Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 5 kwietnia 2022 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu, II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: sędzia Marek Kordowiecki

Sędziowie: Henryk Komisarski

Izabela Pospieska

Protokolant: st. sekr. sąd. Małgorzata Zwierzchlewska

po rozpoznaniu w sprawie J. W.

skargi z dnia 9 marca 2022 r.

na przewlekłość postępowania sądowego w sprawie (...) toczącej się przed Sądem Rejonowym w Z. oraz w sprawie (...) toczącej się przed Sądem Okręgowym w Z.

postanowił

1.  na podstawie art. 623 k.p.k. w zw. z art. 8 ust. 2 ustawy z dnia
17 czerwca 2004 roku o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (tekst jedn. Dz.U. z 2018 r., poz. 75) zwolnić skarżącego J. W. od opłaty od złożonej skargi;

2.  na podstawie art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 roku o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (tekst jedn. Dz.U. z 2018 r., poz. 75) oddalić skargę J. W. z dnia (...) r. na przewlekłość postępowania w sprawie (...) toczącej się przed Sądem Rejonowym w Z. i w sprawie (...) toczącej się przed Sądem Okręgowym w Z.;

3.  na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. oraz art. 626 § 1 k.p.k. w zw. z art. 8 ust. 2 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 roku o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (tekst jedn. Dz.U. z 2018 r., poz. 75) zwolnić skarżącego od kosztów postępowania skargowego.

UZASADNIENIE

W dniu(...) r. J. W. sporządził skargę na przewlekłość postępowania w sprawie (...) toczącej się przed Sądem Rejonowym w Z. oraz w sprawie (...) toczącej się przed Sądem Okręgowym w Z.. Uzasadniając skargę, skarżący wskazał, że w postępowaniu przez Sądem Okręgowym w Z. od wpływu apelacji minęło ponad 6 miesięcy a sprawa nadal nie została rozpoznana. Na przewlekłość postępowania - w ocenie skarżącego - miało wpływ wyłączenie się od rozpoznania sprawy przez sędziego dopiero po upływie kilku miesięcy od wyznaczenia składu orzekającego. Nadto skarżący wskazał na niezasadność podejmowanych przez prokuratora czynności.

Sąd Apelacyjny ustalił, w sprawie następujący stan faktyczny:

W dniu (...)r. w sprawie J. W. zapadł wyrok Sądu Rejonowego w Z. o sygn. (...) (k. 2450), od którego apelację wywiódł prokurator (k. 2468-2471).

Apelacja ta złożona została w Sądzie Rejonowym w Z. w dniu (...) r. podjęto w sprawie czynności przygotowawcze – wydano zarządzenie o przyjęciu apelacji i zawiadomieniu o tym stron oraz przesłaniu akt do Sądu Okręgowego w Z. (k. 2472).

W dniu (...) r. akta sprawy wraz z apelacją zostały doręczone do Sądu Okręgowego w Z. (k. 2485). Tego samego dnia wydane zostało zarządzenie o zarejestrowaniu sprawy pod sygn. (...) oraz skierowaniu jej do losowania w systemie (...) (k. 2486).

W dniu (...) r., w wyniku losowania w (...), do prowadzenia sprawy wyznaczeni zostali sędziowie Sylwia Łysa, B. H., H. K. (k. 2487).

Zarządzeniem z dnia (...) r. wyznaczono termin rozprawy apelacyjnej na dzień (...) r. (k. 2490).

Pismem z dnia (...) r., w powołaniu na przepis art. 42 § 1 k.p.k. w zw. z art. 41 § 1 k.p.k., sędzia Sylwia Łysa wniosła o wyłączenie jej od orzekania w sprawie (...) (k. 2494).

Postanowieniem z dnia (...) r. Sąd Okręgowy w Z. wyłączył sędzię S. Ł. od orzekania w sprawie (...) albowiem brała ona udział w wydaniu wyroku Sądu Okręgowego w Z. uchylającego poprzednio zapadły w sprawie przeciwko J. W. wyrok i przekazującego sprawę do ponownego rozpoznania (k. 2496-2597).

W wyniku przeprowadzonego losowania na żądanie do rozpoznania sprawy w miejsce sędzi Sylwii Łysej wyznaczono sędzię J. Ś. (k. 2495).

Z uwagi na obszerny materiał dowodowy oraz inne czynności sędzi sprawozdawcy wyznaczonej w wyniku losowania zarządzeniem z dnia (...) r. wyznaczono nowy termin rozprawy apelacyjnej na dzień (...) r. (k. 2499, 2501).

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Skarga okazała się niezasadna.

W pierwszej kolejności Sąd Apelacyjny pragnie zasygnalizować, że merytoryczne rozpoznanie skargi należało ograniczyć wyłącznie do zarzutów dotyczących postępowania toczącego się przed Sądem Okręgowym w Z. albowiem w pozostałym zakresie skarga nie spełnia wymogu formalnego, o którym mowa w art. 6 ust. 2 pkt 2 ustawy o skardze, tj. nie przytacza okoliczności uzasadniających żądanie stwierdzenia przewlekłości postępowania przed Sądem Rejonowym w Z..

Zgodnie bowiem z art. 6 ustawy o skardze, skarga powinna czynić zadość wymaganiom przewidzianym dla pisma procesowego. Skarga powinna ponadto zawierać:

1) żądanie stwierdzenia przewlekłości postępowania w sprawie, której skarga dotyczy;

2) przytoczenie okoliczności uzasadniających żądanie.

W razie niespełniania przez skargę powyższych wymogów, sąd właściwy do jej rozpoznania odrzuca ją bez wzywania do uzupełnienia braków, co wprost wynika z art. 9 ust. 1 powołanej ustawy o skardze.

Zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem Sądu Najwyższego przez "przytoczenie okoliczności uzasadniających żądanie", o których mowa w ww. art. 6 ust. 2 pkt 2 ustawy o skardze, należy rozumieć obowiązek wskazania konkretnych czynności procesowych, których sąd orzekający zaniechał lub które podjął wadliwie, a które wskazywałyby na doprowadzenie do przewlekłości postępowania ( vide: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 21 września 2021 r. I (...) 116/21, LEX nr 3322014, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 lutego 2022 r. I (...) 21/22, LEX nr 3304514). Wskazanie przez stronę okoliczności uzasadniających skargę na przewlekłość postępowania nie może polegać na zakwestionowaniu ogólnego czasu trwania postępowania, lecz powinno wskazywać na określone czynności procesowe, których sąd nie podjął lub podjął z nieuzasadnioną zwłoką bądź też dokonał ich wadliwie” ( vide: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 8 września 2011 r. (...) 10/11, LEX nr 1619506)

Tymczasem skarga w zakresie postępowania toczącego się przed Sądem Rejonowym w Z. jest wyłącznie wyrazem negatywnej opinii J. W. w przedmiocie ogólnego czasu trwania tego postępowania, w tym przede wszystkim odnosi się do oceny działań podejmowanych – nie przez sąd – lecz przez oskarżyciela publicznego, a więc de facto nie poddaje się kontroli sądu. Prokurator jest bowiem organem prowadzącym postępowanie przygotowawcze, a więc zarzut przewlekłości postępowania może dotyczyć wyłącznie czynności podejmowanych przez niego w toku prowadzonego lub nadzorowanego postępowania przygotowawczego. Po przejściu postępowania w fazę sądową zarzuty dotyczące podejmowanych czynności w jego toku mogą odnosić się wyłącznie do sądu. Marginalnie należy wyjaśnić skarżącemu, że skoro prokurator zaskarżył wyrok Sądu Rejonowego w Z. o sygn. (...), to Sąd Okręgowy ma obowiązek rozpoznać wniesiony środek odwoławczy i wydać odpowiedni wyrok.

Takie ukształtowanie treści skargi wskazywało zatem jednoznacznie, że skarżący nie odniósł się w ogóle do czynności podejmowanych w niniejszej sprawie przez Sąd meriti i nie wskazał nawet w przybliżeniu, które z działań Sądu – i w jaki sposób – miały nie respektować zasady sprawnego postępowania, powodując tym samym jego przewlekłość. Należy stanowczo podkreślić, że sam upływ czasu nie świadczy o wystąpieniu stanu przewlekłości. Oczekiwanie, że skarżący wskaże, co w jego ocenie doprowadziło do przewlekłości stanowi warunek racjonalnego orzekania, zachowującego zasady procesowe, a brak dopełnienia przez autora skargi tego wymogu ma daleko idące konsekwencje procesowe: nie tylko skutkuje on koniecznością odrzucenia skargi, ale ma charakter trwały w tym sensie, że ustawa wyraźnie wyłącza możliwość wezwania strony do uzupełnienia braków w tym zakresie (art. 9 ust. 1 ustawy o skardze). Nie jest to bowiem zwykły brak formalny skargi, ale wymóg konstrukcyjny, którego usunięcie nie jest możliwe na późniejszym etapie postępowania już po wniesieniu skargi.

Istotą skargi na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki jest zainicjowanie postępowania, w którym sąd dokona merytorycznej oceny prawidłowości oraz terminowości podjętych czynności procesowych z uwzględnieniem charakteru sprawy oraz jej faktycznego i prawnego stopnia zawiłości. Ograniczenie się zatem przez stronę do wskazania samego tylko okresu trwania postępowania przed Sądem Rejonowym w Z. i wyrażenie oceny, że trwa ono zbyt długo uniemożliwia przeprowadzenie wskazanej weryfikacji sprawności postępowania. Dodać przy tym należało, że wobec braku sprecyzowania konkretnych okoliczności uzasadniających żądanie stwierdzenia przewlekłości, de facto nie było możliwe doszukanie się ich przez sąd rozpatrujący skargę. Dopiero usunięcie ww. braków pozwoliłoby rozpoznać skargę w sposób merytoryczny.

Ustosunkowując się natomiast do zarzutów skargi w zakresie postępowania toczącego się przed Sądem Okręgowym w Z., należy wskazać, że skarżący upatruje przewlekłości postępowania przede wszystkim w zbyt długim okresie oczekiwania na wyznaczenie terminu rozprawy apelacyjnej, a także wyłączenia od orzekania sędziego, wyznaczonego do składu orzekającego.

Należy zatem przytoczyć ugruntowane stanowisko Sądu Najwyższego, zgodnie z którym o przewlekłości postępowania odwoławczego można mówić w przypadku bezczynności sądu odwoławczego polegającej na niewyznaczeniu rozprawy apelacyjnej, która trwa co najmniej 12 miesięcy ( vide: postanowienia Sądu Najwyższego: 3 grudnia 2019 r., I (...) 160/19; z 22 stycznia 2019 r., I (...) 71/18; z 21 lutego 2018 r., (...) 3/18). Sąd Najwyższy podkreślił, że nawet przekroczenie okresu 12 miesięcy trwania postępowania nie oznacza automatycznie wystąpienia stanu przewlekłości, bez względu na okoliczności danej sprawy ( vide: postanowienie Sądu Najwyższego z 11 lipca 2019 r., I (...) 48/19).

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy w pierwszej kolejności należy przyznać rację skarżącemu, że rzeczywiście apelacja od wyroku sądu rejonowego została wniesiona przez prokuratora w (...) r. (k. 2467), jednak akta sprawy zostały przekazane Sądowi Okręgowemu w Z. w dniu (...) r. (k. 2485). Tym samym od momentu wpływu sprawy do Sądu Okręgowego w Z. do czasu wyznaczenia pierwotnego terminu rozprawy apelacyjnej minęło niewiele ponad 5 miesięcy, a kolejnego terminu – z uwagi na wyłączenie od orzekania jednego z sędziów – niewiele ponad 7 miesięcy.

Sąd Apelacyjny, podzielając przytoczone wyżej poglądy Sądu Najwyższego, nie dostrzega przewlekłości postępowania w sprawie o sygnaturze akt (...) toczącej się przed Sądem Okręgowym w Z.. Subiektywne przekonanie skarżącego nie może skutkować przypisaniem Sądowi bezczynności i w konsekwencji naruszenia prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki.

Ustosunkowując się natomiast do szeroko akcentowanego w skardze wniosku o wyłączenie sędziego, należy podkreślić, że instytucja wyłączenia sędziego leży w interesie wymiaru sprawiedliwości, a także samego oskarżonego. W realiach niniejszej sprawy nie ma mowy o „rzekomym” wydaniu wyroku w sprawie skarżącego przez sędzię S. Ł. - jak określił to J. W. – albowiem z akt sprawy jednoznacznie wynika, że sędzia Sylwia Łysa była wyznaczona do składu orzekającego w sprawie (...) i w dniu (...) r. brała udział w wydaniu wyroku, którym uchylono wyrok Sądu Rejonowego w Z. z dnia (...) r. w sprawie (...) i skierowano sprawę do ponownego rozpoznania. Choć wniosek o wyłączenie został złożony po upływie około 6 miesięcy od wyznaczenia składu sędziowskiego do rozpoznania sprawy, to jednak termin spoczywania sprawy, jakkolwiek stanowił opóźnienie postępowania, to nie spełniał przesłanek przewlekłości, w szczególności przy uwzględnieniu ugruntowanego stanowiska Sądu Najwyższego, o którym była mowa powyżej.

Na marginesie należy podkreślić, że postępowanie apelacyjne ze swej istoty nie może toczyć się w taki sposób, by „od ręki” wyznaczać w nim terminy rozprawy apelacyjnej. W rozprawach apelacyjnych uczestniczą bowiem składy sędziowskie trzyosobowe, a niekiedy i pięcioosobowe, nadto sędziowie uczestniczą w rozpoznawaniu tych spraw w różnych składach, co wynika z uchwalonych przez ustawodawcę zasad losowego (komputerowego) przydziału spraw, co samo w sobie w praktyce znacznie utrudnia tzw. „sprawne” prowadzenie spraw na rozprawie.

Poczynione ustalenia faktyczne nakazywały zatem przyjąć, że czynności podejmowane w objętym skargą postępowaniu przed Sądem Okręgowym w Z. były zasadne i celowe. Zmierzały one bowiem do przygotowania rozpoznania wniesionej apelacji i wydania wyroku z zachowaniem wymogów proceduralnych.

Ocena opisanych powyżej okoliczności, obrazujących dynamikę toczącego się postępowania przed Sądem Okręgowym w Z., przemawiała przeciwko stwierdzeniu jego przewlekłości. Sąd podejmował bowiem właściwe czynności, robiąc to w rozsądnych terminach. W tych okolicznościach czas rozpoznania sprawy, liczony od momentu przekazania akt sprawy wraz z apelacją do chwili wyznaczanie terminu rozprawy apelacyjnej na dzień (...) r., obejmujący okres 8 miesięcy i 11 dni – choć obiektywnie długi, nie był rażąco przewlekły i wynikał przede wszystkim ze wspomnianej wyżej okoliczności niezależnej od Sądu rozpoznającego sprawę. Uwzględniając powyższe rozważania, brak było podstaw do stwierdzenia, jakoby objęte skargą postępowanie odwoławcze przed Sądem Okręgowym w Z. spełniało kryteria przewlekłości w rozumieniu powoływanej wyżej ustawy.

W konsekwencji zaprezentowanej konkluzji, Sąd Apelacyjny w oparciu o przepis art. 12 ust. 1 powołanej ustawy, wniesioną skargę – jako niezasadną – oddalił.

O kosztach postępowania skargowego Sąd Apelacyjny orzekł na podstawie art. 623 k.p.k. oraz art. 624 § 1 k.p.k. i art. 626 § 1 k.p.k. w zw. z art. 8 ust. 2 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 roku o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki, zwalniając od ich ponoszenia skarżącego, albowiem przebywa on w zakładzie karnym i nie posiada środków finansowych.

I. P. M. K. H. K.

Pouczenie

Niniejsze postanowienie jest prawomocne i nie podlega zaskarżeniu