z którym rozwiązano umowę o pracę bez wypowiedzenia z naruszeniem przepisów, należy mieć na uwadze, że podstawową przesłanką jest czas pozostawania bez pracy, przy czym chodzi o czas, w którym praca nie jest świadczona w ramach rozwiązanej umowy. Okres ten nie może również przekraczać 3 miesięcy, stosownie do art. 57 § 1 k.p. W realiach niniejszej sprawy nie ma wątpliwości, że powód pozostawał bez pracy w ramach rozwiązanej z pozwanym umowy przez okres co najmniej 3 miesięcy, a zatem należy mu się wynagrodzenia za 3 miesiące pozostawania bez pracy.

W piśmie z dnia 1 marca 2023r. w wykonaniu zobowiązania Sądu Apelacyjnego powód oświadczył, że przysługiwałoby mu wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy w wysokości 8050 zł brutto za 1 miesiąc wg zasad obliczania ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy. Nadto wskazał, że pozwany nie wypłacił powodowi wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy, zgodnie z art. 57 § 1 k.p., po uprawomocnieniu się wyroku z dnia 15 stycznia 2020 r. przywracającego powoda do pracy u pozwanego i po zgłoszeniu się powoda do pracy.

Uwzględniając powyższe Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżony wyrok w punkcie 1 i zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 24.150 zł (tj. trzykrotność kwoty 8050 zł brutto) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 25.10.2020 r. do dnia zapłaty tytułem wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy, oddalając powództwo w pozostałej części. O odsetkach za opóźnienie orzeczono na podstawie art. 455 k.c. w zw. z art. 300 k.p.

Zmiana wyroku co do istoty sprawy skutkowała zmianą zaskarżonego rozstrzygnięcia co do kosztów, dlatego Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżony wyrok w punkcie 2 i zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 1.645 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Sąd Apelacyjny rozdzielił koszty procesu stosownie do wyniku sprawy uwzględniając, że powód wygrał sprawę w 15 %, a pozwany w 85 %, zaś koszty procesu poniesione przez powoda w postępowaniu przed Sądem I instancji wyniosły łącznie 11.988 zł (w tym 4050 zł kosztów zastępstwa procesowego), natomiast koszty zastępstwa procesowego pozwanego wyniosły 4050 zł, a zatem po stosunkowym rozdzieleniu kosztów przy uwzględnieniu proporcji w jakiej każda ze stron wygrała sprawę, powód winien zapłacić pozwanemu kwotę 1645 zł.

W pozostałym zakresie apelacja nie była uzasadniona, a zatem Sąd Apelacyjny nie znalazł podstaw do zmiany wyroku i zasądzenia wynagrodzenia za cały czas pozostawania bez pracy zgodnie z żądaniem powoda. Ustalenia i rozważania prawne Sądu I instancji w tym zakresie są prawidłowe i Sąd Odwoławczy podziela te ustalenia, akcentując, że wbrew argumentacji apelującego nie było podstaw do zasądzenia na rzecz powoda wynagrodzenia w myśl art. 57 § 2 k.p.c. za cały okres pozostawania bez pracy. Sąd Odwoławczy uwzględnił fakt, że skorzystanie przez powoda z instytucji ochrony stosunku pracy działacza związkowego (art. 32 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych), w sytuacji, gdy faktycznie tym działaczem nie był, stanowiło w realiach niniejszej sprawy nadużycie prawa w rozumieniu art. 8 k.p. przez osobę, która w rzeczywistości takim działaczem nie była. Sąd Apelacyjny w pełni podzielił zatem stanowisko Sądu I instancji, że wstąpienie przez powoda do kolejnej organizacji związkowej dnia 26 lutego 2018 r. i uzyskanie w niej szczególnej ochrony przed rozwiązaniem stosunku pracy było sposobem na uzyskanie ochrony przed zwolnieniem z pracy, które powodowi zapowiedział A. B. (1). Sąd Okręgowy trafnie ustalił w tym zakresie chronologię faktów, uwzględniając w szczególności to, że po przywróceniu do pracy wyrokiem Sądu Rejonowego w Lesznie z dnia 15 stycznia 2020 r. przez ponad rok (aż do marca 2021 r.) powód nie podejmował żadnej aktywności związkowej, a dopiero po złożeniu pozwu podjął jedynie symboliczną działalność polegającą na złożeniu trzech pism do pracodawcy. W konsekwencji roszczenie o zasądzenie wynagrodzenia za cały okres pozostawania bez pracy na podstawie art. 57 § 2 k.p. jako stanowiące nadużycie prawa w rozumieniu art. 8 k.p. nie mogło zostać uwzględnione.

Sąd Apelacyjny w całości podzielił także ustalenia Sąd I instancji odnośnie do braku podstaw do zasądzenia na rzecz powoda nagrody jubileuszowej, tym bardziej, że apelujący nie sprecyzował konkretnych zarzutów w tym zakresie.

Reasumując – w pozostałym zakresie Sąd Apelacyjny podzielił ustalenia faktyczne i prawne poczynione przez Sąd I instancji, uznając tym samym, że zaprezentowana argumentacja apelującego nie może prowadzić do wzruszenia orzeczenia w niniejszej sprawie w kierunku postulowanym w apelacji.

Z tych wszystkich względów Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok w pkt 1 i 2, orzekając jak w pkt 1 oraz pkt 2 niniejszego wyroku, a także na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację w pozostałej części orzekając jak w pkt 3 niniejszego rozstrzygnięcia.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono w pkt 4 wyroku rozdzielając je stosunkowo stosownie do wyniku sprawy na podstawie art. 100 k.p.c. i 98 §1, § 1 ¹ i 3 k.p.c., § 10 ust. 1 pkt 2 i ust. 3 w zw. z § 9 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie, zasądzając od powoda na rzecz pozwanego kwotę 936 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za czas po upływie tygodnia od dnia doręczenia wyroku zobowiązanemu do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym. Sąd Apelacyjny rozdzielił koszty procesu stosownie do wyniku sprawy uwzględniając, że powód wygrał sprawę w 15 %, a pozwany w 85 %, zaś koszty procesu poniesione przez powoda w postępowaniu przed Sądem II instancji wyniosły łącznie 10976 zł (w tym 3038 zł kosztów zastępstwa procesowego), natomiast koszty zastępstwa procesowego pozwanego wyniosły 3038 zł, a zatem po stosunkowym rozdzieleniu kosztów przy uwzględnieniu proporcji w jakiej każda ze stron wygrała sprawę, powód winien zapłacić pozwanemu kwotę 936 zł.

Sędzia Wiesława Stachowiak