Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 19 kwietnia 2022 roku

Sąd Apelacyjny w P., w II Wydziale Karnym, w składzie:

Przewodniczący: sędzia Izabela Pospieska

Sędziowie: Henryk Komisarski

Grzegorz Nowak

Protokolant: st.sekr.sąd. Małgorzata Zwierzchlewska

po rozpoznaniu w sprawie ze skargi:

A. D.

na przewlekłość postępowania sądowego w sprawie o sygn. akt (...) Sądu Rejonowego w G. oraz (...) Sądu Okręgowego w P. wraz z wnioskiem o zasądzenie od Skarbu Państwa kwoty 16.000 zł z tytułu zadośćuczynienia oraz o zwolnienie od opłaty od skargi,

na podstawie art. 623 k.p.k. w zw. z art. 8 ust. 2 oraz art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 75 z późn. zm.) i art. 624 § 1 k.p.k.

postanawia:

1.  zwolnić skarżącego od obowiązku uiszczenia opłaty od złożonej skargi;

2.  oddalić skargę jako niezasadną;

3.  zwolnić skarżącego od kosztów sądowych za postępowanie skargowe.

UZASADNIENIE

Pismem datowanym na dzień (...) roku, uzupełnionym w piśmie z dnia (...) roku, A. D. złożył skargę na przewlekłość postępowania w sprawie o sygn. akt (...) Sądu Rejonowego w G. oraz (...) Sądu Okręgowego w P. wraz z wnioskiem o zasądzenie od Skarbu Państwa kwoty 6.000 zł za postępowanie przed Sądem Rejonowym oraz 10.000 zł za postępowanie przed Sądem Okręgowym – łącznie 16.000 zł z tytułu zadośćuczynienia oraz o zwolnienie od opłaty od skargi.

Z osnowy skargi wynika, że w ocenie skarżącego postępowanie międzyinstancyjne prowadzone przed Sądem Rejonowym w G., a następnie przed Sądem Okręgowym w P. prowadzone było opieszale, a sprawa - pomimo złożenia apelacji od wyroku przez skarżącego w (...) roku do dziś nie została rozpoznana, co narusza w ocenie autora skargi jego prawo jako strony (oskarżyciela posiłkowego) do rozpoznania sprawy w rozsądnym terminie.

W konkluzji powyższego skarżący wniósł o stwierdzenie przewlekłości postępowania sądowego w sprawie o sygn. akt (...) Sądu Rejonowego w G. oraz (...) Sądu Okręgowego w P. i zasądzenie z tego tytułu na jego rzecz od Skarbu Państwa kwoty 16.000 zł z tytułu zadośćuczynienia oraz o zwolnienie od opłaty od skargi – z uwagi na pobyt w zakładzie karnym i jego trudną sytuację materialną.

Po zapoznaniu się z aktami przedmiotowej sprawy Sąd Apelacyjny ustalił następujący stan faktyczny:

Sprawa o sygn. akt (...) wpłynęła do Sądu Rejonowego w G. (dalej Sąd Rejonowy) w dniu (...)roku, a pierwszemu sędziemu referentowi została przedłożona (...) roku. Pierwsze rozstrzygnięcie w sprawie zapadło w dniu (...) roku i był to wyrok nakazowy.

W dniu(...) roku do Sądu Rejonowego wpłynęły sprzeciwy od wyroku nakazowego i z dniem (...) roku sprawa została przekazana do referatu innego sędziego - decernenta. Tego samego dnia upoważniony sędzia wydał w sprawie pierwsze zarządzenie o wyznaczeniu rozprawy na dzień (...)roku.

W dniu(...)roku do Sądu Rejonowego wpłynęło do innej sprawy prowadzonej pod sygn. (...) pismo A. D., w którym wniósł on o wyłączenie sędziego referenta od rozpoznania wszystkich spraw prowadzonych przeciwko m.in. A. Ł.. Zarządzeniem z dnia (...)roku polecono sporządzić odpis rzeczonego wniosku i dołączyć go do spraw (...).

W dniu(...) roku do rozpoznania odnośnego wniosku został wyznaczony inny sędzia, któremu przedłożono akta tego samego dnia. Tenże sędzia zarządzeniem z dnia (...) roku polecił przedłożyć akta sprawy sędziemu referentowi w sprawie głównej celem sporządzenia oświadczenia w trybie art. 42 § 3 k.p.k., które tenże złożył (...) roku, albowiem w dniu(...) roku akta sprawy na polecenie Prezesa Sądu Rejonowego zostały przesłane do Prokuratury Rejonowej w G. na okres 3 dni, ponieważ Prokuratura zwróciła się z żądaniem udostępnienia ww. akt w związku ze skargą na przewlekłość postępowania, którą złożył w Prokuraturze pokrzywdzony. Prokuratura zwróciła akta (...) roku.

Z uwagi na krótki termin do wyznaczonej rozprawy i fakt, że nadal nie został rozpoznany wniosek o wyłączenie sędziego – referenta od rozpoznania sprawy, odwołano rozprawę z dnia (...) roku. Zarządzeniem z 02.12.2020 roku sędzia wyznaczony do rozpoznania wniosku o wyłączenie referenta sprawy pozostawił go bez rozpoznania w związku z czym tego samego dnia został wyznaczony kolejny termin rozprawy na (...) roku - tak, aby ewentualne pisma stron czy żądanie udostępnienia akt nie spowodowało konieczności jego zmiany.

Pismem z dnia (...) roku akta sprawy zostały przesłane do Sądu Okręgowego w P. wraz ze skargą oskarżyciela posiłkowego A. D. na przewlekłość postępowania. Akta zostały zwrócone (...)roku.

Z uwagi na fakt, że akta sprawy znajdowały się w Sądzie Okręgowym w P., termin rozprawy wyznaczony na 3.03.2021 roku nie został rozpisany, a rozprawa została odroczona na dzień (...) roku.

Na rozprawie (...) roku został otwarty przewód sądowy, przesłuchano oskarżonych i część świadków. Celem przesłuchania pozostałych świadków rozprawę przerwano do (...) roku, na którym to terminie zapadł wyrok (k. 187).

Wniosek Prokuratora Rejonowego w G. o uzasadnienie wyroku wpłynął do Sądu(...)roku (k.192), zaś wniosek oskarżyciela posiłkowego A. D. (...) roku (k. 197).

Uzasadnienie wyroku sporządzono (...) roku (termin został przedłużony przez Prezesa Sądu Rejonowego w trybie art. 423 § 1 k.p.k.) i zostało doręczone Prokuratorowi (...) roku oraz A. D. (...)roku (k. 221, 222).

W dniu (...) roku akta sprawy zostały przesłane do Sądu Okręgowego w P. wraz z kolejną skargą A. D. na przewlekłość postępowania (k. 242).

W sierpniu do Sądu wpłynęły w terminie apelacje oskarżyciela publicznego z (...) roku i oskarżyciela posiłkowego z (...) roku. (k. 246-248).

W dniu(...)roku pokrzywdzona B. D. nadała w placówce pocztowej apelację, której zarządzeniem z (...) roku odmówiono przyjęcia (k. 239). Powyższe zarządzenie B. D. zaskarżyła w terminie zażaleniem, które wpłynęło do Sadu Rejonowego (...) roku.

W dniu(...)roku akta sprawy zostały zwróconego z Sądu Okręgowego w P. po rozpoznaniu skargi oskarżyciela posiłkowego na przewlekłość postępowania, a (...) roku zostało wydane zarządzenie o przyjęciu apelacji A. D. oraz zażalenia B. D. i przedstawieniu akt Sądowi II instancji. Tego dnia został również rozpoznany wniosek oskarżyciela posiłkowego o przyznanie mu pełnomocnika z urzędu, który wpłynął do Sądu Rejonowego (...) roku ( k. 275, 271).

W dniu(...) roku do Sądu Rejonowego wpłynęła kolejna skarga A. D. na przewlekłość postępowania (k. 308).

Po wpłynięciu potwierdzeń dręczenia zawiadomień o przyjęciu środków zaskarżenia i umożliwieniu pełnomocnikowi zapoznania się z aktami sprawy, zarządzaniem z dnia(...)roku polecono przedstawić Sądowi Okręgowemu w P. akta sprawy wraz ze środkami zaskarżenia i skargą A. D. na przewlekłość postępowania.

W dniu (...) roku akta sprawy wpłynęły do Sądu Okręgowego w P. (dalej Sąd Okręgowy – k. 316). Po zarejestrowaniu sprawy w repertorium Ka i wyznaczeniu sędziego – referenta przy pomocy (...), zarządzeniem z dnia (...) roku wyznaczono termin rozprawy apelacyjnej na dzień (...) roku (k. 315).

Przedmiotowa skarga wpłynęła pierwotnie do Sądu Okręgowego w P. w dniu (...)roku, gdzie po nadaniu jej biegu, postanowieniem z dnia (...) roku w sprawie o sygn. akt(...) Sąd Okręgowy stwierdzić swoją niewłaściwość rzeczową i sprawę ze skargi A. D. na przewlekłość postępowania w sprawie (...) Sądu Rejonowego w G. oraz (...) Sądu Okręgowego w P. wraz z wnioskiem o zasądzenie od Skarbu Państwa kwoty 16.000 zł z tytułu zadośćuczynienia oraz o zwolnienie od opłaty od skargi przekazał do rozpoznania Sądowi Apelacyjnemu w P. (k. 22 -23 akt (...)), dokąd skarga wpłynęła w dniu (...) roku.

W związku z przedmiotową skargą Prezes Sądu Okręgowego w P. nie zajął odrębnego stanowiska. Pełnomocnik skarżącego, który reprezentował A. D. również w niniejszym postępowaniu poparł skargę własną oskarżyciela posiłkowego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Skarga podlegała oddaleniu jako bezzasadna i to w stopniu oczywistym.

Przede wszystkim wskazać należy, że stosownie do brzmienia art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (zwanej dalej ustawą o skardze), strona może wnieść skargę o stwierdzenie, że w postępowaniu, którego skarga dotyczy, nastąpiło naruszenie jej prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, jeżeli postępowanie zmierzające do wydania rozstrzygnięcia kończącego postępowanie w sprawie trwa dłużej niż to konieczne dla wyjaśnienia istotnych okoliczności faktycznych i prawnych albo dłużej niż to konieczne do załatwienia sprawy egzekucyjnej lub innej dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego (przewlekłość postępowania).

Jednocześnie w myśl uregulowania zawartego w przepisie art. 2 ust. 2 ustawy o skardze, dla stwierdzenia, czy w sprawie doszło do przewlekłości postępowania, należy w szczególności ocenić terminowość i prawidłowość czynności podjętych przez sąd w celu wydania rozstrzygnięcia kończącego postępowanie w sprawie albo czynności podjętych przez prokuratora prowadzącego lub nadzorującego postępowanie przygotowawcze w celu zakończenia postępowania przygotowawczego lub czynności podjętych przez sąd lub komornika sądowego w celu przeprowadzenia i zakończenia sprawy egzekucyjnej albo innej sprawy dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego. Dokonując tej oceny, uwzględnia się łączny dotychczasowy czas postępowania od jego wszczęcia do chwili rozpoznania skargi, niezależnie od tego, na jakim etapie skarga została wniesiona, a także charakter sprawy, stopień faktycznej i prawnej jej zawiłości, znaczenie dla strony, która wniosła skargę, rozstrzygniętych w niej zagadnień oraz zachowanie się stron, a w szczególności strony, która zarzuciła przewlekłość postępowania.

Należy także wskazać, że wedle aktualnego brzmienia art. 1 ust. 3 ustawy o skardze przepisy ustawy stosuje się zgodnie ze standardami wynikającymi z Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (dalej w skrócie: EKPC), sporządzonej w R. dnia 4 listopada 1950 r. (Dz. U. z 1993 r. poz. 284, z późn. zm.). Zatem standardy strasburskie mają zastosowanie na każdym etapie postępowania - począwszy od kontroli formalnej skargi, przez proces merytorycznego jej rozpoznawania, aż po ustalanie wysokości należnej sumy pieniężnej. W konsekwencji także przy definiowaniu przewlekłości postępowania, odwołać się należy do orzecznictwa (...), który ocenia postępowanie jako całość i zwykle stwierdza przewlekłość, jeśli trwało ono w jednej instancji dłużej niż trzy lata (zob. tak np. Wyrok (...) z dnia 10 lipca 1984 r. w sprawie G. przeciwko Portugalii, nr (...), LEX nr 80972), a w dwóch instancjach pięć lat (zob. tak np. Wyrok (...) z dnia 7 lutego 2006 r. w sprawie D. przeciwko Francji, nr (...), LEX nr 253655), a z udziałem Sądu Najwyższego sześć lat (zob. tak np. wyrok (...) z dnia 9 stycznia 2007 r. w sprawie G. przeciwko Polsce, nr (...), LEX nr 211791), nawet jeśli w postępowaniu nie było długotrwałych okresów bezczynności sądu. (...) wychodzi bowiem z założenia, iż sprawnie działający system prawny powinien być w stanie osądzić w zasadzie każdą sprawę we wskazanych terminach. Z orzecznictwa (...) wynika, iż stwierdza on przewlekłość również w sprawie, w której czynności podejmowane były często, ale nie skończyła się ona odpowiednio szybko, gdy tylko stwierdzone opóźnienie można przypisać jego organom. Nie występuje jedynie w sytuacji, gdy upływ czasu wynika w sposób obiektywny z konieczności niezbędnej reakcji na dokonywane przez strony czynności (zob. pod. Decyzja (...) z dnia 20 września 2011 r. w sprawie Kupiec przeciwko Polsce, nr (...), LEX nr 951362, (...)). Dodać również trzeba, iż punktem odniesienia do stwierdzania przewlekłości postępowania jest dobrze zorganizowany system prawny, w którym wszystkie organy procesowe działają racjonalnie oraz sprawnie, uwzględniając to, czy sprawa rozpoznawana byłaby tak długo, jak w rzeczywistości. Konieczna zatem jest ocena, czy postępowanie było prowadzone racjonalnie, tak aby zmierzało najkrótszą drogą do celu (tak Sąd Apelacyjny w Szczecinie w postanowieniu z dnia 12 czerwca 2019 r., w sprawie II S 12/19, Lex 2733820, OSASz 2019/3/25) – naturalnie w świetle szczególnych warunków sprawy i przy uwzględnieniu kryteriów skomplikowanie sprawy, zachowanie stron i odpowiednich władz (vide: wyrok (...) z 21 września 2000 r., w sprawie W. v. Polska (...), Lex nr 42006).

Dokonując kontroli sprawności postępowania objętego skargą A. D., Sąd Apelacyjny miał więc na uwadze przytoczone powyżej kryteria, jak również orzecznictwo sądów polskich, w tym uchwałę składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 28 marca 2013 r., (...) 1/13, wedle której „ W postępowaniu ze skargi na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki ocenie pod kątem przewlekłości podlegają zarzuty skarżącego odnoszące się do przebiegu postępowania, od jego wszczęcia do prawomocnego zakończenia, niezależnie od tego, na jakim etapie tego postępowania skarga została wniesiona (art. 5 ust. 1 ustawy)”.

Zgodnie z powyższym wniesienie skargi powinno nastąpić w toku postępowania, po zaistnieniu stanu, który w ocenie skarżącego uzasadnia podniesione w niej zarzuty, nie później jednak niż do czasu prawomocnego zakończenia postępowania. Podkreślić przy tym wyraźnie należy, że zgodnie z powołaną uchwałą przy badaniu zasadności wniesionej skargi ocenie podlegają zarzuty podniesione przez skarżącego, albowiem nie jest rzeczą Sądu badającego skargę domniemywać uchybień w postępowaniu przed Sądem meriti.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt przedmiotowej sprawy, stwierdzić należy, iż wedle standardów strasburskich sprawa nie jest prowadzona przewlekle, skoro postępowanie w sprawie zakończyło się w I instancji przed upływem roku i sześciu miesięcy (wszczęcie dochodzenia w dniu (...) roku – k. 10; wydanie nieprawomocnego wyroku w dniu (...) roku), a łącznie trwa niecałe dwa lata i trzy miesiące. Nie zwalniało to jednak Sądu od badania sposobu procedowania i biegu czynności podejmowanych w sprawie, w tym ewentualnych przyczyn czasu jego trwania.

Skarżący w swojej skardze – wniesionej przed uprawomocnieniem się wyroku Sądu I instancji - w istocie sformułował jeden zarzut. M. wskazał – jak należy właściwie odczytywać intencje skarżącego - że w jego ocenie postępowanie prowadzone przed Sądem Rejonowym - po wydaniu wyroku - a następnie w Sądzie Okręgowym było prowadzone opieszale z uwagi na zbyt późne przekazanie apelacji skarżącego przez Sąd Rejonowy, a także nieuzasadniony zwrot sprawy przez Sąd Okręgowy do I instancji w dniu (...) roku, co skutkowało nieuzasadnioną zwłoką i nierozpoznaniem sprawy w postępianiu odwoławczym w rozsądnym terminie. Z tego względu Sąd Apelacyjny, będąc związany zakresem skargi poddał analizie wskazane okoliczności. Poza zakresem niniejszego postępowania znalazł się natomiast przebiegu zakończonego już postępowania przygotowawczego i pierwszoinstancyjnego do czasu wyrokowania - mając na uwadze także zakres uprzednio prowadzonego przez Sąd Okręgowy postępowania ze skargi na przewlekłość A. D., aczkolwiek Sąd Apelacyjny miał w polu widzenia łączny czasookres dotychczasowego postępowania, które zostało wszczęte (...) roku.

Odnosząc się merytorycznie do zarzutu zgłoszonego przez skarżącego, stwierdzić należało, że w toku postępowania przed Sądem I i II instancji w rozpatrywanym zakresie nie doszło do przewlekłości postępowania. Sąd Apelacyjny skontrolował szczegółowo sposób i terminowość podejmowanych czynności procesowych, a także ich celowość w toku tego postępowania i na tej podstawie doszedł do przekonania, że dołożono należytych starań, aby postępowanie w sprawie toczyło się w rozsądnym tempie i bez zbędnej zwłoki.

Świadczy o tym m.in. niezwłocznie wydane zarządzenie o wyznaczeniu terminu rozprawy odwoławczej w Sądzie Okręgowym na dzień (...)roku, co należy uznać za termin nieodległy (3 miesiące i 3 dni od wpływu akt sprawy do Sądu Okręgowego), tym bardziej mając na uwadze ograniczenie działalności orzeczniczej sądów z powodu pandemii koronawirusa (...)2, co musiało przełożyć się na wzrost spraw zaległych, a tym samym wydłużenie terminów w jakich mogło nastąpić rozpoznanie poszczególnych spraw, w tym sprawy objętej skargą.

Z kolei postępowanie międzyinstancyjne w Sądzie Rejonowym także toczyło się bez uzasadnionej zwłoki. Przekonuje o tym nie tylko czas w jakim podejmowano poszczególne czynności procesowe, ale także ich zasadność – na łączny czas postępowania wpłynęło bowiem niewątpliwie ekstensywne korzystanie przez skarżącego z uprawnień procesowych, w tym kilkukrotne składanie skarg na przewlekłość postępowania, co wiązało się z przekazywaniem akt pomiędzy sądami i wydatnie wydłużało postępowanie. Wszak w dniu 29.07.2021 roku akta sprawy zostały przesłane do Sądu Okręgowego wraz z kolejną skargą A. D. na przewlekłość postępowania. W dniu 13.12.2021 roku akta sprawy zostały zwróconego z Sądu Okręgowego - po rozpoznaniu skargi oskarżyciela posiłkowego na przewlekłość postępowania. Ich zwrot był konieczny – Sąd Rejonowy nie miał bowiem możliwości niejako „dosłania” apelacji oskarżyciela posiłkowego Sądowi Okręgowemu bez uprzedniego zwrotu akt, pomimo, że apelacje stron wpłynęły w sierpniu 2021 roku, w tym oskarżyciela posiłkowego - wbrew twierdzeniem skarżącego. Zauważyć bowiem należy, że apelacje od wyroku wnieśli także prokurator oraz B. D., co do której odmówiono jej przyjęcia, w konsekwencji czego ta wniosła zażalenie, uruchamiając odrębny tryb odwoławczy. Niezależnie od tego również pozostałe apelacje wymagały zbadania czy zostały wniesione w terminie, przez osobę uprawnioną i czy są dopuszczalne oraz nie zawierają braków formalnych. Dopiero pozytywne przesądzenie tych okoliczności umożliwiało nadanie im biegu - poprzez doręczenie ich odpisów wszystkim pozostałym stronom (dwóm oskarżonym i nawzajem prokuratorowi i oskarżycielowi posiłkowemu oraz jego pełnomocnikowi), a oprócz tego zażaleniu B. D. (poprzez zawiadomienie oskarżonych). Bez wykonania tych czynności przedstawienie akt Sądowi odwoławczemu skutkowałoby ich zwrotem celem uzupełnienia braków postępowania międzyinstancyjnego, zgodnie z § 138 rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 czerwca 2019 r. Regulamin urzędowania sądów powszechnych (Dz.U. z 2021 r., poz. 2046 - t.j.). Dodatkowo skarżący dopiero w (...) roku (k. 271-271) wniósł o wyznaczenie pełnomocnika z urzędu, który - po ustanowieniu go reprezentantem skarżącego - musiał także zapoznać się z aktami postępowania (306), co łącznie wpłynęło na długość postępowania, ale nie na jego przewlekłość.

Konkludując, przedmiotowa skarga nie mogła zostać uwzględniona, albowiem postępowanie toczące się przed Sądem I i II instancji było prowadzone sprawnie i nie nosiło cech opieszałości, która uzasadniałaby uwzględnienie skargi.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie przepisu art. 12 ust. 1 ustawy o skardze Sąd Apelacyjny orzekł jak w punkcie 2. części rozstrzygającej – oddalając skargę jako bezzasadną.

O kosztach postępowania skargowego Sąd Apelacyjny orzekł w punktach 1. i 3. sentencji postanowienia, zwalniając skarżącego od obowiązku ich poniesienia. Skarżący przebywa bowiem w zakładzie karnym, gdzie nie jest zatrudniony odpłatnie, nadto pobiera skromną rentę, którą przeznacza na spłatę długów, przez co ich uiszczenie byłoby dlań zbyt uciążliwe.

G. N. I. P. H. K.

Pouczenie

Niniejsze postanowienie jest prawomocne i nie podlegam zaskarżeniu