Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 7 marca 2024 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu w II Wydziale Karnym w składzie:

Przewodniczący: sędzia Krzysztof Lewandowski

Sędziowie: Izabela Pospieska

Grzegorz Nowak (spr.)

Protokolant: st.sekr.sąd. Małgorzata Zwierzchlewska

przy udziale Prokuratora Prok. Okręg. Pawła Gryzieckiego

po rozpoznaniu skargi pełnomocnika pokrzywdzonego M. K. na przewlekłość postępowania przygotowawczego w sprawie o czyn z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k., nadzorowanej przez Prokuraturę Rejonową w S. pod sygn. akt (...) wraz z wnioskiem o zasądzenie od Skarbu Państwa kwoty 20.000 zł

na podstawie art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz.U.2023.1725 t.j.) oraz art. 636 § 1 k.p.k. w zw. z art. 8 ust. 2 tejże ustawy

postanowił:

1.  oddalić skargę,

2.  obciążyć skarżącego kosztami postępowania skargowego w zakresie przez niego dotychczas poniesionym.

UZASADNIENIE

Sąd Apelacyjny ustalił, w sprawie następujący stan faktyczny:

W niniejszej sprawie jej bieg rozpoczął się od złożenia zawiadomienia o uzasadnionym podejrzeniu popełnienia przestępstwa z dnia (...)

W dniu (...) r. prokurator przekazał materiały sprawy KP w S. celem przeprowadzenia czynności sprawdzających. W sprawie pozyskano wówczas kopię umowy pożyczki pieniędzy w kwocie 260.000 zł z dnia 8 października 2019 r. zawartej między R. J., a więc pożyczkobiorcą, a S. B. – pożyczkodawcą oraz M. K., będącym poręczycielem.

Następnie pismem z dnia (...)r. przekazano niniejszą sprawę do prowadzenia Prokuraturze Rejonowej P. w P. jako właściwej miejscowo. Wskazana prokuratura złożyła następnie pismem z dnia (...)r. wniosek do Prokuratora Okręgowego w P. w przedmiocie rozstrzygnięcia sporu kompetencyjnego. W wyniku rozpoznania wskazanego sporu, Prokuratura Okręgowa w P. pismem z dnia (...) r. ustaliła Prokuraturę Rejonową w S. jako właściwą miejscowo do przeprowadzenia postępowania w tej sprawie. W związku z tym w dniu(...)r. przekazano akta sprawy KP w S., celem kontynuowania postępowania. Bezpośrednio potem, tj. w dniu (...) r. miało miejsce przesłuchanie M. K. – zawiadamiającego, w charakterze świadka.

W dniu (...) r. w sprawie wyznaczono nowego referenta w osobie asesora R. R., po czym już (...)r. wszczęte zostało dochodzenie o czyn z art. 286 § 1 k.k., który miał zostać popełniony na szkodę M. K..

W dniu (...) r. przesłuchana w charakterze świadka została z kolei S. B., przy czym w tym samym czasie dokonano zatrzymania rzeczy – oryginału umowy pożyczki.

Bezpośrednio potem postanowieniami z dnia (...) r. oraz (...) r. przedłużono okres trwania dochodzenia, a w międzyczasie, tj. w dniu (...) r. organ postępowania przygotowawczego dokonał sprawdzeń rachunków bankowych w systemach policyjnych.

W toku dalszych zaplanowanych czynności konieczne stało się przesłuchanie w charakterze świadka Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w S. – L. S. oraz przeprowadzenia dowodu z dokumentów znajdujących się w aktach prowadzonego przez niego postępowania egzekucyjnego, tj. pod sygn. akt (...). I tak, do zwolnienia ww. komornika z obowiązku zachowania tajemnicy służbowej i wyrażenia zgody na złożenie zeznań w charakterze świadka na okoliczności związane z prowadzonym przez niego postępowaniem egzekucyjnym doszło w dniu (...) r., którego odpis postanowienia w tym zakresie doręczony został komornikowi. Bezpośrednio potem, tj. pismem z dnia (...) r. wezwano L. S. na przesłuchanie w charakterze świadka, którego termin wyznaczony został na(...)r. Do przeprowadzenia wskazanej czynności jednak nie doszło, albowiem w dniu (...) r. komornik poinformował, iż ze względu na uprzednio zaplanowane czynności zawodowe nie mógł stawić się na wezwanie w KP w S. w dniu (...) r. Jednocześnie odrębnym pismem z dnia (...)r. L. S. zwrócił się o sprostowanie omyłki pisarskiej, tj. wskazania w uzasadnieniu postanowienia z dnia (...) r. prawidłowych nazwisk stron postępowania. W związku z powyższym, asesor prokuratury Rejonowej w S., postanowieniem z dnia(...) r. ponownie zwolnił komornika L. S. z obowiązku zachowania tajemnicy służbowe, wzywając wymienionego na kolejny termin przesłuchania wyznaczony na dzień(...)r. W dniu przesłuchania L. S. poinformował o swoim niestawiennictwie z powodu niezdolności do pracy. Wymieniony przedłożył jednocześnie zaświadczenie lekarskie, w którym wskazano na jednostkę chorobą uniemożliwiającą mu udział w zaplanowanej czynności. Komornik L. S. został jednocześnie pouczony o obowiązku dostarczenia zwolnienia lekarskiego poświadczonego przez lekarza sądowego, które to zaświadczenie wymieniony przedstawił wraz z pismem z dnia(...) r., a samo zaświadczenie datowane było na dzień(...) r. W związku z tym, w sprawie zaszła konieczność wyznaczenia ponownego terminu przesłuchania komornika L. S., który wyznaczono na dzień(...) r. Tak jak i wcześniej, tak i również tego dnia do przeprowadzenia wskazanej czynności procesowej nie doszło, albowiem pismem z dnia (...) r. L. S. zakwestionował, iż M. K. nie jest stroną postępowania egzekucyjnego w sprawie (...), wobec czego zwolnienie z tajemnicy służbowej jego zdaniem winno dotyczyć wyłącznie tego wycinka akt postępowania egzekucyjnego oraz związanego z nim czasookresu. Tym samym, w dniu (...) r. ponownie, w związku z kwestionowaniem przez komornika L. S. zakresu zwolnienia go z tajemnicy służbowej i rzekomej niedookreśloności w tym zakresie wydanego postanowienia, zwolniono tego komornika z obowiązku zachowania tajemnicy związanej z wykonywaniem zawodu i zezwolono na złożenie zeznań w charakterze świadka w niniejszej sprawie na okoliczności związane z postępowaniem egzekucyjnym (...) oraz na wydanie do akt niniejszej sprawy wszelkiej dokumentacji dotyczącej wskazanych powyżej okoliczności, w tym wydanie w całości akt postępowania egzekucyjnego. Na wskazanego postanowienie zażalenie wywiódł L. S., a z kolei pismem z dnia (...) r. podał, iż nie dysponuje przedmiotowymi aktami postępowania egzekucyjnego. Do chwili obecnej komornik sądowy L. S. nie zawiadomił organów ścigania o dostępności przedmiotowych akt egzekucyjnych.

W sprawie zachodziła również konieczność przesłuchania w sprawie świadka D. J.. Wymieniona nie odebrała podwójnie awizowanego wezwania na termin przesłuchania z dnia (...) r., po czym nie stawiła się nadto na kolejny termin zaplanowany na dzień (...)r., na który wezwana została telefonicznie przez funkcjonariusza Policji. W zaistniałej sytuacji, pismem z dnia(...) r. KPP – G. w P. przekazał materiały z częściowo wykonanej pomocy prawnej do KPP w M., a za jej pośrednictwem, do KP w S..

Postanowieniem z dnia (...)r. przedłużono okres trwania dochodzenia z uwagi na konieczność uzyskania materiałów w drodze pomocy prawnej, tj. z przesłuchania w charakterze świadka D. J..

W związku z utrudnianiem toczącego się postępowania przez D. J., a także braku kontaktu ze strony wymienionej z funkcjonariuszami Policji w sytuacji, gdy wzywana nie stawiała się na wyznaczone terminy bez usprawiedliwienia nieobecności, pełnomocnik pokrzywdzonego M. K., złożyła wniosek z dnia (...) r. o zatrzymaniu i doprowadzeniu D. J. na czynności z jej udziałem. I tak, postanowieniem z dnia (...) r. asesor Prokuratury postanowił zatrzymać ww. na czas do 48 godzin i doprowadzić ją do dnia (...) r. do KP w S. w celu przeprowadzenia czynności procesowych ze świadkiem, jak również przeprowadzić – w razie takiej konieczności – przeszukanie pomieszczeń w miejscu zamieszkania wymienionej oraz innych miejsc typowanych jako miejsca ewentualnego przebywania świadka. Do zatrzymania D. J. doszło w dniu (...) Z zatrzymaną wykonano czynności, tj. przesłuchano ją w charakterze świadka w tym samym dniu, po czym ją zwolniono.

W dniu (...) r. miało z kolei miejsce przesłuchanie w KPP – G. w P. w charakterze świadka R. J..

Postanowieniami z dnia (...) r., a następnie(...)r. przedłużono okres trwania dochodzenia z uwagi na konieczność przesłuchania w charakterze świadka komornika sądowego L. S. oraz przeprowadzenia dowodu z akt postępowania egzekucyjnego (...).

Z kolei w dniu (...) r. asesor Prokuratury wszczął śledztwo w sprawie mającego miejsce w dniu (...) r. w S. przy ul. (...), ze skutkiem w S., przy ul. (...), woj. (...), doprowadzenia, w celu osiągniecia korzyści majątkowej, do niekorzystnego rozporządzenia mieniem własnym M. K. w postaci pieniędzy w kwocie 260.000 zł poprzez wprowadzenie wymienionego jako poręczyciela w błąd co do zamiaru wywiązania się z umowy pożyczki gotówkowej zawartej między R. J. a S. B. i co skutkowało powstaniem obowiązku spłaty całości zadłużenia, działając na szkodę M. K., tj. o czyn z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k., którego okres trwania przedłużono następnie postanowieniem z dnia (...)r.

Pismem z dnia (...) r. pełnomocnik M. K. złożył skargę na przewlekłość postępowania przygotowawczego, wnosząc o zasądzenie na rzecz pokrzywdzonego sumy pieniężnej w wysokości 20.000 zł.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Skarga okazała się niezasadna.

W pierwszej kolejności, wskazać należało, że badanie kwestii przewlekłości wskazanego postępowania, nastąpiło w oparciu o kryteria wskazane w art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz.U.2023.1725 t.j.), z którego wynika, że dla stwierdzenia, czy w sprawie doszło do przewlekłości postępowania, należy w szczególności ocenić terminowość i prawidłowość czynności podjętych przez prokuratora prowadzącego lub nadzorującego postępowanie przygotowawcze w celu zakończenia postępowania przygotowawczego, uwzględniając przy tym łączny dotychczasowy czas postępowania od jego wszczęcia do chwili rozpoznania skargi, a także charakter sprawy, stopień faktycznej i prawnej jej zawiłości, znaczenie dla strony, która wniosła skargę, rozstrzygniętych w niej zagadnień oraz zachowanie się stron, a w szczególności strony, która zarzuciła przewlekłość postępowania.

Zważyć przy tym należało, że zgodnie z przepisem art. 6 ust. 2 pkt 2 powoływanej ustawy, skarga powinna zawierać przytoczenie okoliczności uzasadniających żądanie. Sformułowanie takiego wymogu wskazuje, że badanie przebiegu postępowania pod kątem zarzuconej przez skarżącego przewlekłości, winno odbywać się w granicach – tak czasowych, jak i przedmiotowych – zakreślonych w skardze. Winno ono zatem obejmować weryfikację zasadności twierdzeń skarżącego, odnoszących się do toku postępowania objętego skargą, w tym sformułowanych przez skarżącego konkretnych zarzutów pod adresem organu prowadzącego śledztwo.

W swojej skardze, pełnomocnik M. K. zakreślił granice czasowe przewlekłości postepowania w sposób jedynie pośredni, przywołując daty kolejnych decyzji procesowych, czy też daty złożenia przez pełnomocnika pokrzywdzonego kolejnych wniosków dotyczących dowodów, jak również dat odniesienia się do tych wniosków przez prokuratora.

Z twierdzeń skargi można było zatem wnioskować, że zdaniem skarżącego, zarzucona przewlekłość miała być spowodowana, bezczynnością organu postępowania przygotowawczego pomiędzy datami wspomnianych czynności dochodzenia/śledztwa.

W skardze wskazano przy tym zasadniczo wyłącznie jedną kategorie zaniechań organu postępowania przygotowawczego, mającą powodować przewlekłość, to jest brak podjęcia jakiejkolwiek czynności:

- w okresie od (...) r. (data zawiadomienia o przestępstwie) do 5 września 2022 r. (data wszczęcia postępowania przygotowawczego),

- przez okres 3 miesięcy od dnia wszczęcia postępowania przygotowawczego, a więc do dnia (...) r., kiedy to przesłuchano R. J. w charakterze świadka,

- w okresie od (...)r. (kiedy to doszło do przesłuchania D. J.) oraz

- w okresie od (...) r. do dnia wystąpienia z przedmiotową skargą.

Powyższa argumentacja skarżącego, mająca dowodzić zaistnienia przewlekłości w sprawie toczącej się w sprawie o czyn z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k., okazała się chybiona.

Przede wszystkim zatem, wbrew stanowisku skarżącego, pomiędzy datą złożenia zawiadomienia o podejrzeniu popełnieniu przestępstwa, a wszczęciem postępowania przygotowawczego – pomimo, że faktycznie zdarzenia te dzielił okres 8 miesięcy – prokurator nie pozostawał bezczynny. W sprawie początkowo prowadzono bowiem czynności sprawdzające, po czym przesłuchano w sprawie w charakterze świadka zawiadamiającego. Jednocześnie w okresie tym zachodziła potrzeba rozstrzygnięcia podniesionego sporu kompetencyjnego, który ostatecznie zakończono w dniu (...) r.

Nie sposób zarzucić prokuratorowi bezczynności również w okresie pierwszych trzech miesięcy trwania postępowania, albowiem w tym okresie chociażby przesłuchana została S. B., czy też dokonano zatrzymania oryginału umowy pożyczki, jak również prowadzone były sprawdzenia rachunków bankowych w systemach policyjnych. Nadto już wtedy wydano postanowienie o zwolnieniu Komornika Sądowego działającego przy Sądzie Rejonowym w S. – L. S. z obowiązku zachowania tajemnicy służbowej. W tym wypadku zatem, sama skala przedsiębranych czynności dowodowych wykluczała zarzuconą przez skarżącego bezczynności organu procesowego.

W dalszej kolejności należy zauważyć, że w okresie od(...) r. organ postępowania przygotowawczego poza czynieniem dalszych starań w zakresie przesłuchania L. S., wyznaczając kolejne terminy czynności procesowych, wzywał również świadka D. J. na terminy przesłuchania, po czym pismem z dnia (...) r. przekazano materiały z częściowo wykonanej pomocy prawnej do KP w S..

Na sam koniec nie sposób zarzucić prokuratorowi również bezczynności w okresie ostatnich 6 miesięcy prowadzonego postępowania. Prowadzone przez niego wówczas czynności dowodowe pozwoliły ustalić szereg nowych okoliczności zdarzeń objętych przestępstwem prowadzonym w sprawie.

Błędne zatem było stanowisko skarżącego, upatrującego uzasadnienia zarzuconej przez niego w sprawie przewlekłości, w długich okresach rozpoznawania niniejszej sprawy. Jakkolwiek okresy te były faktycznie długie, jak na tego typu czynności, to jednak nie uzasadniały one stwierdzenia przewlekłości w sprawie, albowiem każdorazowo dochodziło do nich z przyczyn niezawinionych po stronie prowadzącego postępowanie, które to zdarzenia torpedowały je.

Poczynione ustalenia faktyczne nakazywały też przyjąć, że czynności podejmowane w objętym skargą postępowaniu przygotowawczym były generalnie zasadne i celowe. Zmierzają one bowiem do dowodowej weryfikacji prowadzonego postępowania, w tym ewentualnej możliwości postawienia zarzutów.

Ocena opisanych powyżej okoliczności, obrazujących dynamikę toczącego się postępowania przygotowawczego, przemawiała przeciwko stwierdzeniu jego przewlekłości. Działający w niej organ podejmował bowiem zasadniczo właściwe czynności, robiąc to w terminach, które w okolicznościach danej sprawy uznane być musiały za rozsądne, a stwierdzone przypadki opóźnień w działaniu prokuratora nie miały de facto wpływu na globalny czas trwania śledztwa. Obiektywnie długi – bo obecnie ponad 2-letni – łączny czas trwania śledztwa usprawiedliwiony był złożonością materii będącej jego przedmiotem, jak również czynnikami niezależnymi, do których dochodziło na poszczególnym etapie prowadzonego postępowania.

Uwzględniając powyższe rozważania, brak było podstaw do stwierdzenia, jakoby objęte skargą postępowanie przygotowawcze spełniało kryteria przewlekłości w rozumieniu powoływanej wyżej ustawy.

W konsekwencji, Sąd Apelacyjny w oparciu o przepisy art. 12 ust. 1 powołanej ustawy, wniesioną skargę – jako niezasadną – oddalił, o czym orzeczono w pkt 1 uzasadnianego rozstrzygnięcia.

Realia sprawy wskazują, że dotychczasowa postawa komornika sądowego, który ma być przesłuchany w charakterze świadka wskazuje, że są problemy z merytorycznym prowadzeniem tego postępowania bowiem podejmuje on czynności uniemożliwiające przeprowadzenie jego przesłuchania. Komornik sądowy jako funkcjonariusz publiczny działając w oparciu o ustawę z dnia 22 marca 2018 r. o komornikach sądowych oraz zobowiązany do przestrzegania zasad etyki zawodowej sformułowanych w Kodeksie Etyki Zawodowej Komornika Sądowego z 6 września 2016 r., w którym wyraźnie wskazano, że komornik, jako funkcjonariusz publiczny wykonujący zawód zaufania publicznego, obowiązany jest do postępowania zgodnego z obowiązującymi przepisami prawa i swoim sumieniem, złożonym ślubowaniem oraz przyrzeczeniem, zasadami współżycia społecznego, dobrymi obyczajami, wykazywania się należytą rzetelnością i sumiennością, kierowania się zasadami uczciwości, godności, honoru oraz do dochowania tajemnicy prawnie chronionej, nie może podejmować działań i przyjmować postawy, która godzi w dobro wymiaru sprawiedliwości, który należy interpretować jako realne dążenie do wyjaśnienia okoliczności sprawy, ustalenie sprawcy i ewentualne pociągnięcie go do odpowiedzialności karnej. Komornik sądowy, który nie przyczynia się realizacji tych celów determinujących dobro wymiaru sprawiedliwości ewidentnie naraża się co najmniej na odpowiedzialność dyscyplinarną. Stosowne postępowanie w tym zakresie może być wszczęte po odpowiedniej sygnalizacji dokonanej przed rzecznikiem dyscyplinarnym przez odpowiedni organ (wniosek o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego mogą złożyć Minister Sprawiedliwości, prezes właściwego sądu apelacyjnego, prezes właściwego sądu okręgowego, prezes właściwego sądu rejonowego, sędzia wizytator, organ samorządu komorniczego oraz komornik wizytator), o których mowa w art. 228 ust. 1 ustawy o komornikach sądowych.

Nadto, uwzględniając fakt, że badana skarga została opłacona i okazała się ona niezasadna, brak zaś było podstaw do zwolnienia skarżącego z tejże opłaty Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 636 § 1 k.p.k. w zw. z art. 8 ust. 2 powołanej na wstępie ustawy o skardze, obciążył skarżącego kosztami niniejszego postępowania skargowego w zakresie przez niego dotychczas poniesionym, tj. do wysokości wspomnianej opłaty.

I. P. K. L. G. N.

Pouczenie

Niniejsze postanowienie jest prawomocne i nie podlega zaskarżeniu.